Bài 6
Tác Động Sáng Tạo của Thần Linh
Thiên Chúa
|
|
|
T |
heo ngôn ngữ thánh kinh, chữ
ruah được nhấn
mạnh theo nghĩa là “hơi thở của Thiên Chúa” như muốn nói lên nét tương
tự giữa tác động thần linh vô hình, linh thiêng,
thấu nhập và toàn năng với gió, được bắt
nguồn từ tâm lý và truyền thống mà các tác giả sách
thánh đã rút lấy. Nét tương tự này hiến cho chúng
ta món ăn tinh thần mới mẻ. Mặc dầu có nhiều ý nghĩa khác nhau được
dịch ra, từ ngữ ruah cũng
luôn luôn nói lên một mãnh lực sinh động từ bên ngoài
hay bên trong con người và thế giới. Kể cả
khi nó không trực tiếp ám chỉ ngôi vị thần linh đi
nữa, từ ngữ có dính dáng đến Thiên Chúa này - “Thần
Linh (hay hơi thở) của Thiên Chúa” - cũng đã ăn
sâu vào tâm trí dân Yến Duyên ý niệm về một Thiên Chúa
linh thiêng, Đấng can thiệp vào lịch sử và đời
sống nhân loại. Nó dọn đường
cho mạc khải sau này về Chúa Thánh Thần.
Như
thế, chúng ta có thể nói rằng, ngay trong trình thuật về
việc sáng tạo ở Sách Khởi Nguyên, sự hiện
diện của “thần linh (hay gió) của Thiên Chúa” bấy
giờ đang chuyển vận trên mặt các giòng nước,
lúc đất còn vô thể mung lung và tối tăm còn đang
bao trùm mặt vực thẳm (x.Gn.1:2), là một ám chỉ hết
sức hùng hồn cho mãnh lực sinh động ấy. Nó
cho thấy rằng hơi thở hay thần linh của Thiên
Chúa đã đóng vai trò của mình trong việc tạo dựng:
đó là vai trò của một quyền lực ban sự sống,
cùng với “lời” là yếu tố ban cho các sự vật
hữu thể và cấp trật.
Mối
liên quan giữa thần linh của Thiên Chúa và các giòng nước,
những gì chúng ta thấy ngay từ ban đầu trong câu
truyện tạo dựng, còn được thấy ở
một thể thức khác nơi những đoạn Thánh
Kinh khác nhau có phần sáng tỏ hơn nữa, vì Thần
Linh tự tỏ mình ra như là một giòng nước
phong phú, một nguồn mạch của sự sống mới.
Trong phần hai của sách tiên tri Isaia Thiên Chúa đã hứa
điều này như sau: “Vì Ta sẽ đổ nước
xuống trên miền đất khát mong và những mạch
nước trên mảnh đất khô cằn; Ta sẽ đổ
Thần Linh của Ta xuống trên giòng dõi các ngươi, cũng
như phép lành của Ta trên con cháu các ngươi. Chúng sẽ
trổ sinh như cỏ xanh giữa những giòng nước,
như những đám rừng bên những
giòng nước chảy” (Is.44:3-4). Giòng nước mà Thiên
Chúa hứa tuôn đổ xuống đây chính là Thần Linh
của Ngài, Thần Linh Ngài sẽ “tuôn tràn” trên dân của Ngài.
Cũng thế, tiên tri Ezekien đã loan báo là Thiên Chúa “sẽ
tuôn tràn” Thần Linh của Ngài xuống trên nhà Yến Duyên”
(Ez.39:29), và tiên tri Joel cũng dùng cùng một cách diễn đạt
để so sánh thần linh với nước được
tràn tuôn: “Ta sẽ tuôn tràn thần linh của Ta trên mọi xác
thể” (Joel 3:1 theo bản văn Do Thái).
Việc dùng biểu hiệu nước ám chỉ
Thần Linh này còn được lập lại trong Tân Ước
với những ý nghĩa phong phú mới. Sau này chúng ta sẽ có dịp nói về chúng.
Trong
câu truyện tạo dựng, sau khi mở đầu đề
cập đến thần linh hay hơi thở của Thiên
Chúa chờn vờn trên các giòng nước (Gn.1:2), chúng ta không
còn thấy chữ ruah, một
tiếng Do Thái chỉ thần linh. Tuy nhiên, cách
thức diễn thuật việc con người được
tạo dựng nên đã cho thấy việc tạo dựng
con người có liên hệ với thần linh hay hơi thở
của Thiên Chúa. Chúng ta đọc thấy là, sau khi lấy
bùn đất mà tạo dựng nên con người, Chúa là
Thiên Chúa “đã thở hơi sự sống vào mũi con người;
và con người trở thành một hữu thể sống
động” (Gn.2:7). Từ ngữ “hơi thở” (Do Thái ngữ
là neshama) là một đồng
ngữ với “gió” hay “thần linh” (ruah), như cũng thấy rõ ràng tính cách tương
đương này nơi những bản văn khác. Ngoài
ra, tác động “thở hơi” được gán cho Thiên
Chúa trong câu truyện tạo dựng cũng được
gán cho Thần Linh trong thị kiến của tiên tri Ezekien về
việc hồi sinh (Ez.37:9).
Bởi
thế, Sách Thánh cho chúng ta hiểu rằng Thiên Chúa, bằng
hởi thở của mình hay thần linh của mình, đã
can thiệp vào việc tạo dựng nên con người thành
một sinh linh. Nơi con người cũng có “hơi thở
của sự sống”, một hơi thở phát xuất từ
“việc thở hơi” của chính Thiên Chúa. Nơi con người,
cũng có một hơi thở hay một thần linh giống
như hơi thở và thần linh của Thiên Chúa.
Khi kể lại việc các thú vật được
tạo thành (câu 19) trong đoạn 2, Sách Khởi Nguyên đã
không hề đề cập tí nào đến mối liên hệ
chặt chẽ với hơi thở của Thiên Chúa cả.
Trong đoạn trước đó, chúng ta thấy rằng
con người được dựng nên “theo hình ảnh và
giống như Thiên Chúa” (Gn.1:26-27).
Tuy nhiên, những bản văn khác cho là cả thú
vật cũng có hơi thở sống động hay gió mà
chúng nhận được từ Thiên Chúa. Về phương
diện này, con người phát xuất từ bàn tay Thiên Chúa xem như thuộc về cùng một
khối với tất cả mọi sinh vật. Do đó,
Thánh Vịnh 104 không phân biệt người và thú khi thân thưa
cùng Thiên Chúa Hóa Công: “Tất cả những vật này ngước
trông Chúa để Chúa ban cho chúng lương thực theo thời. Khi Chúa ban cho chúng,
chúng thu góp lấy” (các câu 27-28). Thế rồi Thánh Vịnh
thêm: “Khi Chúa rút hơi thở chúng lại, chúng chết đi
và trở về đất bụi của mình. Khi Chúa gửi Thần Linh của Chúa tới, chúng được
tạo thành; và Chúa canh tân diện mạo trái đất” (các
câu 29-30). Thế nên, việc hiện hữu
của các tạo vật lệ thuộc vào tác động
thần-linh-thở-hơi của Thiên Chúa, Đấng chẳng
những tạo dựng mà còn bảo tồn và tiếp tục
canh tân dung nhan trái đất.
Cuộc tạo dựng thứ nhất đã bị
tội lỗi tàn phá. Thế nhưng, Thiên Chúa đã không
mặc kệ nó bị hủy hoại, trái lại, Ngài đã
sửa soạn cứu độ nó để thiết lập
một “cuộc tân tạo” (x.Is.65:17; Gal.6:15; Rev.21:5). Tác động của Thần Linh Thiên Chúa đối
với cuộc tân tạo này được tiên tri Ezekien nhắc
đến trong lời tiên báo nổi tiếng về việc
hồi sinh. Trong một thị kiến sâu đậm,
tiên tri thấy trước mắt một cánh đồng
bao la “đầy những xương”, và tiên tri được
lệnh nói tiên tri cho những xương này mà rằng: “Oâi
những xương khô, hãy nghe lời Chúa, Vậy Chúa là Thiên
Chúa phán cùng các xương này là: ‘Này đây, Ta sẽ khiến
cho hơi thở nhập vào các ngươi cho các ngươi
được sống...’” (Ez.37:1-5). Vị tiên tri thi hành mệnh
lệnh thần linh, thế rồi “có tiếng động,
một tiếng răng rắc, và những khúc xương
gắn liền với nhau, xương với xương”
(37:7). Sau đó là gân cốt nối chúng lại, thịt đắp
vào chúng và da bao bọc chúng; cuối cùng, theo
lệnh của vị tiên tri, hơi thở nhập vào chúng,
và chúng đã sống động, đứng trên đôi chân
của mình (x.37:8-10).
Ý
nghĩa chính trong thị kiến này là cố ý loan báo về
việc dân Yến Duyên phục hồi sau cuộc tàn phá và lưu
đầy: “Những xương này là toàn thể nhà Yến
Duyên”, Chúa phán. Dân Yến Duyên được
coi như bị mất đi, không còn hy vọng gì. Thiên
Chúa đã hứa với họ: “Ta sẽ đặt Thần
Linh của Ta trong các ngươi và các ngươi sẽ được
sống” (37:14). Tuy nhiên, theo ý nghĩa mầu nhiệm vượt
qua của Chúa Giêsu, những lời tiên tri mang một ý nghĩa
sâu xa hơn, đó là loan báo một cuộc phục sinh thật
sự của thân xác chết chóc chúng ta nhờ tác động
của Thần Linh Thiên Chúa.
Thánh
Tông Đồ Phaolô diễn tả điều chân thật của
đức tin ấy bằng những lời này: “Nếu thần
linh của Đấng phục sinh Chúa Giêsu từ trong kẻ
chết ở trong anh em, thì Đấng phục sinh Chúa Giêsu
Kitô từ trong kẻ chết cũng sẽ làm cho thân xác tử
vong của anh em được sống nhờ Thần Linh
mình là Đấng ở trong anh em” (Rm.8:11).
Cuộc tân tạo đã được bắt đầu
nhờ tác động của Chúa Thánh Thần nơi cuộc
tử nạn và phục sinh của Chúa Kitô. Trong cuộc
khổ nạn của mình, Chúa Giêsu đã trọn vẹn được
Chúa Thánh Thần tác động nơi nhân tính của Người
(x.Heb.9:14). Nhờ đó, Người đã vượt từ
sự chết đến sự sống mới (x.Rm.6:10), một
sự sống mà giờ đây Người có thể thông
ban cho tất cả mọi tín hữu, bằng cách truyền
sang cho họ cùng một Thần Linh, trước tiên nơi
bí tích rửa tội rồi tròn đầy nơi cuộc
phục sinh sau hết.
Vào
tối Ngày Phục Sinh, hiện ra với các môn đệ ở
nhà tiệc ly, Chúa Kitô phục sinh đã lập lại nơi
các vị tác động của Thiên Chúa Hóa Công trên Adong. Thiên Chúa đã “thở hơi” trên thân xác của con
người để ban cho con người sự sống.
Chúa Giêsu cũng “đã thở hơi” trên các môn đệ của
Người mà phán: “Các con hãy nhận lấy Chúa Thánh Thần”
(Jn.20:22).
Như thế, hơi thở nhân loại của Chúa
Giêsu thể hiện một tác động thần linh mới
còn diệu vợi hơn cả tác động thần linh
ban đầu nữa. Nó không phải chỉ là việc
tạo dựng nên một con người sống động,
như trong cuộc tạo dựng ban đầu, mà là một
khai mở cho con người vào sự sống thần linh.
Bởi
thế, Thánh Phaolô đã có lý thiết lập mối tương
đồng và tương phản giữa Adong và Chúa Kitô, giữa
cuộc tạo dựng lần đầu và cuộc tạo
dựng lần cuối, khi thánh nhân viết: “Nếu có thân
thể vật lý cũng có thân xác linh thiêng. Do đó mới
có lời chép: ‘Adong con người đầu tiên đã trở
nên một sinh linh’ (Gn.2:7), Adong cuối này đã trở nên một
thần linh ban sự sống” (1Cor.15:44-45). Chúa Kitô phục
sinh, Tân Adong, nhờ Chúa Thánh Thần đã được hòa
nhập vào nhân tính của mình đến nỗi chính Người
có thể được gọi là “thần linh”. Nhân tính của Người chẳng những chiếm
hữu cho mình tầm mức viên trọn Thánh Linh, mà còn có khả
năng thông truyền sự sống Thần Linh cho tất
cả nhân loại. “Ai ở trong Chúa Kitô”, Thánh Phaolô viết,
“người đó là một tạo vật mới”
(2Cor.5:17).
Như
thế, tác động sáng tạo và canh tân của Thần
Linh Thiên Chúa được hoàn toàn tỏ hiện nơi mầu
nhiệm tử nạn và phục sinh của Chúa Kitô. Giáo Hội
kêu lên Thần Linh khi Giáo Hội nguyện cầu: “Veni Creator Spiritus”, “Xin Thần
Linh Sáng Tạo hãy đến”.
(Bài
Giáo Lý thứ 28 của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, chia sẻ
ngày Thứ Tư,
trong loạt 80 bài về chủ đề
Chúa Thánh Thần)