28/11 Thứ Sáu
&
29/11 Thứ Bảy
ĐGH Gioan Phaolô II: “Một nỗ lực cả
thể đem lịch sử thoát ra khỏi tình trạng trì trệ của nó”
ĐHY Jaime Ortega Alamino, TGM thủ đô
Havana nước Cuba đã bày tỏ nhận định của mình về giáo triều 25 năm của ĐTC Gioan
Phaolô II qua cuộc phỏng vấn của Đài Truyền Thanh Truyền Hình Tây Ban Nha như
sau:
Vấn Thưa
ĐHY, ngài có thể đưa ra một thẩm định về vai trò giáo hoàng của Đức Gioan Phaolô
II hay chăng?
Đáp
Không thế nào trong vòng vài phút lại có thể nói về một giáo triều ngoại thường
của Đức Gioan Phaolô II, một vị Giáo Hoàng nổi tiếng nhất trong lịch sử, một vị
được chứng kiến thấy nhiều nhất, vị đã đi khắp thế giới với trên 100 chuyến tông
du tới các xứ sở khác nhau, vị có những sứ điệp, thông điệp, bài giảng và huấn
từ được phổ biến đầy trong những sách vở; một vị Giáo Hoàng sâu xa tư tưởng, cao
cả tấm lòng, một con người cầu nguyện đồng thời dấn thân hoạt động không ngừng,
thắng vượt những trở ngại về bệnh tật, về nỗi đớn đau phần xác, và những niềm
sầu đau phải chịu với tư cách là một vị Cha chung trước những sự dữ đang hánh hạ
con người nam nữ ngày nay.
ĐGH Gioan Phaolô II sẽ đi sâu vào lịch
sử như là một tay chiến đấu, như là một chứng nhân mạnh mẽ can trường của Chúa
Kitô trong một giai đoạn thế giới bị rơi vào bẫy sập của những ý hệ sai lầm.
Tình trạng rối mù này phát xuất chính yếu từ cái bại hoại và hoài nghi của một
giai đoạn Chiến Tranh Lạnh kéo dài đã gây ra một thứ tâm trạng dửng dưng đầy
tính toán nơi các thế hệ mới lớn.
Đức Gioan Phaolô II đã không ngừng loan
báo cho thế giới Phúc Âm của Chúa Giêsu Kitô. Ngài đã không thôi đương đầu với
bức tường dửng dưng trước cảnh đói khổ và dinh dưỡng tồi tệ của rất nhiều con
người ta, không thôi nói lên hoạt động tán phá của nghèo khổ, hạn hán, hội chứng
liệt kháng tử AIDS, nhất là ở Phi Châu.
Ngài đã không ngừng thức tỉnh lương tâm
của thành phần hoan hưởng trên trái đất này hãy kết đoàn với thành phần vô sản
trên thế giới. Các vị giáo hoàng bao giờ cũng nói theo bình diện thế giới, nhưng
Đức Gioan Phaolô II đã làm như thế với một thế giới đang ở trong tiến trình toàn
cầu hóa, thông đạt với nhau bằng kỹ thuật nhưng lại thiếu mất sự thông đạt trọng
yếu về nhân bản và tình đoàn kết.
Giáo triều của Đức Gioan Phaolô II là
một nỗ lực cả thể trong việc làm cho lịch sử thoát khỏi tình trạng trì trệ của
nó.
Vấn
Đức Gioan Phaolô II đã đóng góp những gì cho giáo huấn của Giáo Hội về xã hội?
Đáp
Chúng ta hãy bắt đầu khi xác định rằng đã có một tự điển được phát hành về giáo
huấn xã hội của Đức Gioan Phaolô II; vì nhiều trích dẫn liên tục về những khía
cạnh khác nhau nơi giáo huấn của Giáo Hội về xã hội được lấy chẳng những từ các
bức thông điệp chính của Ngài, như “Centesimus Annus” hay “Sollicitudo Rei
Socialis”, mà còn từ nhiều bài diễn từ, bài giảng cũng như những lời nói khác
của Ngài.
Thế giới thường nghe thấy một thứ ngôn
từ về con người và xã hội chú trọng tới các thứ quyền lợi cá nhân, về tự do và
về dân chủ mà ít có hay chẳng có ám chỉ gì tới việc phân phối công bằng chính
đáng về tình trạng phú túc hay về việc chăm sóc xã hội cho thành phần công dân
cả. Song vấn đề đực nhấn mạnh nhắm vào việc chia sẻ các thứ sản vật của mặt đấy
này cũng như vào việc đạt tới một thứ công bằng xã hội sâu rộng. Tuy nhiên, trên
thực tế, các thứ quyền lợi cá nhân lại bị cướp đoạt và thẩm quyền quốc gia thi
hành chương trình xã hội của mình.
Học thuyết xã hội của Giáo Hội là một
học thuyết tích hợp, và dự phóng của học thuyết này có thể được tóm gọn nơi
những lời ĐGH Gioan Phaolô II giảng ở Công Trường Cách Mạng ở thủ đô Cuba Havana
ngày 25/1/1998: “Đối với nhiều guồng máy chính trị và kinh tế thịnh hành ngày
nay thì cái thách đố lớn nhất vẫn là làm sao có thể hòa hợp tự do với công bình
xã hội, tự do với tình đoàn kết, nhờ đó không đẩy một trong những yếu tố này
xuống hàng thứ yếu. Trong mối liên kết này, học thuyết xã hội của Giáo Hội muốn
soi sáng và dung hòa những mối liên hệ giữa các thứ quyền lợi bất khả thay thế
với các nhu cầu của xã hội, nhờ đó con người đạt được những ước vọng sâu xa nhất
của mình cũng như đạt được tầm vóc thành toàn trọn vẹn”.
Vấn Đức
Gioan Phaolô II đã đóng vai trò như thế nào trong tiến trình lịch sử thời hậu
Chiến Tranh Lạnh?
Đáp Từ
khi chấm dứt Chiến Tranh Lạnh, thế giới có khuynh hướng ứ đọng. Có những người
đã nói đến việc kết thúc lịch sử. ĐGH Gioan Phaolô II đã làm sinh động giai đoạn
chuyển tiếp từ cuối thiên kỷ này sang đầu thiên kỷ kia bằng những tác lực tiềm
tàng của Phúc Âm. Ngài kêu gọi Kitô hữu thực hiện một cuộc tân truyền bá phúc âm
hóa thế giới và mời gọi tất cả mọi dân tộc hãy mở cửa của họ cho Chúa Giêsu Kitô.
Trong tiến trình lịch sử thời Chiến
Tranh Lạnh ở Đông Âu, ở Cuba cũng như ở hết mọi phần đất trên thế giới, vị Giáo
Hoàng này đã không thôi kêu gọi đối thoại như đường lối để giải quyết những vấn
đề xung khắc, thậm chí Ngài còn kêu gọi hòa giải và thứ tha nữa. Thế rồi, trước
những thách đố lớn lao về kinh tế làm ảnh hưởng tới đời sống xã hội của các dân
tộc, vị Giáo Hoàng này kêu gọi tình đoàn kết ở chỗ chú trọng tới thành phần hèn
yếu nhất.
Vấn Ngài
thẩm định ra sao về chuyến viếng thăm Cuba của Đức Gioan Phaolô II?
Đáp Đó
là một trong những cuộc viếng thăm được vị Giáo Hoàng này và thế giới mong đợi
nhất, và là một cuộc viếng thăm được giới truyền thông theo dõi nhất. Đối với
nhiều người chú trọng tới khía cạnh chính trị thì cuộc viếng thăm này là cuộc
gặp gỡ giữa Đức Gioan Phaolô II và Tổng Thống Fidel Castro, và đối với những
người khác thì chuyến viếng thăm này như là một hiện diện của vị đại diện thượng
thặng nhất về các giá trị của đức tin Kitô giáo nơi một xứ sở thuộc nguyên quĩ
đạo Cộng sản. Các quan sát viên mong mỏi thấy được những đổi thay về chính trị.
Đây là chuyến tông du mục vụ được vị
Giáo Hoàng này và người Công Giáo Cuba hằng mong đợi, một cuộc gặp gỡ Vị Chủ
Chiên hoàn vũ với đoàn chiên sống ở Cuba, để rồi Đức Giáo Hoàng đã đến, Ngài đã
củng cố các vị giám mục về sứ vụ của các vị, Ngài đã gặp gỡ các gia đình và giới
trẻ, gặp gỡ các bệnh nhân cũng như giới văn hóa, và Ngài đã để lại một vệt sáng
cùng với niềm hy vọng nơi những người Công Giáo Cuba cũng như nơi quốc gia của
chúng tôi nói chung, nhờ đó Giáo Hội chúng tôi một niềm phấn khởi mới lâu bền
trong việc thi hành sứ vụ của mình. Vị đó là những mong đợi của chúng tôi mà
những mong đợi ấy đã được toại nguyện rất nhiều. Còn những mong đợi kiểu chính
trị đều không thành đạt vì không có căn cơ chính đáng.
Vấn Đức
Gioan Phaolô II sẽ để lại cho vị thừa kế Ngài những vấn đề rắc rối nào?
Đáp Mỗi
một giai đoạn đều có những vấn đề rắc rối của nó và những gì xẩy ra hiện nay cho
thấy điều ấy, ngày mai lại được biển chuyển bởi những hoàn cảnh khác. Vị Giáo
Hoàng tới đây cũng sẽ có ơn Chúa để nói lên những vấn đề rắc rồi Ngài phải đương
đầu hay những vấn đề rắc rối xuất phát trong giáo triều của Ngài; thế nhưng,
những vấn đề rắc rối ấy hiện nay không thể diễn tả được, vì mỗi vấn đề rắc rối
đều lệ thuộc vào thời điểm nó xẩy ra.
Vấn Đức
Gioan Phaolô là một vị Giáo Hoàng hiển thị nhất. Ngài đã nới rộng biên cương bờ
cõi của Giáo Hội tới tận cùng trái đất. Thế nhưng giáo huấn về luân lý của Ngài
đã bị Tây phương chống đối hay coi thường. Phải chăng Giáo Hội Công Giáo đang
được nhận thấy như là một thứ Giáo Hội nghiêm ngặt về lãnh vực luân lý, bởi thế,
là một Giáo Hội của thành phần thiểu số?
Đáp
Chúng ta đừng quên rằng giáo huấn luân lý của vị Giáo Hoàng này trước hết bao
gồm việc yêu thương phục vụ tha nhân của mình, chống lại cái tôi cá nhân hay
phái nhóm, và liên lỉ kêu gọi tình đoàn kết. Luân lý Kitô giáo cũng đang gặp khó
khăn nơi những khía cạnh này. Chúng ta đừng hạ thấp luân lý xuống tầm mức tính
dục, tới mối liên hệ hôn nhân. Thế giới của chúng ta không phải là một thế giới
gian ác; nó không phủ nhận một số tín lý về luân lý vì nó đã chọn sự dữ hay bại
hoại; trái lại, nó là một thế giới mỏng dòn hèn yếu, con người nam nữ ngày nay
đã dìm mình vào một thực tại đầy những cảm giác thu hút họ.
Theo những giải thích về thống kê hay
tâm lý liên quan đến những gì là đúng hay khả chấp, người ta thấy có một sự mất
mát về những gì là chân thực. Chúng ta đang đứng trước một con người thực sự
được thông tín rất nhiều, nhưng lại rất ít được trau luyện. Con người không thể
im lặng trước cuộc khủng hoảng này. Sự thật cần phải được lập đi lập lại, cho dù
có được ít người chấp nhận, thậm chí không nhiều thì ít bị họ phủ nhận những đòi
buộc của nó.
Bao giờ cũng chỉ có một số ít hoàn toàn
chấp nhận sứ điệp của Chúa Giêsu cùng với những đòi buộc của sứ điệp này trong
đời sống xã hội, chính trị, gia đình và cá nhân. Giáo Hội luôn tác hành như một
người quăng một cục đá vào những mặt nước ao tù để tạo nên một biến động vòng
tròn qui tâm lan tỏa từ nội tại ra mặt nổi bên ngoài. Những vòng nhỏ gần điểm
tác động lãnh nhận được biến động này hoàn toàn hơn, nhưng tầm ảnh hưởng của
biến động này cũng lan đến cả biên giới của vòng biến động nữa.
Vị Giáo Hoàng này đã biết được điều ấy,
Ngài đã tác hành như thế, và Giáo Hội sẽ tiếp tục tác hành như vậy nữa. Đó là
kiểu cách nơi những dụ ngôn của Chúa Giêsu: hạt cải làm phát sinh ra một bụi cây
lớn, một dúm men làm dậy lên khối bột. Sứ điệp của Chúa Giêsu bao giờ cũng là
một sứ điệp tác động nơi một thiểu số và là một tác động có tầm ảnh hưởng chung.
Vấn
Wojtyla đã biến đổi hình ảnh của vị Giáo Hoàng này. Vị thừa kế Ngài cần phải có
những đặc tính nào?
Đáp
Những đặc tính xứng hợp với con người linh mục của Ngài, với linh đạo của Ngài,
với cách làm mục tử của Ngài. Không ai có thể bắt chước được Đức Giáo Hoàng
Gioan Phaolô II, và không ai sẽ cố gắng thực hiện điều này. Vai trò giáo hoàng
thông suốt của Đức Piô XII hầu như bất khả thay thế và Đức Gioan XXIII đã làm
cho giáo triều của Ngài có tính cách giản dị và giao cảm. Vị kế thừa Đức Gioan
Phaolô II sẽ là vị rất khác với Ngài, thế nhưng tôi dám chắc là vị ấy bao giờ
cũng là con người Thiên Chúa muốn sử dụng cho một thời điểm đặc biệt trong lịch
sử Giáo Hội cũng như lịch sử nhân loại.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo
tài liệu được Zenit phổ biến ngày 24/11/2003
Hậu Chiến Iraq: Nhập nhằng trao
nhượng quyền bính
Ngày Lễ Tạ Ơn Hoa Kỳ Thứ Năm
27/11/2003, Tổng Thống Bush đã thực hiện một cuộc viếng thăm bất ngờ quân đội Mỹ
ở Iraq, làm cho chính những người lính, nhân dân Hoa Kỳ và thậm chí cả nhân viên
tình báo Mỹ cũng bỡ ngỡ. Lý do là vì tình trạng an ninh khi đến một nơi đang hỗn
loạn vào thời hậu chiến như ở Iraq hiện nay. Ông đã đến Phi Trường Quốc Tế
Baghdad vào lúc 5 giờ 31 phút chiều địa phương (tức 9 giờ 31 phút sáng giờ Nữu
Ước). Ông đã mặc bộ quân phục Mỹ, đến thăm 600 binh sĩ thuộc 1st Armored
Division và 82nd Airborne Division. Tổng Thống Bush đã thực hiện hai cuộc họp
riêng với các vị tướng lãnh quân đội Hoa Kỳ và 4 phần tử thuộc Hội Đồng Quản Trị
Iraq. Sau 2 tiếng rưỡi đồng hồ, ông đã rời Baghdad vào lúc 8 giờ tối địa phương
(tức trưa ở Nữu Ước). Ông đã nói với quân đội Hoa Kỳ rằng:
“Anh chị em đang bảo vệ nhân dân Hoa Kỳ
khỏi hiểm nguy nên chúng tôi lấy làm biết ơn anh chị em. Anh chị em đang đánh
bại những tay khủng bố ở Iraq đây”. Theo ông, những cuộc nổi dậy ở xứ sở này
đang “thử thách ý chí của chúng ta. Chúng tưởng rằng chúng ta sẽ chạy mất. Chúng
ta không đi cả hằng trăm dặm đường để vào tận lòng đất Iraq, trả bằng một giá tử
thương chua cay, đánh bại một tay độc tài hung bạo và giải phóng cho 25 triệu
dân để rồi rút lui trước một đám sát nhân và thích khách. Chúng ta sẽ chiến
thắng. Chúng ta sẽ ở lại cho tới khi xong việc”.
Sau đó, Tổng Thống Bush đã chung lộn
với binh sĩ và cùng với những người phục dịch bưng khay đồ ăn khoai ngọt và ngô
luộc ra. Tối Thứ Tư, Tổng Thống Bush đã lẫn khỏi khu nông trại Crawford 1600 mẫu
ở Texas bằng một chiếc xe bí mật không cho phóng viên biết. Vào lúc 7 giờ 25 tối
ông đã bay đến Khu Không Lực Andrews để lấy thêm một số trợ tá thân cận nữa. Sau
đó họ đã đổi máy bay để bay sang Baghdad. Khi chuyến bay đang được thực hiện, vị
giám đốc truyền thông của Tòa Bạch Ốc là Dan Bartlett nói với một số phóng viên
vốn được đi du hành theo tổng thống rằng: “Nếu tin này bị lộ ra khi chúng ta còn
ở trên không trung thì chúng ta quay trở lại”. Cuối cùng tin tức này đã chỉ được
tung ra sau khi Tổng Thống Bush rời Iraq mấy phút.
Hôm Thứ Hai 24/11/2003, tại Luân Đôn,
sau khi gặp gỡ Thủ Tướng Tony Blair 3 tiếng đồng hồ, Tổng Thống Jacques Chirac
đã nói với phóng viên báo chí về dự trình của Hoa Kỳ trao nhượng quyền bính cho
nhân dân Iraq là “Tôi cảm thấy giai đoạn diễn tiến này quá lâu đi. Theo tôi nó
dường như không được hoàn toàn”. Trong khi đó, cũng vào ngày Thứ Hai này, Hội
Đồng Quản Trị Iraq đã loan báo thời hạn chọn lựa một cơ cấu lập pháp tạm thời
vào cuối Tháng Năm và một chính phủ lâm thời “không muộn hơn cuối Tháng Sáu”.
Việc loan báo này là để đáp ứng bản
quyết định của Hội Đồng Bảo An LHQ giữa tháng 10 vừa qua đã ấn định ngày 15/12
là hạn chót để hội đồng quản trị lâm thời Iraq cho biết một thời hạn như vậy.
Bức thư thông báo nói rằng những cuộc tổng tuyển cử chọn hội đồng lập hiến để
soạn thảo bản hiến pháp sẽ được tổ chức cùng lắm vào ngày 15/3/2005. Sau khi dân
chúng chuẩn nhận bản hiến pháp thì mới tới cuộc bầu cử chính quyền Iraq cùng lắm
vào “trước cuối năm 2005”.
Cũng trong ngày Thứ Hai này, Hội Đồng
Quản Trị Iraq đã ra lệnh cho đài truyền hình nói tiếng Ả Rập Al-Arabiya phải
đóng cửa ở Baghdad cho đến khi có lệnh mới vì lý do đài này đã trở thành như
“khí cụ” khêu động bạo lực và những hành động khủng bố.
“Đứng dậy và ngẩng đầu
lên”
Trò Chơi Phúc Âm CN I Mùa Vọng C
Phúc Âm
Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Luca.
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn
đệ rằng: “Sẽ có những điềm lạ trên mặt trời, mặt trăng và các ngôi sao: dưới
đất, các dân tộc buồn sầu lo lắng, vì biển gầm sóng vỗ. Người ta sợ hãi kinh
hồn chờ đợi những gì sẽ xaœy đến trong vũ trụ, vì các tầng trời sẽ rung chuyển.
Lúc đó, người ta sẽ thấy trên đám mây, Con Người hiện đến đầy quyền năng và uy
nghi cao caœ. Khi những điều đó bắt đầu xaœy đến, chúng con hãy đứng dậy và
ngẩng đầu lên, vì giờ cứu rỗi chúng con đã gần đến. Chúng con hãy giữ mình,
keœo lòng chúng con ra nặng nề, vì chè chén say sưa và lo lắng việc đời mà
ngày đó thình lình đến với chúng con như chiếc lưới chụp xuống mọi người sống
trên mặt đất. Vậy chúng con hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn, để có thể thoát
khoœi những việc sắp xaœy đến và đứng vững trước mặt Con Người.
Hướng Dẫn
Mùa Vọng bao giờ cũng có 4 tuần lễ tượng trưng cho 4 ngàn năm mong đợi Vị Cứu
Tinh theo lời Thiên Chúa Hóa Công hứa sau khi hai nguyên tổ sa ngã phạm tội (xem
Genesis 3:15).
Trong 4 tuần lễ này, tuần cuối bao giờ cũng đọc bài Phúc Âm trực tiếp liên
quan đến biến cố Giáng Sinh của Chúa Kitô, hai tuần giữa liên quan đến vai trò
Tiền Hô Gioan Tẩy Giả trong việc dọn đường cho Người đến. Và tuần đầu tiên với
bài Phúc Âm được Giáo Hội chọn để nhắc nhở con cái mình hãy tỉnh thức đón chờ
Chúa Kitô tới.
Riêng chu kỳ năm C, Phúc Âm Thánh Ký Luca ghi lại lời Chúa Giêsu cảnh giác
chúng ta và căn dặn chúng ta phải làm sao khi ơn cứu độ đến: Người bảo là phải
tỉnh thức đừng chè chén say sưa với đam mê nhục dục và những vui thú trần thế,
trái lại, phải đứng dậy và ngước đầu lên.
Bởi thế, hôm nay chúng ta sẽ sinh hoạt bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này với trò
chơi “đứng dậy và ngước đầu lên” như sau.
Sinh Hoạt
1. Mỗi nhóm cử ra ba người. Tất cả quì thành vòng tròn, nhưng trong phạm vi
được vạch định chỗ đứng của mình, và cúi xuống gặm một cái ly ở trước mặt (tượng
trưng cho vấn đề chè chén say sưa).
2. Người quản trò đứng ở giữa vòng tung nắm sốp vụn hay giấy vụn lên trời (tượng
trưng cho ơn cứu độ sắp đến), bấy giờ những người đang gặm ly đứng ngay lên để
làm sao hứng đươc ít là một vụn sốp hay miếng giấy trong cái ly thì được cứu
độ. Những ai không hứng được tí nào thì bị loại.
3. Có thể chơi đi chơi lại với những người còn lại. Cuối cùng nhóm nào hứng
được nhiều nhất và bị loại ít nhất là nhóm đoạt giải “đứng dậy và ngước đầu
lên”.
Ðaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, gợi ý
Nhóm Ấn Giáo cực thủ tấn công Giáo
Hội Công Giáo ở Orissa
Sau biến cố phong chân phước cho Mẹ
Têrêsa Calcutta một tháng, cộng đồng Công Giáo ở phía đông Ấn Độ thuộc tiểu bang
Orissa đã bắt đầu bị tấn công, bởi một nhóm nam nhân cưỡi xe gắn máy thuộc các
phong trào cực thủ Ấn Giáo Vishwa Hindu Parishad và Bajrang Dal. Họ đã đốt nhà
thờ, hiếp các nữ tu và đốt các Sách Thánh.
Ngày 21/11/2003, những tay háo thắng Ấn
Giáo đã đốt một nhà thờ ở Deogarh phía tây Orissa. Cuộc tấn công này xẩy ra sau
khi đã thực hiện những hành động cướp phá. Ngày hôm trước, những tay băng đảng
mặc quần áo mầu sắc saffron là mầu tiêu biểu cho chủ trương của Hindutva tụ tập
trước tư gia của vị thống đốc vùng và bắt đầu đốt các cuốc Sách Thánh cùng với
các thứ sách khác của người Kitô giáo. Sau đó họ đến làng Rajamunda, đột nhập
vào nhà thờ và hiếp một nữ tu phục vụ tại giáo xứ này. Giáo Hội địa phương đã
cực lực lên án hành động bạo loạn này và chính quyền địa phương cũng đang theo
dõi nội vụ.
Trước đó ít ngày đám băng đảng này đến
làng Amulpani để đặt vấn đề với 4 người Ấn Giáo đã trở lại Công Giáo. Từ đó họ
đến Jhareikela là nơi họ bao vây nhà của một vị mục sư Tin Lành và hủy hoại các
sách vở Kitô Giáo.
Subash Chouhan, đại diện cho phong trào
cực thủ Bajrang Dal đã công khai phủ nhận các tay hiếu chiến của mình có dính
dáng đến những chuyện khủng bố tấn công này. Thế nhưng, Hội Đồng Tòan Cầu Kitô
Hữu Ấn Độ (GCIC Global Council of Indian Christians) đã yêu cầu cảnh sát điều
tra nội vụ và tìm cách bảo vệ thành phần tôn giáo thiểu số khỏi bị tấn công bởi
các nhóm cực thủ Ấn Giáo. Ngoài ra, nội vụ còn được trình lên Uỷ Ban Quốc Gia về
Các Thành Phần Thiểu Số và Ủy Ban Quốc Gia về Nhân Quyền can thiệp nữa.
Tiểu bang Orissa có dân số là 36 triệu
người, hầu hết là Ấn giáo, một tiểu bang được cai trị bởi Đảng Hindu Bharatiya
Janata là đảng cực lực chống lại những cuộc trở lại Kitô giáo hay Phật giáo.
Tiểu bang này là một trong các tiểu bang khác, như Gujarat và Tamil Nadu đã ra
luật bắt buộc những ai muốn thay đổi tôn giáo của mình phải có giấy phép của
thẩm quyền địa phương. Những nhóm thiểu số tôn giáo đều chống lại khoản luật kỳ
thị tôn giáo này.
ĐTC Gioan Phaolô II với các vị giám mục Ấn Độ về
tinh thần đoàn kết
ĐTC đã gặp các vị giám mục Ấn Độ ở các
giáo tỉnh Madras-Mylapore, Madurai và Pondicherry-Cuddalore vào ngày 17/11/2003.
Quí Huynh Giám Mục thân mến,
1. ……..
Những bài nói trước đây của Tôi chia sẻ với các vị Giám Mục anh em của quí huynh
thường đề cập đến tầm quan trọng của việc cổ võ một thứ tinh thần liên kết chân
thực trong Giáo Hội cũng như nơi xã hội. Cộng đồng Kitô hữu không chỉ nắm giữ
nguyên tắc đoàn kết như là một lý tưởng cao quí; trái lại, nó phải được coi như
là qui chuẩn giao tiếp của nhân loại, một thứ đoàn kết, theo ngôn từ vị tiền
nhiệm Piô XII của Tôi đã nói, “được niêm ấn bằng hy tế cứu chuộc được Chúa Giêsu
Kitô hiến dâng trên bàn thờ thập giá cho Cha Trên Trời của Người thay cho nhân
loại tội lỗi” ("Summi Pontificatus"). Tôi chia sẻ với quí huynh những tư tưởng
này hôm nay khi đặt những suy tư này của Tôi theo chiều hướng của nguyên tắc căn
bản về các mối liên hệ nhân bản và Kitô giáo.
2. Chúng ta
không thể hy vọng truyền bá tinh thần hiệp nhất này giữa anh chị em của mình mà
lại thiếu tình đoàn kết thực sự nơi các dân tộc. Như rất nhiều nơi trên thế giới,
Ấn Độ bị bủa vây bởi nhiều vấn đề xã hội. Một cách nào đó, những thách đố này
gia tăng vì hệ thống bất công phân chia giai cấp chối bỏ phẩm giá làm người của
cả những nhóm người. Về khía cạnh này Tôi xin lập lại những gì Tôi đã nói trong
chuyến tông du đầu tiên tới xứ sở của quí huynh: “Tình trạng thiếu hiểu biết và
thành kiến cần phải được thay thế bằng khoan dung và thông cảm. Tình trạng dửng
dưng và tranh đấu giai cấp cần phải được biến thành tình huynh đệ và dấn thân
phục vụ. Tình trạng kỳ thị theo chủng tộc, mầu da, tín ngưỡng, phái tính và
nguồn gốc sắc dân cần phải được loại trừ như những gì hoàn toàn coi thường phẩm
giá con người” (Bài Giảng trong Thánh Lễ ở Indira Gandhi Stadium, New Delhi ngày
2/2/1986).
Tôi có lời khen nhiều sáng kiến đã được
Hội Đồng Giám Mục và các Giáo Hội riêng thực hiện để chiến đấu với tình trạng
bất công này. Những hành động anh hùng quí huynh đã tỏ ra để chữa trị vấn đề này,
chẳng hạn những những hành động của Hội Đồng Giám Mục Tamil Nadu năm 1992, đáng
làm gương sáng cho những nơi khác noi theo. Lúc nào quí huynh cũng phải tiếp tục
thực sự chú trọng đặc biệt đến những ai thuộc về giai cấp thấp nhất, nhất là
giai cấp cùng đinh Dalits. Không bao giờ được phân cách họ khỏi các phần tử khác
trong xã hội. Bất cứ thành kiến về giai cấp nào nơi những mối liên hệ Kitô hữu
đều là một phản chứng cho tình đoàn kết nhân loại chân thực, đều là mối đe dọa
cho việc sống đạo chuyên chính và là một thứ cản trở trầm trọng cho sứ vụ truyền
bá phúc âm hóa của Giáo Hội. Bởi thế, những thứ tục lệ hay truyền thống kéo dài
hay củng cố việc phân chia giai cấp cần phải được khôn khéo cải cách để chúng
trở thành một diễn đạt tình đoàn kết của toàn thể cộng đồng Kitô hữu. Thánh Tông
Đồ đã dạy chúng ta là “nếu một phần tử đau khổ thì tất cả mọi phần thể đều khổ
chung” (1Cor 12:26). Giáo Hội có trách nhiệm phải không ngừng hoạt động để thay
đổi các tâm hồn, giúp cho tất cả mọi người thấy được mọi người đều là con cái
Thiên Chúa, là anh chị em của Chúa Kitô, và vì thế là một phần tử của gia đình
nhân loại chúng ta.
3. Việc hiệp
thông thực sự với Thiên Chúa và với nhau phải khiến cho tất cả mọi Kitô hữu loan
báo Tin Mừng cho những ai chưa xem thấy hay nghe thấy (x Jn 1:1). Giáo Hội đã
được trao phó cho một sứ vụ chuyên nhất trong việc phục vụ “Nước Trời bằng việc
phổ biến khắp thế giới ‘những giá trị Phúc Âm’ cho thấy Nước Trời và giúp cho
con người chấp nhận dự án của Thiên Chúa” (Thông Điệp Redemptoris Missio, 20).
Thật vậy, chính tinh thần phúc âm này đã phấn khích ngay cả những ai theo những
truyền thống khác nhau cùng nhau hoạt động hướng về mục đích chung trong việc
loan báo Phúc Âm (cf. Huấn Dụ ngỏ cùng các vị giám mục Ấn Độ thuộc vùng Syro-Malabar,
ngày 13 May 2003).
Nhiều người trong quí huynh đã bày tỏ
niềm hy vọng là Giáo Hội ở Ấn Độ sẽ tiếp tục nỗ lực của mình trong việc chủ động
dấn thân cho “việc tân truyền bá phúc âm hóa”. Đây là một vấn đề đặc biệt quan
trọng trong các xã hội tân tiến, những xã hội phần lớn dân chúng trải qua những
hoàn cảnh thất vọng thường dẫn họ tới chỗ tìm kiếm những giải pháp mau chóng và
dễ dàng cho các thứ vấn đề phức tạp của họ. Cái cảm thức vô vọng này một phần có
thể cho thấy tại sao rất nhiều người, trẻ cũng như già, đều bị lôi cuốn vào các
giáo phái cực đoan mang lại cho họ sự sống sắng về cảm xúc chóng qua cùng với
những bảo đảm về giầu có và những thành đạt về thế tục. Việc chúng ta đáp ứng
với tình trạng này phải là việc “tái truyền bá phúc âm hóa”, và việc thành công
trong vấn đề này lệ thuộc vào khả năng của chúng ta chẳng những có thể tỏ cho
con người thấy được cái rỗng trống của những thứ hứa hẹn như thế, mà còn cho họ
thấy rằng Chúa Kitô và Thân Thể của Người chia sẻ những đau thương của họ, và
nhắc nhở họ hãy “tìm kiếm vương quốc của Ngài và sự công chính của Ngài trước”
(Mt 6:33).
4. Trong Tông
Huấn mới đây của Tôi, “Pastores Gregis”, Tôi đã ghi nhận là Giám Mục là “thừa
tác viên ân sủng của thiên chức linh mục cao cả”, khi thi hành vai trò của mình
bằng việc rao giảng, hướng dẫn thiêng liêng và cử hành các phép bí tích (x số
32). Là Các Vị Mục Tử của đàn chiên Chúa, quí huynh thấy rõ là quí huynh không
thể thi hành các nhiệm vụ của mình một cách hiệu nghiệm được nếu không có những
người cộng tác tận tâm để hỗ trợ quí huynh trong vai trò của quí huynh. Vì lý do
này quí huynh cần phải tiếp tục cổ võ tình đoàn kết nơi hành giáo sĩ và mối hiệp
nhất hơn nữa giữa giám mục và giáo sĩ của mình. Tôi tin tưởng rằng các vị linh
mục ở xứ sở của quí huynh “sẽ sống và làm việc trong tinh thần hiệp thông và
cộng tác với các Vị Giám Mục cũng như với tất cả mọi tín hữu, làm chứng cho tình
yêu của Chúa Giêsu là tình yêu được Người tuyên bố là dấu chứng đích thực của
thành phần môn đệ Người” ("Ecclesia in Asia," 43).
Tiếc thay, ngay cả những người đã được
thụ phong để phục vụ có những lúc đã trở thành nạn nhân của những chiều hướng
văn hóa và xã hội thiếu lành mạnh làm suy yếu uy tín của họ và gây trở ngại trầm
trọng cho sứ vụ của họ. Là những con người của đức tin, cácd vị linh mục không
được chạy theo xu hướng quyền lực, hay việc chiếm hữu vật chất chi phối ơn gọi
của họ, hay để cho sự khác biệt về sắc tộc hay giai cấp làm cho họ lệch lạc
trách nhiệm chính yếu của họ trong việc truyền bá phúc âm. Là những người cha
anh, các vị Giám Mục phải yêu thương và tôn trọng linh mục của mình. Cũng thế,
các vị linh mục phải yêu mến và tôn kính các vị Giám Mục của mình. Quí huynh và
các vị linh mục của quí huynh là những người rao giảng Phúc Âm và là những tay
xây dựng hiệp nhất ở Ấn Độ. Những cái khác nhau về cá nhân hay những cái xẩy ra
bẩm sinh ngoài ý muốn không bao giờ được làm suy yếu đi vai trò thiết yếu này
(cf. Huấn từ cho các linh mục Ấn Độ ở Goa ngày 7/2/986).
5. Việc dấn
thân bền vững trong việc hỗ trợ nhau là những gì bảo đảm cho mối hiệp nhất của
chúng ta trong sứ vụ truyền giáo, một sứ vụ được căn cứ vào chính Chúa Kitô và
“cho phép chúng ta tiến đến với tất cả mọi nền văn hóa, với tất cả mọi quan niệm
về ý hệ, với tất cả mọi thành phần thiện chí” ("Redemptor Hominis," 12). Chúng
ta bao giờ cũng phải nhớ những lời của Thánh Phaolô vị ngài dạy rằng “không ai
trong chúng ta được sống cho chính mình, và không ai được chết cho chính mình” (Rm
14:7). Giáo Hội cũng thúc giục tín hữu hãy khôn ngoan và bác ái tham dự vào cuộc
trao đổi và hợp tác với các phần tử thuộc các tôn giáo khác. Một khi chúng ta
tham gia với anh chị em của mình, chúng ta mới có thể hướng các nỗ lực của chúng
ta về tình đoàn kết bền bỉ giữa các tôn giáo. Cùng nhau chúng ta sẽ cố gằng để
nhận thấy nhiệm vụ của chúng ta trong việc xây dựng hiệp nhất và bác ái giữa con
người với nhau, bằng việc phản ảnh những gì chúng ta chia sẻ chung cùng với
những gì có thể phát triển hơn nữa mối giao hữu nơi chúng ta (cf. "Nostra Aetate,"
1, 2).
Việc phấn khích tìm kiếm sự thật đòi
phải có một tấm lòng tôn trọng sâu xa hết mọi sự phát xuất nơi con người bởi
Thần Linh “muốn thổi đâu thì thổi” (Jn 3:8). Sự thật được mạc khải cho chúng ta
bắt chúng ta phải là bảo quản viên của sự thật và là thày dạy sự thật. Trong
việc truyền đạt sự thật của Thiên Chúa, chúng ta phải luôn luôn tỏ ra “sâu xa
tôn trọng con người, tôn trọng lý trí của họ, ý muốn của họ, lương tâm của họ và
tự do của họ. Như thế, chính phẩm vị của con người làm nên thành phần thuộc nội
dung cho việc loan truyền sự thật, chẳng những được gói ghém nơi ngôn từ mà còn
bằng thái độ đối với sự thật nữa” (x Thông Điệp Redemptor Hominis, 12). Giáo Hội
Công Giáo ở Ấn Độ đã liên lỉ cổ võ phẩm giá của hết mọi người và duy trì quyền
lợi tương hợp của tất cả mọi dân nước đối với vấn đề tự do tôn giáo. Việc Giáo
Hội khuyến khích khoan nhượng và tôn trọng các tôn giáo khác được bày tỏ nơi
nhiều chương trình trao đổi liên tôn được quí huynh phát triển ở cả lãnh vực
toàn quốc cũng như địa phương. Tôi xin quí huynh hãy tiếp tục những việc bàn
thảo thẳng thắn và hữu ích này với những người thuộc tôn giáo khác. Những cuộc
bàn thảo như vậy sẽ giúp cho chúng ta vun trồng việc cùng nhau tìm kiếm sự thật,
hòa hợp và bình an.
6. Quí Huynh
thân mến, Những Vị Chủ Chăn của Dân Chúa, vào đầu đệ tam thiên kỷ này, chúng ta
hãy tái dấn thân cho việc mang con người nam nữ cùng nhau tiến vào mối hiệp nhất
của mục đích và hiểu biết…..
(Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, tài liệu từ
Vatican Press Office được Zenit phổ biến ngày 17/11/2003)
27/11 Thứ Năm
Mầu Nhiệm Chúa Kitô Hạ Thân Giữa Chúng Ta
(Ca Vịnh Philippi 2:6-11, Kinh Đêm, Chúa Nhật, Tuần 1)
Trong buổi triều kiến chung hằng tuần
cho tuần này, Thứ Tư 26/11/2003, Đức Thánh Cha tiếp tục loạt bài Giáo Lý cầu
nguyện bằng Thánh Vịnh của Ngài như Ngài hứa trong Tông Thư Mở Màn Tân Thiên Kỷ.
Ngài đã chia sẻ xong 87 bài giáo lý về các Thánh Vịnh cho Kinh Ban Mai vào ngày
1/10/2003 với 87 buổi chia sẻ. Và Ngài đã bắt đầu sang các bài Thánh Vịnh cho
Kinh Tối từ ngày 8/10/2003, bài tuần này là bài thứ 93, bài chia sẻ Thánh Vịnh
109 {110} cho Ngày Thứ Hai Tuần Thứ Nhất liên quan đến vương quyền của Chúa Kitô.
(Xin xem nguyên văn bài giáo lý này vào Thứ Tư tuần tới). Tuần này xin xem bài
giáo lý 92 được ĐTC chia sẻ vào Thứ Tư tuần trước sau đây.
1. Ngoài những
bài Thánh Vịnh, phụng vụ giờ kinh tối có cả một số bài ca vịnh thánh kinh nữa.
Bài ca vịnh vừa được công bố thật sự là một trong những bài quan trọng nhất và
hết sức phong phú về thần học. Đó là một bài thánh ca được thêm vào đoạn thứ hai
của Bức Thư Thánh Phaolô gửi cho Kitô Hữu Philippi, một thành phố ở Hy Lạp trong
giai đoạn truyền giáo đầu tiên của Thánh Tông Đồ ở Âu Châu. Bài ca vịnh này đã
giữ được những biểu hiện của phụng vụ Kitô giáo trong những ngày sơ khai và nó
là một niềm vui cho thế hệ của chúng ta, nhờ đó, chúng ta có thể, sau hai ngàn
năm, được liên kết với lời nguyện cầu của Giáo Hội tông truyền.
Bài ca vịnh này cho thấy một chiều
hướng lưỡng diện theo chiều dọc, trước là xuống sau là lên. Thật vậy, một mặt là
chiều hướng xuống của Con Thiên Chúa khi Người vì yêu hóa thân làm người nơi
biến cố Nhập Thể. Người đã trở thành “kenosis”, tức là “hư không” về vinh hiển
thần linh, đến độ Người đã chết trên cây thập giá, một hình phạt của thành phần
nô lệ biến Người trở thành một con người thấp hèn nhất trong loài người, khiến
Người trở thành một người anh em thực sự của loài người đau khổ, tội lỗi và bị
ruồng bỏ.
2. Mặt khác,
chúng ta thấy được cuộc vinh thăng xẩy ra vào biến cố Phục Sinh khi Chúa Kitô
được Cha Người phục hồi trong rạng ngời của thần tính và được xưng tụng là Chúa
của toàn thể vũ hoàn cũng như của tất cả mọi con người đã được cứu độ. Chúng ta
ở trước một biến cố vĩ đại khi đọc lại mầu nhiệm Chúa Kitô, nhất là mầu nhiệm
vượt qua. Thánh Phaolô, ngoài việc loan báo biến cố phục sinh (x 1Cor 15:3-5),
còn đi đến chỗ định nghĩa Cuộc Vượt Qua của Chúa Kitô như là một “cuộc tôn thăng”,
một “cuộc nâng lên”, một “cuộc vinh hiển”.
Bởi thế, từ chân trời sáng ngời của
siêu việt tính thần linh, Con Thiên Chúa đã vượt qua khoảng cách bất tận phân
cách giữa Đấng Hóa Công và loài thụ tạo. Người đã không gắn chặt với “thân phận
ngang hàng với Thiên Chúa” của mình, một thứ ngang hàng về bản tính chứ không
phải bởi chiếm đoạt: Người đã không muốn khư khư giữ lấy cho mình đặc quyền như
một bảo tàng này hay không chỉ dùng nó cho lợi lộc riêng tư của mình. Trái lại,
Chúa Kitô “đã hư không hóa”, tự “hạ” và trở nên nghèo hèn, yếu đuối, cho đến nỗi
bị chết nhục nhã trên cây thập tự giá. Chính từ thân phận hết sức nhục nhã này
đã hiện lên một chiều hướng thăng hóa được diễn tả ở phần thứ hai của bài thánh
ca của Thánh Phaolô (x Phil 2:9-11).
3. Vậy Thiên
Chúa “vinh thăng” Con Ngài khi ban cho Người một “danh hiệu” vinh hiển, một danh
hiệu theo ngôn ngữ thánh kinh, cho thấy chính con người và phẩm vị của họ. “Danh
hiệu” này là “Kyrios”, là “Chúa”, một danh xưng linh thánh của Vị Thiên Chúa của
Thánh Kinh, bấy giờ được áp dụng vào trường hợp Chúa Kitô phục sinh. Điều này
đặt vũ trụ, được chia làm ba phần là trời, đất và hỏa ngục, ở trong thái độ tôn
thờ.
Thế là một Chúa Kitô vinh hiển hiện lên
ở phần cuối bài thánh ca, như là một “Pantokrator”, tức là như một Vị Chúa toàn
năng, Đấng nổi bật uy hùng ở hậu cung của các đền thờ Kitô giáo paleo và
Byzantine. Người vẫn mang các dấu tích của Cuộc Khổ Nạn, tức là dấu tích nhân
tính thực sự của mình, song bấy giờ Người tỏ mình ra trong vinh quang thần tính.
Gắn bó với chúng ta trong đau khổ và chết chóc, để rồi Chúa Kitô thu hút chúng
ta đến với Người trong vinh quang, chúc phúc cho chúng ta và làm cho chúng ta
tham dự vào vĩnh hằng tính của Người.
4. Chúng ta kết
thúc buổi suy niệm của chúng ta về bài thánh ca của Thánh Phaolô bằng những lời
của Thánh Ambrôsiô, vị thường suy niệm hình ảnh Chúa Kitô “tự tước lột vị thế
của mình”, hạ mình xuống, đến độ hư không hóa thân mình (“exinanivit semetipsum”)
nơi việc nhập thể cũng như hy sinh bản thân mình trên cây thập giá.
Đặc biệt trong việc dẫn giải bài Thánh
Vịnh 118, vị giám mục Milan này đã viết: “Chúa Kitô, khi treo thân trên cây thập
giá… bị đâm thâu bởi lưỡi đòng và vọt ra một thứ máu cùng nước ngọt ngào hơn mọi
thứ dầu thơm thoa bóp, là hy vật đẹp lòng Thiên Chúa, tỏa hương thơm thánh đức
khắp thế giới… Giờ đây Chúa Giêsu, bị đâm thâu, làm lan tỏa hương thơm thứ tha
tội lỗi và ơn cứu chuộc. Thật vậy, khi hóa thân làm người, với tư cách là Ngôi
Lời, Người đã áp đặt lên bản thân mình những thứ giới hạn; mặc dù giầu sang,
Người đã vì chúng ta trở nên nghèo nàn, để nhở sự nghèo nàn của Người chúng ta
trở nên giầu có (x 2 Cor 8:9); Người quyền năng nhưng đã tỏ ra như một con người
đáng thương, đến nỗi bị Hêrôđê khinh khi nhạo báng; Người có thể làm rung chuyển
trái đất nhưng vẫn dính chặt với một cây gỗ; Người có thể bao phủ bầu trời bằng
tăm tối, có thể đóng đang thế gian, nhưng lại bị đóng đanh; Người đã gục đầu
xuống nhưng Lời đã phát hiện; Người đã hủy mình ra không nhưng lại đầy tràn mọi
sự. Thiên Chúa đã xuống, nhưng con người đã được nâng lên; Lời đã hóa thành nhục
thể để nhục thể có thể chiếm được ngai tòa của Lời bên hữu Thiên Chúa; Người đã
trở thành một vết thương to lớn nhưng từ Người tuôn ra dầu thơm thoa xức, Người
như là một kẻ bần hèn nhưng lại là Thiên Chúa” (III, 8 "Saemo IX," Milan-Rome,
1987, pp. 131.133).
Anh Chị Em thân mến,
Bài ca vịnh được trích từ Thư gửi Kitô
Hữu Philippi được xướng lên vào mỗi Chúa Nhật trong giờ Kinh Tối của Giáo Hội.
Bài thánh ca phụng vụ cổ kính này cử hành mầu nhiệm Chúa Kitô hạ mình xuống như
một con người giữa chúng ta, đã vâng theo ý của Chúa Cha, đã chết trên thập giá
và được tôn vinh bên hữu Cha như Chúa tế của tất cả mọi loài tạo vật. Hạ mình
xuống để chung thân phận đau khổ và chết chóc của loài người, Chúa Kitô phục
sinh giờ đây kêu mời chúng ta, anh chị em của Người, thông dự vào vinh quang
thần tính của Người.
(Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, tài
liệu từ Vatican Press Office được Zenit phổ biến ngày 19/11/2003)
Một cuộc khủng hoảng tự tử
Sau đây là bài
trình bày (được các nguồn tài liệu phổ biến ở đây tuy nguyên văn
nhưng chỉ lấy những chỗ quan trọng) của bác sĩ Gengt Safsten phân bộ Nội Khoa
Y Học tại Bệnh Viện Đại Học ở Uppsala, Thụy Điển, trong hội nghị quốc tế
(13-15/11/2003) về tình trạng buồn chán.
“Theo thống kê của
Tổ Chức Sức Khỏe Thế Giới WHO thì có khoảng 1 triệu người sẽ tự tử hằng năm.
Trong vòng 45 năm qua, mức độ tự tử đã tăng lên 60% trên toàn thế giới. Cứ 40
giây lại xẩy ra một vụ tử tử trên thế giới. Tự tử sát hại vị thành niên hơn
bất cứ bệnh tật hay nguyên cớ tự nhiên nào khác, và những nố tìm cách tự tử
hay có thái độ muốn tự tử còn nhiều hơn cả những vụ tự tử thật nữa.
“Tuy nhiên, thống
kê về tự tử khó có thể đối chiếu và có thể không chính xác vì tính cách tế nhị
của vấn đề; ngoài ra, những lầm lẫn về phương thức cùng với những phân loại
sai lệch cũng làm lu mờ bức tranh tự tử này. Có điều chắc chắn là tâm trạng
buồn chán và việc tử tử đã xẩy ra từ khi có các thứ biên bản ghi nhận.
“Hành động tự tử
đi từ những ý nghĩ, hành vi và tìm cách tự tử, đến việc tự tử thật sự. Thế
nhưng, cũng có những hình thức khác thuộc hành vi tự tử nữa. Nơi thành phần
lão niên, việc tự nhịn đói và không tuân theo y khoa có thể cuối cùng sẽ đưa
đến cái chết, cho dù nạn nhân không rõ ràng có ý ấy. Hiện tượng này được gọi
là kiểu tự tử âm thầm. Việc tự cắt bỏ đi phần thân thể của mình và những cách
tác hành tự hủy khác nơi giới trẻ ở một số trường hợp cũng được coi như những
hình thức thuộc hành vi tự tử.
“Những thứ bấn
loạn tâm thần, chính yếu là những tình trạng buồn chán, chính là những yếu tố
tạo nên nguy cơ tự tử từ 50-90% vụ. Nghiện rượu và hút sách không phải là
không liên quan đến vấn đề tự rử này, có khoảng 5% vụ tự tử xẩy ra do tâm
trạng ngớ ngẩn.
“Cũng cần phải nhớ
rằng 10% dân chúng tự tử không hề có bất cứ triệu chứng tâm thần nào. Cũng cần
phải biết là đa số những trường hợp bị buồn chán theo y khoa vẫn không có đủ
chữa trị cho bệnh trạng của họ.Õ Tuy nhiên, những triệu chứng buồn chán có thể
giảm thiểu bằng thuốc men vẫn không làm giảm bớt khuynh hướng muốn tự tử –
thuốc men mà thôi không đủ để chữa trị những thứ bấn loạn tâm thần hay những
xu hướng muốn tự tử.
“Yếu tố nguy hiểm
quan trọng nhất đối với việc đạt được hành vi tự tử đó là những lần đã cố tự
tử trước đó. Những yếu tố nguy hiểm khác bao gồm cả trường hợp trong gia đình
đã có người trước đó tìm cách tự tử; trường hợp nhập viện tâm thần trong quá
khứ hay xuất viện tâm thần trước đó; trường hợp mất ngủ; trường hợp yếu đau
thể lý và bị đau đớn kinh niên; trường hợp vừa bị những mất mát (chết chóc, ly
dị, việc làm, địa vị, danh giá); trường hợp bị cô lập lẻ loi trong xã hội;
trường hợp di dân; trường hợp hút sách hay nghiện rượu; trường hợp gặp bạo
động; trường hợp chấn thương khi còn nhỏ; và trường hợp nam giới.
“Con người thường
vật lộn với những cảm giác tiêu cực như thất vọng, bất lực, vô dụng và đơn độc
một thời gian dài. Qua thời gian, lại tăng thêm những căng thẳng khác nữa, cho
đến khi xẩy ra một biến cố căng thẳng kế đó, hay chỉ cần dự tưởng xẩy ra một
biến cố căng thẳng khác, là gây ra hành động tự tử, chứ không cần phải có
những gì đáng xẩy ra. Việc thay đổi công ăn việc làm hay trường học hoặc những
thứ đổi thay về nghề nghiệp có thể là những biến cố này.
“Nói chung thì vấn
đề vai trò cha mẹ và tổ chức xã hội ổn định là những gì bảo vệ cho khỏi xẩy ra
những vụ tự tử.
“Có thể chữa trị
các khuynh hướng muốn tự tử. Tuy nhiên, những thái độ hướng về hành vi tự tử
thì khác nhau, và trong một số trường hợp, có thể gây ra trở ngại cho việc
chữa trị, can thiệp và ngăn ngừa. Việc chối bỏ, loại trừ hay những thứ cấm kỵ
theo lịch sử cho thấy không bao giờ là những cách thức đáng kể và thành công
trong việc làm giảm bớt những vụ đe dọa đến tính mạng cả.
“Chúng ta phải
đương đầu với những cuộc khủng hoảng về tự tử như là một cuộc khủng hoảng về
sức khỏe của quần chúng và khuyến khích các nỗ lực quốc gia cũng như quốc tế
thuộc mọi lãnh vực. Không phải chỉ có những cơ quan chăm sóc sức khỏe về y
khoa thôi mà tất cả mọi tổ chức trong cộng đồng cũng phải tham phần nữa, chú
trọng đến tâm trạng buồn chán, đến việc điều trị đau đớn, đến việc chăm sóc
xoa dịu và tính chất của sự sống. Trẻ em và giới trẻ đặc biệt phải được dạy
cho những khả năng đương đầu hữu hiệu đối với những khó khăn sau này trong
cuộc sống. Phải phát động trước cho học đường, sở làm và các tổ chức như giáo
phận và giáo xứ các điều hướng dẫn và các dự án giúp cho con người nhận thức
được các trường hợp tự tử và ra tay cấp cứu khi xầy ra vụ tự tử.
“Những nỗ lực
thành công trong việc giảm bớt hành vi tự tử đã đạt được và có thể nêu gương
từ những dự án gần đây ở Phần Lan, Thụy Điển (tỉnh Gotland) và Hoa Kỳ (Không
Lực Mỹ). Những trường hợp này đã chú trọng đến việc giáo dục, nhất là đến mức
độ chăm sóc căn bản cũng như bằng việc loại trừ đi những chướng ngại vật chữa
trị cùng tăng thêm phương tiện giúp đỡ.
“Sau hết, cũng
phải chú trọng đến các nỗ lực giúp cho các nạn nhân có hành vi tự tử trở thành
những người sống sót. Các cá nhân gần gũi với nạn nhân có thể trải qua những
năm buồn chán, chẳng những về muôn vàn những vấn đề nan giải liên quan đến
chết chóc cùng với những cảm thức tội lỗi.
“Mức độ tự tử đang
giảm sút một cách chầm chậm mặc dù có những tiến bộ nơi việc chữa trị công
hiệu đối với những thứ bấn loạn tâm thần chính. Việc ngăn ngừa bởi thế không
phải chỉ có vấn đề y khoa mà còn cả những nỗ lực về xã hội, tâm lý, kinh tế,
luân lý, tôn giáo và chính trị nữa, có những nỗ lực liên chư diện.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo
tài liệu của Tòa Thánh được Zenit phổ biến ngày 24/11/2003
Chính xã hội sống theo chiều hướng tương đối
với những nguyên tắc luân lý khách quan đã là nguyên nhân làm lan tràn tình
trạng buốn chán.
Hội Nghị Quốc Tế
về Tình Trạng Buồn Chán với tham dự viên đủ mọi thành phần đạo đời từ 62 quốc
gia trên thế giới đã kết thúc vào ngày 15/11/2003 và đã đúc kết bằng những
nhận định và khuyêu dụ sau đây:
“Tình trạng buồn
chán là một thứ bệnh ngày nay đang có 340 triệu người vướng mắc”.
“Cá nhân chủ nghĩa,
nạn thất nghiệp, vấn đề ly dị, tình trạng mất an ninh, không được giáo dục một
cách chuyên chính, thiếu việc truyền đạt kiến thức, văn hóa, luân lý và đời
sống tôn giáo, và sự bỏ bê của khuynh hướng tương đối về luân thường đạo lý
đối với những qui chuẩn khách quan, đã làm con người bị yếu kém”.
“Lắng nghe, thông
cảm, yêu thương, luôn quí trọng con người và khuyến khích họ tham gia và cảm
thấy được an ủi” là sứ điệp Giáo Hội cống hiến cho thành phần nạn nhân của tâm
trạng buồn chán.
“Thật vậy, khi bắt
đầu sự vụ thiên sai của mình, Chúa Giêsu đã nói: ‘Tôi đến với thành phần bệnh
nhân’”, trong số đó có thành phần mang tâm trạng buồn chán.
“Đời sống thiêng
liêng biến đổi lời hứa này bằng những đường lối thực tế cống hiến cho tín hữu
sự nâng đỡ tinh thần để chịu đựng bệnh nạn tật nguyền, bao gồm cả tâm trạng
buồn chán”.
“Để tái tạo nên
một liên hệ xã hội chuyên chính, bắt đầu bằng việc đổi thay hoàn toàn hành vi
cử chỉ của con người, cần phải coi trọng lại những nguyên tắc luân lý, những
nguyên tắc có thể ‘gây ra’ một sự thay đổi sâu xa nơi tinh thần của thành phần
cảm thấy buồn chán và phấn khích họ, làm phục hồi cùng một lúc cả con người
lẫn xã hội”.
Ngoài ra, thành
phần tham dự viên hội nghị này cũng không quên nhấn mạnh là: “truyền thông đại
chúng là những phương tiện của văn minh, trong việc phổ biến những mẫu sống và
những đường hướng văn hóa tôn trọng các thứ giá trị của sự sống, gia đình và
xã hội, có thể giúp rất nhiều vào việc biến đổi những thái độ cá nhân chủ
nghĩa và những khuynh hướng của thứ văn hóa hậu tân tiến… thành những kiểu mẫu
hành vi thiên về sự sống có tính cách tích cực, cá biệt, vị tha và đoàn
kết”.
26/11 Thứ Tư
Thánh Tôma ĐINH VIẾT DỤ,
Linh mục dòng Đaminh, (1783 - 1839)
Giả thiết có ai đó đặt câu hỏi như
sau: “Anh sắp bị giam tù lâu ngày, anh muốn mang theo cái gì?”. Mỗi người
chúng ta sẽ có câu trả lời riêng, nhưng xoay quanh hai nhu cầu là tiền bạc và
đồ dùng thường nhật. Câu trả lời bằng hành động của Thánh Tôm Dụ lại rất khác.
Tài sản duy nhất, vũ khí duy nhất, cũng là hành lý duy nhất của ngài là một
chuỗi tràng hạt Mân Côi. Suốt đời cha đã đọc, đã sống và truyền bá kinh Mân
Côi cho mọi người, giờ đây cha tiếp tục phó thác bản thân cho sự bảo trợ của
Mẹ Maria.
Một Đời Hiến Dâng
Tôma Đinh viết Dụ sinh khoảng năm 1783 tại làng Phú Nhai, tỉnh Nam Định. Được
Chúa kêu gọi từ bé, cậu đã quyết tâm sống đời tu trì. Sau khi thụ phong linh
mục, cha Dụ xin nhập dòng Đaminh và khấn ngày 21.12.1814. Cha là một tông đồ
nhiệt thành dấn thân vì lợi ích các linh hồn. Đồng thời cha cũng là một tu sĩ
gương mẫu về đời sống chiêm niệm, ngày đêm chìm đắm trong suy gẫm cầu nguyện,
đến nỗi các bạn trong dòng đã gọi ngài là “Thánh Brunô Việt Nam”.
Cha Dụ đã hoạt động tông đồ nhiều nơi, trước khi tới họ Liễu Đề, Bùi Chu, thay
thế cha Phêrô Tuần bị bắt năm 1838. Ngày 20.5.1839, dưới thời vua Minh Mạng
cấm đạo, Tổng đốc Trịnh quanh Khanh dẫn tám trăm quân lính bao vây, lục soát
làng Liễu Đề, vì có người chỉ điểm báo tin “Danh Trùm Vọng” tức cha Hermosilla
Liêm đang ở đó, nhưng lính không bắt được cha Vọng. Phần cha Dụ, khi vừa hoàn
tất thánh lễ tại nhà bà Anê Thu, được tin quan quân đã vây kín làng, biết
không kịp đến nơi trú ẩn cách đó hơi xa, cha đành cải trang thành người làm
vườn qua nhà bên cạnh lúi húi ngồi nhổ cỏ. Quân lính đi ngang qua không biết,
nhưng người tố cáo nhận ra được và nói: “Đạo trưởng đấy”. Thế là cha bị bắt và
dẫn đến quan đang ở đình làng. Cha bình tĩnh nói: “Tôi là đạo trưởng, có nhiệm
vụ coi sóc giáo hữu ở đây”.
Tiếp đó quan hỏi về thừa sai Vọng và các linh mục khác ở đâu, cha nhất quyết
không trả lời chi cả. Quan tức giận cho lục soát khắp người xem có tiền bạc
giấy tờ gì không. Nhưng ông hoàn toàn thất vọng, vì chỉ thấy có một chuỗi
tràng hạt Mân Côi, lính tịch thu và đánh cha hai mươi mốt roi.
Cha vui vẻ chịu đòn, không một lời than van oán trách. Bà Anê Thu, vì không
kịp cất giấu đồ lễ, nên cũng bị bắt trói và giữ tại đình làng hai mươi bốn
tiếng mới được về.
Xin Vâng Ý Cha
Cha Tôma Dụ bị đóng gông vào cổ, tay chân mang xiềng xích như một tội phạm, và
bị giải lên tỉnh Nam Định. Các quan ở đây tiếp tục tra vấn nhiều lần, khuyến
dụ cha đạp lên thánh giá. Nhưng mặc cho những lời dụ dỗ hay dọa nạt, cha Dụ
vẫn cương quyết không xúc phạm đến thập giá, và không cung khai điều gì hại
đến các tín hữu. Cha bị đánh đập tàn nhẫn nhiều lần, lần thứ nhất chín mươi
roi, lần thứ hai ba mươi roi, lần khác hai mươi roi và phải đón nhận nhiều lời
mắng nhiếc chế nhạo của dân chúng tò mò đến xem.
Sau những chuộc tra tấn, cha Dụ bị tống giam vào ngục, ban ngày mang gông
xiềng, ban đêm bị cùm chân, thêm vào đó là chịu đói khát, chịu nóng nực hôi
hám khổ cực khôn tả. Vị tông đồ của Chúa chẳng những tỏ ra nhẫn nhục, mà còn
vui vẻ coi đó là những cơ hội tốt để suy niệm và bước theo chân Đức Kitô tử
nạn. Chứng nhân Giuse Hiền thuật lại chuyện mẹ của ông ta, giả làm hành khất
vào tận ngục thăm cha. Khi thấy cha tiều tụy vì những cuộc tra tấn, bà khóc
lên nức nở, cha nói với bà:
“Sức lực tôi tuy giảm, nhưng tôi còn có thể chịu đựng được nữa. Chúa chúng ta
đã chịu bao cực khổ để cứu độ nhân loại, tôi cũng sẵn lòng chịu những sự khổ
này để nên giống Chúa Kitô phần nào”.
Để Danh Chúa Cả Sáng
Lần thứ hai bà vào thăm, cha Dụ cho biết những cực hình sau này cha cảm thấy
không đau đớn như trước, hình như Chúa đã giảm bớt sự đau khổ cho cha. Khi bà
chào từ biệt, cha nói:
“Tôi không biết ngày nào sẽ được hiến dâng mạng sống vì Chúa, có thể anh chị
em không còn gặp tôi nữa. Bà hãy cầu nguyện nhiều, xin Chúa ban cho tôi ơn
nhẫn nại chịu đựng tất cả những điều người ta gây cho tôi để danh Chúa được cả
sáng”.
Sau sáu tháng giam cầm và tra tấn, quan tuyên bố bản án với những lời sau:
“Đạo trưởng Tôma Đinh viết Dụ bị kết án trảm quyết vì tội truyền bá Gia-tô tả
đạo. Các quan đã hết sức khuyên dụ, dọa nạt và tra tấn để bắt y quá khóa theo
luật nước, nhưng y không chịu. Y đã trở nên chai đá không gột rửa được những
điều dị đoan đã quá ăn sâu... Do đó mọi người thấy rõ y là kẻ điên khùng cố
chấp bất trị, đáng khinh dể. Vậy phải nghiêm trị còn phàn nàn gì nữa”.
Thực tế cha Dụ nghe bản án có phàn nàn chi đâu. Ngày 7.11 vua Minh Mạng ký án.
Ngày 12.11 án về tới Nam Định. Khi ấy có cha Đaminh Nguyễn văn Xuyên cũng
thuộc dòng Thánh Đaminh đã bị bắt ngày 18.8 được đưa tới trại giam chung và
cùng bị án tử với cha Dụ. Hai anh em gặp nhau trong tù tay bắt mặt mừng, hàn
huyên tâm sự. Hai cha xưng tội với nhau, an ủi khuyến khích nhau kiên trì tới
cùng.
Ngân Khánh Trên Thiên Quốc
Ngày 26.11.1839, hai vị tông đồ Chúa bị điệu đến nơi xử án. Hai vị ung dung
bước đi giữa một đoàn quân oai vệ, có các quan cỡi voi chỉ huy với cờ quạt
chiêng trống, và theo sau đông đảo dân chúng. Vai mang gông, tay mang xiềng,
hai vị vừa đi vừa cầu nguyện, dáng điệu hân hoan khiến mọi người phải sửng sốt
bỡ ngỡ. Quan hỏi lại lần chót xem nếu chịu xuất giáo sẽ được tha. Hai cha trả
lời ngắn gọn “không” rồi tiếp tục cầu nguyện cho tới khi tới pháp trường Bẩy
Mẫu. Bà Maria Ơn có mặt trong buổi hành quyết thuật lại rằng: “Tôi thấy hai
cha quỳ xuống chắp tay lại, mắt hướng lên trời, lính cưa gẫy gông, chặt đứt
xích sắt, trói tay vào cọc rồi chém cổ hai cha”. Sau khi thi hành án trảm, lý
hình tung đầu hai cha lên cao làm ba lần và nói: “Đầu đạo trưởng đã bị chém
đây”.
Cha Tôma Đinh viết Dụ hưởng thọ 56 tuổi, đã lãnh phúc tử đạo đúng vào năm kỷ
niệm Ngân khánh linh mục của cha. Một mùa ngân khánh được ghi vào lịch sử Giáo
hội. Thi thể hai cha được an táng ngay tại pháp trường, rồi đến tháng Giêng
năm 1841, tín hữu cải táng về Lục Thủy.
Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn linh mục dòng Đaminh, cha Toma Đinh viết Dụ
lên bậc Chân Phước ngày 27.5.1900.
Từ đó hài cốt vị tử đạo được đặt trong hòm gỗ sơn son thiếp vàng trưng bày bại
đền thờ Phú Nhai. Muôn đời sẽ mãi mãi ghi nhớ hình ảnh người chứng nhân đức
tin, một người con yêu của Nữ Vương Rất Thánh Mân Côi.
Thánh Đaminh NGUYỄN VĂN XUYÊN, Linh mục
dòng Đaminh (1786 - 1839)
Ai ơi giữ lấy túi khôn
Đầy tràn tin cậy đầy lòng mến yêu.
Gươm đao đe dọa dẫu nhiều
Quỉ ma cám dỗ sớm chiều đe loi.
Ai mà thắng được trên đời
Mai sau hưởng phúc cõi trời cao sang.
Đó là những vần thơ lục bát do Thánh Đaminh Xuyên sáng tác trong ngục tù, vừa
diễn tả tâm tình của mình vừa khuyên nhủ các tín hữu đến thăm. Những vần thơ
vắn gọn nhưng cô đọng trọn vẹn triết lý sống của các vị tử đạo, lòng tràn đầy
niềm tin yêu vượt quá mọi gian khổ để chiếm đoạt vinh quang nước trời.
Tấm Lòng Người Tu Sĩ Áo Trắng
Đaminh Nguyễn văn Xuyên còn có tên là Doãn, sinh năm 1786 tại làng Hương Hiệp,
tỉnh Thái Bình. Thấy con có trí thông minh, cha mẹ cho cậu đi học chữ Nho, rồi
gởi gấm cậu cho Đức cha Delgado Y dạy bảo. Được Đức cha nhắc nhở, cậu Xuyên
chăm chỉ học hành, nhất là học hỏi giáo lý. Lớn lên, ngài cho anh vào đại
chủng viện, và trao ban chức linh mục năm 1819. Ngày 20.4 năm sau, cha Xuyên
tuyên khấn trọn đời trong dòng Thánh Đaminh. Từ đó cha rất nhiệt thành phục vụ
các giáo hữu, không ngừng đi nhiều nơi giảng tĩnh tâm, dạy giáo lý và sốt sắng
cử hành phụng vụ bí tích.
Trước tiên cha Xuyên coi xứ Phạm Pháo, tỉnh Nam Định, rồi về xứ Kẻ Mèn, Thái
Bình trong ba năm. Tại đây, ngài lập họ đạo mới, họ Thanh Minh, chọn Thánh
Vinh Sơn làm bổn mạng. Sau cha phụ trách xứ Đông Xuyên mười ba năm. Thời gian
này dân chúng bị hạn hán mất mùa nhiều năm, và bị giặc Phan bá Vành quấy phá
nên đói nghèo khổ sở. Có lần cha phải dốc cạn túi để giúp đỡ họ, có lần cha
nhường phần cơm của mình... Bao giờ cha cũng để một ngân khoản riêng làm việc
bác ái.
Cuối năm 1836 cha được bổ nhiệm làm phụ tá cha Fernandez Hiền tại chủng viện
Ninh Cường giữa lúc cuộc bách hại của vua Minh Mạng gay gắt. Năm sau cha về
làm quản lý địa phận Đông Đàng Ngoài, giúp Đức cha Delgado Y. Khi Đức cha phải
lưu lạc về Kiên Lao rồi bị bắt, thì cha Xuyên vừa tìm chỗ ẩn trốn, vừa giúp xứ
Hạ Linh. Tuy phải lang thang nay nhà này mai nhà khác, cha cũng phục vụ các
tín hữu ở đây được khoảng một năm. Ngày 18.8 cha đến cử hành mừng lễ Thánh
Gioachim, Bổn mạng họ Phú Đường (họ lẻ xứ Hạ Linh) thì bị bắt. Một giáo viên
trước có dạy ở Bùi Chu biết mặt cha đã đi báo quan kiếm tiền thưởng.
Bền Chí Trung Kiên
Cha Xuyên dâng lễ gần xong, nghe tiếng loa gọi của quân lính. Cha vội rước hết
Mình Thánh, rồi cởi áo lễ đi trốn. Nhưng không kịp nữa, quân lính đã tóm bắt
cha và dẫn đến quan phủ. Quan phủ cười hỏi: “Đưa đây một số bạc, ta tha cho về”.
Cha trả lời: “Tôi chẳng có đồng nào trong người, nếu quan tha tôi cám ơn, nếu
quan bắt tôi xin chịu”. Về sau giáo hữu Hạ Linh góp tiền đem đến chuộc, nhưng
quan phủ không dám tha nửa vì trên tỉnh đã biết.
Khi nghe thuật lại chuyện, cha Xuyên an ủi họ: “Anh em hãy để tiền lo cho giáo
xứ thì hơn, đừng tốn tiền chuộc làm chi vô ích. Ý Chúa đã muốn, chẳng ai làm
khác được. Anh em cứ bình an về nhà, nhớ cầu nguyện cho tôi chịu sự khó cho
nên”. Thế rồi cha mang gông nặng theo lính về Nam Định.
Biết cha là quản lý tòa giám mục, Tổng đốc Trịnh quang Khanh không những bắt
cha bỏ đạo mà còn muốn khai thác các tài sản địa phận. Lần đầu tiên khi ra
lệnh đánh đòn, tổng đốc đứng ngay bên thúc giục: “Đánh nữa, mạnh lên cho đến
khi nó chịu khai và xuất giáo”. Người chiến sĩ đức tin chỉ biết kêu tên cực
trọng “Giêsu Maria, xin cứu con” cho đến khi bất tỉnh phải khiêng về ngục.
Những lần sau ngài cố gắng cắn răng chịu đựng không kêu một tiếng, cũng chẳng
tiết lộ điều gì về giáo phận. Quan tổng đốc cho dùng những cực hình dã man hơn:
Lấy sắt nung đỏ dí vào cháy từng miếng thịt, cầm kìm nguội kẹp hay cắt nhiều
chỗ trên thân thể... Nhưng cha can đảm gắng sức nói thẳng với quan: “Dù sống
dù chết tôi cũng không bỏ đạo. Tôi chọn cái chết để sống đời đời, hơn là nghe
quan sống thêm ít lâu mà muôn đời bị tiêu diệt”.
Nhiều lần quá đau đớn ngất xỉu giữa cuộc tra tấn. Sợ vị quản lý địa phận chết
sớm, tổng đốc sai lính đưa về ngục, cho mời lang y chữa trị để mong biết được
những tài sản mà ông tưởng là vô số. Đến khi cha Xuyên bình phục, quan lại đưa
ra khảo nữa, nhưng ông phải thất vọng vì thực sự địa phận chẳng có gì để khai,
mặt khác, chẳng bao giờ cha chịu khuất phục bỏ đạo.
Phần Thưởng Nước Trời
Ngày 25.10 quan tổng đốc lập bản án trảm quyết gởi về kinh đô. Tháng sau bản
án của cha Xuyên và cha Dụ trở lại Nam Định. Những ngày cuối, hai cha được
giam chung một phòng, tay bắt mặt mừng, xưng tội với nhau, an ủi khích lệ nhau
vững chí cho đến cùng.
Ngày 26.11.1839, hai cha bị dẫn đi xử. Giữa đám quân lính đông đảo võ trang
voi ngựa, hai vị chứng nhân Đức Kitô đi bộ mang gông, nhưng bình an vui vẻ,
vừa đi vừa cầu nguyện cho tới pháp trường Bẩy Mẫu. Dân chúng đi xem đều bỡ ngỡ
thán phục. Quan hỏi lại lần chót có muốn xuất giáo để được tha không. Hai vị
trả lời: “Không”, rồi đưa tay cho lính trói vào cọc đã chôn sẵn.
Hai nhát gươm cùng vung lên, hai tôi tớ Chúa được lãnh triều thiên tử đạo tiến
thẳng về trời. Cha Xuyên với 53 tuổi đời, phục vụ Chúa trong chức vụ linh mục
được hai mươi năm. Thi thể ngài được an táng ngay tại đó. Thánh Giêng năm
1841, tín hữu cải táng hài cốt ngài về Lục Thủy.
Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn cha Đaminh Nguyễn văn Xuyên, linh mục dòng
thuyết giáo lên bậc Chân Phước ngày 20.5.1900.
Hiếu Trung, OP
Cuộc chiến chống hội
chứng liệt kháng AIDS đang liểng xiểng thảm bại
Theo tường trình của
Liên Hiệp Quốc UNAIDS và WHO (World Health Organization ) hôm Thứ Ba
25/11/2003 hướng về Ngày Thế Giới Hội Chứng Liệt Kháng AIDS Thứ Hai 1/12/2003,
thì có khoảng 40 triệu người đang bị nhiễm HIV trên khắp thế giới. Nguyên
trong năm 2003 (chưa tới cuối năm) đã có 5 triệu người bị nhiễm và 3 triệu
người bị chết vì hội chứng tử vong này, một con số chưa từng có. Ở miền nam
Phi Châu cứ 5 người lớn có 1 người bị nhiễm HIV hay bị hội chứng này, một hội
chứng hiện đang lan tràn đặc biệt tại Trung Hoa, Ấn Độ, Nam Dương và Nga. Miền
hạ lưu Sa Mạc Sahara ở Phi Châu có nhiều vụ xẩy ra nhất trong năm 2003, với 3
triệu tân nhiễm và 2.3 triệu người bị chết. Phi Châu chỉ có 2% dân số trên thế
giới nhưng lại là nơi chiếm 30% bị nhiễm HIV hay bị chết vì hội chứng liệt
kháng này.
Bác sĩ Peter Piot, giám
đốc điều hành cơ quan UNAIDS đã tuyên bố nhận định của mình như sau: “Rõ ràng
là các nỗ lực hoàn cầu hiện nay của chúng ta vẫn còn thiếu sót đối với một
chứng bệnh truyền nhiễm đang tiếp tục hoành hành bất khả chế ngự. AIDS đang
chiếm cứ miền nam Phi Châu và đang đe dọa các miền khác trên thế giới. Bản
tường trình hôm nay đây cảnh giác những miền đang trải qua chứng bệnh truyền
nhiệm HIV này là họ có thể một là ngăn chặn ngay hay phải trả giá sau đó, như
Phi Châu hiện đang phải trả. Việc chi tiêu và hành động chính trị đã được cải
tiến rất nhiều trong những năm gần đây, nhưng những thứ cải tiến vẫn còn quá
ít và chậm trong việc đáp ứng đầy đủ với chứng bệnh truyền nhiễm đang lan tràn
khắp thế giới này…. “
Theo bản tường
trình này thì việc sử dụng thuốc chính và việc làm tình thiếu an toàn đã cuồn
cuộn nổi lên một làn sóng truyền nhiễm bệnh ở Trung Hoa, Ấn Độ, Nam Dương và
Nga, và có “nhiều dấu hiệu cảnh giác là Đông Âu và Trung Á có thể trở thành
gia cư cho những thứ chứng bệnh truyền nhiễm mới trầm trọng”. Bản tường trình
còn báo động là khuẩn này đang lan tràn đến những nơi trong quá khứ không có
hay ít có HIV, và đà phát triển nhanh của HIV ở những nơi như Trung Hoa và
Việt Nam.
Tại Sao Đài Truyền
Hình BBC Luân Đôn sai lầm về vấn đề ngăn ngừa hội chứng liệt kháng AIDS
Ông John Smeaton, giám
đốc toàn quốc của Hội Bảo Vệ Thai Nhi (SPUC: Society for the Protection of
Unborn Children) đã viết thư cho vị giám đốc của Đài Truyền Hình BBC ở Luân
Đôn về chương trình phát hình “Tình dục và Thành Thánh” của đài này. Chương
trình này được trình chiếu trùng hợp với việc mừng kỷ niệm ngân khánh giáo
hoàng của Đức Gioan Phaolô II với chủ trương kiểm điểm lại các giáo huấn của
Giáo Hội về tính dục. Ông giám đốc Smeaton này đã chia sẻ với màn điện toán
Zenit về nhận định của ông đối với chương trình truyền hình của đài BBC mà ông
cho rằng chứng cớ khoa học và kinh nghiệm phản lại với những lời phát biểu của
đài BBC, những lời lẽ, theo ông, ám chỉ là quan điểm của ĐGH về việc ngừa thai
và phá thai đang gây thương tâm và chết chóc nơi thế giới đang phát triển.
Vấn Điều gì đã thúc đẩy ông viết bức thư ngỏ
này cho Đài Truyền Hình BBC?
Đáp
Đài BBC tiếp tục cho rằng họ gây được ảnh hưởng và gây tiếng vang rất nhiều
trên thế giới, thế nhưng thật sự nó vẫn chẳng được ai tin tưởng. Khi nó thực
hiện những thứ viện chứng vô bằng và lừa đảo kiểu này sẽ gây ra những hậu quả
rất tai hại cho tất cả những ai hoạt động để bênh vực sự sống con người. SPUC
không phải là một tổ chức tôn giáo, nhưng chương trình Panorama đã tấn công
các giáo huấn của Giáo Hội Công Giáo về việc phá thai và tính dục con người
được chúng tôi chia sẻ. Chúng tôi cảm thấy có nhiệm vụ bó buộc với tư cách là
một Hội để phơi bày tính cách một chiều và thiếu xác thực về vấn đề này của nó.
Vấn
Những điểm chính yếu của ông đối đầu với chương trình phát hình của Đài BBC là
gì?
Ðáp
Từ đầu tới cuối, chương trình phát hình này cho rằng việc Giáo Hội cấm đoán
vấn đề phá thai và ngừa thai là nguyên nhân chính gây ra tình trạng nghèo khổ
và đau khổ ở thế giới đang phát triển. Quan điểm này chẳng hề được đối chất
trong suốt buổi phát hình.
Trong phần chương trình
về trường hợp ở Nicaragua, những mưu mô phò phá thai rẻ tiền đã được sử dụng
một cách vô liêm sỉ, chẳng hạn như việc sử dụng những hình ảnh vô căn cứ về
cái chết của người mẹ qua việc phá thai bất hợp pháp, và hình ảnh của những
nạn nhân bị hiếp mang bầu để làm chuẩn. Phần chương trình liên quan đến trường
hợp ở Manila có những câu lập luận theo thuyết Malthusian lỗi thời đã được nêu
lên để trình bày cho thấy việc ngừa thai là câu giải đáp ma thuật cho nạn
nghèo khổ và vô gia cư. Phần về trường hợp ở Kenya, chương trình phát hình này
còn đi xa đến độ cho rằng Giáo Hội lên án tử cho con người bị hội chứng liệt
kháng AIDS bằng việc “tung ra những đồn đại và nghi ngại”.
Chúng tôi không nói rằng
những vấn đề này không được tỉ mỉ xem xét. Vấn đề phiền trách chính của chúng
tôi ở đây đó là Đài BBC đã không có ý thực hiện một cuộc tường trình cân bằng,
thành thực và chính xác.
Vấn
Đâu là những rắc rối trong việc sử dụng các bao cao su làm tình như là giải
pháp chính yếu để ngăn chăn hội chứng liệt kháng AIDS
Đáp
Rắc rối chính đó là những bọc cao su làm tình này không an toàn. Điều này thậm
chí không phải là điểm tranh cãi. Chính các hãng chế tạo đã vạch ra điều này.
Vấn đề vi khuẩn thẩm thấu chắc chắn vẫn còn là vấn đề tranh luận, thế nhưng
cho dù chỉ xét đến cái nguy hiểm của việc rách hay giãn của bọc cao su làm
tình thì thực sự là có nguy cơ xẩy ra việc truyền nhiễm HIV. Việc sử dụng bọc
cao su làm tình có thể làm giảm bớt nguy cơ truyền nhiễm, song việc loan
truyền rằng việc sử dụng bọc cao su làm tình là việc ngăn ngừa hội chứng liệt
kháng AIDS là một điều dối trá ghê gớm. Không hay tí nào cả khi nói rằng vấn
đề nguy hiểm “chỉ có 15%”, hay “chỉ 1 phần 10” nếu chúng ta nói đến mạng sống
con người.
Chúng ta phải hỏi mình
rằng thành phần có quyền quyết định và những tay biện hộ cho việc ngừa thai có
quá vô tâm lắm chăng khi chúng ta nói đến một tình trạng nguy tử được truyền
nhiễm bằng đường lối phi tính dục. Chẳng hạn, các chuyên viên chăm sóc sức
khỏe có khuyên bảo thành phần hút thuốc liên tục về việc có nguy cơ bị ung thư
phổi bằng việc hút thuốc lá với những cái lọc khá hơn thay vì hoàn toàn bỏ hẳn
việc hút thuốc? Hơn nữa, họ có khuyên người ấy hãy trao cho vợ con những chiếc
mặt nạ để giảm bớt lượng khói thuộc họ thở ra để họ được thoải mái hút trong
nhà, hơn là bảo người ấy hãy tác hành một cách hữu trách và đừng gây nguy hại
cho bất cứ ai?
Cái rắn rối thứ hai đó
là những bọc cao su làm tình phấn khích tác hành vô trách nhiệm vì người ta
tin rằng họ được bảo vệ hơn là những bọc cao su này thực sự có khả năng ấy.
Một bài viết tựa đề “Những bọc cao su làm tình và giây chằng bụng trên xe:
Những so sánh và những bài học” được phổ biến trên tờ báo y khoa The Lancet,
đã ghi nhận rằng “chính sách hăng hái phát động bọc cao su làm tình có thể làm
tăng lên thay vì giảm xuống tình trạng đi đến chỗ hành vi tính dục không được
bảo vệ, vì chính sách này mang lại một hậu quả không ngờ về việc khuyến khích
sinh hoạt tính dục ở một mức độ gia tăng hơn nữa”. Những con số đã làm chứng
cho vấn đề này. Botswana đã được phân phối số lượng bọc cao su làm tình cao
nhất, thế nhưng 39% dân chúng đã bị nhiễm hội chứng liệt kháng AIDS. Tuy nhiên,
khi ĐTGM ở Nairobi nêu lên điểm này ở một tờ báo y khoa nổi tiếng thì ngài lại
bị tố là nói năng “phi khoa học”.
Vấn
Có những nghiên cứu khoa học nào biện hộ cho những phản chứng đối với việc sự
dụng bọc cao su làm tình hay chăng?
Đáp
Vâng có chứ. Trước hết, để tái xác nhận quan điểm của tôi trên đây, thì chẳng
có lấy một nghiên cứu khoa học nào tôi đã từng nghiên cứu lại dám cho rằng các
bọc cao su làm tình có công hiệu 100% cả. Tất cả mọi nghiên cứu nổi tiếng đều
công nhận một thứ mức độ thất bại gây ra do một số yếu tố khác nhau. Ngoài
những yếu tố đã được đề cập đến ở trên, còn yếu tố về cái màng của bọc cao su
làm tình là một chất liệu tự nhiên có thể bị hư hại nếu để ở trong những hoàn
cảnh bất lợi, nếu ở trong những khí độ thái quá hay nếu không sử dụng trong
một thời gian lâu dài. Bọc cao su làm tình cũng có thể được sử dụng không đúng
trong nhiều trường hợp.
cuộc nghiên cứu thường
nói đến việc sử dụng “lý tưởng nhất” hay “liên tục và xứng hợp” so sánh với
việc sử dụng “thông thường” có thể đưa đến mức độ thất bại và nguy cơ cao hơn.
Một số trường hợp điển hình được Viện Sức Khỏe Toàn quốc Hoa Kỳ nghiên cứu về
các thứ bọc cao su làm tình liệt kê trong chương trình Panorama cho thấy mức
thất bại ở khoảng giữa 1.6% đến 3.6%. Viện này còn trích lại điều thẩm lượng
của Những Cuộc Thăm Dò Tòan Quốc về Việc Phát Triển Gia Đình cho thấy là có
14% cái bầu ngoài ý muốn của các cặp vợ chồng trong năm đầu tiên sử dụng bọc
cao su làm tình theo kiểu “bình thường”.
Với bất cứ mức độ thất
bại nào liên quan đến việc thụ thai, người ta cũng cần phải nhớ rằng một phụ
nữ chỉ có thể thụ thai giữa khoảng từ 5 đến 7 ngày theo chu kỳ kinh nguyệt của
họ, trong khi đó vấn đề nhiễm HIV lại có thể xẩy ra bất cứ lúc nào. Ngoài ra,
trong khi việc thụ thai liên quan đến việc tạo nên một sự sống mới dù vợ chồng
có thấy con cái mình như thế nào đi chăng nữa, thì việc nhiễm HIV chỉ có thể
là một thảm trạng mà thôi.
Vấn
Ông có thể cho biết tại sao các chương trình dựa vào việc chế dục và thủy
chung trong đời sống hôn nhân lại thích hợp hơn đối với việc phân phối thả dàn
các thứ bọc cao su làm tình?
Đáp
Các chương trình dựa vào việc chế dục và thủy chung trong đời sống hôn nhân
bao giờ cũng thích hợp hơn đối với việc phân phối thả dàn các thứ bọc cao su
làm tình trong việc chống lại hội chứng liệt kháng AIDS, và điều này không
phải chỉ có Giáo Hội bảo cho chúng ta biết đâu. Cả Tổ Chức Sức Khỏe Thế Giới
(WHO World Health Organization) và các hãng sản xuất bọc cao su làm tình cũng
nói như vậy nữa. Hiện nay các hãng sản xuất bọc cao su làm tình không phải
thực sự là những thành phần ủng hộ cho “thần học về thân thể” (đây là một thứ
thần học mới do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II chủ trương trong loạt 114 bài
giáo lý về hôn nhân của Ngài theo chủ đề “tình yêu con người theo ý định của
Thiên Chúa”, những bài Ngài chia sẻ vào các buổi triều kiến chung Thứ Tư hằng
tuần từ ngày 5/9/1979 đến 4/7/1984 - biệt chú của người dịch Việt ngữ bài
phỏng vấn này), hay là những bảo quản viên cho đời sống hôn nhân Kitô giáo.
Tuy nhiên, ngay cả những
tay chế tạo các thứ bọc cao su làm tình Durex (bền dai) cũng đã rõ ràng nói
rằng “đối với việc hoàn toàn bảo vệ khỏi bị HIV và những chứng bệnh truyền
nhiệm theo đường tính dục, thì biện pháp hoàn toàn hiệu nghiệm duy nhất đó là
chế dục hay giới hạn việc ân ái xác thịt với những bạn tình trung thành miễn
nhiễm”. Lý lẽ của các chương trình chế dục và thủy chung hôn nhân là những gì
giản dị và ngay thẳng. Người ăn nằm lung tung và sử dụng bọc cao su làm tình,
là người có nguy cơ bị nhiễm HIV, dù những thứ này có bảo vệ khỏi nguy cơ này
thế nào đi nữa; nhưng không ai đã từng bị chết bởi trực tiếp giữ mình trinh
sạch. Cũng thế đối với một người nam và một người nữ thủy chung với nhau trong
đời sống hôn nhân, trước khi lấy nhau đã biết chế dục. Giáo huấn của Giáo Hội
về tính dục con người không phải là giấc mơ lý tưởng được chương trình
Panorama công nhận. Giáo huấn này là đường lối cảm nhận chung được hằng tỉ
người đã sống qua bao thế hệ.
Vấn
Đâu là mức độ thành công của việc ngăn ngừa hay giảm thiểu hội chứng liết
kháng AIDS ở những vùng theo các chương trình tiết dục và thủy chung hôn nhân,
so với những vùng được phân phối các thứ bọc cao su làm tình?
Đáp
Có lẽ trường hợp ở Uganda là nơi thành công nhất trong việc chống lại hội
chứng liệt kháng và phần lớn của việc thành công này là vì những thứ thay đổi
trong tác hành tính dục, nhất là việc chú trọng tới vấn đề tiết dục và thủy
chung hôn nhân. Những thứ bọc cao su làm tình được cổ võ như là một biện pháp
cuối cùng, nhưng theo bản tường trình của USAID về Uganda thì các thứ bọc cao
su làm tình không phải là yếu tố chính trong việc giảm bớt tình trạng truyền
nhiễm HIV.
Thật vậy, việc giảm sút
tình trạng truyền nhiễm này bắt đầu xẩy ra trước khi vấn đề phát động phân
phối các bọc cao su làm tình được thực hiện. Các phê bình gia đối với vấn đề
tiết dục cho rằng người ta không cứng cát đủ để chống trả, thế nhưng đây là
một thứ tuyên truyền vô bằng cớ. Chỉ trong một địa hạt ở Uganda thôi người ta
thấy rằng vấn đề sinh hoạt tính dục nơi đám thiếu nhi từ 13 tới 16 đã giảm bớt
5% vào năm 2001, so với mức 60% vào năm 1994, cả là một thay đổi lớn lao đạt
được trong vòng 7 năm về tác hành tính dục. Không như các quốc gia lân bang
của mình, Uganda đã giảm bớt tình trạng truyền nhiễm HIV rất nhiều trong một
thập niên và có tới 98% dân chúng không được giáo dục gì về hội chứng liệt
kháng cả, một trong những mức độ nhận thức cao nhất thế giới.
Vấn
Đường lối nào hay nhất trong việc thay đổi thái độ của công chúng cũng như đức
khôn ngoan đại đồng về việc sử dụng các bọc cao su làm tình để chống lại hội
chứng liệt kháng?
Đáp
Chúng ta cần phổ biến tín liệu thành thực và chính xác. Chính những dữ kiện sẽ
chứng thực vấn đề. Các chính quyền và các cơ quan trợ giúp cần phải loại bỏ
các thứ dự án phản gia đình của họ và dồn lực vào những chương trình thực sự
làm thay đổi cục diện. Công chung cần phải được cho biết rằng việc tiết dục và
duy hôn là những chọn lựa tích cực và thiện ích cho cá nhân cũng như cho xã
hội. Không ai bị lên án tử vì chống lại Tây Phương đối với tác hành tính dục
hữu trách theo kiểu mẫu thủy chung vợ chồng cả.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL,
chuyển dịch theo tài liệu được Zenit phổ biến ngày 21/11/2003
25/11 Thứ Ba
ĐTC tiếp các Giám Mục Bỉ về tình
trạng sống đạo ở quốc gia này
Thứ Bảy 22/11/2003, ĐTC Gioan Phaolô II
đã tiếp các ĐGM Bỉ và chia sẻ mục vụ với các vị như sau: “Tín liệu Tôi nhận được
về tình hình của Giáo Hội ở xứ sở của quí huynh đặc biệt làm tôi lo lắng. Không
thể che đậy mối quan tâm thực sự và nghiêm trọng về tình trạng thường xuyên khan
hiếm và tầm quan trọng của việc sống đạo nơi xứ sở của quí huynh làm ảnh hưởng
đến Lễ Chúa Nhật cũng như đến các phép bí tích, nhất là phép rửa, giải tội và
hôn phối. Chưa hết, tình trạng cứ giảm sút con số linh mục và cuộc khủng hoảng
liên lỉ về ơn gọi là một quan tâm lớn đối với quí huynh.
“Những biến chuyển nhanh chóng quí
huynh nhận thấy chắc chắn là vấn đề hợp với cuộc tiến hóa theo cảm quan của xã
hội mang đặc tính tục hóa khiến người ta nghĩ rằng xã hội Bỉ đã trở lưng lại với
những căn tính của mình. Ngoài ra, xứ sở của quí huynh gần đây mới chấp thuận
đạo luật mới mẻ và đang quan ngại liên quan tới những chiều kích sâu xa của đời
sống con người và xã hội, như việc sinh sản, hôn nhân va ụ gia đình, bệnh nạn và
chết chóc. Qúi huynh đã không ngừng nêu lên những vấn đề này… những vấn đề ảnh
hưởng sâu xa đến chiều kích đạo lý của đời sống con người. …
“Trong một xã hội lạc mất những điểm
qui chiếu truyền thống và phát động chiêu hướng tương đối tổng quát nhân danh đa
số, thì nhiệm vụ đầu tiên của chúng ta đó là mang Chúa Kitô tới, mang Phúc Âm
hòa bình của Ngài tới để chiếu tỏa một tia sáng mới trên định mệnh của con người…
Bởi thế Tôi mời gọi quí huynh hãy chủ động tiếp tục đối thoại với xã hội dân sự
và nhân dân Bỉ quốc… và hãy minh nhiên nêu lên những giá trị của đức tin Kitô
giáo cùng với kinh nghiệm phong phú của nhân loại qua giòng lịch sử và các thứ
văn hóa, không phải để áp đặt mô phạm riêng của quí huynh mà là vì tôn trọng sự
thật mà quí huynh là thừa tác viên nhân danh Chúa Kitô cũng như vì tôn trọng
chính việc đối thoại đòi phải chú trọng tới căn tính hợp pháp và riêng tư của
mỗi một con người…
“Ngoài những khó khăn… quí huynh còn
nhấn mạnh đến những dấu hiệu của một cơ hội canh tân, đó là sự sốt sắng đi hành
hương, cái hấp dẫn của sự thinh lặng nơi các đan viện, việc tăng thêm con số
giáo lý viên người lớn, …. Lòng ước muốn sống một đời sống thiêng liêng chân
thực hơn…”.
Linh Địa Thánh Mẫu Fatima sẽ có một tân đền thờ
dung chứa 10 ngàn người
Lễ đặt viên đá đầu tiên cho ngôi đền
thờ mới này được dự trù vào Tháng 12/2003. Đền thờ này được mô hình bởi kiến
trúc sư Chính Thống Hy Lạp Alexandros Tombazis. Hằng năm cả hằng trăm ngàn khách
hành hương đến Fatima. Thật vậy, khoảng 10 ngàn người tham dự Thánh Lễ vào các
Chúa Nhật tại ngôi đền thờ hiện nay là đền thờ chỉ chứa được 900 người. Chính vì
thiếu chỗ mà đa số phải ở ngoài đền thờ. Một cuộc đấu thầu 4 năm trước đây đã về
tay nhà kiến trúc trên. Trong cuộc phỏng vấn được tờ nhật báo Ý Avvenire phổ
biến hôm Thứ Năm 13/11/2003, kiến trúc sư này nói rằng đức tin Chính Thống không
có vấn đề gì khi “một kiến trúc sư phải đáp ứng với những nhu cầu khác nhau”. Lễ
khánh thành được dự trù vào ngày 13/5/2007, dịp kỷ niệm 90 năm Biến Cố Thánh Mẫu
Fatima.
Các Giám Mục Âu Châu phản đối quốc hội Âu Châu
ủng hộ việc nghiên cứu sao bản hủy sinh
Tại Strasbourg Pháp Quốc ngày Thứ Tư
19/11/2003, Đức Ông Noel Treanor, tổng thư ký của ủy ban Cộng Đồng Các Hội Đồng
Giám Mục Âu Châu, sau cuộc bỏ phiếu của quốc hội Âu Châu về việc ủng hộ vấn đề
sao bản trị liệu hủy sinh đã lên tiếng chống đối qua một bản văn như sau: “Chúng
tôi hết sức quan tâm về việc Quốc Hội Âu Châu cho phép Khối Hiệp Nhất Âu Châu
tài trợ cho việc nghiên cứu liên quan đến việc hủy sinh các phôi thai bào. Việc
nghiên cứu này làm phát sinh nhiều vấn đề trầm trọng về luân lý. Bởi thế mà có
một số quốc gia hội viên thuộc Khối Hiệp Nhất Âu Châu không cho phép thực hiện
việc này theo quyền hạn lập pháp của mình và chống lại vấn đề phân chi ngân quĩ
chung của Khối Hiệp Nhất Âu Châu để sử dụng cho việc này”.
Bản dự thảo đã được chấp thuận với số
phiếu 291-235 cho phép sao bản các tế bào thân từ các phôi thai bào rồi sau đó
hủy sinh các phôi thai bào ấy đi theo Dự Trình Thứ Sáu Thuộc Phạm Vi Nghiên Cứu
Của Khối Hiệp Nhất Âu Châu. Đức ông TTK trên nhận định là “điều này sẽ tạo cơ
hội rắc rối trong việc gián tiếp khuyến khích việc tạo nên những phôi thai bào
con người để lấy những tế bào thân phôi thai cho việc nghiên cứu được tài trợ
bởi Khối Hiệp Nhất Âu Châu”. Đức ông nhấn mạnh quan điểm Kitô giáo trong vấn đề
này như sau:
“Theo quan điểm của chúng tôi thì sự
sống của con người được bắt đầu từ khi mới hoài thai nên nó không thể bị vi phạm
cho dù có tạo nên những thiện lợi mong chờ gì đi nữa. Do đó chúng vẫn chống lại
đường lối hủy sinh bất cứ một phôi thai bào nào để tạo lấy những tế bào thân
phôi thai. Chúng tôi xin Hội Đồng Các Vị Bộ Trưởng đừng chấp thuận việc sử dụng
các ngân qũi của Khối Hiệp Nhất Âu Châu trong vấn đề liên quan đến việc hủy sinh
các phôi thai bào con người. Cần phải nhận định rằng ý kiến của Quốc Hội này,
được chấp thuận theo phương thức tham vấn, là điều không buộc hội đồng phải thi
hành. Chúng tôi cũng xin lập lại việc chúng tôi ủng hộ vấn đề nghiên cứu khoa
học nói chung, nhất là vấn đề nghiên cứu sử dụng các tế bào thân già giặn”.
Hội Đồng Các Vị Bộ Trưởng của Khối Hiệp
Nhất Âu Châu sẽ đi đến quyết định cuối cùng theo điều hướng đạo lý vào cuộc họp
27/11/2003 ở Brussels Bỉ Quốc.
Tòa Thánh Vatican tại Liên Hiệp Quốc về vấn đề Tự Do
Tôn Giáo
Thứ Sáu 14/11/2003, với Tiểu Ban Thứ Ba của Đại Hội Đồng
về “Những Vấn Đề Nhân Quyền, bao gồm những đường lối thay chuyển để cải tiến
Việc Hoan Hưởng Thực Sự Các Thứ Quyền Lợi của Con Người cùng với các Quyền Tự
Do nồng cốt”, ĐTGM Celestino Migliore, quan sát viên thường trực của Tòa Thánh
ở Liên Hiệp Quốc, đã phát biểu chủ trương của Tòa Thánh như sau:
Ngài Chủ Tọa,
Tính cách phổ quát của nhân quyền phát xuất từ sự thật chắc chắn này là tất cả
mọi con người bình đẳng về bản tính và phẩm giá. Chính vì lý do này mà Tòa
Thánh đã liên lỉ bênh vực và cổ võ việc tôn trọng các thứ quyền lợi của con
người cũng như những quyền tự do cốt yếu của tất cả mọi dân tộc. Những quyền
lợi và những quyền tự do này không lệ thuộc vào Quốc Gia hay vào việc quốc gia
nhìn nhận một thứ quyền lợi nào. Trái lại, chúng thuộc về chính bản tính của
con người cũng như về những gì thiết yếu cho bản tính này.
Trong số những quyền tự do cốt yếu của hết mọi con người là quyền tự do tôn
giáo. Quyền tự do này ở ngay nền tảng của lâu đài các thứ quyền lợi của con
người, vì nó ảnh hưởng đến mối liên hệ nguyên sơ của con người với Đấng Hóa
Công.
Một trật tự xã hội chính đáng đòi tất cả mọi người, với tư cách cá nhân cũng
như cộng đồng, phải làm sao có thể tuyên xưng niềm tin đạo giáo và các niềm
xác tín của mình được người khác hết sức tôn trọng. Những gương sáng vô số của
thời đại chúng ta chứng tỏ và xác nhận cho chúng ta thấy rằng một khi niềm tin
của đạo giáo được tự do chọn lựa và sống động một cách gắn bó thì các tôn giáo
đóng một vai trò thiết yếu trong việc bảo đảm an ninh cũng như trong việc cổ
võ các dân tộc chung sống thuận hòa, một điều kiện để ngăn ngừa hiệu nghiệm
các cuộc xung khắc và là một dụng cụ có công dụng để xây dựng một nền hòa bình
bền vững.
Tự do tôn giáo còn đóng góp một cách quyết liệt vào việc phát triển thành phần
công dân được tự do thực sự và giúp cho họ ý thức trách nhiệm hơn nữa trong
việc hoàn tất các nhiệm vụ của họ. Việc thi hành quyền tự do tôn giáo vun
trồng một cách chung chung cảm quan về người khác giúp cho cá nhân tuyên xưng
niềm tin sống với tha nhân bằng một mối liên hệ có tính cách khách quan hơn là
chủ quan. Nó là một phương tiện quan trọng cho việc củng cố tính cách liêm
chính về luân lý nơi con người. Xã hội dân sự có thể tin tưởng vào những người
tín hữu là thành phần, nhờ các niềm xác tín tôn giáo sâu xa của mình, sẽ không
dễ dàng chiều theo những ý thức hệ hay những xu hướng đang thịnh hành, song sẽ
nỗ lực tác hành theo các ước vọng sâu xa của họ đối với tất cả những gì chân
thực và xác đáng, một điều kiện thiết yếu cho việc bảo đảm hòa bình.
Tường Trình Viên Đặc Biệt của Ủy Ban Nhân Quyền về Tự Do Tôn Giáo hay Niềm Tin
thường nhắc nhở những nhà thẩm quyền ở các xứ sở khác nhau về các thứ luật lệ
và thực thi hành chính tiếp tục giới hạn hay vi phạm đến các thứ quyền lợi của
cá nhân tín hữu hay của các nhóm tôn giáo đã được Hiến Pháp của họ chính thức
công nhận. Trong bản tường trình cuối cùng của mình, vị tường trình này đã bày
tỏ nhận định về một cuộc bộc phát mới nơi những qui định hành chính về quyền
tự do tôn giáo, khi vị này ám chỉ đặc biệt tới việc ghi danh một cách áp bức
kỳ thị đối với các nhóm tôn giáo và áp đặt những qui định đặc biệt nơi một số
xứ sở để cắt xén quyền tự do tôn giáo, phạm đến các tiêu chuẩn quốc tế.
Ở một số xứ sở, những dấu hiệu cho thấy việc bất dung
nhượng tôn giáo vẫn còn xẩy ra, chẳng hạn những trường hợp như ngặt nghèo cấm
đoán việc dạy tôn giáo cho trẻ em và giới trẻ; giới hạn việc cấp giấy thông
hành cho nhân viên tôn giáo; thiếu tự do trong việc sử dụng các phương tiện
truyền thông đại chúng và những phương tiện truyền thông xã hội khác cho mục
đích về tôn giáo; từ chối không cho phép xây cất những nơi thờ phụng mới; ghen
ghét việc truyền đạo; có những lúc phổ biến những lời phát biểu không trung
thực thậm chí bởi chính quyền để chống lại tôn giáo khác; cấm không cho cử
hành việc thờ phượng công khai/cộng; vi phạm đến các nhóm tôn giáo thiểu số,
kể cả việc sát hại các vị lãnh đạo và di dân tôn giáo. Thật là đáng tiếc khi
thấy có một số hoạt động lập pháp của một số quốc gia không cho phép công dân
của mình quyền được thay đổi tôn giáo, ngay cả khi thành phần công dân này
quyết định thay đổi tôn giáo sau khi đã tìm kiếm sự thật một cách thành tâm,
tự do và ý thức theo tiếng lương tâm của họ. Những hình thức này hay những
hình thức khéo léo khác của việc bất dung nhượng và kỳ thị tôn giáo đang gây
đau khổ và gánh nặng cho hàng triệu triệu tín hữu. Hết mọi vi phạm đến quyền
tự do tôn giáo, dù công khai hay giấu diếm, đều làm thiệt hại nặng nề đến tinh
thần hòa bình. Năm nay, nhân dịp mừng kỷ niệm 55 năm Bản Tuyên Ngôn Chung Nhân
Quyền, chúng ta đừng quên rằng con người đang trở thành nạn nhân vì các niềm
xác tín tôn giáo của họ ở các phần đất khác nhau trên thế giới. Về khía cạnh
này, đại biểu tôi xin chia sẻ quan điểm là việc đối thoại và hợp tác với các
tôn giáo là những gì có thể góp phần vào những nỗ lực của Liên Hiệp Quốc cũng
như của các tổ chức quốc tế, miền vùng và quốc gia trong việc chiếm đạt hòa
bình, hòa hợp và cảm thông khắp thế giới.
Việc áp dụng toàn thể quyền tự do tôn giáo có thể giúp vào việc củng cố nền
hòa bình thế giới cũng như bảo đảm công ích cho mỗi quốc gia, mỗi xã hội. Vì
khi cá nhân con người biết được rằng các thứ quyền lợi căn bản của mình được
bảo vệ, họ phải ra sức hoạt động cho mối an sinh chung. Thế nên, Tòa Thánh
mạnh mẽ hy vọng rằng cộng đồng quốc tế sẽ tiếp tục bảo toàn quyền tự do của cá
nhân cũng như của các cộng đồng trong việc tuyên xưng và thực hành đạo giáo
của họ, một quyền tự do cũng là dụng cụ thiết yếu để duy trì việc nhân loại
chung sống thuận hòa cũng như để phát triển tình trạng thái hòa cùng với tình
huynh đệ đại đồng nơi các quốc gia và các dân tộc.
Xin cám ơn Ngài Chủ Tọa.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo
tài liệu của Tòa Thánh được Zenit phổ biến ngày 18/11/2003
Một Iraq Bạo Loạn - Một Tương Lai Bụi Đời
Trong khi tình hình khủng bố tấn công ở
Thánh Địa đột nhiên lắng dịu thì đột nhiên lại xẩy ra các vụ khủng bố tấn công
ở các nơi khác, không phải bằng cách ôm bom tự vẫn nữa, mà là bằng đâm xe cho
nổ, không phải chỉ có quân đội Hoa Kỳ mà còn cả người Do Thái ở ngoài Thánh
Địa (như ở Istanbul Thổ Nhĩ Kỳ Thứ Bảy 15/11/2003), cả người Ý (trước 11 giờ
sáng ngày Thứ Tư 12/11/2003 một chút, có hai chiếc xe đâm vào cổng của tổng
hành dinh lực lượng Ý quốc ở Nasiriya), người Hiệp Vương Quốc (tại Thổ Nhĩ Kỳ
hôm Thứ Năm 20/11/2003, dịp Tổng Thống Bush đang thăm Luân Đôn), thậm chí cả
chính người Hồi giáo nữa. Sau những cuộc khủng bố tấn công ở Istanbul Thổ Nhĩ
Kỳ, Thứ Bảy 15/11/2003 và Thứ Năm 20/11/2003, cũng như sau cuộc khủng bố tấn
công ở Ấn Độ hôm Thứ Sáu 21/11/2003, vào ngày kết thúc Tháng Chay Tịnh Ramadan
tại tỉnh Parbhani ở tiểu bang Maharshtra, cách thủ đô của tiểu bang này là
Mumbai (thành phố Bombay trước kia) khoảng 185 dặm (hay 300 cây số về phía
Đông, lại xẩy ra cuộc khủng bố tấn công ở Iraq hôm Thứ Bảy 22/11/2003.
Cuộc khủng bố tấn công ở Iraq này xẩy ra ba
vụ trong một buổi sáng: vụ thứ nhất trước 8 giờ sáng địa phương một chút tấn
công vào một trạm cảnh sát ở Khan Bani Sa’ad 20 cây số (12 dặm) về phía bắc
của thủ đô Baghdad, sát hại chính thủ phạm và 8 người khác, chưa kể 8 thường
dân khác bị thương; vụ thứ hai cũng khoảng 8 giờ sáng tấn công vào trạm cảnh
sát Ba’quba, cách Baghdad khoảng 80 cây số về phía bắc, sạt hại 10 người Iraq,
6 cảnh sát và 4 thường dân, này của chính người Iraq ở phía bắc thủ đô
Baghdad, làm thiệt mạng 19 cảnh sát viên và thường dân, chưa kể từ 15 đến 20
người khác bị thương, hầu hết là cảnh sát. và một tấn công bằng phi đạn vào
một chiếc máy bay thường ở phi trường Baghdad, không gây thương tích gì. Ngày
hôm trước, Thứ Sáu 21/11/2003, tại Iraq, còn có một cuộc khủng bố tấn công
bằng đầu đạn vào tòa nhà điều hành dầu hỏa, và hai khách sạn canh phòng cẩn
mật gây cho hai người bị thương.
Trong một tình hình bạo loạn hiện nay ở
Iraq thời Hậu Chiến, theo tác giả Matthew Chance của CNN tường thuật tại thủ
đô Baghdad ngày Thứ Bảy 22/11/2003, thì từ khi chế độ cũ sụp đổ, trẻ em lang
thang vô gia đình, thường nghiện ngập và đói khát, đã trở thành một hiện tượng
trên hè phố ở thủ đô Baghdad: “Dưới chế độ Saddam Hussein, nạn trẻ em bị bỏ
mặc là điều cấm kị và kín đáo, trẻ em trên hè phố bị tống vào các cô nhi viện
hay thậm chí vô ngục. Nhưng cuộc sống trên hè phố này dường như càng trở nên
tệ hơn”.
24/11 Thứ Hai,
Lễ Các Thánh Tử Ðạo
Việt Nam
Thánh Phêrô BORIE CAO, Giám mục
Thừa sai Paris (1808 - 1838)
Người Thợ Xay Lúa
Giám mục Borie Cao chưa làm giám mục đến một ngày, nhưng ngài xứng đáng với
tước hiệu đó. Căn cứ vào khả năng và nhiệt tình, Đức cha Havard Du đã chọn
ngài làm giám mục phó có quyền kế vị. Cha Cao nhận được giấy quyết định của
Tòa Thánh đang khi ở trong tù, và vì thế chưa kịp thụ phong. Tên thường gọi
của ngài là Dumoulin (tiếng Pháp là máy xay lúa) do bạn bè đặt. Thế nhưng danh
xưng Dumoulin đã đi vào lịch sử với hai tước hiệu vinh quang: Giám mục và tử
đạo. Quả thật đối với Chúa, giá trị con người là nhân đức và thiện chí, dù
thuộc giai cấp nào, mọi người đều được kêu gọi nên thánh.
Khi Thiên Chúa Can Thiệp
Phêrô Borie Cao sinh ngày 20.2.1808, tại Beynat miền Corrèze, thân phụ tên là
Guillaume Berie, thân mẫu là Rose Borie. Thế nhưng vì song thân làm nghề xay
lúa, bạn bè hàng xóm quen gọi cậu là Dumoulin. Sinh trưởng trong một gia đình
tầm thường như vậy, nên thuở bé Dumoulin có tính cẩu thả. Cha mẹ ép cậu vào
chủng viện, cậu nghe theo nhưng chẳng hứng thú gì, và vi phạm kỷ luật liên tục.
Cha giám đốc phải sử dụng nhiều hình thức xử phạt, cũng chẳng làm cậu khá hơn
được. Tuy vậy, Thiên Chúa đã can thiệp vào cuộc đời con người Ngài tuyển chọn.
Bất ngờ Borie bị một cơn sốt trầm trọng. Trên giường bệnh, cậu có cơ hội suy
tư về đời mình. Một hôm đang khi đọc cuốn niên giám của trường Thừa sai ghi
lại cuộc đời các vị truyền giáo, cậu thấy một tia sáng chói lóa trong tâm hồn.
Thế là như thánh Phaolô trên đường Đamas xưa, cuộc đời cậu Borie từ nay chỉ
lấy Đức Giêsu làm lẽ sống, từ đó cậu siêng năng đến gặp Chúa trong Thánh Thể.
Và trong những giờ gặp gỡ ấy, cậu nghe như Ngài kêu gọi cậu lãnh nhận một sứ
mạng cao quý hơn: Sứ mạng truyền giáo.
Trong những giây phút nguyện cầu linh thiêng ấy, Borie như thấy Chúa nói với
mình về vùng Viễn Đông xa xăm, về những người ở đây còn chưa biết Chúa, về
những Thừa sai đã đến đó rao giảng Tin mừng và hỏi cậu có yêu Ngài đủ để ra đi
như thế không. Câu trả lời của Borie đã được chính cậu ghi lại trong một buổi
tận hiến cho Đức Maria:
“Lạy Mẹ của con, xin hãy tin nơi con, khi con trưởng thành, con sẽ hiến toàn
thân cho việc cảm hóa những người chưa tin. Xin Mẹ giúp con đi theo con đường
và tinh thần của ơn kêu gọi đó. Xin cho con được đau khổ vì danh Đức Kitô,
được đón nhận ngành lá tử đạo và về đến bến vinh quang”.
Đức Mẹ như đã nhận lời cậu. Càng ngày Borie càng cương quyết hơn với giấc mơ
truyền giáo. Để giấc mơ có thể thành hiện thực, cậu xin chuyển qua chủng viện
hội Thừa sai Paris. Tại đây cậu kiên trì học tập, lãnh chức phó tế năm 1829,
vị tân linh mục bắt đầu xuống tàu khởi hành đến Viễn Đông. Thế nhưng vì bão tố
phải dừng lại ở Macao khá lâu, ngày 15.5.1832 cha Borie mới tới được Việt Nam.
Vị Tông Đồ Di Trú
Nửa năm sau, ngày 6.1.1833, vua Minh Mạng ra chiếu chỉ cấm đạo trên toàn quốc.
Các thừa sai bị lùng bắt gắt gao, nên phải di chuyển liên tục, nay nhà này,
mai nhà khác. Ngày 24.3, cha Borie kể trong thư là “Tôi đã phải đổi chỗ ở đến
mười bảy lần". Những năm sau, mỗi cha đổi chỗ khoảng hai đến sáu lần nữa. Nét
đặc biệt của cha Borie: là hòa mình rất nhanh với phong tục địa phương. Ngay
ngày đầu tiên, cha đã có thể ăn nước mắm cách ngon lành (điều này thật khó đối
với người Âu châu), cha học tiếng Việt cách dễ dàng và phát âm khá chính xác.
Nhờ bản tính bình dân, vui tươi và hoạt bát, cha nhanh chóng lấy được cảm tình
của các tín hữu và với cả lương dân nữa.
Năm 1836, khi đọc những điều vu cáo trong chiếu chỉ của vua Minh Mạng, cha
Borie Cao định viết một lá thư điều trần, nhưng các thừa sai cản lại, vì nói
là vô ích thôi. Năm 1838, sau khi giết thừa sai Jaccard Phan, vua Minh Mạng
vẫn chưa thỏa mãn. Ông cho lệnh tiếp tục truy tìm cha Candalh Kim, giám đốc
chủng viện Di Loan. Ngày 2.7 khi quan quân bắt linh mục Khoa, thì bắt được hai
thầy giảng Đức và Khang. Thầy Khang lúc bị tra tấn quá đau, đã khai rằng có
một thừa sai Âu châu ở Bố Chính, thủ phủ của Nghệ An. Người bị tiết lộ tung
tích đó là cha Cao, không phải là cha Candalh. Dựa vào lời thầy Khang, quân
lính bủa vây khắp vùng Bố Chính, bắt bớ nhiều tín hữu rồi đe dọa, tra tấn và
dụ dỗ, để tìm cho ra chỗ ẩn của vị linh mục.
Giai đoạn này cha Cao không thể ở nhà nào được vài giờ, luôn luôn ngài phải di
động. Các tín hữu có người muốn cho trú, nhưng lại sợ người khác khi bị đánh
đập, sẽ tố cáo họ. Cuối cùng ngày 31.7, cha Cao đành xuống một thuyền nhỏ chèo
ra khơi, chờ mong cuộc lùng bắt lắng dịu. Nhưng trời bỗng nổi cơn giông bão,
dồn nghe của cha tắp vào bờ. Cha nghĩ rằng đây là dấu Chúa muốn mình ở lại,
cha bỏ ghe trở lên đất liền, và ẩn núp dưới một hố sâu có cây cối che phía
trên.
Các Anh Chị Đi Tìm Ai?
Một thiễu nữ mười sáu tuổi bị bắt và bị tra khảo. Dù biết chỗ cha ẩn trốn, cô
cắn răng chịu đựng, không tiết lộ điều mình biết. Nhưng bố cô không dằn lòng
được khi thấy con mình bị đánh đập, đã chỉ chỗ cho lính đến nơi trốn của ngài.
Dầu đang giữa đêm, quân lính cũng kéo nhau rất đông đi bắt vị thừa sai. Cha
Cao nghe rõ tiếng chân của đám lính, biết rằng không thể thoát được nữa, cha
liền leo lên và hỏi: “Các anh đi tìm ai?”. Tất cả đám lính đều ngỡ ngàng trông
thấy một bóng đen to lớn từ đưới đất chui lên, họ cứ tưởng là ma, nên hoảng sợ
không dám hé môi. Lát sau, khi lấy lại bình tĩnh, biết là linh mục, họ yêu cầu
cha ngồi xuống, và cha Cao nhẹ nhàng ngồi xuống. Ngài muốn bước vào cuộc hiến
tế bằng một thái độ vâng phục hoàn toàn.
Thầy Tự thấy cha bị bắt cũng vội chạy đến xưng là đệ tử của cha. Cha chối
không biết, nhưng thầy khẩn khoản: “Xin cha cho con theo cha đến cùng”. Cha
Cao nghe thầy xin thế thì xúc động, ngài tháo chiếc khăn quàng, xé một mảnh
trao cho người môn sinh và nói: “Cầm lấy, con hãy giữ nó làm bằng chứng cho
lời con đã hứa”. Thầy Tự đã giữ mãi miếng vải đó trong những ngày tháng cùng
bị giam với cha. Sau này thầy đã viết lại cuộc tử đạo đau thương của tôn sư
mình, và cuối cùng với mảnh vải như kỷ vật giao ước, thầy Tự đã theo gót người
cha kính yêu: hy sinh mạng sống vì Đức Kitô ngày 10.7.1840.
Tại Đồng Hới, cha Cao phải ra tòa chung với cha Điểm và cha Khoa. Quan hỏi:
“Đạo trưởng Cao, vua đã cấm đạo Gia-tô. Nếu ông bước qua thập giá, ta sẽ thả
ông về ngay”.
“Thà tôi chết ngàn lần còn hơn”.
“Tại sao ông không về nước mà giảng, ở đây làm gì để phải trốn tránh hết chỗ
này đến chỗ khác?”
“Vua cấm đạo sau khi tôi đã đến nước này, từ đó vua cấm tàu Âu châu cập bến
Việt Nam, thì làm sao tôi có thể về được”.
“Ông đã ở nhà những ai?”
“Tôi đã bị quan bắt, tôi xin chịu cực hình một mình tôi thôi”.
Quan liền ra lệnh đánh cha ba mươi roi, lính nọc cha ra, đánh cho đủ số. Tuy
rất đau đớn, cha Cao vẫn không kêu than một lời, quan hỏi ngài có đau không,
cha đáp:
“Tôi cũng bằng xương bằng thịt như ai khác, lẽ nào không đau. Nhưng mặc kệ,
trước và sau trận đánh tôi vẫn thấy thoải mái”.
Quan đành giải cha về ngục, hôm khác, quan bắt cha chứng kiến cảnh tra tấn
thầy Tự và bảo: “Nếu ông không khai chỗ ở, tôi cứ cho lệnh đánh hoài”. Cha
đành khai vài gia đình, nhưng chọn lựa những người đã chết. Quan tưởng thật
vui vẻ tha cho thầy Tự, nhưng đến khi thẩm tra lại, ông gọi cha Cao ra đối
chất:
Tại sao ông cứng đầu thế?
Thưa, câu hỏi của ngài tôi không trả lời khác hơn được.
Đã vậy ngày mai ông sẽ chịu một trăm roi.
Thưa dù đánh ba trăm roi tôi cũng chịu, chỉ xin một điều là đừng hỏi tôi về
dân chúng.
Thế nếu ông phải ra mắt vua, đứng bên lò lửa cháy bùng, với những chiếc kìm
nung đỏ sắp lóc thịt ông ra, liệu ông còn im lặng được không?
Thưa chừng đó sẽ biết, tôi không dám quá tự phụ về mình.
Biết không thể làm cha đổi ý, quan liền nghị án gởi về kinh đô. Cha Cao bị
giam chung với hai cha Điểm và Khoa, ba vị linh mục hằng ngày cùng nhau đọc
kinh Mân Côi và hát vang bài Ave Maria Stella: Kính chào Mẹ Maria là sao mai
rực rỡ, xin chuyển cầu cho chúng con. Mấy ngày đầu, vì chưa tìm ra tràng hạt,
ba vị nhổ lông quạt để đếm kinh. Ba cha phó thác đời mình cho Nữ Vương các
linh mục: “Như xưa Mẹ đã dâng Con yêu quý trong đền thờ, nay xin cung hiến
dâng chúng con trong cuộc tử đạo đầy hồng phúc”.
Trong những ngày tù tội, cha Cao nhận được văn thư Tòa Thánh gởi tới, đặt ngài
làm giám mục hiệu tòa Acanthe và làm đại diện tông tòa coi sóc địa phận Tây
Đàng Ngoài, thay thế Đức cha Havard Du. Thế nhưng vì đang bị cầm tù, ngài
không thể tiến hành nghi lễ thụ phong. Chức vụ đó sau này được trao cho cha
Retord Liêu.
Đường Về Thiên Quốc
Ngày 24.11.1838, quan vào ngục tuyên đọc bản án xử trảm, Đức cha Cao yên lặng
lắng nghe sắc chỉ của nhà vua, rồi nói với quan rằng:
“Thưa quan, từ bé đến nay tôi chưa lạy ai, vì bên Âu châu chúng tôi đó là hành
vi kính trọng chỉ dành cho Đấng Tối Cao. Nhưng điều tôi vừa nghe làm tôi vui
mừng, xin được bày tỏ lòng tri ân của tôi theo kiểu Đông phương”.
Nói xong, ngài quỳ xuống định lạy, nhưng viên quan quá xúc động, không thốt
nên lời, vội cản ngăn ngài lại.
Lúc dẫn đi xử, Đức cha Cao đi đầu, cổ mang gông, tay cầm tràng hạt, vừa đi vừa
đọc kinh. Một viên quan khác, ít thiện cảm với người Công giáo đi lại gần, hỏi
Đức cha có sợ chết không. Ngài trả lời:
“Tôi đâu phải là quân phiến loạn hay quân trộm cướp mà sợ chết. Tôi chỉ sợ một
mình Thiên Chúa. Hôm nay tôi chết, mai sẽ đến phiên ông”.
Nghe thế, viên quan thét lên: “Láo quá, tát cho nó vài cái”. Nhưng không người
lính nào tuân lệnh ông. Đức cha nói với quan: “Nếu lời đó làm phiền ông, thì
xin ông tha lỗi”.
Tại pháp trường Đồng Hới, hai cha Khoa và Điểm bị xử giảo trước. Đến lượt xử
chém Đức cha Cao, người lý hình rất kính phục ngài, phải uống rượu để lấy bình
tĩnh, không ngờ vì quá chén, anh đã chém trật vào tai, hàm và vai Đức cha. Mãi
đến nhát thứ bảy, đầu vị thừa sai mới lìa khỏi cổ. Thân xác ngài được chôn cất
ngay tại chỗ, năm sau mới được các tín hữu cải táng về họ Hướng Phương.
Năm 1843 hài cốt Đức cha Cao được đưa về chủng viện hội Thừa sai Paris, đặt
cạnh hài cốt thừa sai Kính và Phan.
Đức Lêo XIII suy tôn Giám mục Borie Cao lên bậc Chân Phước ngày 27.5.1900.
Thánh Phêrô VŨ ĐĂNG KHOA, Linh Mục (1790 - 1838)
An Vui Trong Hiểm Nguy
Phêrô Vũ đăng Khoa sinh năm 1790 tại làng Thuận Nghĩa, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh
Nghệ An. Cậu là con thứ ba trong bảy người con của ông Phaolô Vũ đình Tân và
bà Maria Nguyễn thị Hoan. Lên tám tuổi, cậu Khoa được học chữ Hán, rồi tiếp
tục học thêm với hai linh mục Hòa (Hoan) và Phương. Nhận thấy cậu có trí thông
minh, tính tình hiền lành và có ý dâng mình cho Chúa, hai cha đã gởi cậu vào
học tại chủng viện Vĩnh Trị (Nam Định), dưới sự giáo huấn của cha chính
Jeantet Khiêm. Năm 1820, thầy Khoa được lãnh chức linh mục.
Với nhiệt tình của người thanh niên ba mươi tuổi cha Vũ đăng Khoa được bổ
nhiệm làm phụ tá cho cha Nguyễn thế Điểm coi sóc hai xứ Lu Đăng và Vĩnh Phước,
thuộc hạt Bố Chính. Trong thời gian chín năm làm phụ tá, cha Khoa đã hăng say
trong nhiệm vụ, học hỏi thêm trong chức vụ chủ chăn. Nhờ có đời sống đạo đức
và niềm nở với mọi người, cha đã thu hoạch được nhiều thành quả tốt đẹp.
Năm 1829, Đức cha Havard Du bổ nhiệm cha về coi sóc giáo xứ Cồn Dừa. Về nhận
xứ mới, cha Khoa đã vận dụng hoàn cảnh thuận lợi, khiến cho công tác mục vụ
ngày càng tiến triển không ngừng. Trong những công việc bận rộn của giáo xứ,
cha vẫn giữ được nét trang nghiêm, nói năng điềm đạm, nhất là luôn quảng đại,
nhân từ, nên được mọi người kính nể và yêu mến.
Ngày 6.1.1833 vua Minh Mạng ra chiếu chỉ toàn quốc: lùng bắt các giáo sĩ nước
ngoài cũng như bản xứ, kể cả các tín hữu, triệt hạ các thánh đường và các cơ
sở tôn giáo. Nhất là sau chiếu chỉ thứ ba ban hành ngày 25.1.1836, cha Khoa
phải thay đổi chỗ ở luôn để có thể tiếp tục công tác mục vụ trong hai năm liền
(1836-1838). Mặc dù hoàn cảnh bất lợi và nhiều hiểm nguy, cha vẫn an vui vì
thấy mình đang sống như Chúa Giêsu xưa “Cáo có hang, chim có tổ, nhưng Con
Người không chỗ gối đầu”.
Trọn Đường Khổ Giá
Người môn đệ của Chúa Kitô, cha Phêrô Vũ đăng Khoa đâu ngờ mình sắp được chia
con đường khổ nạn theo chân Thầy Chí Thánh. Đó là đêm 2.7.1838, cha đang trú
ẩn ở làng Lệ Sơn, hạt Bố Chính, thì một văn nhân tên là Tú Khiết đột nhập vào
nhà bắt trói cha cùng với hai thầy giảng Đức và Khang. Sau đó Tú Khiết tra
gông vào cổ, giải tất cả các ngài lên Đồng Hới, thuộc tỉnh Quảng Bình ngày
10.7.1838.
Tại công trường Đồng Hới, quan tra vấn cha Khoa nhiều lần, khuyên dụ cha bỏ
đạo và khai báo chỗ ở của linh mục thừa sai Candalh Kim. Quan còn ra lệnh đánh
cha bảy mươi sáu roi để uy hiếp tinh thần, nhưng quan vẫn chẳng khai thác được
điều mong đợi. Không thành công trong việc tra khảo cha Khoa quan xoay sang
hai thầy giảng Đức và Khang. Thầy Khang khai báo sao đó, khiến quan tìm ra nơi
trú ẩn của thừa sai Cao và cha Điểm. Ít lâu sau, hai vị này cũng bị bắt ngày
31.7 và giam chung với cha Khoa.
Quan tiếp tục thi hành nhiều mưu kế và khổ hình để lung lạc đức tin cha Khoa
cùng các vị khác. Là linh mục, là chủ chăn, làm sao lại có thể chối Chúa được,
cha Khoa cương quyết đi trọn đường khổ nạn. Các quan đành thua cuộc và quyết
định lên án xử giảo cha. Các quan đệ bản án vào kinh đô xin nhà vua phê chuẩn
cùng với án trảm quyết thừa sai Cao và án xử giảo cha Điểm. Từ đó ba chiến sĩ
đức tin mong đợi ngày vinh quang sắp tới, phó thác đời mình qua tay Đức Mẹ. Ba
vị linh mục hằng ngày cùng nhau đọc kinh Mân Côi và hát vang bài Ave Maria
Stella: Kính chào Mẹ Maria, là sao mai rực rỡ, xin chuyển cầu cho chúng con.
Mấy ngày đầu vì chưa tìm ra tràng hạt, ba vị nhổ lông quạt để đếm kinh. Ba cha
phó thác đời mình cho Nữ Vương các linh mục “như xưa Mẹ đã dâng Con yêu quý
trong đền thờ, nay cũng xin Mẹ hiến dâng chúng con trong cuộc tử đạo đầy hồng
phúc”.
Vua Minh Mạng châu phê bản án và ban lệnh thi hành. Ngày 24.11.1838, quân lính
áp giải cha Khoa, Đức cha Cao và cha Điểm đến pháp trường ngoài thành Đồng Hới.
Tấm thẻ ghi án của cha Khoa viết: “Đạo trưởng Vũ đăng Khoa, bất khẳng quá khóa,
phải xử giáo”.
Đến nơi chỉ định, cha quỳ xuống cầu nguyện. Lý hình tròng giây vào cổ cha.
Nghe hiệu lệnh, lý hình cầm hai đầu dây xiết mạnh cho đến khi vị anh hùng đức
tin nghẹt thở và lìm dần. Với 48 tuổi đời và mười tám năm làm linh mục, cha
Phêrô Khoa đã thi hành trọn vẹn chức vụ linh mục của mình: Hòa với của lễ vô
giá là Đức Kitô, cha hiến tế chính mạng sống mình để dâng lên Thiên Chúa Cha,
Đấng hằng yêu thương nhân loại và con người.
Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn cha Phêrô Vũ đăng Khoa lên bậc Chân Phước ngày
27.5.1900.
Thánh Vinh Sơn NGUYỄN THẾ
ĐIỂM, Linh mục (1761 - 1838)
Cuộc Đời Thánh Thiện
Vinh Sơn Nguyễn thế Điểm sinh năm 1761 tại An Do, gần Cửa Tùng, tỉnh Quảng Trị.
Lớn lên cậu theo học tại chủng viện Kẻ Vĩnh, Nam Định thuộc địa phân Tây Đàng
Ngoài, và sau được thụ phong linh mục.
Lãnh nhiệm vụ chánh xứ Cồn Nam và coi sóc giáo hữu các vùng lân cận thuộc hạt
Bố Chính, cha Vinh Sơn Điểm nêu gương vị mục tử đạo đức, nhân từ, hay thương
giúp người nghèo khổ, chuyên cần giảng truyền lời Chúa, nhiệt tình ban phát
các bí tích cho giáo dân và loan báo Tin mừng cho muôn dân. Ngài có lòng kính
mến Đức Maria đặc biệt, năng lần chuỗi Mân Côi. Ngài rất quan tâm, chuyên chú
huấn luyện và đào tạo các thầy giảng. Mặc dầu đã cao niên, với tinh thần hy
sinh cao độ, ngài vẫn ăn chay mỗi tuần hai ngày, thứ Tư và thứ Bảy, hẳn là có
ý tôn kính Đức Maria và Thánh Giuse.
Đi Về Đâu
Vào năm 1838, cuộc bách hại Công giáo của vua Minh Mạng trở nên ác liệt hơn.
Ngày 2.7 năm ấy, quan quân tập nã vùng Bố Chính truy lùng thừa sai Candalh
Kim, bắt được linh mục Vũ đăng Khoa, trước là phó xứ của linh mục Vinh Sơn
Nguyễn thế Điểm, cùng với hai thầy giảng Đức và Khang tại làng Lệ Sơn, rồi nộp
các vị cho quan Đồng Hới. Bị tra khảo đau đớn, thầy Khang đã tiết lộ nơi ẩn
trú của cha Borie Cao. Quân lính liền được lệnh truy nã bủa vây khắp vùng Bố
Chính. Quan chưa tìm thấy vị thừa sai, nhưng khi đến gần làng Đơn Sa, họ bắt
được linh mục Vinh Sơn Điểm và một chú học trò.
Nguyên do khi nghe tin cha Khoa bị bắt, cha Điểm sai chú Sang đến làng An Bì
hỏi giáo hữu có sẵn lòng cho ngài đến trú ẩn không. Giáo hữu thấy làng mình
không đủ đảm bảo an ninh, nên không dám nhận lời. Vị linh mục lão thành còn
đang lang thang ngoài ruộng đồng, nhận được câu trả lời như thế, không biết đi
về đâu để tìm nơi ẩn trú. Ngài tiếp tục đi một quãng nũa, thì bị bắt giải về
Đồng Hới. Trong tù linh mục Vinh Sơn Điểm gặp lại cha
Khoa, và mấy tuần sau gặp cha Cao, thầy giảng Nguyễn khắc Tự, rồi ông trùm
Nguyễn hữu Quỳnh. Cả năm chứng nhân Chúa Kitô sau này đều được phúc tử đạo.
Thà Chết Trăm Lần
Trong lần tra vấn đầu tiên, vì mệt mỏi và sợ hãi, cha Vinh Sơn Điểm lỡ lời
khai ra mấy nhà giáo hữu, nhưng ngài rất mạnh dạn tuyên xưng đức tin, nhất
quyết không bước qua ảnh chuộc tội. Đến khi gặp cha Cao vào tù cho biết những
lời khai ấy đã làm tổn hại một số giáo hữu, cha Điểm tìm cách sửa lỗi, thưa
lại với quan: “Tôi già nua lẩm cẩm, trong lúc sợ hãi quá, đã khai dông dài, có
khi gây oan ức cho một số người. Xin quan bỏ qua lời khai của tôi, đừng bận
tâm với những người ấy kẻo lầm”.
Những cuộc tra khảo sau này chung với cha Cao và cha Khoa, ngài thường thinh
lặng. Tuy nhiên, khi cần thiết, ngài cũng lên tiếng minh chứng niềm tin của
mình. Một lần quan hỏi ngài: “Này đạo trưởng Điểm, hoàng thượng đã ra lệnh cấm
đạo rất ngặt, dầu vậy nếu ông chịu quá khóa, ta sẽ tha ông ngay tức khắc”. Cha
đáp: “Tôi thà chết trăm lần, chẳng thà quá khóa”. Vì đã 77 tuổi, cha Điểm
không bị đánh đập, luật pháp đương thời cấm tra tấn tù nhân tuổi tác.
Trong thời gian bị giam giữ, cha Vinh Sơn Điểm đã luôn nêu gương đạo đức trung
kiên cho các tín hữu cùng bị bắt và đối xử bác ái quảng đại với các bạn tù
ngoại giáo. Ngài chia sẽ lương thực và khuyên họ sống ngay chính lương thiện.
Tại đây cha Điểm cũng được vinh dự chia sẻ niềm vui của cha Cao qua văn thư
Tòa Thánh đặt vị này làm giám mục địa phận Tây Đàng Ngoài. Được Đức cha Cao
khuyên bảo và ban các bí tích cần thiết, cha Vinh Sơn Điểm như được thêm ơn
Chúa Thánh Thần, càng ngày cha càng tỏ ra can đảm vững tin hơn, đêm ngày cha
cầu nguyện và mong ước được hiến mạng sống để làm chứng cho đạo thánh Chúa
Kitô.
Ngày 24.11.1838, bản án được vua Minh Mạng chuẩn phê về tới Đồng Hới. Ước
nguyện của vị mục tử lão thành được thỏa mãn, ngài bị kết án xử giảo. Ba vị
tông đồ mục tử: Đức cha Cao, cha Khoa và cha Vinh Sơn Điểm được dẫn ra pháp
trường. Người lính đi đầu cầm tấm thẻ ghi chữ Hán cho mọi người biết đây là
đạo trưởng tả đạo cố chấp bất tuân lệnh vua nên phải chết.
Đến nơi xử, cha Vinh Sơn Điểm quỳ xuống cầu nguyện một lát. Quân lính thi hành
nhiệm vụ, trói chân tay cha vào cột, quấn giây thừng vào cổ, và theo hiệu
lệnh, họ kéo mạnh hai đầu giây cho đến khi vị chứng nhân Chúa Kitô tắt thở.
Cha Phêrô Nguyễn đăng Khoa cũng bị xử như vậy. Riêng Đức cha Cao bị trảm quyết
cùng ngày ngay tại đây. Người ta chôn cất ba vị tử đạo ngay tại pháp trường
Đồng Hới. Về sau linh mục Tự cải táng hài cốt về nhà thờ họ Hướng Phương.
Linh mục lão thành Vinh Sơn Nguyễn thế Điểm được Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy
tôn Chân Phước ngày 27.5.1900.
Hiếu Trung, O.P.
23/11 Chúa Nhật XXXIV Chúa
Kitô Vua Năm
B
TA LÀ VUA
Kể từ khi nghe theo lời xúi bẩy của Satan -
con rắn già hỏa ngục – ngang nhiên chống lại giới lệnh của Thiên Chúa, ăn trái
cấm, và trở thành những người con phản nghịch, Nguyên Tổ đã bị đuổi ra khỏi cảnh
Diệu Quang, và đi vào một hành trình gian khổ của kiếp người, bị chi phối bởi
quyền lực của bóng tối, của sự chết. Nhưng chính trong những giây phút ấy, tình
thương Thiên Chúa đã rạng chiếu như ánh quang đầy hy vọng. Ngài phạt tội, nhưng
không nỡ phạt người có tội. Do đó, Ngài đã sai Ngôi Hai xuống trần chuộc tội cho
nhân loại. Sự xuất hiện của Chúa Giêsu như mặt trời công chính xua tan bóng đêm,
đem hơi nóng và sức sống lại cho con người. Tuy nhiên, sự xuất hiện ấy chỉ hoàn
tất khi Ngài đem tất cả về cho vinh quang Thiên Chúa như Tiên Tri Danien đã tiên
báo: “Tất cả các dân tộc, chi họ, và tiếng nói đều phụng sự Ngài; quyền năng của
Ngài là quyền năng vĩnh cửu, không khi nào bị cất mất. Vương quốc Ngài không khi
nào bị phá hủy” (Dan 7:14). Trong ý nghĩa ấy, Ngài trở thành vua muôn dân và vua
muôn loài thụ tạo.
Giáo Hội đã rất ý nghĩa khi đặt đầu niên lịch phụng vụ bằng việc bắt đầu những
tuần lễ của Mùa Vọng, như dấu chỉ của vui mừng và hy vọng. Và niềm hy vọng ấy
chỉ nên trọn khi Đức Kitô trở thành vua thống trị mọi loài thay cho sự thống trị
của Satan.
“Con vua thì lại làm vua. Con bác sãi chùa lại quyét lá đa”. Đó là nhận xét tự
an ủi của phần đông những kẻ sinh ra bởi những cha mẹ thuộc thành phần dân giả,
thấp cổ bé miệng, những người mà xã hội nhìn họ bằng cặp mắt không mấy thiện cảm.
Dầu vậy, câu nói này cũng không bảo đảm là hễ cha mẹ mình là vua, thì chắc chắn
mình cũng sẽ được làm vua. Cảnh tranh dành ngôi thứ, cảnh hưng phế trong lịch sử
đã cho biết rằng một thái tử hôm nay có thể trở thành thường dân ngày mai, và
một người hôm nay là vua, ngày mai có thể trở thành một tội phạm. Nhưng trường
hợp Chúa Giêsu thì khác, Ngài đã xác định một cách công khai về thân thế mình
với Philatô khi ông này do dự hỏi Ngài: “Thế ông là vua sao” bằng câu trả lời:
“Tôi là vua” (Gio 18:37).
Ngài làm vua, nhưng không giống bất cứ một vua trần gian nào khác. Vương quốc
ngài là vương quốc tinh thần, vương quốc tâm linh vượt trên tất cả vương quốc
trần gian. Thần dân Ngài là những tâm hồn thiện chí, những tâm hồn trong trắng,
và có tinh thần xây dựng hòa bình. Vương quốc đó được gọi là nước Thiên Chúa,
những ai sống trong vương quốc ấy được gọi là dân riêng của Chúa. Giáo Hội đã
vui mừng dâng lên lời hoan ca trong Kinh Tiền Tụng hôm nay: “Nhờ đó, Người tự
hiến thân làm lễ vật tinh truyền và giao hòa trên bàn thờ thập giá, để hoàn tất
mầu nhiệm cứu chuộc nhân loại, qui phục mọi loài dưới quyền bính mình và đặt
dưới uy quyền vô hạn của Chúa một vương quốc bao la vĩnh cửu: vương quốc sự thật
và sự sống, vương quốc thánh thiện và ân sủng, vương quốc công chính, yêu thương
và an bình”. Điều này cũng do chính Chúa xác nhận khi Philatô muốn biết thêm về
vương quốc của Ngài: “Nước tôi không thuộc về thế gian này” (Gio 18:36).
Nhưng dường như nhân loại trải qua muôn thế hệ đã không mấy niềm nở đón nhận sứ
điệp và Tin Mừng này. Nhiều người đã không muốn chấp nhận Chúa Giêsu là vua của
mình. Lịch sử đã minh chứng điều đó và qua Thánh Kinh đã ghi lại rằng khi
Philatô muốn tha cho Chúa Giêsu và muốn giới thiệu với người Do Thái lúc bấy giờ
vị vua của họ, lập tức họ đã phản ứng: “Đóng đinh nó đi. Đóng đinh nó vào thập
giá” (Gio 19:6), và “chúng tôi không có vua nào khác ngoài vua Caesar” (Gio
19:15).
Caesar là tượng trưng của sự thống trị, đau khổ, và đầy ải. Chấp nhận Caesar
cũng là chấp nhận sống trong nô lệ. Thái độ chọn lựa ấy, ngày nay vẫn thấy xuất
hiện trong sinh hoạt tôn giáo, và trong niềm tin của nhiều người. Người ta chấp
nhận sống trong nô lệ của đam mê, dục vọng, trong nô lệ và sự thống trị của bóng
tối Satan. Chấp nhận sống trong khóc lóc, thảm sầu của vòng tội khiên, nhưng
không chấp nhận Chúa Giêsu là vua bình an, là vua hòa bình, vua đầy lòng yêu
thương và tha thứ. Sự lựa chọn ấy đã và còn đang đẩy đưa con người vào những
tranh chấp nội tâm, và sự thù hận ấy đã bùng lên trong những giao tế thường ngày
của nhân loại. Người sát hại người, chiến tranh lan tràn đó đây, bóng tối và hơi
hám tử thần như đang che rợp bầu trời nhân sinh.
Chúa Giêsu là vua. Ngài không những là vua thống trị muôn loài, Ngài còn là vì
vua đã chiến thắng tội lỗi và quyền lực hỏa ngục. Ngài là vua kẻ lành, người
công chính. Ngài cũng là vua cả đối với những kẻ gian ác, bị luận phạt. Uy linh
Ngài bao trùm cả hỏa ngục vì theo Thánh Phaolô, thì mọi đầu gối trên trời, dưới
đất, hay trong hỏa ngục đều phải quì gối khi nghe tên Ngài. Vương quyền của Ngài
vượt thời gian và không gian, xuyên thấu và ngự trị trong cõi đời đời. Nhưng như
Ngài đã nói: “Nước tôi không thuộc về thế gian này. Tôi sinh ra và đến trong thế
gian này là chỉ để làm chứng về chân lý. Ai thuộc về chân lý thì nghe tiếng tôi”
(Gio 18:36-37). Phần chúng ta hãy tự hỏi mình, tôi có muốn là thần dân của vương
quốc mà Giêsu là vua không. Nếu có, tôi đã nghe được tiếng Ngài chưa?!!
Trần Mỹ Duyệt
Chúa Kitô là tất cả sự thật về Thiên Chúa và về loài người
Phụng niên hằng năm của Giáo Hội được kết
thúc vào tuần lễ với Chúa Nhật Lễ
Chúa Kitô Vua, một lễ nói lên Mầu Nhiệm Chúa Kitô đã được hoàn toàn nên trọn
trên thế gian, một mầu nhiệm đã lên đến tuyệt đỉnh của mình qua việc Chúa Kitô
Tái Giáng trong vinh quang, toàn quyền trên trời dưới đất, làm chủ cả lịch sử
loài người lẫn vũ trụ càn khôn. Theo kết cấu văn chương thì đây là một câu
truyện có hậu. Tức là cuối cùng lành thắng dữ. Nếu phụng niên được mở màn bằng
việc trông đợi Chúa Kitô đến ở Mùa Vọng thì phụng niên quả thực cần phải được
kết thúc ở Lễ Chúa Kitô Vua, Đấng đến để đáp ứng lòng mong đợi của con người,
thành phần luôn ngưỡng vọng Người bằng một đời sống đức tin chân thực được
nuôi dưỡng bằng một đức cậy vững vàng và được tỏ hiện bằng một đức mến trọn
hảo.
Đó là lý do khi đến lần thứ hai, với tư cách là vua, Chúa Kitô đến để thực
hiện cuộc chung thẩm về sự thật nơi thành phần lành dữ, như bài Phúc Âm của
Thánh Ký Mathêu Năm A trình thuật, tức phán xét về việc con người có tin nhận
Sự Thật là chính Người hay chăng, qua thành phần hèn mọn nhất được Người nhận
là anh em của Người, đồng hóa họ với Người, đến nỗi làm phúc cho họ hay không
là hành động trực tiếp đụng đến Người. Bởi vì, vào lần đến thứ nhất, Người đã
đến để làm chứng cho sự thật, một sự thật giải phóng những ai tin tưởng và tìm
kiếm, như chính Người đã khẳng định với quan tổng trấn Rôma Philatô trong bài
Phúc Âm của Thánh Ký Gioan thuộc chu kỳ Năm B. Và Người đã đến để làm chứng
cho sự thật cứu độ: sự thật Người là Đấng Thiên Sai, bằng việc vâng lời cho
đến chết và chết trên thập giá, cho dù có thể xuống khỏi thập giá cũng không,
như Phúc Âm Thánh Ký Luca Năm C cho biết.
Như thế, vấn đề Chúa Kitô Vua ở bài Phúc Âm theo Thánh Ký Gioan cho chu kỳ Năm
B có thể nói là vấn đề then chốt của Lễ Chúa Kitô Vua được Giáo Hội cử hành
vào Chúa Nhật cuối cùng của phụng niên hằng năm. Bởi vì, trong bài Phúc Âm này,
chúng ta thấy Chúa Kitô khẳng định rõ ràng và dứt khoát là “lý do Tôi được
sinh ra, lý do Tôi đã đến trong thế gian là để làm chứng cho sự thật. Ai tìm
kiếm sự thật thì nghe thấy tiếng Tôi”. Thật vậy, Chúa Kitô không thể phán xét
con người về sự thật (theo bài Phúc Âm Năm A), nếu Người không mạc khải ra cho
họ biết sự thật bằng chính thập giá của Người (theo bài Phúc Âm Năm C). Tuy
nhiên, sự thật mà Người đã làm chứng cho con người thấy và sẽ phán xét con
người trong cuộc chung thẩm đây là gì và như thế nào, chúng ta chỉ thấy được
nơi bài Phúc Âm của Thánh Ký Gioan trong chu kỳ phụng vụ Năm B thôi.
Phúc Âm Thánh Gioan không cho chúng ta biết lý do tại sao tổng trấn Philatô tự
nhiên hỏi Chúa Giêsu: “Ngươi có phải là vua dân Do Thái chăng?” Câu chất vấn
cũng là câu vấn nạn của tổng trấn Philatô này cũng đã làm cho chính nhân vật
bị chất vấn lấy làm ngạc nhiên hỏi lại: “Quan tự mình nói như thế hay đã có ai
nói với quan về Tôi?” Tổng trấn Philatô không trả lời dứt khoát cho Chúa Giêsu
biết như thế nào, tự ông suy ra hay nghe đồn thổi như vậy hoặc nhận thấy như
thế. Ở đây chúng ta nên để ý là, Chúa Giêsu không tự động xưng mình rõ ràng
“Tôi là Đấng Thiên Sai” bao giờ trước mặt dân Do Thái nói chung và giáo quyền
Do Thái nói riêng, như trong trường hợp Người đã tự xưng mình “Thày là sự sống
lại và là sự sống” (Jn 11:25) hay “Thày là đường, là sự thật và là sự sống” (Jn
14:6). Cũng thế, đối với chính quyền Rôma, Người cũng không bao giờ công khai
xưng mình “Tôi là Vua” trước mặt dân chúng, trước chính quyền Hêrôđê hay trước
chính quyền đế quốc Rôma bao giờ. Tuy nhiên, hễ ai nói đúng thực tại của Người
hay về Người, Người vẫn không hề phủ nhận bao giờ, trái lại, còn gián tiếp xác
nhận hay thừa nhận nữa, vì Người biết thực sự Người là ai, từ đâu tới và sẽ đi
đâu (x Jn 8:14; 7:28-29), một sự thật Philatô hết sức thắc mắc (x Jn 18:38)
nhưng vẫn không được Chúa Giêsu tỏ cho biết (x Jn 19:9-11).
Về thực tại Thiên Sai, trước hết, Người đã được tông đồ Phêrô tuyên xưng và
Người đã công nhận là đúng (x. Mt 16:16-17); ngoài ra, Người cũng đã được Hội
Đồng Do Thái, qua vị thượng tế Caipha nhân danh Thiên Chúa hỏi Người “có phải
là Đấng Thiên Sai, Con Thiên Chúa chăng?”, và Người cũng đã không chối mà rằng
“Chính Ngài đã nói lên điều này…” (Mt 26:23-24). Về đạo, với dân Do Thái cũng
như với giáo quyền Do Thái, Chúa Kitô không chối Người chính là Đấng Thiên Sai.
Cũng thế, về đời, với đế quốc Rôma, và qua đế quốc này, với dân ngoại nói
chung, Người cũng không chối cãi Người thực sự là vua, như thái độ và ngôn từ
Người hàm ý tỏ ra trước tổng trấn Philatô trong bài Phúc Âm Lễ Chúa Kitô Vua
năm B. Trước hết, để trả lời cho câu chất vấn bất ngờ của tổng trấn Philatô:
“Ngươi có phải là vua dân Do Thái hay chăng?”, Người thừa nhận Người quả thực
là vua, nhưng không phải là vua riêng của ngươiụi Do Thái theo kiểu chính trị
trần gian, qua lời minh định: “Vương quốc của Tôi không thuộc về thế gian này…
Thực sự vương quốc của Tôi không thuộc về chốn này”. Chính tổng trấn Philatô,
qua câu trả lời gián tiếp của Chúa Giêsu như thế, đã không ghép cho Chúa Giêsu
là “Vua dân Do Thái” như lúc đầu nữa, mà là một thứ vua tổng quát khi ông nói:
“Thế thì ông là vua chứ gì?” Bấy giờ Chúa Giêsu mới thừa nhận bằng câu: “Chính
quan là người nói Tôi là vua…”.
Ở đây chúng ta có thể suy ra lý do tại sao tổng trấn Philatô lại chất vấn Chúa
Giêsu “có phải là vua Do Thái hay chăng?” Thứ nhất, có thể là vì Philatô muốn
gài bẫy Chúa Giêsu, vì ông ta không thể xử Chúa Giêsu nếu Người chỉ đụng chạm
đến luật lệ liên quan đến tôn giáo riêng của dân Do Thái, như ông đã tuyên bố
với họ trước đó (x Jn 18:29-31). Nếu Chúa Giêsu công nhận mình là vua Do Thái
thì Người quả thực đã dính dáng đến chính trị, đúng như lời tố cáo của dân Do
Thái là Người đã xui dân làm loạn, chống lại hoàng đế Cêsa (x Lk 23:2). Thứ
hai có thể là vì ông ta đã nghe trình báo về biến cố Chúa Giêsu đã được dân
chúng long trọng đón vào thành Giêrusalem cách đó mấy ngày và hoan hô vạn tuế
Người là Con Vua Đavít , Đấng nhân danh Chúa mà đến (x Mt 21:9). Dầu Chúa
Giêsu công nhận hay phủ nhận vai trò làm vua dân Do Thái, quan tổng trấn vẫn
nghĩ và ghép cho Người danh hiệu “Vua Dân Do Thái” (Jn 19:15,22), và ông đóng
đanh Người là đóng đanh một ông vua của người Do Thái, đóng đanh một tay chính
trị chứ không phải đóng đanh một vị tôn sư đáng kính trong dân. Không rõ trong
tâm trí của tổng trấn Philatô bấy giờ có tin thật Chúa Giêsu là vua Do Thái
hay chăng, vì còn có quận vương Hêrôđê đó, lúc ấy lại ở ngay trong thành
Giêrusalem, người Philatô cho giải Chúa Giêsu đến (x Lk 23:7-11), chỉ biết
rằng hễ quân lính Rôma hành hạ hay xỉ nhục Chúa Giêsu là họ tỏ ra hành hạ và
xỉ nhục một vị Vua dân Do Thái (x Mt 27:29; Lk 23:36-37).
Ở đây, trong bản án tử của nhân vật Giêsu Nazarét, có một sự trùng hợp rất
khít khao, một mối liên hệ hết sức sâu xa giữa vai trò Đấng Thiên Sai và Vua
Dân Do Thái. Đó là, trong khi dân Do Thái, qua Hội Đồng Do Thái (x Mt
27:63-68), hoàn toàn căm hờn phủ nhận nhân vật Giêsu Nazarét này “là Đấng
Thiên Sai, Con Thiên Chúa”, đến nỗi đã đòi đóng đanh và giết chết Người, thì
thẩm quyền dân ngoại là đế quốc Rôma cai trị họ bấy giờ lại cứ gán ghép cho
nhân vật bị họ phủ nhận này là Vua Dân Do Thái, đến nỗi họ cố gắng sửa chữa
cũng không được (x Jn 19:22), khi minh định với tổng trấn Philatô rằng: “Quan
không được đề là ‘Vua Do Thái’ mà phải đề ‘Người này xưng mình là Vua Dân Do
Thái’” (Jn 19:21). Thế nhưng, qua câu minh định này của dân Do Thái với tổng
trấn Philatô, chúng ta thấy rằng, tự thâm tâm, dân Do Thái công nhận Đấng
Thiên Sai chính là Vua Dân Do Thái, vì nhân vật Thiên Sai này, đối với họ, sẽ
là nhân vật có quyền lực giải thoát họ khỏi quyền lực ngoại bang là đế quốc
Rôma bấy giờ.
Sở
dĩ họ phủ nhận nhân vật Giêsu Nazarét là Đấng Thiên Sai chỉ vì nhân vật này
chẳng những không giải thoát họ về phương diện chính trị, mà còn có những ngôn
từ và cử chỉ trầm trọng phạm đến quốc giáo của họ, phạm đến lề luật thánh của họ
(như không giữ Ngày Hưu Lễ chẳng hạn – x. Jn 5:10-18), phạm đến Đền Thờ của họ (như
xui “cứ phá đền thờ đi ba ngày sau Tôi sẽ dựng lại” (Jn 2:19; Mt 26:61), phạm
đến Thiên Chúa duy nhất của họ (khi cho mình ngang hàng với Thiên Chúa: “Tôi và
Cha Tôi là một” – Jn 10:30). Có cái lạ là khi nhân vật Giêsu vừa được sinh ra ở
Bêlem, cũng chính dân ngoại đã nhận biết Người là “Vua Dân Do Thái mới sinh” (Mt
2:1), qua ba vị chiêm tinh vương Đông phương, trái lại, chính quyền Do Thái lại
hoàn toàn phủ nhận và tìm cách triệt hạ Người. Tuy nhiên, chính hành động triệt
hạ này, giống như hành động minh định của dân Do Thái với tổng trấn Philatô về
tấm bảng đề “Vua Dân Do Thái”, như đã được suy diễn trên đây, cũng gián tiếp và
ngấm ngầm cho chúng ta thấy Dân Do Thái thực sự trông đợi Đấng Thiên Sai, và
Đấng Thiên Sai ấy phải là vị có quyền lực về chính trị. Quận vương Hêrôđê ra tay
sát hại “Vua Do Thái mới sinh” là vì tin rằng Vua Do Thái mới sinh đó thực sự là
Đấng Thiên Sai, nên ông mới sợ vị vua mới sinh ấy sau này sẽ ra tay giải phóng
dân Do Thái và từ đó sẽ được dân tôn lên làm vua thì triều đại của ông sẽ bị kết
thúc.
Phần Chúa Giêsu, qua những gì Người trả lời cho tổng trấn Philatô về lời ông ta
chất vấn Người “Ông có phải vua dân Do Thái hay chăng?”, chúng ta thấy rằng
Người quả thực là vua, không phải về phương diện chính trị, mà là phương diện
tâm linh, không phải về phương diện hiện thế mà là phương diện vĩnh hằng. Bởi vì,
chính Người là Sự Thật, một Sự Thật như “ánh sáng đã chiếu trong tăm tối, một
thứ tăm tối không át được ánh sáng” (Jn 1:5), đến nỗi, như Người khẳng định, “ai
tìm kiếm chân lý thì nghe thấy tiếng Tôi”. Nếu trong suốt cả lịch sử loài người
từ tạo thiên lập địa tới tận thế, không một vua chúa trên trần gian này có thể
thoát được bàn tay tử thần, kể cả những vị hoàng đế của một đế quốc dài nhất và
lớn nhất lịch sử loài người là đế quốc Rôma, kể cả chế độ chuyên chế đã sát hại
6 triệu người Do Thái thời Thế Chiến Thứ Hai đi nữa, cuối cùng những tên vua
chúa trần gian ấy, những tay độc tài ác ôn ấy, cũng chỉ là một thứ nô lệ cho tử
thần, một thứ tay sai của tử thần, bị tử thần cai trị, bị tử thần nuốt mất, thì
quả thực chỉ có Đấng Phục Sinh từ trong kẻ chết mới là Vị có toàn quyền trên
trời dưới đất (x Mt 28:18) mà thôi. Và thần dân của Vị Cứu Tinh Nhân Trần
“Redemptor Hominis” (R.H. - Nhan đề của bức thông điệp đầu tiên của ĐTC Gioan
Phaolô II ban hành ngày Chúa Nhật Thứ Nhất Mùa Chay 4/3/1979) này, được thông
công với quyền lực phục sinh của Người, cũng đã làm chủ thế gian này, chẳng
những ở chỗ thế gian không tác hại được họ (x Mk 16:18), trái lại, họ còn như
muối đất men bột biến đổi thế gian (x Mt 5:13,13:33) nữa.
Như thế, Chúa Kitô Vua chẳng những là Đấng Thiên Sai nơi Lịch Sử Cứu Độ của Dân
Do Thái mà còn là Đấng Cứu Thế Nhân Trần của lịch sử loài người vậy. Mãnh lực
của Người là ở chỗ, như Người đã khẳng định với tổng trấn Philatô: “Ai tìm kiếm
chân lý thì nghe thấy tiếng Tôi”. Bởi thế, dù không phải là vua chúa nắm quyền
lực chính trị, nhưng loài người nói chung và thành phần chính trị gia cùng các
nhà lãnh đạo chính trị nói chung, sẽ không thể nào và không bao giờ có thể thực
sự và bền vững “tề gia trị quốc bình thiên hạ” nếu không sống trong sự thật và
sống theo sự thật, sự thật của ơn gọi làm người theo đúng dự án thần linh của
Đấng Hóa Công khi dựng nên loài người, một ơn gọi làm người đã được hoàn toàn
sáng tỏ và trọn hảo nơi nhân vật Giêsu Nazarét, Đấng đã đến không hưởng thụ
nhưng phục vụ (x Mt 20:28). Thế giới hiện đại càng văn minh vật chất và nhân bản
ngày nay càng bị phá sản về văn hóa và khủng hoảng đức tin chính là dấu chỉ thời
đại cho thấy con người sẽ đi đến chỗ diệt vong nếu chỉ biết sống bởi bánh kinh
tế vật chất, và nếu không chịu trở về với Chúa Kitô là tất cả sự thật về Thiên
Chúa và về loài người, “Đấng là tâm điểm của vũ trụ và lịch sử” (R.H.,1), Đấng
“rạng ngời chân lý” (Veritatis Splendor) qua “Phúc Âm Sự Sống” (Evangelium
Vitae) được Giáo Hội rao giảng tới khi Người tái giáng!
Lạy Chúa Giêsu Kitô là Vua trên hết các vua, là chúa trên hết các Chúa. Vì Chúa
đã được toàn quyền trên trời dưới đất sau khi chiến thắng tội lỗi và sự chết.
Nhờ lời chuyển cầu của Mẹ Maria Nữ Vương trời đất, xin Chúa giúp chúng con chiến
thắng thế gian bằng đức tin bất khuất. Amen
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL
C H Ế T!
Bốn điều mà những người Công Giáo tin tưởng một cách rất mãnh liệt, và được kể
như những điều cần thiết cho cuộc sống tâm linh đó là, chết, phán xét, Thiên
đàng, và hỏa ngục. Người Công Giáo gọi 4 điều này là tứ chung, hay 4 sự sau.
Có nghĩa là những điều này liên quan trực tiếp đến số phận sau khi chết của
con người. Ngược lại, đối với những kẻ vô thần, không tin tưởng, thì chết là
hết.
Câu hỏi được đặt ra là thực tế có đời sau không? Hoặc chết là hết? Điều này đã
gợi lên những tò mò của một số nhà tâm lý học. Họ muốn tìm hiểu tâm lý con
người như thế nào sau khi chết. Và con người có đi vào thế giới siêu hình như
một số vẫn tin tưởng, hoặc ngược lại, chết rồi là hết. Để thỏa mãn sự tò mò ấy,
gần đây một số nhà tâm lý, nhất là tâm lý siêu hình có khuynh hướng muốn khảo
cứu về cái chết. Họ muốn tìm hiểu xem con người cảm nghĩ thế nào đang lúc tiến
vào cõi chết, và nhất là sinh hoạt tâm lý con người như thế nào sau khi đã
chết. Theo tôi, thì người ta có thể phần nào khảo cứu được những cảm nhận khi
con người đang đi vào cõi chết, chứ không thể nào tìm hiểu được bên kia cái
chết con người cảm nghĩ và sinh hoạt như thế nào. Câu trả lời sau cái chết này
chỉ dành riêng cho lãnh vực tôn giáo. Tóm lại, không ai có thể khảo cứu được
trạng thái tâm lý sau khi chết. Bởi vì chết rồi thì làm sao mà khảo cứu; nhất
là sau khi chết, con người bước sang một thế giới khác, thế giới thần linh.
Riêng về tình trạng con người như thế nào sau khi chết, đức tin Kitô Giáo đã
trả lời như sau: Sau khi chết, con người một là về Thiên Đàng, hai là vào Hỏa
Ngục.
Nhưng ai đã vào Hỏa Ngục, và lên Thiên Đàng rồi kể lại cho ta về cuộc sống,
nhất là sinh hoạt tâm lý con người ở những nơi đó như thế nào. Đúng ra thì
chưa ai trong số những người còn sống hiểu và biết tường tận thế nào là Thiên
Đàng, và thế nào là Hỏa Ngục. Trong Thánh Kinh Kitô Giáo, Phaolô, người tự cho
mình đã lên đến tầng trời thứ ba, nhưng khi kể lại những gì Oâng thấy, nghe,
và cảm được thì Oâng cũng chỉ mô tả một cách rất mơ hồ và khó hiểu: “Mắt chưa
hề thấy, tai chưa hề nghe, lòng trí chưa hề tưởng tượng”. Tóm lại, con người
ra sao sau khi chết, ở đâu sau khi chết, và như thế nào sau khi chết chỉ có
tôn giáo mới có câu trả lời một cách rõ ràng. Và câu trả lời ấy là niềm tin
vào đời sau của mỗi tôn giáo.
Riêng về sự chết thì đã quá rõ ràng và không ai có thể chối cãi được. Hễ đã
sinh ra làm người thì ai cũng phải chết. Lịch sử nhân loại đã minh chứng điều
này. Chưa ai trong con cái loài người đã thoát khỏi cái chết, dù họ là bất cứ
ai. Tần Thủy Hoàng, một bạo chúa của Trung Quốc, cách đây hơn 2000 năm đã nghĩ
đến lúc phải chết. Oâng đã cho các danh y Oâng tìm phương pháp luyện thuốc
trường sinh. Nhưng Oâng và tất cả các danh y ấy cũng đã thành người thiên cổ.
Gần đây, Moussulini, nhà độc tài của Ý trong Thế Chiến II, cũng đã cho các phù
thủy của mình luyện bùa hộ mệnh để đeo. Nhưng trước lúc bị treo cổ, Oâng cũng
đã não nề thốt lên: “Cuối cùng thì cũng không thoát khỏi cái chết”!
Tâm lý con người trước cái chết tuy khó hiểu, nhưng nó vẫn là một cái gì hấp
dẫn tính tò mò của một số các nhà tâm lý học. Họ đã tìm được một số người mà
họ cho là thích hợp với công việc khảo cứu này, để mong khảo cứu cảm nghĩ của
con người trước ngưỡng cửa sự chết, những người mà ta gọi là chết hụt. Các tâm
lý gia đã phỏng vấn những người này, và kết quả được chia thành hai nhóm. Một
nhóm lạc quan và một nhóm bi quan. Nhóm lạc quan mô tả cái chết như một cửa
ngõ dẫn vào một thế giới thần linh, đầy ánh sáng lạ lùng. Trong khi nhóm bi
quan nhận xét rằng chết là một giây phút kinh hoàng, và là một cánh cửa mở ra
để đẩy con người vào một thế giới u tối, và kinh dị. Người thì kể lại cảnh
mình đang đứng giữa một vườn hoa đầy hương thơm ngào ngạt, và đang thưởng thức
những khúc nhạc mê hồn thì giật mình tỉnh giấc và thấy mình đang trên giường
bệnh. Một số khác thì ru rẩy và sợ hãi khi thuật lại mình đang đứng trước một
bờ vực thẳm, mà dưới đó là một thung lũng tăm tối, bốc lên những mùi hôi thối,
và nghe vọng lên những tiếng ai oán, gầm thét não nề. Những người này coi mình
như có phúc vì mở mắt ra thấy mình còn đang sống.
Mặc dù không khảo cứu trực tiếp và một cách đầy đủ về cái chết. Nhưng tâm lý
con người đã cho thấy rằng sau khi chết có một nơi chốn và một không gian nào
đó cho con người. Phải chăng điều này trùng hợp với niềm tin Kitô Giáo vừa
được nhắc tới ở trên. Và khi đối diện với cái chết, có ít nhất hai loại người,
với hai tâm lý khác biệt. Như vậy, thì chết là một chuyện có thật, còn con
người như thế nào sau khi chết, thì ngoài niềm tin vào thế giới siêu hình,
thật sự con người không ai có thể giải thích được. Bởi vì mỗi người có một tâm
lý sống, hoàn cảnh sống, lối sống, và theo đó, có một cái chết, một lối nhìn,
và một hoàn cảnh chết khác nhau.
Ngoài ra, cũng qua những gì mà con người linh cảm được về thế giới siêu hình,
thế giới sau cái chết, cũng hé mở cho thấy rằng dù tin hay không tin, trước
khi chết mỗi người thật sự phải đối diện với lương tâm của mình về tất cả
những gì mình đã nghĩ, đã nói, và đã làm trong suốt cuộc đời mình. Qua đó, mỗi
người phải thanh toán một cách sòng phẳng tất cả những món nợ tinh thần ấy,
trước hết là với chính mình, tiếp đến là với tha nhân, và trên hết là với
Thượng Đế. Còn nơi mà con người sẽ đến, chắc chắn là một nơi thích hợp nhất
với những gì mỗi người đã làm trong cuộc đời này.
Nhưng đối với cái chết, mỗi người đều có những tâm tư và lối giải thích khác
nhau. Có những người tự hỏi, “bạn nghĩ sao nếu Thượng Đế cho bạn biết lúc nào
bạn sẽ chết, và chết bằng cách nào”? Đó là điều mà hầu như ai cũng mong biết
được bí mật ấy. Nhưng sự thật là không ai biết mình sẽ chết lúc nào, và chết
bằng cách nào. Bí mật về sự chết vẫn là một bí mật không ai giải thích được,
và không ai biết rõ ngoài trừ Thượng Đế. Và điều này có phải là một bất hạnh
cho con người hay không? Nó có phải là một điều xui xẻo không? Cám ơn Thượng
Đế vì đã giữ bí mật sự chết cho riêng mình Ngài và đã không cho con người biết
ngày, giờ, nơi chốn, và cách chết. Ta hãy tưởng tượng xem nhân loại ra sao, và
thế giới này sẽ ra như thế nào nếu con người biết được ngày nào mình chết,
chết ở đâu, và chết như thế nào?! Chắc chắn thiên hạ sẽ trở thành đảo điên, và
hốt hoảng đến nỗi không ai có thể sống yên ổn và hạnh phúc được. Tóm lại, mặc
dù chết vẫn là mầu nhiệm, một mầu nhiệm rất khó hiểu như tất cả mọi mầu nhiệm
khác. Nhưng chết không gì hơn là một cánh cửa mở ra để con người đi vào một
thế giới mới. Một thế giới của hạnh phúc bất diệt, hoặc một thế giới với những
đọa đầy và trầm lâm muôn kiếp.
Tuy phần lớn nhân loại tin vào cái chết, và muốn tìm cho mình một chỗ bên kia
cái chết, nhưng vẫn có một số không coi cái chết là gì, và sống như mình không
bao giờ chết. Đó mới là một bất hạnh ghê gớm. Thánh Kinh Kitô Giáo có một câu
rất khôn ngoan và rất giá trị về đề tài đang được bàn đến hôm nay, đó là:
“Phúc cho ai luôn đặt sự chết trước mặt”. Suy ngắm về sự chết, để sự chết
trước mặt sẽ làm cho con người khôn ngoan hơn, bình tĩnh hơn, và đối đãi một
cách công bình, bác ái, và hoà thuận hơn với chính mình, với tha nhân, và với
Thượng Đế hơn.
Tóm lại, chết không phải là hết như nhiều người vẫn nhầm tưởng, hoặc cố tình
dối gạt mình. Như kết quả của những khảo cứu tâm lý trên, mặc dù không đi vào
cốt lõi và lột tả được một cách chính xác thế nào là chết, nhưng qua đó, nó
cũng cho thấy một quan niệm rõ ràng rằng, con người khi đối diện với sự chết
thường có hai tâm lý, mà theo từ ngữ của thần học, đó là hai chọn lựa của linh
hồn: Một đi vào vĩnh hằng với đời đời hạnh phúc, hai đi vào hỏa hình với đời
đời trầm luân. Nhưng cái đó lại tùy thuộc vào niềm tin, vào giá trị cuộc sống
mỗi người. Việt Nam ta có câu: “Cây nghiêng chiều nào sẽ đổ theo chiều đó”.
Đây cũng là những gì con người cần suy về cái chết, hơn là sợ hãi, trốn tránh,
hoặc phủ nhận cái chết.
Trần Mỹ Duyệt
Sự Chết
Sự Kiện Chết
Ngày nay, hơn bao giờ hết, con người văn minh tuyệt vời
về vật chất và tột độ về nhân bản lại đang thực sự sống trong một bầu khí được
Giáo Hoàng Gioan Phaolô II gọi là “văn hóa sự chết”. Bởi vì, theo vị lãnh đạo
thế giới Công Giáo hơn cả tỉ người này, con người ngày nay đang chủ trương sát
hại sự sống, một chủ trương đã trở thành pháp lý và quyền lợi, quyền được sát
hại lẫn nhau, điển hình nhất là quyền phá thai và quyền trợ an tử. Phải công
nhận là, trong suốt giòng lịch sử của mình, chỉ có thể kỷ 20 là một thế kỷ con
người đã sát hại nhau chưa từng thấy, gây ra bởi các cuộc chiến tranh và hiện
tượng sát chủng.
Về những cuộc chiến tranh, nguyên với hai Trận Thế Chiến mà thôi, con số tử
vong đã kinh hoàng lắm rồi: Thế Chiến I (1914-1919) gây tử thương cho 10 triệu
binh sĩ, và Thế Chiến II (1939-1945) gây tử thương cho 17 triệu người lính, 20
triệu mạng người dân Nga, 10 triệu mạng người dân Tầu, chưa kể đến 150 ngàn
mạng dân Nhật bị chết vì bom nguyên tử của Mỹ, và 6 triệu dân Do Thái bởi cuộc
diệt chủng của Hitler Đức Quốc Xa. Cuộc chiến tranh chia đất giữa Nigeria và
Biafra chưa đầy ba năm (6/1967-1/1970) cũng đã gây tử thương cho 2 triệu người.
Cuộc chiến tranh về lãnh địa giữa Iraq và Iran (9/1980) đã gây tử vong cho nửa
triệu nhân mạng. Cuộc chiến tranh Việt Nam (1960-1975) với con số tử vong là 1
triệu lính, 2 triệu dân và 58.132 mạng người Mỹ. Đấy là chưa kể đến những cuộc
chiến nổi tiếng khác, như Chiến Tranh chống cộng ở Đại Hàn từ năm 1950, Chiến
Tranh Vùng Vịnh (1990-1991), Chiến Tranh Chủng Tộc 3 năm ở Bosnia (1992-1995),
Chiến Tranh Chính Thể ở các nước Phi Châu từ năm 1990, nhất là Chiến Tranh
Trung Đông giữa khối Do Thái và Palestine từ năm 1948 tới nay hầu như không
thể chấm dứt, càng ngày càng khủng khiếp và đẫm máu hận thù.
Về hiện tượng sát chủng, ngoài 6 triệu dân Do Thái đã bị tiêu diệt thời Thế
Chiến Thứ II như được kể đến trên đây, còn có thể kể đến, theo thứ tự thời
gian, năm 1915 có 1.5 người Armenia đã bị thảm sát ở Thổ Nhĩ Kỳ; năm 1933 có 6
triệu người Ukraine bị chết đói dưới thời bạo quyền Cộng Sản Stalin ở Liên Sô;
năm 1945 có 2 triệu người Việt Nam bị chết đói vì quân phiệt Nhật Bản nhúng
tay vào lịch sử Việt Nam trong thời Thế Chiến II bấy giờ; từ năm 1945 đến 1961
có 30 triệu người Trung Hoa dưới thời bạo Chúa Mao Trạch Đông ở Trung Cộng,
riêng cuộc Cách Mạng Văn Hóa năm 1967 đã có 500 ngàn người thiệt mạng; từ năm
1975 đến 1979 có 1.5 triệu người bị Khờ Me Đỏ của Pol Pot thảm sát ở Cambốt
v.v. Chưa kể đến 60 triệu thai nhi hằng năm bị chính cha mẹ mình thảm sát trên
thế giới. Vụ thảm sát mới nhất vừa xẩy ra hôm Thứ Bảy 7/12/2002 ở Monoko-Zohi,
Ivory Coast, một vụ thảm sát gây tử thương cho 120 mạng người, được những nạn
nhân sống sót qui tội cho lực lượng chính phủ.
Chưa hết, để mở màn cho một tân thiên niên kỷ, thiên niên kỷ thứ ba cũng là
đầu thế kỷ 21, lịch sử loài người, qua phương tiện truyền thông tối tân tiến,
đã tận mắt chứng kiến thấy một hiện tượng “văn hóa sự chết” mới, khủng khiếp
hơn nữa, dã man hơn nữa, đó là hiện tượng tự sát khủng bố, như đã bùng lên từ
biến cố 911 ở Hoa Kỳ với trên 3 ngàn mạng người chết, rồi ở Bali Nam Dương vào
đêm 12/10/2002 với 180 người bị thiệt mạng. Vụ khủng bố tấn công thảm thương
nhất sau biến cố 911 của Hoa Kỳ đã xẩy ra ở chính thủ đô Moscow Nga vào 9 giờ
5 phút đêm Thứ Tư 23/10/2002, và kết thúc vào 5 giờ 30 sáng Ngày Thứ Bảy
26/10/2002, gây thiệt hại cho với 67 sinh mạng con tin và 50 kẻ liều mạng
khủng bố, chưa kể đến gần 118 mạng con tin bị chết sau đó vì hơi lạ của lực
lượng giải cứu.
Về con số người chết trên thế giới, từ năm 2000 và trước đó mấy năm nay, con
số luôn đứng ở mức .9%, tức cứ 111 người thì có 1 người chết. Căn cứ vào dân
số trên thế giới thì trung bình về thời gian có 1.76 người chết trong vòng 1
giây, 106 người chết trong vòng 1 phút, 6340 người chết trong vòng 1 giờ, 152
ngàn người chết trong vòng 1 ngày, 55.5 triệu người chết trong vòng 1 năm.
Về những căn nguyên chính yếu thường đưa con người đến chỗ chết nhiều nhất,
cho cả nam lẫn nữ, theo thứ tự, là bệnh ung thư, bệnh kinh mạch, bệnh tim, tai
nạn và bệnh gan. Xét đến tuổi tác, từ 30 trở xuống chết vì tai nạn nhiều nhất,
rồi mới tới bị bệnh ung thư, trong khi đó, từ 40 trở lên chết vì bị bệnh ung
thư nhiều nhất rồi tới bệnh kinh mạch.
Về tôn giáo, thực tế cho thấy, nói đến Hồi Giáo là nói đến một cái chết khủng
bố, tức một cái chết hy sinh liều mạng để cải tổ xã hội loài người tội lỗi,
tội đàn áp của thế giới kinh tế tư bản, cũng như tội ăn chơi hoang đàng của
thế giới văn minh hưởng thụ; nói đến Phật Giáo là nói đến một cái chết tự
thiêu, một cái chết cũng là một cách chết để có thể được hoàn toàn siêu độ,
tức cái chết làm cho con người không còn lục côn là ngũ quan và tri thức nữa,
những gì làm cho con người luôn bị chi phối bởi lục trần là ngoại vật bên
ngoài nữa, những gì khiến con người không thể tránh được nghiệp báo nên cứ
phải đầu thai luân hồi; nói đến Khổng Giáo là nói đến một cái chết tuẫn tiết,
một cái chết của thành phần chính nhân quân tử, thà chết vinh chứ không chịu
sống nhục, một cái chết vẻ vang như cái chết của những cảm tử quân Nhật Bản
thời Thế Chiến Thứ Hai; nói đến Kitô giáo là nói đến một cái chết tử đạo, tức
một cái chết vì đức tin, chết để làm chứng cho sự thật của đạo mình, nhưng lại
là một cái chết không phải bị thúc đẩy bởi tự ái đoàn thể, mà là một cái chết
hoàn toàn nhân ái thứ tha cho chính kẻ sát hại mình, một cái chết yêu thương
chiến thắng sự dữ.
Hiện Tượng Chết
Thế nhưng, tự bản chất của mình, sự chết không thể nào
và không bao giờ có thể tiêu diệt được chính sự sống. Bởi vì, thực tế cho thấy,
sự chết chỉ xẩy ra nơi loài sinh vật mà thôi, và sự chết chỉ có khả năng tiêu
hủy được cơ sở chất chứa sự sống (như cơ thể vật chất) của sinh vật mà thôi,
chứ không làm gì được chính sự sống. Do đó, sự chết chỉ là một hiện tượng chứ
không phải là một thực tại như sự sống, và vì tự bản chất của mình chỉ là một
hiện tượng, mà sự chết sẽ không vĩnh viễn tồn tại, tức chắc chắn sẽ qua đi, sẽ
bị tiêu diệt bởi thực tại, bởi sự sống, chẳng khác gì như màn đêm tăm tối dù
tạm thời có lấn át được ánh sáng, nhưng cuối cùng cũng vẫn bị biến khuất trước
ánh sáng rực rỡ của hừng đông lên và ban ngày tới.
Nếu chết là một hiện tượng thì tất cả những gì là hình thức, là vật chất, là
hữu hạn, đều mang sẵn trong mình mầm mống sự chết. Dù loài “nhân linh ư vạn
vật” là con người có hồn thiêng cao cả giống như thần thiêng bất tử đi nữa,
nhưng với thân xác hữu hình và hữu hạn, làm sao họ có thể vĩnh viễn tồn tại
với những gì là vật chất cấu tạo nên thân xác của họ được. Mà nếu chết là tột
đỉnh và là tận cùng của khổ đau, và đã là một con người mang xác chất không ai
có thể thoát chết, thì con người sống trên trần gian này cũng không thể nào
thoát được khổ đau, tức sẽ phải chịu những gì có thể đưa họ đến sự chết, như
bị bệnh hoạn, già nua, tai nạn v.v. Thế nhưng, theo bản năng và tâm lý tự
nhiên, con người không bao giờ muốn chết và tự nhiên rất sợ chết. Bởi vì, với
hồn thiêng giống như thần linh, con người, dù có sống như không có đời sau,
sống hoàn toàn vô thần, bao giờ cũng hướng về cõi trường sinh bất tử, hướng về
một thực tại siêu việt bất biến, ở chỗ, họ mong mỏi và hết sức tìm kiếm một
thứ hạnh phúc vững chắc vô cùng bất tận. Đó là lý do, con người cảm thấy cuộc
đời của mình trên trần gian này như bị đầy ải, hay chỉ là một cuộc hành trình
đi về vĩnh cửu, hoặc một cuộc trở về với nguồn cội của mình. Với cảm thức đó,
nhân gian mới có câu “sống gửi thác về”!
Đó là lý do không phải ngẫu nhiên mà con người khác với con vật ở cung cách
nằm ngủ, một tác động ngủ biểu hiệu cho sự chết, một trạng thái hoàn toàn
không còn biết gì nữa. Nếu đối với con vật, chết là hết, thực sự và tuyệt đối
là hết, thì cung cách nằm ngủ của chúng là sấp mặt xuống đất, xuống những gì
hạ giới, trong khi con người ngủ nằm ngửa mặt lên trời, như hướng về trời cao,
về cõi siêu hình, cõi trường sinh bất tử, như mong mỏi một cái gì vĩnh viễn
không qua đi.
Thế nhưng, thực tế cho thấy, cuộc sống của con người trên trần gian này không
phải chỉ đơn giản là một cuộc sống gửi thác về, một cuộc hành trình đi về vĩnh
cửu vậy thôi, mà thực sự còn là một cuộc vượt qua sự chết mà vào sự sống. Bởi
vì, tự bản chất hữu hình và hữu hạn, con người tự bản chất chẳng những đã chất
chứa sự chết và bị sự chết chi phối, mà còn mang sẵn mầm mống sự chết nơi bản
thân mình, nơi bản tính mình. Nếu một xác chết nằm trong quan tài mở nắp trong
nhà quàn, được trang điểm xinh đẹp như đang thiếp ngủ, thực sự đã hoàn toàn
trở thành một thi thể, một thây ma vô hồn không còn biết gì nữa, với ba đặc
tính nói lên hiện tượng chết chóc sau đây: hết sức nặng nề, hoàn toàn lạnh
ngắt và cứng ngơ cứng ngắc thế nào, thì nơi tất cả mọi con người còn đang sống
cũng có đủ ba tử tính này ở cả xác thể lẫn hồn thiêng của họ nữa. Ngoài ra,
hậu quả của sự chết còn được thể hiện qua hiện tượng băng hoại, rữa nát của
thi thể vô hồn, một hiện tượng cũng thực sự phản ảnh văn hóa sự chết của con
người văn minh ngày nay.
Trạng Thái Chết
Trước hết, về tính chất đầu tiên của sự chết là “hết sức
nặng nề”, một tử tính liên quan đến xác thịt của con người. Ở chỗ, sau một đêm
dài mê ngủ, con người rất khó chỗi dạy khi tới giờ của mình. Có những người
ngủ say đến nỗi đồng hồ báo thức cũng chẳng nghe thấy gì. Thậm chí có nghe
thấy cũng tắt nó đi để ngủ tiếp. Chỉ có một cái gì đó hết sức khẩn trương,
chẳng hạn gần tới giờ đi làm, hay đang hào hứng một cái gì đó, như sắp sửa đi
chơi hoặc sắp tới ngày thành hôn, mới có thể giúp họ bật dậy một cách dễ dàng
và nhanh chóng mà thôi. Con người quả thực mang sẵn tử tính “hết sức nặng nề”
nơi thân xác của mình vậy.
Sau nữa, về tính chất thứ hai của sự chết là “hoàn toàn lạnh ngắt”, một tử
tính liên quan đến tình cảm của con người. Ở chỗ, con người không biết thông
cảm với tha nhân, thậm chí họ chỉ biết sống cho mình và lo cho mình, đến nỗi
không còn biết gì chung quanh họ nữa, “bay chết mặc bay”. Ai đói cũng mặc,
tiền bạc vất vả làm ra cần phải hưởng thụ, chẳng những tiêu vào những thứ cần
thiết mà còn cả vào những thứ xa xỉ, chơi bời, cờ bạc v.v., không hề biết giúp
đỡ anh chị em bất hạnh thiếu thốn cả những thứ tối cần nhất để sống xứng với
nhân phẩm làm người. Hiện tượng ly dị giữa cha mẹ, bất chấp hạnh phúc và thiện
ích về tinh thần của con cái không phải là thái độ “hoàn toàn lạnh ngắt”, “bay
chết mặc bay”, sặc mùi tử khí xông ra từ tình cảm của con người hay sao? Hiện
tượng phá thai, chỉ biết có thân thể của mình, chỉ biết làm sao cho đời sống
của mình thoải mái theo bản năng nhục dục mà không bị gánh nặng con cái chi
phối, không phải là “hoàn toàn lạnh ngắt”, “bay chết mặc bay”, đầy những tử
chất trong tình cảm của con người hay sao?
Sau hết, về tử tính thứ ba của sự chết là “cưng ngơ cứng ngắc”, một tử tính
liên quan đến lòng muốn của con người. Đây là vấn đề “cứng lòng” trước tiếng
lương tâm, trước sự thiện, trước sự thật, biết được đâu là chân thiện mỹ những
không chấp nhận, không làm theo. Một trong những lý do con người tỏ ra “cứng
đầu cứng cổ” không chịu làm theo tiếng lương tâm, không chấp nhận sự thật,
không chịu nhận lỗi, là vì họ sợ đối diện với sự thật. Bởi vì, nếu chấp nhận
sự thật, họ phải làm theo sự thật, phải bỏ mình, không còn được làm theo ý
nghĩ, ý thích, ý muốn của họ nữa. Nghĩa là “con người chuộng tối tăm hơn ánh
sáng, vì họ làm những sự gian ác” (xem Phúc Âm Gioan 3:19), đúng như lời Vị
Sáng Lập Kitô Giáo nhận định về họ. Nếu không sống trong sự thật không phải là
sống trong sự chết hay sao, vì sự chết là tất cả những gì tăm tối, vô minh,
huyền hoặc. Đó là lý do bản chất của sự chết chính là tình trạng hoàn toàn vô
tri không còn biết gì nữa.
Thật vậy, bản chất của sự chết chính là trạng thái hoàn toàn vô tri, vô thức.
Chính vì thế, những khoáng chất hay khoáng vật như kim, mộc, thủy, hỏa, thổ,
dù nó có trước sinh vật và tồn tại lâu hơn sinh vật về thời gian, nhưng chúng
vẫn không phải là loài sinh vật, tức đều là những vật vô tri, vô giác, không
phải là một loài có hồn, có nguyên lý sự sống được gọi là hồn sống như nơi các
loài sinh vật. Như loài thực vật cỏ cây có sinh hồn, loài động vật chim trời
cá biển cầm thú có giác hồn, và loài nhân vật có linh hồn. Chính nhờ có hồn
sống là “tri thức” bẩm sinh của mình, sinh vật mới “biết” hoạt động và phát
triển về hình hài theo bản tính tự nhiên của chúng, cho tới khi sinh vật đạt
đến tầm vóc đặc thù hoàn toàn của chúng, một tầm vóc mà, vì ở trong không gian
hữu hình và thời gian hữu hạn, cuối cùng cũng sẽ qua đi khi hết thời của nó,
tức cho đến khi hồn sống không còn ở trong sinh vật nữa. Như thế, nếu tự bản
chất sự chết là trạng thái hoàn toàn vô tri, vô thức nơi sinh vật, thì về thực
tại, sự chết chính là trạng thái phân ly giữa xác thể và hồn sống.
Nếu thực tại của sự chết là trạng thái phân ly giữa xác thể và hồn sống, thì
quả thực con người dù đang sống đây cũng đã mang sẵn mầm mống sự chết nơi bản
thân của họ rồi vậy. Ở chỗ, không ai trong họ có thể chối cãi được một trận
chiến vô cùng gay go liên tục xẩy ra trong nội tâm của họ, từ khi họ có trí
khôn, biết suy nghĩ, cho tới khi họ nhắm mắt lìa đời. Đó là trận chiến giữa
phần thượng và phần hạ, giữa tinh thần và xác thịt, giữa lương tâm và tà tâm,
giữa nhân đức và tội lỗi, giữa hy sinh và lợi lộc v.v. Thế nhưng, kinh nghiệm
phũ phàng vẫn cho thấy, phần hạ thường nắm được ưu thế, đến nỗi lấn át và làm
chủ phần thượng, và con người, dù lúc nào cũng hướng về và tìm kiếm chân thiện
mỹ, thực tế lại cứ nghĩ tưởng, phát ngôn, tác hành và phản ứng hoàn toàn ngược
chiều, hoàn toàn mù quáng đâm đầu vào những cái làm hại cho chẳng những nhân
phẩm và sự sống của mình mà còn cả của nhau nữa.
Sự chết còn được thể hiện qua hậu quả
của nó là tình trạng băng rữa của xác thể sinh vật sau khi chúng chết, chúng
trở thành một xác thể vô hồn. Hiện tượng rữa nát này thật sự đang xẩy ra nơi
con người hiện đại nói riêng và nền văn hóa phi luân của con người ngày nay
nói chung. Ở chỗ, con người chẳng những ly dị, tình trạng chia rẽ tình nghĩa
vợ chồng, tức tình trạng chết nơi đời sống hôn nhân, và phá thai, tình trạng
chia rẽ giữa mẹ con, tức tình trạng chết nơi tình nghĩa mẫu tử, mà còn từ chỗ
chết nơi đời sống hôn nhân và gia đình này đã đi đến chỗ băng hoại nữa, đó là
đi tới chỗ đồng tính hôn nhân và tạo sinh ngoại nhiên (trong ống nghiệm, bằng
phương pháp cloning phi tính dục v.v.), những việc làm quái gở, chứng tỏ con
người đang bị phá sản về luân lý và khủng hoảng về văn hóa, làm cho họ thực sự
đang ở vào một giai đoạn lịch sử mùa đông đầy tối tăm và sặc mùi chết chóc về
cả tinh thần lẫn việc làm.
Đó là lý do sự sống thể lý nơi con người có liên quan
hết sức mật thiết đến sự sống tâm linh của họ, và cuộc đời của con người trên
trần gian thực sự là một cuộc vượt qua sự chết mà vào sự sống vậy.
Tâm Phương Cao Tấn Tĩnh, BVL
(Bài chia sẻ cho buổi phát thanh Vui Mừng Và Hy Vọng 48, 15/12/2002)
(Giáo Hội Hiện Thế các tuần trước)
