Bài 3: (Thứ Tư ngày
1- “Ôi
Ba Ngôi cao cả, vô cùng thần linh và thiện hảo, Đấng
canh giữ đức khôn ngoan thần linh cho người
Kitô hữu, xin dẫn đưa chúng con vượt ra ngoài
tất cả mọi thứ ánh sáng và vượt lên trên hết
mọi sự vô thức trước tuyệt đỉnh của
các Sách Thánh nhiệm mầu, những cuốn sách tỏ ra
cho thấy những mầu nhiệm thần học đơn
sơ, tuyệt đối và bất diệt trong một bóng
tối sáng tỏ của lặng thinh”. Với lời cầu
nguyện này của Điônysiô thành Areopagite, một nhà thần
học Đông phương (Theologia
mystica, I, 1), chúng ta bắt đầu một cuộc hành
trình cam go song hào hứng trong việc chiêm ngưỡng mầu
nhiệm của Thiên Chúa. Sau khi đã suy tư mấy năm
qua về mỗi một ngôi vị thần linh trong Ba Ngôi
Thiên Chúa – Ngôi Con, Ngôi Thần Linh và Ngôi Cha – trong năm Mừng
Kỷ Niệm này, chúng ta muốn có một cái nhìn toàn diện
về vinh quang chung của cả Ba Ngôi là một Thiên Chúa
duy nhất, “không phải duy nhất trong một ngôi vị
mà là trong Ba Ngôi cùng một bản thể” (Kinh Tiền Tụng Lễ Trọng Kính Chúa Ba Ngôi).
Dự định này cũng tương hợp với những
gì đã được đề ra trong Tông Thư Ngàn Năm Thứ Ba Đang Đến,
một văn kiện phác họa mục đích nhắm đến
trong giai đoạn cử hành Cuộc Đại Mừng Kỷ
Niệm là “để tôn vinh Thiên Chúa Ba Ngôi, Đấng là khởi
điểm của hết mọi sự trên thế gian cũng
như trong lịch sử và là cùng đích mà mọi sự
phải qui về” (đoạn 55).
2- Cảm
hứng theo hình ảnh được gợi
lên trong Sách Khải Huyền (x 22:1), chúng ta có thể so sánh
cuộc hành trình này như là một cuộc lữ hành dọc
theo hai bên bờ sông của Thiên Chúa, tức là hành trình theo sự
hiện diện và mạc khải của Người trong
lịch sử.
Như một chấm phá vắn
tắt cho cuộc hành trình này, hôm nay chúng ta sẽ ở tại
hai viễn cực của con sông ấy, tức là ở đầu
sông và ở cuối sông, kết hợp chúng lại thành một
đường chân trời duy nhất. Thật thế, Ba
Ngôi thần linh là chính căn nguyên của việc hiện hữu
cũng như của lịch sử, và Ngài còn hiện diện
cả ở tận điểm của chúng nữa. Giữa
hai viễn cực này, tức là giữa vườn Địa
Đường (x Gn 2) và cây sự sống ở Gialiêm trên
trời (x Rev 22), trào ra một giòng lịch sử được
đánh dấu bằng tối tăm và ánh sáng, bằng tội
lỗi và ân sủng. Tội
lỗi đã phân lìa chúng ta ra khỏi diệu quang của địa
đường Thiên Chúa; ơn cứu chuộc đã mang lại
cho chúng ta vinh hiển của một trời mới đất
mới, nơi “không còn sự chết, cũng chẳng còn
than khóc hay kêu la hoặc đớn đau gì nữa” (ibid 21:4).
3- Cái
nhìn khởi sự về đường chân trời này đã
được trang Sách Thánh đầu tiên trình bày cho thấy
giây phút mà quyền năng tạo dựng của Thiên Chúa làm
nên thế gian từ hư vô: “Từ ban đầu Thiên Chúa
đã dựng nên các tầng trời và trái đất” (Gn
1:1). Cái nhìn này được Tân Ước đào sâu hơn
nữa, bằng cách đi trở lại chính tâm điểm
của sự sống thần linh, khi thánh ký Gioan mở đầu
Phúc Âm của ngài: “Từ ban đầu đã có Lời, Lời
ở với Thiên Chúa và Lời là Thiên Chúa” (Jn 1:1). Trước
khi việc tạo thành xẩy ra và là nền tảng của
việc tạo thành này, mạc khải đã cho chúng ta chiêm
ngưỡng thấy mầu nhiệm của một Thiên Chúa
duy nhất trong Ba Ngôi, đó là Ngôi Cha và Lời của Ngài
hiệp nhất với nhau trong Thần Linh.
Vị tác giả
Thánh Kinh đã viết đoạn văn về việc tạo
dựng không thể nào thấu triệt được chiều
sâu của mầu nhiệm này. Tư tưởng thuần
triết học lại càng khó có thể đạt thấu,
vì Ba Ngôi ở ngoài khả năng kiến thức của chúng
ta và chúng ta chỉ có thể biết được nhờ
mạc khải mà thôi.
Tuy nhiên, mầu nhiệm vô cùng
siêu vượt trên chúng ta này cũng là một thực tại
gần gũi với chúng ta, bởi thực
tại này là chính căn nguyên của hữu thể chúng ta.
Vì trong Thiên Chúa chúng ta “sống động và hiện hữu”
(Acts 17:28), và điều Thánh Âu Quốc Tinh nói về Thiên Chúa
cũng phải được áp dụng cho tất cả
Ba Ngôi Vị thần linh, tức Ngài “intimior
intimo meo” (Conf., 3, 6, 11) (xin tạm dịch
ba chữ Latinh: Ngài “gần gũi tôi hơn là tôi gần
với mình”).
Trong thẳm cung của hữu thể chúng ta, nơi mà ngay
cả chúng ta cũng không thể thấu triệt, thì Chúa
Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, một Thiên Chúa duy nhất
trong Ba Ngôi, lại hiện diện bằng ân sủng. Mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi chẳng những không
phải là một sự thật khô khan thuần lý trí mà còn
là sự sống ở trong chúng ta và bảo tồn chúng ta.
4- Trong Năm Mừng Kỷ Niệm
đây, việc chúng ta suy niệm sẽ nhắm vào những
đề tài về sự sống của Thiên Chúa Ba Ngôi này,
một sự sống có trước việc tạo dựng
và là cội nguồn của việc tạo dựng. Là mầu
nhiệm của các nguồn gốc làm phát sinh ra tất cả
mọi sự, đối với chúng ta Thiên Chúa như là một
Đấng toàn hữu và là Đấng thông ban sự hữu,
như “ánh sáng chiếu soi hết mọi người” (x Jn
1:9), như Đấng Hằng Sống và là Đấng ban
sự sống. Đối với chúng ta, trước
hết, Ngài là Tình Yêu, như định nghĩa tuyệt vời
trong Thư Thứ Nhất của Thánh Gioan (x 1Jn 4:8).
Ngài là tình yêu ở sự sống nội tại của Ngài,
sự sống mà sinh hoạt Ba Ngôi chính là việc diễn đạt
tình yêu hằng hữu khiến Ngôi Cha sinh ra Ngôi Con và khiến
cả hai hiến mình cho nhau trong Thánh Thần. Ngài là tình yêu ở
mối liên hệ của Ngài với thế gian, vì việc
Ngài tự mình quyết định dựng nên nó từ hư
vô là hoa trái của tình yêu vô cùng này, một tình yêu tỏa sáng
ra nơi lãnh vực tạo dựng. Nếu đôi mắt của
chúng ta, được mạc khải sáng soi, trở nên
tinh tuyền và thấu suốt đủ, chúng có thể nhờ
đức tin gặp thấy mầu nhiệm này, một mầu
nhiệm là nguồn gốc và là nền tảng cho hết mọi
sự hiện hữu.
5- Thế
nhưng, như chúng ta đã đề cập đến
ngay từ đầu, mầu nhiệm Ba Ngôi cũng hiện
ra trước mắt chúng ta như là một mục tiêu lịch
sử phải hướng đến, như quê hương
chúng ta trông mong. Việc chúng ta suy niệm về Chúa Ba Ngôi,
qua những lãnh vực khác nhau của việc tạo dựng
và lịch sử, sẽ nhắm đến mục tiêu này,
một mục tiêu được Sách Khải Huyền hết
sức mạnh mẽ vạch ra cho thấy như là một
dấu ấn của lịch sử.
Đó là phần thứ hai cũng
là phần cuối cùng nơi giòng sông của Thiên Chúa, giòng sông
chúng ta vừa đề cập đến ít phút trước
đây. Trong Gialiêm thiên quốc, khởi nguyên và cùng đích
lại gặp được nhau. Vì Thiên Chúa Ngôi Cha, Đấng
ngự trên ngai, xuất hiện và phán: “Này đây Ta tái tạo
tất cả mọi sự” (Rev 21:5). Bên cạnh Ngài là Chiên
Con, tức là Chúa Kitô, vị ngự trên ngai tòa của mình, với
cuốn sổ sự sống trong đó có danh tánh của thành
phần được cứu chuộc (x ibid., 21:23, 27,
22:1, 3). Thế rồi, ở đoạn cuối, trong một
cuộc trao đổi nhẹ nhàng và tha thiết, Thần
Linh là Đấng cầu nguyện trong chúng ta và cầu nguyện
với Giáo Hội, Hiền Thê của Con Chiên, lên tiếng nói:
“Hỡi Chúa Giêsu, xin hãy đến” (x ibid.,
Kết thúc nét chấm phá tiên
khởi của cuộc hành trình đường dài của
chúng ta trong việc đi sâu vào mầu nhiệm của Thiên
Chúa, chúng ta hãy trở lại với lời nguyện của
Điônysiô thành Areopagite, vị nhắc nhở chúng ta về
nhu cầu cần phải chiêm ngưỡng, đó là “Chính
trong cái lặng thinh thực sự mà chúng ta biết được
những bí mật của bóng tối tăm này… một bóng
tối chiếu tỏa ánh quang chói lọi… Trong
lúc vẫn hoàn toàn vô hình vô tượng, bóng tối tăm ấy
làm ngập đầy những tâm trí biết nhắm mắt
lại trước những rạng ngời mỹ lệ
nhất” (Theologia Mystica, I,
1).
(Tuần san L’Osservatore Romano, ấn
bản Anh ngữ,