BÃO LỤT Ở VIỆT NAM 9/2005

TƯỜNG TRÌNH VỀ CÔNG TÁC CỨU TRỢ NẠN NHÂN BÃO LỤT SỐ 7

Kính thưa Quý Đức cha và Quý vị,

Ngay sau khi được tin cơn bão số 7 (Damrey) tàn phá các tỉnh miền Bắc, vào ngày 27-9-2005, Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGM VN) và Uỷ ban Bác ái Xã hội (UB BAXH) thuộc HĐGM VN đã phát đi lời kêu gọi trợ giúp khẩn cấp các nạn nhân. Đoàn đại diện HĐGMVN và Uỷ ban đã đến tận nơi để thăm hỏi, tìm các biện pháp cứu trợ nạn nhân và tái thiết các vùng bị tàn phá sau cơn bão.

Đoàn gồm linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, Thư ký thường trực của HĐGM VN kiêm Tổng Thư ký UB BAXH và anh Martinô Trần Tuấn Huy, Phó Tổng thư ký UB BAXH. Từ ngày 30-9 đến 3-10-2005, Đoàn đã đến các nơi bị thiệt hại tại các giáo phận Bùi Chu, Phát Diệm, Thanh Hoá, Hải Phòng từ vùng cao bị lũ đến vùng thấp bị lụt, làm việc với các Đức cha và các cha phụ trách Ban Bác ái Xã hội của 4 giáo phận này và gửi những số tiền cứu trợ khẩn cấp cho 5 giáo phận Bùi Chu 5.000 USD, Phát Diệm 70 triệu đồng, Thanh Hoá 10.000 USD, Hải Phòng 30 triệu đồng+1.500 USD và Hưng Hoá 3.500 USD. Tổng trị giá là 420 triệu đồng. Số tiền cứu trợ khẩn cấp này chủ yếu để mua gạo cứu đói cho những nạn nhân cực kỳ nghèo khổ sau cơn bão, tương đương với hơn 100 tấn gạo. Sau đây là phần trình bày chi tiết chuyến đi và một vài đường hướng cho công cuộc cứu trợ, phục hồi các nạn nhân vùng bão.

Đoạn đê dài nhất bị vỡ ở Hải Hậu, Bùi Chu tất cả vuông tôm bị mất trắng (hình 1)

1. Ngày 30-9-2005

Đến phi trường Nội Bài của Hà Nội lúc 9g sáng, chúng tôi đi cùng với cha Tôma A. Nguyễn Xuân Thuỷ, phụ trách Văn phòng Tổng Giám mục Hà Nội và cha Gioan Lê Trọng Cung về ngay xứ Phương Chính, xã Hải Hoà và Hải Triều, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Trước mắt chúng tôi là một con đê dài ngăn biển và đất liền nay đã bị phá nhiều chỗ, chỗ dài nhất 300-400m. Nước biển tràn vào nên các ao nuôi tôm, cua mất trắng. Các đồng lúa sắp gặt bị nước mặn ngập úng, theo dự đoán khoảng 3-4 năm nữa mới có thể phục hồi. Dọc theo con đê là những lỗ hổng lở sâu vì khi nước biển tràn vào, mặt lưng của đê không có bờ đá chắn sóng như mặt trước nên đã bị nước ngấm vào và sạt lở.

Khu nghỉ mát Thịnh Long nằm sát bờ biển bây giờ chỉ còn là một đống đổ nát. Những đợt sóng biển đưa cát vào sâu trong đất liền dày tới 10 cm. Con đường xi măng dọc theo bờ  biển cho ô tô đi lại ngày nào, nay đã bị xới lên từng mảng tựa như  tấm bánh đa (tráng)  vỡ nát. Các ngôi nhà gạch sát biển, cái đổ, cái còn, những cửa gỗ và vật dụng đã bị gió giật tung chỉ còn lại căn nhà trống hơ, trống hoác.

Xã Hải Hoà và xã Hải Triều có khoảng 20 ngàn dân đang bị đói, trong đó có 8.060 giáo dân vì bão và nước biển dâng cao đã cuốn đi lương thực dự trữ. Khi nghe tin đê vỡ và có lệnh di tản, họ chỉ kịp vơ vội ít quần áo và chạy lên nhà thờ Phương Chính là điểm cao nhất để tránh con nước dữ.

Với tình hình thiệt hại trầm trọng như thế, Toà Giám mục Bùi Chu đã gọi khẩn cấp cho chúng tôi tối hôm trước khi còn ở Thành phố Hồ Chí Minh để xin 12 tấn gạo cho những người dân vùng bão. Chính quyền địa phương cũng đã kịp thời cấp chomỗi người dân 4 gói mì và nước ngọt trong 4 ngày vừa qua. Chúng tôi đã chuyển ngay số tiền cho Đức cha Bùi Chu mua 20 tấn gạo (4 triệu đồng/tấn) để giúp cho 5 xứ đạo và toàn bộ người dân ở đây không phân biệt tôn giáo.

Những người dân Hải Hoà đang ra sức phục hồi đoạn đê đã bị cơn bão phá vỡ (hình số 2)

       Hình ảnh những người dân đang vội vã đắp lại những đoạn đê trọng yếu sát làng như thúc giục chúng ta cần giúp họ phục hồi cuộc sống. Theo dự đoán phải 2 tháng nữa mới có thể hoàn thành. Nhưng đó cũng chỉ là những bao cát chắp vá tạm thời. Chỉ cần một cơn bão nhỏ với sức gió cấp 7- 8 cũng đủ phá huỷ con đê một lần nữa. Còn muốn đắp đê với kè đá như cũ đòi hỏi một số tiền hàng chục tỷ đồng thì người dân địa phương không thể có được. Chính vì thế việc tái thiết các vùng này rất cần có sự giúp đỡ, đóng góp của các cơ quan cứu trợ quốc tế.

Rời xã Hải Triều lúc 16g, chúng tôi về tới Toà Giám mục Bùi Chu ở xã Xuân Ngọc lúc 17g30. Chúng tôi nghe Đức cha Giuse Hoàng Văn Tiệm tổng kết tình hình dân số bị ngập lụt và các thiệt hại ở Bùi Chu để tìm ra một vài giải pháp cứu trợ hiệu quả. Tối đó chúng tôi được tham dự nghi lễ làm phép các tượng đài trong công trình Đức Mẹ Mân Côi và lần hạt cầu nguyện cho đồng bào đang bị nạn. 

2. Ngày 1-10-2005, 4g30 sáng, chúng tôi dậy sớm, tham dự thánh lễ chung với các chủng sinh, 200 tu sĩ và tập sinh thuộc 4 dòng tu đang có mặt để học tập và tĩnh tâm hàng tháng tại đây.

Các vuông tôm, ao cá ở Hải Hậu, Bùi Chu đang bị ngập nước và dân nghèo đang sục tìm vài con tôm còn sót lại! (hình số 3)

       7g sáng, chúng tôi rời Toà Giám mục Bùi Chu, đi đường tắt khoảng 60 km để sang thăm đồng bào ở Phát Diệm. 9g chúng tôi gặp Đức cha Giuse Nguyễn Văn Yến ở Toà Giám mục và ngài kể cho chúng tôi vài nét sơ lược về tình hình bão lụt tại các nơi: phía Công giáo có 67 nhà bị đổ, 840 ngôi nhà bị tốc mái hư hại, trong đó có một số nhà thờ. Toàn tỉnh Ninh Bình có 2 người chết, 22.822 hecta đất bị ngập úng; 970 hecta đầm tôm, cá bị ngập nước , 181 ngôi nhà đổ, 8.960 ngôi nhà bị tốc mái, 12 trường học bị đổ, 315 trường bị hư hại, 350 m đê sông Đáy bị sạt lở, rất may đê Bình Minh ngăn biển không bị vỡ.

9g30 chúng tôi cùng đi với Đức cha đến xứ Cồn Thoi, xã Kim Đồng, huyện Kim Sơn. Vùng đất bồi này nằm sát bờ biển với 10 ngàn dân cư nên chịu nhiều thiệt hại hơn so với các nơi khác. Dù đê không bị vỡ nhưng nước biển đã tràn khỏi mặt đê, ngấm sâu vào vùng trồng lúa đang trổ đòng nên 60% hoa màu bị mất. 2 ngàn hộ nuôi tôm, cua bị mất trắng do nước ngập trên 1 m. Nhà cửa tuy không thiệt hại nhiều, đồ dùng vẫn còn, nhưng nhiều mùa liên tiếp sắp tới sẽ bị “thất thu” vì nước mặn ngấm vào đất màu. Chúng tôi tới thăm xứ Kim Chung vừa mới thành lập với ngôi nhà thờ tạm thời mà mái tôn bị bay mất. 12g trưa chúng tôi trở về Toà Giám mục. Sau bữa ăn trưa vội vã, 13g30 chúng tôi lại lên đường đi thăm một số xứ đạo ở vùng cao thiệt hại vì lũ sau cơn bão.

Theo quốc lộ 12, chúng tôi ngược lên vùng cao đến xứ Vô Hốt (cha Antôn Đoàn Minh Hải là quản xứ), xã Lạc Vân, huyện Nho Quan. Giáo xứ này có hơn 8 ngàn giáo dân. Một ngày trước đó đường hãy còn bị ngập không đi được. Một số nhà bị sụp đổ, 110 nhà giáo dân bị hư hại. Chính quyền mới chỉ lên danh sách nhà bị đổ và chưa trợ giúp được gì. Cơn bão kèm theo mưa nhiều đã gây ngập úng ở nhiều nơi, có nơi lên cao 2 m. Hàng chục ngàn người lâm vào cảnh đói khổ vì lúa chưa gặt kịp. Do đó, ngoài số tiền đưa cho Đức cha Phát Diệm, chúng tôi không thể đành lòng nhìn nhiều người bị đói nên đưa thêm số tiền là 20 triệu để mua 5 tấn gạo cứu trợ cấp thời. Trên đường đi, chúng tôi không nén được xúc động khi nhìn thấy những cánh đồng lúa sắp gặt bị chôn vùi trong biển nước đang dần dần hư thối. Chúng tôi lần hạt liên tục cầu nguyện để xin Chúa và Đức Mẹ an ủi các nạn nhân trong cơn thử thách này.

Xứ Vô Hốt có 16 họ lẻ, chúng tôi đi trên mặt đê để đến thăm 2 họ Tứ Mỹ và Đồng Đinh. Nhờ những người địa phương dẫn đường chúng tôi mới thấy rõ hơn những thiệt hại lớn lao do cơn bão gây nên: cả cánh đồng hàng trăm mẫu biến thành biển nước. Những thân lúa ngập sâu dưới mặt nước nên ngay cả vịt cũng không thể kiếm ăn, mùa màng mất trắng. Nhiều chỗ đường xấu phải đi bộ, có chỗ xe bị ngập sâu trong bùn, kéo đẩy mãi mới đi được.

Cả cánh đồng lúa bao la của Họ Tứ Mỹ và Đồng Đinh, xứ Vô Hốt, Ninh Bình, giờ đây chỉ là một biển nước mênh mông (hình số 4)

Sau khi đã vượt hơn 100km từ Nho Quan, 19g chúng tôi tới Toà Giám mục Thanh Hoá. Đức cha Giuse Nguyễn Chí Linh đón tiếp chúng tôi rất nồng hậu. Sau bữa ăn tối, chúng tôi bàn luận với ngài về những khó khăn và giải pháp để cứu các vùng bị lũ, từ 20g30 đến 23g30.

Thanh Hoá là tỉnh thiệt hại nặng nề vì đây là nơi tâm bão đi qua. Báo Tuổi Trẻ ngày 1-10-2005, tr.7, thông báo trong tổng số thiệt hại là 1.797 tỷ, Thanh Hoá đã chiếm: 747 tỷ, Nam Định: 517 tỷ, Thái Bình: 178 tỷ, Ninh Bình: 150 tỷ. Nhưng tính đến ngày 3-10, Ban chỉ đạo phòng chống bão lụt Trung ương đưa ra con số thiệt là 3.393 tỷ (Báo Tuổi Trẻ, ngày 3-10-2005, tr.1).

3. Ngày 2-10-2005. Sau Thánh lễ Chúa Nhật, 7g15 sáng, chúng tôi đi lên các vùng cao bị lũ quét. Sau đoạn đường hơn 60km về phía Tây, chúng tôi đến xứ Phúc Địa, xã Quảng Phú, huyện Thọ Xuân, do cha JB. Trịnh Quốc Vương quản nhiệm. Xứ đạo gồm 7.300 giáo dân và 600 người không Công giáo. Vì đê bị vỡ nên nước tràn ngập đồng ruộng khiến nhiều ruộng lúa thất thu, 600 hecta mía bị gẫy ngọn và ngập úng nên thiệt hại khá nặng nề. Có đến 70% hộ dân ở đây bị trắng tay. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn an tâm vì lòng đạo và niềm tin của người dân ở đây rất mạnh. Dù đang đói khổ nhưng hơn 300 giáo lý viên trẻ vẫn đến nhà thờ để học hỏi giáo lý vào buổi sáng Chúa Nhật. Buổi chiều hơn 400 thiếu nữ và các bà mẹ trẻ kết hợp dâng hoa kính Đức Mẹ tại sân vận động xã. Nhà cửa không bị hư hại nhiều nhưng lúa và mía không còn, dân không tìm được gạo cho những tháng tới.

Hàng trăm hecta mía ở xứ Phúc Địa, xã Quảng Phú, huyện Thọ Xuân, Thanh Hoá bị gẫy ngọn và mất trắng (hình số 5)

    Về lại Thanh Hoá lúc 12 g, chúng tôi ăn trưa cùng với Đức cha Thanh Hoá rồi đi thăm các nạn nhân vùng biển. Đến giáo xứ Đa Phạn, xã Hải Lộc, huyện Hậu Lộc cách Thanh Hoá 40km về phía Đông, chúng tôi quan sát thấy vùng này có hàng trăm mét đê ngăn mặn bị vỡ. Nước biển tràn ngập đồng lúa, ao cá, vuông tôm. Những cánh đồng sắp gặt bây giờ thả mặc cho đàn vịt đến ăn trên những thân lúa sắp hư thối. Các khoảng đất trồng khoai lang bị “cháy” vì ngập mặn. Người dân đã được sơ tán kịp thời nên không thiệt hại về người nhưng đang lâm vào cảnh đói. Chính quyền đã kịp thời cấp 3 gói mì cho mỗi người trong những ngày bị bão, công tác cứu trợ khẩn cấp cần tiếp tục trong những ngày sắp tới vì thiệt hại lớn lao.

Đức cha Thanh Hoá với những bao gạo cứu trợ của HĐGM VN đang ngỏ lời với giáo dân Đa Phạn

(hình số 6)

HĐGM VN và UB BAXH đã gửi tới số tiền tương đương với 40 tấn gạo và chuyển ngay một số bao gạo cho những người đang đói. Đức cha Thanh Hoá và chúng tôi nghĩ đến việc ra đi của những người trẻ. Họ có thể sẽ ra Hà Nội hoặc xuôi vào Nam để kiếm việc làm. Nhưng những người nông dân trẻ ấy sẽ làm gì khi không biết một nghề nào, ngoài việc cầm cái cuốc cái cày? Có lẽ họ chỉ trôi dạt vào các thành phố lớn để làm thợ hồ cho những công trường xây dựng để mặc những người chủ thầu vắt kiệt sức trẻ của họ. Còn các thiếu nữ sẽ tìm được việc gì ngoài việc phụ bàn ở các quán ăn, giúp việc trong gia đình và nếu không được chuẩn bị kỹ lưỡng họ sẽ xa vào tay những kẻ buôn người khiến nhân phẩm bị chà đạp, tổn hại.

16g30 chúng tôi rời Thanh Hoá và về đến Hà Nội lúc 19g20, sau quãng đường 140km để kịp ngày mai đi thăm giáo phận Hải Phòng.

4. Ngày 3-10-2005, từ 7g-8g, chúng tôi cùng bàn luận về việc đào tạo nhân sự, nhất là cho các vùng bị lũ lụt, với Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt, Tổng Giám mục Gp. Hà Nội. Sau đó chúng tôi đến Nhà Xuất bản Tôn Giáo làm việc với các viên chức ở đây để chuẩn bị in tập Daily Gospel cho các Bạn trẻ trong năm “ Sống Lời Chúa” của Giáo hội Việt Nam.

10g30 chúng tôi bắt đầu đi Hải Phòng cách Hà Nội 120km để gặp Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên. 12g30, chúng tôi đến Toà Giám mục và nghe Đức cha cho biết những thông tin về thiệt hại của giáo phận Hải Phòng. Nhiều vùng ven biển bị nước mặn tràn vào khi những tuyến đê bị vỡ, nhiều nhà cửa ở vùng ven biển bị đổ nát hư hại, các đồng lúa bị ngập mặn. Khi chúng tôi đến đây giáo phận chưa có con số tổng kết, vì 14g cùng ngày, đại diện các xứ đạo vùng bão mới tụ về Toà Giám mục để báo cáo tình hình. Tuy nhiên, chúng tôi phải rời Toà Giám mục lúc 13g30 để về Hà Nội cho kịp chuyến bay muộn vào lại Thành phố Hồ Chí Minh.

 Buổi làm việc với Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên về những thiệt hại do lũ lụt tại Gp. Hải Phòng.

(hình số 7)

 16g30 chúng tôi đến chào thăm Đức Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng, năm nay đã 86 tuổi, và ngài rất quan tâm đến các công việc của HĐGM VN cũng như lo lắng cho các nạn nhân bão lụt.

Chúng tôi không thể lên thăm xã Phù Nham, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái được vì cách Hà Nội tới 300 km và Đức cha giáo phận Hưng Hoá lại đang ở Cần Thơ để lo tang lễ cho linh mục Antôn Nguyễn Hữu Văn. Lũ quét đã gây nên thiệt hại lớn lao với 51 người chết và một số nhà cửa bị đổ nát, ruộng vườn bị hư hại. HĐGM VN và UB BAXH đã gửi tiền cứu trợ cho Đức cha Antôn Vũ Huy Chương để giúp đỡ các nạn nhân.

21g30, ngày 3-10, đoàn về đến TP.HCM. Chúng tôi không ngừng cầu nguyện cho các nạn nhân, kẻ chết cũng như người sống, được Người Mẹ Mân Côi chuyển cầu đặc biệt trong tháng này.

Dù HĐGM VN không có nhiều tiền bạc hay phương tiện vật chất, nhưng với ơn Chúa, chúng ta vẫn hy vọng tìm ra những giảp pháp cứu trợ hữu hiệu và phục hồi nhanh chóng cho đồng bào thân yêu, nếu mỗi người chúng ta rộng mở tấm lòng nhân ái và bàn tay quảng đại. Những nụ cười và ánh mắt trong sáng của các em bé ở họ Phương Mộ, xứ Đa Phạn, giáo phận Thanh Hoá, như  muốn nhắn gửi chúng ta điều đó.

Các thiếu nhi họ Phương Mộ, xứ Đa Phạn

Gp. Thanh Hoá,  vẫn hồn nhiên dù gia đình các em đang gặp hoạn nạn. (hình số 8)

Lm Antôn Nguyễn Ngọc Sơn

PHƯƠNG HƯỚNG CỨU TRỢ NẠN NHÂN VÀ TÁI THIẾT CÁC VÙNG BÃO LỤT

Đứng trước những thiệt hại lớn lao về cả vật chất lẫn tinh thần do cơn bão số 7 (Damrey) gây nên, Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGM VN) và Uỷ ban Bác ái Xã hội (UB BAXH) thuộc HĐGM VN ý thức về khả năng có hạn của mình nên đã kêu gọi cộng đồng Công giáo hoà nhập với cả nước và cộng đồng quốc tế, nhằm tìm ra những phương hướng để cứu trợ kịp thời các nạn nhân và phục hồi nhanh chóng các vùng bị bão lụt.

1. Tổng kết các thiệt hại.

Theo tổng kết của Ban Chỉ đạo Phòng chống Bão lụt Trung ương, thiệt hại về vật chất do cơn bão số 7 lên tới 3.393 tỷ đồng: chủ yếu do nhà cửa bị đổ, đường xá bị phá hỏng, hoa màu hư hại, các ao đầm nuôi thuỷ sản bị vỡ (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 3-10-2005, tr.1).

 Những căn nhà bị ngập nước, đổ nát ở Họ Đồng Đinh, xứ Vô Hốt,

huyện Nho Quan, Ninh Bình. (hình số 1)

       Hơn 84.000 căn nhà bị đổ, trôi, ngập, hư hại; hơn 2.000 phòng học, trạm xá, bệnh viện bị hư hại hay đổ sập; hơn 300.000 hecta lúa, hoa màu bị ngập; hơn 250.000 m3 đất đá, đường giao thông bị sạt lở; trên 21.000 hecta hộ ao nuôi trồng thuỷ sản bị vỡ (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 1-10-2005, tr.7).

Lũ quét ở huyện Văn Chấn, Yên Bái thiệt hại khoảng 96 tỷ đồng (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 3-10-2005, tr.1). Lũ quét sáng ngày 5-10 ở các sông Bình Thuận cũng làm nhiều nhà cửa, hoa màu bị ngập. Lũ ở đồng bằng sông Cửu Long năm nay cũng đã làm cho 3.907 căn nhà bị ngập, 251 km tỉnh lộ, lộ nông thôn bị ngập, hư hỏng (x. Báo tuổi Trẻ, ngày 6-10-2005, tr.3).

Số người chết trong các thiên tai này, tuy không nhiều nhưng cũng đáng chúng ta phải chú trọng đề phòng, nhất là do lũ quét: 61 người chết do cơn bão số 7 gồm 51 người ở Yên Bái, 2 người ở Hoà Bình, 2 người tại Lào Cai, 3 người tại Phú Thọ, 3 người tại Nghệ An (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 1-10-2005, tr.7). Lũ ở đồng bằng sông Cửu Long đã làm cho 34 người chết đuối, đa số là các trẻ em, do gia đình bất cẩn (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 6-10-2005, tr.1)

2. Hướng cứu trợ và phục hồi.

2.1. Cứu  trợ hiệu quả

Đứng trước những thiệt hại nặng nề, chính quyền địa phương và trung ương đã cố gắng cứu trợ kịp thời các nạn nhân, nhất là những gia đình neo đơn, nghèo khổ để không ai bị chết đói. Trong những ngày mưa bão, không có điện, nước, các dân vùng biển đã được phát mì gói để ăn: có nơi được 4 gói/người, có nơi 3 gói/người. Nhưng với số dân hàng chục ngàn người mỗi xã, có nơi hàng trăm ngàn người mỗi huyện, số mì gói không thể nào kiếm được ngay, nên có những người dân địa phương đã bị đói. Chính tinh thần “lá lành đùm lá rách” đã khiến cho những người dân biết chia xẻ cơm bánh cho nhau. Trong tinh thần đó UB BAXH/HĐGM VN đã dốc hết quỹ cứu trợ để kịp thời đem đến cho các vùng bão hơn 100 tấn gạo.

Ngày 4-10-2005, Thủ tướng Phan Văn Khải đã ký quyết định số 1053/QĐ-TTg để xuất 3.070 tấn gạo dự trữ quốc gia cho các tỉnh sau: Thanh Hoá 1.380 tấn, Nam Định 850 tấn, Hải Phòng 420 tấn, Ninh Bình 120 tấn, Yên Bái 120 tấn, Phú Thọ 90 tấn, Nghệ An 30 tấn, Hà Tĩnh 30 tấn (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 5-10-2005, tr.1). Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là chính quyền địa phương có thực hiện đúng để đưa số gạo này đến tận tay dân nghèo, người đói hay lại bị “thất thoát” như đã từng xảy ra trong các đợt thiên tai trước đây, mà báo chí đã nhiều lần nhắc đến.

Hơn nữa khi đoàn chúng tôi đến thăm các nơi bị lũ lụt, chúng tôi có gửi một số gạo cứu trợ và đề nghị các vị có trách nhiệm không phân biệt đối xử giữa những người có đạo hay không có đạo, nhưng tất cả cần được cứu giúp như nhau, dù rằng trong một số vùng người Công giáo không được giúp đỡ như những người khác.

Để cứu trợ hiệu quả có lẽ cũng cần phân loại các nạn nhân: có những người đói thật sự cần gạo như những nông dân hoàn toàn mất trắng mùa màng, những người làm thuê, làm mướn trong các vùng nuôi trồng thuỷ sản, nhưng cũng có những người chẳng đói khổ gì vì họ là những người chủ của các ao tôm, vuông cua có giá trị hàng chục - hàng trăm triệu đồng. Họ ở các thị xã, thành phố, có tài sản,  nhưng có khi lại được cấp phát nhiều hơn do quen thân với chính quyền địa phương. Con ma tham nhũng vẫn đe doạ ngay cả trong cơn hoạn nạn và các việc làm có vẻ hoàn toàn tốt đẹp này. Chúng tôi nói lên điều này để kêu gọi công lý cho những con người thật sự đói khổ chứ không có ý bôi nhọ chính quyền. Nếu được cứu trợ hiệu quả trong tinh thần lá lành đùm lá rách của tình nghĩa đồng bào, chúng ta sẽ có thể biến những tang thương này thành một dịp tốt để đoàn kết toàn dân tộc, chẳng phân biệt lương giáo - giàu nghèo.

Hơn nữa công cuộc cứu đói này không chỉ nhất thời với dăm ngày vài tuần, mà đối với một số người có thể kéo dài hàng năm vì một khi đồng ruộng nhiễm mặn, mất mùa liên tiếp sẽ xảy ra. Thế nên, địa phương lại cần phải phân loại kỹ càng hơn các mức độ thiệt hại, chứ không thể cấp phát bình quân theo đầu người trong danh sách như một vài nơi đang làm. Chúng tôi lưu ý điều này đối với các nhân viên xã hội của giáo phận và giáo xứ.

2.2. Phục hồi nhanh chóng.

Để phục hồi các địa phương bị thiệt hại, Thủ tướng Phan Văn Khải đã quyết định trích 284 tỷ đồng từ nguồn ngân sách dự phòng Trung ương để hỗ trợ các công tác khắc phục thiệt hại như hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở, xử lý môi trường, khôi phục sản xuất… Cụ thể chia ra như sau: Nam Định 80 tỷ, Thanh Hoá 55 tỷ, Hải Phòng 30 tỷ, Yên Bái 20 tỷ, các tỉnh khác như Quảng Ninh, Thái Bình, Ninh Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh, Lào Cai, Phú Thọ, Bắc Cạn, Bắc Giang, Hoà Bình từ 3-15 tỷ. Bộ giao thông vận tải cũng được hỗ trợ 10 tỷ đồng để khắc phục các tuyến quốc lộ bị sạt lở do bão lụt gây ra (x. Báo Tuổi Trẻ, ngày 5-10-2005, tr. 13). Chúng tôi cầu mong cho số tiền lớn lao này được phân phối công bình cho những người bị nạn.

Những đoạn đê hàn gắn sơ sài bằng, những bao cát kiểu này có chịu nổi, trước những cơn bão sắp tới không?  (hình số 2)

Ngoài những thiệt hại vật chất, đợt bão lụt lần này có thể gây ra những biến động về dân số, đặc biệt nhất là tại các vùng quê nghèo của giáo phận Bùi Chu, Thanh Hoá. Chúng ta đã thấy trong những năm gần đây, số người bỏ vùng quê lên tỉnh hoặc di dân tạm thời đến các thành phố lớn như: Hà Nội, Tp. HCM và các tỉnh phía Nam như Bình Dương, Đồng Nai rất lớn. Nhiều xứ đạo vắng bóng thanh niên nên các sinh hoạt giáo lý, ca đoàn bị ảnh hưởng. Nay với cơn bão này, đồng ruộng nhiễm mặn phải mất từ 4 đến 5 năm mới hồi phục bằng lượng nước ngọt rửa mặn tự nhiên, như  thế người nông dân thường để hoang hoá. Thanh niên sẽ thất nghiệp, bỏ làng quê đi xa. Muốn giữ chân họ lại thì phải phục hồi nhanh chóng đồng ruộng bằng nhiều phương pháp, cụ thể là dùng hoá chất, nhưng phương cách này đòi hỏi chi phí rất lớn, nếu không có sự trợ giúp của chính phủ hay các tổ chức quốc tế thì người nông dân nghèo nơi đây không thể thực hiện được.

Chúng tôi cũng đã nghĩ đến việc trang bị những kiến thức và nghề nghiệp cho những người nông dân để họ ổn định đời sống tại chỗ. Tuy nhiên, những vùng như Bùi Chu, Thanh Hoá hầu như không có nhà máy hay xí nghiệp để thu hút công nhân. Hơn nữa người dân địa phương không quen làm nghề phụ như đan chiếu cói, làm nghề thủ công như dân cư ở vùng Phát Diệm. Bài toán phục hồi kinh tế này đòi hỏi một sự nỗ lực lớn lao của chính quyền và của người dân địa phương như  khuyến khích việc nuôi trồng thuỷ sản ở vùng gần biển và đào tạo các nghề phụ theo dạng thủ công mỹ nghệ. Các linh mục, tu sĩ, giáo lý viên có thể trở thành những người cổ vũ cho các chương trình này để giúp người dân thăng tiến đời sống và phát triển cộng đồng thay vì dồn hết công của sức lực xây dựng những ngôi nhà thờ họ, chỉ cách nhà thờ chính vài trăm mét như một số xứ đạo ở vùng này.

Con đê ngăn biển ở xứ Đa Phạn, xã Hải Lộc, Thanh Hoá đang chờ được sửa sang

thì hàng trăm ngàn người dân mới sống an vui. (hình số 3)

        Chúng tôi cũng nghĩ đến việc trang bị những kiến thức và nghề nghiệp cho những người muốn di cư lập nghiệp ở những vùng đất mới. Các địa phương, cụ thể là các giáo xứ, họ đạo có thể phối hợp với các giáo phận để chuẩn bị cho các người muốn di dân biết những thách đố họ phải đương đầu cũng như nguy hiểm họ phải tránh né khi vào các đô thị lớn, nhất là các thiếu nữ, để họ tránh được tình trạng bóc lột và lạm dụng, kể cả lạm dụng tình dục.

3. Giáo hội Việt Nam có thể làm gì cho các nạn nhân bão lụt.

Dù với những phương tiện nhỏ bé nhưng HĐGM VN, qua UB BAXH, đã kêu gọi mọi người cùng cộng tác giúp đỡ các nạn nhân bão lụt theo 3 cấp độ sau:

3.1. Cứu trợ khẩn cấp.

HĐGM VN đã trích hết quỹ Thứ Sáu Tuần Thánh do các tín hữu trong nước đóng góp để cứu trợ ngay những người gặp thiên tai, trong cũng như ngoài nước, nhằm nói lên tinh thần hiệp thông và liên đới. Trong tháng vừa qua HĐGM VN đã cứu trợ nạn nhân của cơn bão Katrina, ở Hoa Kỳ số tiền là 30.000 USD, lũ quét ở Buôn Ma Thuột 100 triệu đồng và hơn 100 tấn gạo (trị giá 420 triệu) cho 5 giáo phận: Bùi Chu, Phát Diệm, Thanh Hoá, Hải Phòng, Hưng Hoá. Tổng cộng là 1 tỷ đồng. Chắc chắn sẽ còn những thiên tai cũng như nhiều nạn nhân cần cứu giúp ở đồng bằng sông Cửu Long, Bình Thuận hay ở Miền Trung trong những tháng tới theo dự báo hàng năm. Chúng ta hy vọng nhiều nhà hảo tâm sẽ đóng góp cho quỹ cứu trợ này.

UB BAXH khẩn thiết xin các Ban Bác ái Xã hội giáo phận hãy cứu giúp các nạn nhân với tinh thần quảng đại, không phân biệt lương giáo và chọn đúng đối tượng, là những người thật sự nghèo khổ nhân danh tình đồng bào và tình yêu Chúa Kitô để công việc cứu trợ đạt hiệu quả cao nhất. Uỷ ban cũng xin Hội đồng Mục vụ Giáo xứ quan tâm đặc biệt đến những hộ đói nghèo cần được cứu trợ lâu dài.

3.2. Giúp đỡ phục hồi

Đợt lạc quyên trên toàn quốc trong tháng 10-2005 và sự trợ giúp của các tổ chức quốc tế, nếu có, sẽ được dùng để giúp đỡ các nạn nhân phục hồi đời sống. Việc này nhằm vào các công tác sau:

- Cấp phát những vật dụng cần thiết cho cuộc sống: quần áo, chăn mền, thuốc men…

- Hỗ trợ mua sắm một vài phương tiện sản xuất trực tiếp: cày, cuốc, cây giống, con giống, lưới, thuyền đánh cá nhỏ…

- Hỗ trợ xây dựng một số công trình cần thiết: nhà thờ, nhà xứ, trường học, bệnh viện, trạm xá… bị thiệt hại vì bão lụt.

             Các bạn giáo lý viên của xứ Phúc Địa, xã Quảng Phú, Thọ Xuân, Ninh  Bình.

Ai trong số họ sẽ bỏ xứ ra đi khi đồng mía, ruộng lúa không còn? (hình số 4)

       - Hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà cửa cho những hộ nghèo khổ, neo đơn.

UB BAXH ước mong Ban BAXH giáo phận phối hợp với nhiều Uỷ viên xã hội của Hội đồng Mục vụ Giáo xứ làm các dự án, lập danh sách các nạn nhân với mức độ thiệt hại một cách chi tiết để hỗ trợ cho bước thứ 2 này.

3.3. Hỗ trợ tái thiết và phát triển

Sự đóng góp từ cuộc lạc quyên và sự giúp đỡ của các tổ chức từ thiện nước ngoài gửi đến HĐGM VN, nếu có, sẽ được chi dùng cho công tác tái thiết và phát triển bao gồm:

- Đào tạo các nhân viên xã hội cho các giáo phận để các người này truyền đạt lại cho dân chúng địa phương ý thức về thăng tiến cá nhân, phát triển cộng đồng, chuẩn bị cho những người di dân kiến thức về đời sống mới, vay vốn tín dụng …

- Hỗ trợ việc đào tạo tay nghề tại các địa phương để nuôi trồng thuỷ sản, chăn nuôi, làm thủ công mỹ nghệ…

- Hỗ trợ việc đào tạo tay nghề cho người muốn di dân đến các khu công nghiệp hay vào các thành phố lớn bằng cách phối hợp với các tổ chức dạy nghề để hỗ trợ học phí, tìm chỗ ăn ở an toàn cho các bạn trẻ, nhất là thiếu nữ. Theo ước tính, nếu 1 người được hỗ trợ học phí + sinh hoạt phí khoảng 20USD/1 tháng và học trong 6 tháng thì tốn khoảng 120USD/người với các ngành như: điện công nghiệp, điện lạnh, điện dân dụng, may công nghiệp… thì họ có thể được giới thiệu cho các công ty hoặc xí nghiệp. Tuy nhiên, đây là một công trình lớn cần sự cộng tác của nhiều người và các tổ chức quốc tế. Giáo phận hay giáo xứ có thể lên danh sách những người muốn di cư thật sự thành một dự án 50 hay 100 người để xin trợ cấp.

- Hỗ trợ việc khử mặn nơi các đồng ruộng để phục hồi nhanh chóng việc sản xuất cho người nông dân như một biện pháp giữ chân họ ở lại để canh tác, hạn chế tình trạng hoang hoá. Công trình này đòi hỏi nguồn tài chính lớn lao.

- UB BAXH trung ương sẽ phối hợp với Ban BAXH giáo phận thực hiện 1 cuốn cẩm nang cho người di dân.

- Hỗ trợ các buổi sinh hoạt gặp gỡ các nhóm di dân đồng hương, đồng giáo phận hoặc cùng ngành nghề tại các giáo xứ nơi họ đến ở, để tạo sự liên đới qua việc tham vấn tâm lý, trao đổi hay tạo sân chơi giải trí (xem phim, xem sách báo…) cho các người di dân để họ tránh xa và khỏi rơi vào các tệ nạn xã hội như : cờ bạc, nghiện rượu, nghiện ma tuý, mãi dâm… Công việc này rất cần sự liên kết giữa các linh mục, tu sĩ ở các xứ đạo nơi có nhiều người di dân nhập cư như cho mượn các phòng sinh hoạt tại xứ đạo để các tình nguyện viên thuộc UB BAXH đến sinh hoạt với các bạn trẻ.

- Hỗ trợ những người di dân gặp khó khăn như không có việc làm, gặp tai nạn nghề nghiệp, bị hoang thai…

 Đứng bên bờ đê hư hại những con ngưòi vẫn hướng về tương lai và mỉm cười với cuộc sống.

(hình số 5)

Kính thưa Quý Đức cha và Quý vị,

Trên đây là bản tường trình tổng quát và tạm thời của Đoàn chúng con sau khi gặp gỡ và bàn thảo với các giáo phận bị bão lụt để đề ra một vài đường hướng cứu trợ và tái thiết. Chúng con sẽ cố gắng nghiên cứu sâu xa hơn để biến thành những hoạt động cụ thể nhằm trợ giúp và mưu ích cho các nạn nhân.

Kính chúc Quý Đức cha và Quý vị luôn an mạnh, tràn đầy ơn Chúa và cũng xin cầu nguyện cho chúng con.

Kính thư,

Lm. Antôn Nguyễn Ngọc Sơn

Tổng Thư ký UB BAXH

Tài liệu từ điện thư