Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II:
Thư Gửi Chư Gia Đình Hội Dòng Montfort
Nhân Dịp Kỷ Niệm 160 Năm (1843-2003)
Xuất Bản Tác Phẩm “Luận Về Lòng Thành Thực Sùng Kính Mẹ Maria”
Gửi Tu Sĩ Nam Nữ Chư Gia Đình Montfort
Một Tác Phẩm Cổ Điển Về Linh Đạo Thánh Mẫu
1. Một tác phẩm được viết để làm tác phẩm cổ điển về linh đạo Thánh Mẫu đã được xuất bản cách đây 160 năm trước. Thánh Louis Marie Grignion de Montfort đã viết cuốn Luận Về Lòng Thành Thực Sùng Kính Đức Trinh Nữ vào đầu thế kỷ 18, thế nhưng, trên thực tế, bản thảo đã không được biết đến trên một thế kỷ. Cuối cùng, hầu như là tình cờ, nó đã được tìm thấy vào năm 1842 và xuất bản vào năm 1843, tác phẩm này đạt được thành quả ngay, cho thấy hiệu năng phi thường của việc truyền bá ‘lòng thành thực sùng kính’ đối với Vị Trinh Nữ Rất Thánh này. Chính tôi, trong những năm còn trẻ, đã tìm được hỗ trợ rất nhiều khi đọc tác phẩm này. ‘Tôi đã thấy ở đó những giải đáp cho các vấn nạn của mình’, vì có lúc tôi sợ rằng nếu việc tôi tôn sùng Mẹ Maria ‘trở thành quá đà thì sẽ đi đến chỗ làm tổn thương tới tính cách tối thượng của việc tôn thờ giành cho Chúa Kitô’ (Dono e Mistero, Libreria Editrice Vaticana, 1996; English edition: Gift and Mystery, Paulines Publications Africa, p. 42). Với sự hướng dẫn khôn ngoan của Thánh Louis Marie, tôi đã nhận ra rằng nếu ai sống mầu nhiệm Mẹ Maria trong Chúa Kitô thì không có vấn đề nguy cơ này. Thật thế, tư tưởng Thánh Mẫu của vị Thánh này ‘đã bắt nguồn từ mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi và từ sự thật Nhập Thể của Lời Thiên Chúa’ (ibid.).
Từ khi được hạ sinh, nhất là vào những lúc khó khăn nhất của mình, Giáo Hội đã thiết tha chiêm ngưỡng biến cố Khổ Nạn của Chúa Giêsu Kitô được Thánh Gioan đề cập tới, đó là: ‘Đứng kề Thánh Giá Chúa Giêsu có Mẹ của Người, và chị của Mẹ Người là Maria, vợ ông Clopas, cùng với Maria Mai Đệ Liên. Khi Chúa Giêsu thấy Mẹ của mình và môn đệ Người yêu đứng gần thì Người nói với Mẹ mình rằng: Hỡi Bà, này là con của bà! Đoạn Người nói với người môn đệ rằng: Này là người mẹ của con! Và từ lúc đó người môn đệ ấy mang Người về nhà mình’ (Jn 19:25-27). Qua giòng lịch sử của mình, Dân Chúa đã cảm nghiệm được tặng ân này của Chúa Giêsu tử giá, đó là tặng ân Mẹ Người. Mẹ Maria Rất Thánh thực sự là Mẹ của chúng ta, vị đồng hành với chúng ta trong cuộc hành trình đức tin, đức cậy và đức mến, tiến tới chỗ càng được hiệp nhất nên một hơn với Chúa Kitô, Đấng Cứu Độ và là Trung Gian cứu độ duy nhất (x Hiến Chế Ánh Sáng Muôn Dân, các số 60, 62).
Như đã quá rõ, huy hiệu giáo phẩm của tôi cho thấy một cách tượng trưng câu Phúc Âm được trích dẫn trên đây; câu khẩu hiệu Totus tuus là câu được gợi hứng bởi giáo huấn của Thánh Louis Marie Grignion de Montfort (cf. Gift and Mystery, pp. 42-43; Rosarium Virginis Mariae, n. 15). Hai chữ này diễn tả việc hoàn toàn thuộc về Chúa Giêsu qua Mẹ Maria: ‘Tuus totus ego sum, et omnia mea tua sunt’, Thánh Montfort đã viết như thế và ngài chuyển dịch sang ngôn từ của mình như sau: ‘Tất cả con là của Chúa, và tất cả những gì con có là của Chúa, Ôi Chúa Giêsu rất dấu yêu, nhờ Mẹ Maria, Người Mẹ rất thánh của Chúa’ (Treatise on True Devotion, n. 233). Giáo huấn của vị Thánh này đã gây được một ảnh hưởng sâu xa nơi lòng tôn sùng của nhiều tín hữu và nơi cuộc sống của tôi. Nó là một giáo huấn được sống bởi một tầm mức sâu xa trổi vượt về khổ hạnh và thần bí, một tầm mức được thể hiện nơi một kiểu cách sống động và hăng say thường sử dụng đến các thứ hình ảnh và biểu hiệu. Tuy nhiên, việc phát triển đáng kể thần học về Thánh Mẫu từ thời Thánh Louis Marie phần lớn là do việc đóng góp quan trọng của Công Đồng Chung Vaticanô II. Bởi thế, giáo huấn của Thánh Montfort, một giáo huấn vẫn giữ được tính cách hiệu lực thiết yếu của nó, cần phải được đọc lại và tái dẫn giải ngày nay theo chiều hướng của Công Đồng này.
Trong bức thư đây, tôi muốn chia sẻ với anh chị em, hỡi Tu Sĩ Nam Nữ Thuộc Chư Gia Đình Montfort, việc suy niệm về một số đoạn trong bản văn của Thánh Luois Marie để giúp chúng ta trong những lúc khó khăn này biết nuôi dưỡng đức tin của chúng ta nơi việc môi giới từ mẫu của Người Mẹ Chúa Kitô.
‘Ad Jesum per Mariam’ nhờ Mẹ Maria đến với Chúa Giêsu
2. Thánh Louis Marie đã đề ra một việc ưu ái chiêm ngắm mầu nhiệm Nhập Thể một cách hiệu nghiệm ngoại thường. Việc tôn sùng Thánh Mẫu chân thực là việc tôn sùng lấy Chúa Kitô là tâm điểm. Thật thế, như Công Đồng Chung Vaticanô II đã nhắc nhở, ‘khi thiết tha suy niệm về Người (Mẹ Maria) và chiêm ngắm Người theo chiều hướng Lời nhập thể là Giáo Hội cung kính tiến vào sâu hơn mầu nhiệm Nhập Thể trọng đại’ (Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội Ánh Sáng Muôn Dân, đoạn 65).
Lòng mến yêu Thiên Chúa bằng việc hiệp nhất nên một với Chúa Giêsu Kitô là mục đích của hết mọi việc tôn sùng, vì Chúa Kitô, như Thánh Louis Marie viết: ‘là Vị Sư Phụ duy nhất của chúng ta, Đấng dạy dỗ chúng ta; là Vị Chúa duy nhất của chúng ta, Đấng chúng ta phải lệ thuộc; là Thủ Lãnh duy nhất của chúng ta, Đấng chúng ta phải liên kết; là Mô Phạm duy nhất của chúng ta, Đấng chúng ta phải nên giống; là Y Sĩ duy nhất của chúng ta, Đấng có thể chữa lành chúng ta; là Mục Tử duy nhất của chúng ta, Đấng có thể dưỡng nuôi chúng ta; và là Tất Cả duy nhất của chúng ta trong mọi sự, Đấng có thể làm chúng ta mãn nguyện’ (Treatise on True Devotion, n. 61). (Biệt chú của người dịch: đoạn trích dẫn này cũng đã được Đức Thánh Cha dùng để kết thúc bài giáo lý về việc ‘Chúa Giêsu hiến mình làm giá chuộc cho nhiều người’, trong buổi triều kiến chung hằng tuần Thứ Tư 4/2/1998).
3. Việc tôn sùng Đức Trinh Nữ Maria là một phương tiện đặc biệt ‘để tìm gặp Chúa Giêsu Kitô một cách trọn vẹn, để yêu mến Người một cách thiết tha, để phục vụ Người một cách trung thành’ (Treatise on True Devotion, n. 62). Thánh Louis liền nới rộng ước muốn ‘yêu mến cách thiết tha’ chính yếu này thành một lời nguyện cầu tha thiết cùng Chúa Giêsu, van xin Người ban cho ân huệ được tham dự vào mối hiệp thông yêu thương khôn tả giữa Người và Mẹ của Người.
Tính cách hoàn toàn tương đối của Mẹ Maria đối với Chúa Kitô, và qua Người, với Thiên Chúa Ba Ngôi, là những gì được cảm nghiệm đầu tiên qua nhận định: ‘Bạn không bao giờ nghĩ về Mẹ Maria mà Mẹ Maria lại không chuyển cầu cùng Thiên Chúa cho bạn. Bạn không bao giờ ca ngợi hay tôn vinh Mẹ Maria mà Mẹ Maria không ca ngợi và tôn vinh Thiên Chúa với bạn. Mẹ Maria hoàn toàn tương đối với Thiên Chúa; thật vậy, tôi có thể thực sự gọi Mẹ là mối liên hệ với Thiên Chúa. Mẹ chỉ hiện hữu trong tương quan với Thiên Chúa. Mẹ là âm vang của Thiên Chúa, Mẹ không nói gì, lập lại gì, ngoài Thiên Chúa. Nếu bạn nói ‘Maria’ thì Mẹ nói ‘Thiên Chúa’. Thánh Isave ca ngợi Mẹ Maria và khen Mẹ diễm phúc vì Mẹ đã tin. Mẹ Maria, tiếng âm vang trung thực của Thiên Chúa, liền cất tiếng: ‘Magnificat anima mea Dominum’, ‘Linh hồn tôi chúc tụng Chúa’ (Lk 1:46). Mẹ Maria đã làm những gì hồi ấy thì giờ đây Mẹ vẫn làm hằng ngày. Khi chúc ta ca ngợi Mẹ, mến yêu Mẹ, tôn vinh Mẹ hay dâng bất cứ sự gì cho Mẹ, thì chính Thiên Chúa là Đấng được ngợi khen, chính Thiên Chúa được yêu mến, chính Thiên Chúa được tôn vinh, và chính Thiên Chúa là Đấng chúng ta hiến dâng nhờ Mẹ Maria và trong Mẹ Maria’ (cf. Treatise on True Devotion, n. 225).
Cũng thế, trong việc nguyện cầu cùng Mẹ Chúa Kitô, Thánh Louis Montfort đã cho thấy chiều kích Ba Ngôi Thiên Chúa nơi mối liên hệ của ngài với Thiên Chúa như sau: ‘Kính mừng Maria, Nữ Tử yêu dấu của Chúa Cha Hằng Hữu! Kính mừng Maria, Người Mẹ đáng ca ngợi của Chúa Con! Kính mừng Maria, Bạn Tình trung thành của Thánh Thần!’ (The Secret of Mary, p. 71). Mặc dù lời chào truyền thống này trước đây đã được Thánh Phanxicô Assisi sử dụng (cf. Fonti Francescane, 281) chất chứa những mức độ khác nhau về tính cách tương tự, vẫn không sợ sai lầm khi cho rằng nó thực sự diễn tả việc Đức Mẹ đặc biệt tham dự vào sự sống của Thiên Chúa Ba Ngôi Chí Thánh.
4. Thánh Louis Montfort chiêm ngưỡng tất cả mọi mầu nhiệm, bắt đầu từ mầu nhiệm Nhập Thể được diễn ra vào giây phút Truyền Tin. Bởi thế, trong cuốn Luận Về Lòng Thành Thực Sùng Kính Đức Trinh Nữ, Mẹ Maria xuất hiện như là ‘một địa đường trần thế thực sự của Tân Adong’, và như là ‘trái đất trinh nguyên và vô nhiễm’ Người được hình thành (số 261). Mẹ cũng là Tân Evà, liên kết với Tân Adong trong việc tuân phục dể đền bù việc bất tuân phục ban đầu của người nam và người nữ (cf. ibid., n. 53; St Irenaeus, Adversus Haereses, III, 21, 10-22, 4). Bằng việc tuân phục này, Con Thiên Chúa đã vào trần gian. Chính Thập Giá đã nhiệm mầu hiện diện ở giây phút Nhập Thể, ở chính giây phút Chúa Giêsu được thụ thai trong cung lòng Mẹ Maria. Thật thế, câu ecce venio - này Con xin đến trong Thư gửi Giáo Đoàn Do Thái (x 10:5-9) là tác động nguyên khởi của việc Con tuân phục Cha, việc Người chấp nhận hy hiến cứu chuộc đã có ngay từ lúc ‘Chúa Kitô vào trần gian’.
Thánh Louis Marie Grignion de Montfort viết ‘Tất cả sự trọn lành của chúng ta đều ở tại việc nên giống, liên kết và tận hiến cho Chúa Giêsu Kitô; và vì thế, việc tôn sùng trọn hảo nhất trong tất cả mọi việc tôn sùng chắc chắn phải là việc tôn sùng làm cho chúng ta được nên giống, liên kết và tận hiến cho Chúa Giêsu Kitô nhất. Bởi vậy, nếu Mẹ Maria giống Chúa Giêsu Kitô nhất trong tất cả mọi tạo vật thì, trong tất cả mọi việc tôn sùng, việc tôn sùng làm cho linh hồn chúng ta tận hiến và nên giống Chúa chúng ta nhất đó là việc tôn sùng Mẹ thánh của Người, và một linh hồn càng tận hiến cho Mẹ Maria họ càng tận hiến cho Chúa Giêsu’ (Treatise on True Devotion, n. 120). Nói với Chúa Giêsu, Thánh Louis Marie bày tỏ cái kỳ diệu của mối hiệp nhất giữa Người Con và Người Mẹ như sau: ‘Nhờ ân sủng Mẹ được biến đổi thành Chúa đến nỗi Mẹ không còn sống nữa, như thể Mẹ không còn là Mẹ nữa. Chính một mình Chúa, ôi Chúa Giêsu, là Đấng sống trong Mẹ và ngự trị trong Mẹ… A! Giá chúng con biết được vinh hiển và tình yêu Chúa nhận được từ tạo vật đáng ca ngợi này… Mẹ rất hiệp nhất thân mật với Chúa… Mẹ yêu mến Chúa một cách tha thiết hơn và tôn vinh Chúa trọn hảo hơn tất cả mọi tạo vật khác hợp lại’ (ibid, đoạn 63).
Mẹ Maria là chi thể tuyệt hảo của Nhiệm Thể và là Mẹ Giáo Hội
5. Theo những gì được Công Đồng Chung Vaticanô II viết thì Mẹ Maria ‘được trọng kính như là một chi thể tuyệt đẳng và hoàn toàn chuyên biệt của Giáo Hội, và như là một kiểu mẫu và là mô phạm trổi vượt của Giáo Hội về đức tin và đức mến’ (Hiến Chế Ánh Sáng Muôn Dân, khoản 53). Người Mẹ này của Đấng Cứu Chuộc cũng được Người cứu chuộc một cách đặc biệt qua việc Hoài Thai Vô Nhiễm của Mẹ, và đã đi trước chúng ta trong việc kiên tâm trung thành chuyên chú lắng nghe Lời Chúa là những gì cho thấy Mẹ diễm phúc (cf. ibid., khoản 58). Bởi cả lý do này nữa mà Mẹ Maria ‘cũng liên kết chặt chẽ với Giáo Hội. Thánh Ambrôsiô dạy rằng, Người Mẹ Thiên Chúa này là một kiểu mẫu của Giáo Hội về phương diện đức tin, đức mến và hiệp nhất trọn vẹn với Chúa Kitô. Vì trong mầu nhiệm về Giáo Hội, một mầu nhiệm mà chính giáo hội thực sự được gọi là mẹ và là trinh nữ, thì Đức Trinh Nữ này là mẫu gương duy nhất nổi bật về cả việc làm người trinh nữ và làm mẹ’ (ibid. khoản 63). Chính Công Đồng chiêm ngưỡng Mẹ như ‘Người Mẹ của các chi thể Chúa Kitô’ (cf. ibid, khoản 53 và 62), nên bởi thế Đức Phaolô VI đã công bố Mẹ là Mẹ của Giáo Hội. Tín lý về Nhiệm Thể, một tín lý mạnh mẽ diễn tả nhất mối hiệp thông của Chúa Kitô với Giáo Hội, cũng có nền tảng thánh kinh về niềm xác tín này. Thánh Louis Marie đã nhắc nhở chúng ta rằng: ‘Đầu và các chi thể đều được hạ sinh bởi cùng một Người Mẹ duy nhất’ (Treatise on True Devotion, n. 32). Theo ý nghĩa ấy, chúng ta có thể nói rằng, nhờ hoạt động của Thánh Linh, các chi thể được liên kết và nên giống Chúa Kitô Thủ Lãnh, Người Con của Chúa Cha và của Mẹ Maria, ở chỗ ‘một người con thực sự của Giáo Hội cần phải có Thiên Chúa là Cha của mình và Mẹ Maria là Mẹ của mình’ (Treatise on True Devotion, n. 120). Trong Chúa Kitô, Người Con Duy Nhất của Chúa Cha, chúng ta thực sự là con cái của Chúa Cha, đồng thời cũng là những người con nam nữa của Mẹ Maria và Giáo Hội. Một cách nào đó chính toàn thể nhân loại được tái sinh nơi cuộc hạ sinh trinh nguyên của Chúa Giêsu. “Những lời này được qui cho Mẹ Chúa Kitô hơn là cho Thánh Phaolô nói về bản thân ngài: ‘Hỡi con cái bé nhỏ của cha, thành phần cha đã quằn quại tái sinh cho đến khi Chúa Kitô được hình thành nơi các con!’ (Gal 4:19). Hằng ngày Mẹ hạ sinh con cái của Thiên Chúa cho tới khi Chúa Giêsu Kitô Con Mẹ được hình thành trong họ với tầm vóc trọn vẹn của Người” (Treatise on True Devotion, n. 33). Tín lý này được bày tỏ hết sức tuyệt vời trong lời nguyện cầu sau đây: ‘Ôi Thánh Linh, xin hãy ban cho con lòng say mê tôn sùng Mẹ Maria là vị hôn thê trung thành của Chúa; xin ban cho con niềm cậy trông mạnh mẽ vào tấm lòng từ mẫu của Mẹ và ẩn náu nơi tình thương của Mẹ, để nhờ Mẹ Chúa có thể thực sự hình thành Chúa Giêsu Kitô nơi con’ (The Secret of Mary, p. 81).
Một trong những diễn đạt cao quí nhất về linh đạo của Thánh Louis Marie Grignion de Montfort đó là những gì liên quan tới tính cách đồng nhất giữa người tín hữu với Mẹ Maria trong việc họ yêu mến Mẹ vì Chúa Giêsu và việc họ phục vụ Mẹ cho Chúa Giêsu. LKhi suy niệm về câu nói thời danh của Thánh Ambrôsiô là ‘Xin linh hồn của Mẹ Maria ở trong mỗi người chúng con để ngợi khen Chúa, và xin thần trí của Mẹ Maria ở trong mỗi người chúng con để hân hoan trong Thiên Chúa’ (Expos. in Luc., 12, 26: PL 15, 1561), thánh nhân viết: ‘Một linh hồn thực sự hạnh phúc khi… nó hoàn toàn được chiếm hữu và cai trị bởi tinh thần của Mẹ Maria, một tinh thần hiền lành mà mãnh liệt, nhiệt tình mà khôn ngoan, khiêm tốn mà can đảm, tinh tuyền mà phong phú’ (Treatise on True Devotion, n. 258). Việc đồng hóa huyền diệu này với Mẹ Maria là những gì hoàn toàn hướng tới Chúa Giêsu, như thánh nhân nói trong lơờ nguyện sau đây: ‘Hỡi Mẹ chí ái, sau hết, nếu có thể, xin Mẹ làm cho con không còn thần trí nào khác ngoài thần trí của Mẹ, để con nhận biết Chúa Giêsu và ý muốn thần linh của Người; xin làm cho con không còn hồn sống nào khác ngoài linh hồn của Mẹ, để ca ngợi và tôn vinh Chúa; xin làm cho con không còn con tim nào khác ngoài con tim của Mẹ, để kính mến Thiên Chúa bằng một tình yêu tinh tuyền và nhiệt liệt như Mẹ’ (The Secret of Mary, pp. 71-72).
Thánh Thiện là Đức Ái Trọn Hảo
6. Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội Ánh Sáng Muôn Dân nói: ‘Thế nhưng, trong khi nơi Vị Trinh Nữ Rất Thánh này Giáo Hội đã đạt tới sự trọn lành mà nhờ đó Giáo Hội hiện hữu một cách tinh tuyền không tì ố (x Eph 5:27), thì tín hữu vẫn cố gắng chiến thắng tội lỗi và thăng tiến thánh đức. Bởi thế họ mới hướng về Mẹ Maria là vị chiếu soi toàn thể cộng đồng thành phần được tuyển chọn như là mô phạm của các nhân đức’ (khoản 65). Thánh thiện là sự trọn hảo của đức ái, của lòng mến yêu Thiên Chúa và tha nhân, một tình yêu là đối tượng của giới răn cao cả nhất do Chúa Giêsu truyền dạy (x Mt 22:38). Nó cũng là tặng ân cao cả nhất của Thánh Linh (x 1Cor 13:13). Bởi thế, trong các bài Ca Vịnh của mình, Thánh Luois Marie đã cho tín hữu thấy được nơi cấp trật này tính cách tuyệt hảo của đức ái (Ca Vịnh 5), ánh sáng của niềm tin (Ca Vịnh 6) và sự vững vàng của lòng trông cậy (Ca Vịnh 7).
Nơi linh đạo của Thánh Montfort, năng lực của đức ái được đặc biệt diễn tả bởi cái biểu hiệu của việc làm nô lệ tình yêu cho Chúa Giêsu, theo gương mẫu và với sự hỗ trợ từ mẫu của Mẹ Maria. Nó là vấn đề của mối hiệp thông trọn vẹn vào cuộc kenosis – hư không hóa bản thân của Chúa Kitô, một cuộc hiệp thông được Mẹ Maria sống, một cuộc hiệp thông hiện diện thân mật nơi các mầu nhiệm đời sống Con Mẹ. “Không có gì nơi Kitô hữu làm cho chúng ta hoàn toàn thuộc về Chúa Giêsu Kitô và Người Mẹ thánh của Người hơn là việc làm nô lệ của ý muốn, theo gương của chính Chúa Giêsu Kitô, Đấng đã mace lấy thân phận tôi đòi vì yêu thương chúng ta” – forman servi accipiens – “cũng như theo gương của Vị Trinh Nữ thánh đức đã nhận mình là tôi tớ và nữ tì của Chúa (Lk 1:38). Thánh Tông Đồ nói về mình là ‘nô lệ của Chúa Kitô’ (servus Christi) như thể danh xưng này là một cái gì vinh dự vậy. Kitô hữu cũng thường được gọi như thế trong Sách Thánh” (cf. Treatise on True Devotion, n. 72). Thật thế, Người Con Thiên Chúa, Đấng đã đến thế gian vì vâng lời Cha nơi mầu nhiệm Nhập Thể (x Heb 10:7), sau đó đã hạ mình tuân phục cho đến chết và chết trên thập giá (x Phil 2:7-8). Mẹ Maria đã đáp lại ý muốn của Thiên Chúa bằng tất cả việc hiến dâng bản thân mình, cả xác lẫn hồn, vĩnh viễn, từ lúc Truyền Tin tới Thập Giá và từ Thập Giá tới Mông Triệu. Dĩ nhiên, việc tuân phục của Chúa Kitô và việc vâng lời của Mẹ Maria không phải là những gì cân xứng với nhau, vì tính cách khác biệt về bản thể giữa Ngôi Vị thần linh của Người Con và ngôi vị nhân loại của Mẹ Maria. Điều này cũng cho thấy tính cách duy nhất nơi tác hiệu cứu độ trọng yếu xuất phát từ việc tuân phục Chúa Kitô là Đấng nhờ Người mà Mẹ của Người đã nhận được ân sủng để có thể hoàn toàn tuân phục Thiên Chúa và cộng tác vào sứ vụ của Con Mẹ.
Việc nô lệ tình yêu bởi thế cần phải được giải thích theo chiều hướng của việc trao đổi tuyệt vời này giữa Thiên Chúa và nhân loại trong mầu nhiệm Lời nhập thể. Đó là việc trao đổi thực sự của tình yêu giữa Thiên Chúa và tạo vật của Ngài trong cuộc hoàn toàn hiến mình cho nhau. ‘Tinh thần (của việc tôn sùng này) là ở chỗ: về bề trong chúng ta lệ thuộc vào Mẹ Maria Rất Thánh; chúng ta là thành phần nô lệ của Mẹ Maria, và qua Mẹ là nô lệ của Chúa Giêsu’ (The Secret of Mary, n. 44). Nghịch thường thay, ‘mối liên hệ đức ái’ này, ‘việc nô lệ tình yêu’ này, lại làm cho con người được hoàn toàn tự do, một thứ tự do thực sự của thành phần con cái Thiên Chúa (cf. Treatise on True Devotion, n. 169). Nó là vấn đề hoàn toàn hiến thân cho Chúa Giêsu, bằng việc đáp ứng thứ Tình Yêu được Ngài yêu thương chúng ta trước. Những ai sống trong tình yêu này có thể nói cùng với Thánh Phaolô rằng: ‘không phải là tôi sống nữa mà là Chúa Kitô sống trong tôi’ (Gal 2:20).
Cuộc ‘hành trình đức tin’
7. Tôi đã viết trong Tông Thư Novo Millennio Ineunte – Tiến Đến Ngàn Năm Thứ Ba rằng: ‘Người ta không bao giờ có thể tiến đến với Chúa Giêsu ngoại trừ bằng con đường đức tin’ (khoản 19). Đó là con đường Mẹ Maria đã theo suốt cuộc đời trần gian của Mẹ và là con đường của Giáo Hội lữ hành cho tới ngày cùng tháng tận. Công Đồng Chung Vaticanô II đã nhấn mạnh rất nhiều tới đức tin của Mẹ Maria, một đức tin được Giáo Hội nhiệm mầu chia sẻ, khi làm sáng tỏ cuộc hành trình Đức Mẹ trải qua từ lúc Truyền Tin cho tới giây phút của cuộc Khổ Nạn cứu chuộc (cf. Dogmatic Constitution Lumen Gentium, nn. 57, 67; Encyclical Letter Redemptoris Mater, nn. 25-27).
Trong các văn kiện của Thánh Louis Marie, chúng ta cũng thấy ngài nhấn mạnh đến đức tin được Mẹ Chúa Giêsu sống trong cuộc hành trình của Mẹ từ Nhập Thể tới Thập Giá, một đức tin nhờ đó Mẹ trở thành mô phạm và kiểu mẫu của Giáo Hội. Thánh Louis Marie đã diễn tả điều này qua nhiều sắc thái, khi ngài dẫn giải nó trong bức thư của mình về ‘những công hiệu lạ lùng’ của việc tôn sùng Thánh Mẫu trọn hảo: ‘Bởi thế, các bạn càng chiếm được ân huệ của Vị Nữ Hoàng uy nghi và Vị Trinh Nữ trung thành này thì các bạn sẽ càng tác hành bằng một đức tin tinh tuyền; một đức tin tinh tuyền sẽ làm cho các bạn trước hết cảm thấy được những điều an ủi và những hồng ân phi thường; một đức tin sống động được đức ái tác dụng, một đức ái giúp các bạn có thể thi hành tất cả mọi hành động của các bạn theo động lực của tình yêu tinh tuyền; một đức tin mạnh mẽ và bất khả chuyển lay như một tảng đá, nhờ đó các bạn sẽ được nghỉ an và kiên trì giữa các phong ba bão tố; một đức tin chủ động và thấu nhập, giống như một chiếc chìa khóa chính yếu kỳ diệu, giúp các bạn tiến vào tất cả mọi mầu nhiệm của Chúa Giêsu, đích điểm tối hậu của con người, cũng như tiến vào cõi lòng của chính Thiên Chúa; một đức tin can trường sẽ giúp các bạn chấp nhận và dứt khoát thi hành những điều cao cả cho Thiên Chúa cũng như cho phần rỗi các linh hồn; sau kết, một đức tin sẽ trở thành cây đuốc sáng của các bạn, sự sống thần linh của các bạn, kho tàng khôn ngoan thần linh kín mật của các bạn và là những cánh tay toàn năng của các bạn, những cánh tay được các bạn sử dụng để soi sáng những ai đang ở trong tối tăm của bóng tối tử thần, để sưởi ấm những ai thờ ơ lãnh đạm và những ai cần đến thứ vàng đức ái nóng bỏng, để ban sự sống cho những ai đã chết vì tội lỗi, để chạm tới những tâm hồn chai đá và những cây hương bá Lebanon bằng những lời lẽ nhu mì quyền năng của các bạn, và sau hết, để chống lại quỉ ma cùng với tất cả các kẻ thù của ơn cứu độ’ (cf. Treatise on True Devotion, n. 214).
Thư Thánh Gioan Thánh Giá, Thánh Louis Marie trước hết nhấn mạnh tới tính cách tinh tuyền của đức tin và đêm tối tăm thiết yếu và thường sầu thương của đức tin này (cf. The Secret of Mary, nn. 51-52). Đức tin chiêm niệm, bằng việc từ bỏ những gì là khả giác hay phi thường, là những gì thấu nhập vào những thẳm cung nhiệm mầu của Chúa Kitô. Bởi thế, trong lời nguyện cầu của mình, Thánh Louis Marie đã ngỏ cùng Người Mẹ của Chúa rằng: ‘Con không xin Mẹ được thấy những thị kiến, được nhận những mạc khải, được lòng tôn sùng xúc cảm hay được sảng khoái thiêng liêng… Ở dưới thế này, tôi không muốn gì khác ngoài những gì của Mẹ, đó là chân thành tin tưởng mà không cần đến những sảng khoái thiêng liêng’ (ibid. trang 72). Thập Giá là giây phút tuyệt đỉnh của đức tin Mẹ Maria, như tôi đã viết trong Thông Điệp ‘Mẹ Đấng Cứu Chuộc - Redemptoris Mater’: ‘Nhờ đức tin này, Mẹ Maria được liên kết trọn hảo với Chúa Kitô nơi việc tự hủy thân của Người… Có lẽ đây là cuộc tự hủy sâu xa nhất của đức tin nơi lịch sử loài người’ (đoạn 18).
Một dấu hiệu của niềm hy vọng vững vàng
8. Thánh Linh mời gọi Mẹ Maria hãy sinh sản các nhân đức của Mẹ nơi thành phần được tuyển chọn, bằng cách vươn ra nơi họ những gốc rễ của ‘niềm tin bất khuất’ của Mẹ và ‘niềm hy vọng vững mạnh’ của Mẹ (cf. Treatise on True Devotion, n. 34). Công Đồng Chung Vaticanô II đã nhắc lại điều này rằng: ‘Người Mẹ của Chúa Giêsu trong vinh quang, thứ vinh quang Mẹ chiếm hữu nơi cả thân xác lẫn linh hồn ở trên thiên đình, là hình ảnh và là khởi đầu của Giáo Hội, bởi Giáo Hội phải được nên trọn hảo trong thế giới mai sau. Cũng thế, Mẹ chiếu tỏa trên trái đất này một dấu hiệu của niềm hy vọng vững vàng và của niềm ủi an cho Dân Chúa lữ hành, cho đến ngày của Chúa’ (Dogmatic Constitution Lumen Gentium, n. 68). Chiều kích cánh chung ấy được Thánh Louis Marie chiêm ngưỡng đặc biệt khi ngài nói về ‘thành phần tông đồ ở những thời sau này’ là thành phần được Đức Trinh Nữ hình thành để mang lại cho Giáo Hội cuộc chiến thắng của Chúa Kitô trên các lực lượng sự dữ (cf. Treatise on True Devotion, nn. 49-59). Đây không phải là một hình thức của ‘chủ nghĩa ngàn năm’ mà là một cảm quan sâu xa về tính chất cánh chung của Giáo Hội liên quan tới tính cách độc nhất và tính cách phổ quát cứu độ của Chúa Giêsu Kitô. Giáo Hội đợi chờ việc Chúa Giêsu đến trong vinh quang vào ngày cùng tháng tận. Như Mẹ Maria và với Mẹ Maria, các thánh đang ở trong Giáo Hội và vì Giáo Hội làm cho thánh đức của Giáo Hội tỏa chiếu và quảng bá công cuộc của Chúa Kitô là Đấng Cứu Thế duy nhất, tới tận cùng trái đất cũng như tận cùng thời gian.
Trong bài Lạy Nữ Vương – Salve Regina, Giáo Hội gọi Người Mẹ Thiên Chúa là ‘Niềm Hy Vọng của chúng con’. Cũng từ ngữ này đã được Thánh Louis Marie lấy nó từ một bản văn của Thánh Gioan Damascene, vị thánh đã áp dụng cho Mẹ Maria biểu hiệu về cái neo theo thánh kinh này (cf. Hom I in Dorm. B.V.M., 14: PG 96, 719): Thánh Louis nói ‘Chúng con liên kết linh hồn chúng con với niềm hy vọng của Mẹ, như với một cái neo vững chắc. Chính vì gắn bó với Mẹ mà các thánh là thành phần cứu được mình đã từng là những gì gắn bó nhất và đã hết sức thực hiện việc gắn bó với người khác nữa để kiên trì thực hiện nhân đức. Bởi thế, hạnh phúc thay, muôn ngàn lần hạnh phúc thay những Kitô hữu giờ đây trung thành và hoàn toàn gắn bó với Mẹ như với một cái neo vững chắc!’ (Treatise on True Devotion, n. 175). Qua việc tôn sùng Mẹ Maria, chính Chúa Giêsu ‘mở rộng tâm can bằng niềm cậy trông vững vàng nơi Thiên Chúa, làm cho nó nhìn lên Ngài như là một Người Cha’ (ibid., khoản 169).
Cùng với Đức Trinh Nữ này và cũng bằng cùng một tấm lòng từ mẫu như Mẹ, Giáo Hội nguyện cầu, hy vọng và chuyển cầu cho phần rỗi của tất cả mọi con người nam nữ. Hiến Chế Tín Lý Ánh Sáng Muôn Dân đã kết luận bằng những lời như thế này: ‘Tất cả thân xác của người tín hữu tuôn ra những lời khẩn nguyện cùng Người Mẹ Thiên Chúa và Mẹ của loài người mà Mẹ, Vị đã hỗ trợ thuở ban đầu của Giáo Hội bằng lời nguyện cầu của Mẹ, giờ đây được tôn vinh trên tất cả mọi thần thánh, cũng chuyển cầu trước Con Mẹ trong mối hiệp thông của tất cả mọi vị thánh, cho đến khi tất cả mọi gia đình của con người, dù họ hân hạnh mang tước hiệu Kitô hữu hay vẫn chưa biết đến Đấng Cứu Thế, cũng được hạnh phúc qui tụ lại với nhau trong an bình và hòa hợp thành một Dân Chúa duy nhất, cho vinh quang của Ba Ngôi Chí Thánh và Duy Nhất’ (khoản 69).
Đó là niềm hy vọng tôi bày tỏ một lần nữa cùng với Các Nghị Phụ Công Đồng khác gần 40 năm trước, tôi gửi tới toàn thể Gia Đình Montfort Phép Lành Tòa Thánh đặc biệt.
Tại Điện Vatican ngày 8/12/2003, Lễ Trọng Kính Đức Trinh Nữ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội
Giáo Hoàng Gioan Phaolô II
Đaminh Maria Cao tấn Tĩnh, chuyển dịch từ
http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/letters/2004/documents/hf_jp-ii_let_20040113_famiglie-monfortane_en.html