Bài 29 (Thứ Tư 8/11/2000)

THÁNH THỂ LÀ BÍ TÍCH HIỆP NHẤT CỦA GIÁO HỘI

1- “Ôi bí tích của lòng mộ mến! Ôi dấu hiệu của sự hiệp nhất! Ôi mối giây liên kết của đức bác ái!”. Câu Thánh Âu-Quốc-Tinh than lên khi chú giải Phúc Âm Thánh Gioan (In Joannis Evangelium, 26, 13) đã đánh trúng vào đề tài cũng như đã tóm lược những lời Thánh Phaolô ngỏ cùng giáo đoàn Corintô mà chúng ta vừa nghe: “Bởi chỉ có một tấm bánh, chúng ta tuy nhiều song cũng chỉ là một thân thể duy nhất, vì tất cả chúng ta cùng thông phần vào cùng một tấm bánh” (1Cor 10:17). Thánh Thể là bí tích và là nguồn mạch cho sự hiệp nhất của Giáo Hội. Điều này đã được chú trọng từ những thời truyền thống Kitô Giáo bắt đầu, cũng là điều đã được biểu hiệu nơi bánh và rượu. Cuốn Didache, một bản văn được viết ngay từ thuở Kitô Giáo khai mở, đã nói về điều này như sau: “Tấm bánh bẻ ra này, trước hết đã được gieo vãi trên các núi đồi, sau đó được gặt hái để trở thành một thực tại duy nhất thế nào, thì Giáo Hội của Chúa cũng được qui tụ lại từ tận cùng trái đất vào trong vương quốc của Chúa như vậy” (9, 1).

2. Vào thế kỷ thứ ba, Thánh Cyprianô, vị Giám Mục ở Căn-Thạc, đã vang vọng lại những lời ấy thế này: “Chính những lễ tế hiến dâng lên Chúa đã làm sáng tỏ sự nhất trí của Kitô hữu, một sự nhất trí được kiên cường bởi một đức bác ái vững chắc và bất khả phân chia. Vì khi Chúa muốn bánh làm nên thân mình Người được hình thành bởi việc nên một của nhiều hạt lúa miến, cũng như khi Người muốn rượu được ép từ nhiều trái nho hòa hợp lại thành máu của Người thế nào, thì Người cũng muốn đàn chiên chúng ta làm nên một khối đông hiệp nhất với nhau như vậy” (Ep. ad Magnum, 6). Tính cách biểu hiệu của Thánh Thể cho mối hiệp nhất nơi Giáo Hội thường được các Giáo Phụ và các nhà thần học Kinh Viện nhắc lại. “Công Đồng Chung Tridentinô đã tóm tắt tín lý này, khi dạy rằng Chúa Cứu Thế đã để lại Thánh Thể cho Giáo Hội của Người ‘như là một biểu hiệu cho sự hiệp nhất của Giáo Hội cũng như cho đức bác ái là những gì Người muốn tất cả mọi Kitô hữu phải hiệp nhất với nhau; chính vì thế, Thánh Thể còn là biểu hiệu cho thân mình duy nhất có Người là đầu này nữa’” (Đức Phaolô VI, Thông Điệp Mầu Nhiệm Đức Tin: Ench. Vat., 2, 424; x. Công Đồng Chung Triđentinô, Sắc Lệnh về Bí Tích Thánh Thể, phần mở đầu và chương hai). Giáo Lý của Giáo Hội Công Giáo đã tóm gọn điều này rất hay: “Những ai lãnh nhận Bí Tích Thánh Thể thì được hiệp nhất với Chúa Kitô chặt chẽ hơn. Nhờ Bí Tích Thánh Thể, Chúa Kitô hiệp nhất họ lại với tất cả mọi tín hữu để làm nên một thân thể duy nhất là Giáo Hội” (Giáo Lý của Giáo Hội Công Giáo số 1396).

3. Khoản tín lý truyền thống này đã được bắt nguồn sâu xa từ trong Kinh Thánh. Thánh Phaolô đã khai triển khoản tín lý này trong đoạn thư đã được trích dẫn từ Thư Thứ Nhất gửi giáo đoàn Côrintô, khi lấy vấn đề koinonia làm đề tài căn bản, tức là đề tài về mối hiệp thông được thiết lập giữa người tín hữu và Chúa Kitô trong Bí Tích Thánh Thể. “Chén ân phúc mà chúng ta chúc tụng không phải là việc thông hiệp (koinonia) vào máu của Chúa Kitô hay sao? Tấm bánh chúng ta bẻ ra không phải là việc thông hiệp (koinonia) vào mình Chúa Kitô hay sao?” (10:16). Mối hiệp thông này, trong Phúc Âm Thánh Gioan, còn được diễn tả xác đáng hơn nữa, như là một mối liên hệ ngoại thường của “cuộc tương giao nội tại”: “họ ở trong Tôi và Tôi ở trong họ”. Thật vậy, Chúa Giêsu đã phán như thế ở hội đường Caphanaum: “Ai ăn thịt Tôi và uống máu Tôi thì ở trong Tôi và Tôi ở trong họ” (Jn 6:56).

Trong những lời Chúa Giêsu nói ở Bữa Tiệc Ly thì đó là một đề tài cũng đã được nhấn mạnh qua biểu hiệu của cây nho, ở chỗ, cành nho có xanh tươi và sai trái chỉ khi nào nó được gắn liền với thân nho là nơi tiếp nhựa và trợ sức cho nó (Jn 15:1-7). Bằng không, nó chỉ là một cành khô héo bị ném vào lửa: aut vitis aut ignis “một là cây nho hai là lửa đốt”, Thánh Âu-Quốc-Tinh đã vắn tắt dẫn giải như thế (In Johannis Evangelium, 81, 3). Đến đây, chúng ta thấy được mối hiệp nhất, một mối hiệp thông được hiện thực giữa người tín hữu và Chúa Kitô hiện diện trong Bí Tích Thánh Thể, căn cứ vào nguyên tắc theo như Thánh Phaolô diễn đạt là: “Những ai ăn uống những của tế lễ ấy là những người thông phần vào bàn thờ” (1Cor 10:18).

4. Vì kiểu koinonia-hiệp thông “hàng dọc” này làm cho chúng ta nên một với mầu nhiệm thần linh, do đó, nó đồng thời cũng làm phát sinh ra một thứ koinonia-hiệp thông mà chúng ta gọi là theo “hàng ngang”, hay theo giáo hội, theo tình huynh đệ, một kiểu hiệp thông có thể hiệp nhất tất cả những ai thông phần vào cùng một tấm bánh duy nhất” (1Cor 10:17). Bài diễn từ về Thánh Thể mở đường cho việc suy tư quan trọng về giáo hội được Thánh Tông Đồ khai triển ở đoạn 12 của cùng một Bức Thư, khi ngài nói về thân thể của Chúa Kitô theo tính cách duy nhất và đa diện của thân thể này. Lời diễn tả quá quen thuộc của Thánh Luca trong Sách Tông Vụ về Giáo Hội Giêrusalem cũng đã vạch ra cho thấy mối hiệp nhất hay koinonia huynh đệ này, khi ngài liên kết nó với việc bẻ bánh, tức là với việc cử hành Thánh Thể (x Acts 2:42). Mối hiệp thông này được hiện thực nơi thực tại lịch sử cụ thể, ở chỗ “họ tha thiết với giáo huấn của các Tông Đồ cũng như với việc hiệp thông (koinonia), với việc bẻ bánh và các lời cầu nguyện... Tất cả những ai tin tưởng thì tụ họp lại với nhau và để tất cả mọi sự làm của chung” (Acts 2:42-44)

5. Như thế, ý nghĩa sâu xa của Bí Tích Thánh Thể sẽ bị loại trừ một khi cử hành Thánh Thể mà không chú trọng đến những đòi hỏi của đức bác ái cũng như của sự hiệp thông. Thánh Phaolô tỏ ra nghiêm ngặt với Kitô hữu Côrintô là vì, khi hội họp nhau thì “anh em đã không dùng bữa của Chúa” (1Cor 11:20), gây ra bởi chia rẽ nhau, bất chính và vị kỷ. Trong trường hợp như thế, Thánh Thể không còn là agape nữa, tức không còn là diễn đạt và là nguồn mạch của tình yêu nữa. Và ai thông phần Thánh Thể một cách bất xứng, không sinh hoa kết trái trong tình bác ái huynh đệ, thì người đó “ăn và uống án phạt mình” (1Cor 11:29). “Thật vậy, đời sống Kitô hữu được thể hiện trong việc làm trọn giới răn cao cả nhất, tức là giới răn kính mến Thiên Chúa và yêu thương tha nhân, mà tình yêu này lại bắt nguồn từ Bí Tích Thánh Thể, thường được gọi là bí tích yêu thương” (Tông Thư Dominicae Cenae, 5). Thánh Thể nhắc nhở, hiện thực và hoàn trọn đức bác ái này.

Vậy chúng ta hãy đáp lại lời kêu gọi của vị Giám Mục tử đạo Ignatiô, người đã khuyến dụ tín hữu Philadelphia ở Tiểu Á về sự hiệp nhất là: “Chỉ có một Vị Giám Mục thế nào thì cũng chỉ có một nhục thể của Chúa Giêsu Kitô, chỉ có một chén duy nhất trong máu của Người, chỉ có một bàn thờ như vậy” (Ep. ad Philadelphenses, 4). Rồi chúng ta hãy cầu cùng Thiên Chúa là Cha bằng lời kinh phụng vụ: “Xin Cha ban cho chúng con, những người được nuôi dưỡng bằng mình và máu của Người, được tràn đầy Thánh Linh của Người, và được trở nên một thân thể, một tinh thần trong Chúa Kitô” (Kinh Nguyện Thánh Thể III).

(Tuần san L’Osservatore Romano, ấn bản Anh ngữ, 15/11/2000)