1/11 Thứ Bảy
Thánh Jeronimo HERMOSILLA VỌNG (LIÊM)
Giám mục dòng Đaminh
(1800 - 1861)
Cột Trụ Giáo Hội Việt Nam
Thánh Hermosilla Liêm là một trong ba vị thừa sai lỗi lạc và can đảm nhất
trong lịch sử Giáo hội Việt Nam, sánh bước với Đức cha Cuénot Thể (1835-1861,
địa phận Đàng Trong) và Đức cha Retord Liêu (1840-1858, địa phận Đàng Ngoài),
ba cột trụ chống đỡ Giáo hội Việt Nam trong những giai đoạn khó khăn thời bách
hại. Riêng Thánh Giám mục Liêm luôn luôn đứng đầu sổ truy nã của ba triều đại
vua và các tổng đốc Nam Định, đã khéo léo khi ẩn khi hiện, hoàn thành trách
nhiệm một cách tuyệt vời.
Ba mươi ba năm thừa sai không một ngày yên ổn. Hai mươi năm giám mục chứng
kiến bao cảnh tang thương, nhưng chính ngài đã chủ phong cho bốn giám mục (Đức
cha Kimeno Lâm, Marti Gia, Alcazar Hy và Sanjurjo An), và truyền chức cho
nhiều linh mục bản xứ, đã điều khiển địa phận Đông Đàng Ngoài phát triển vững
chắc, đủ khả năng tách làm hai, và khi ngã gục dưới lưỡi gươm của lý hình, thì
theo sử gia Rodriguez: Ngón tay phải ngài vẫn chỉ lối cho nhân loại hướng đến
một vì sao.
Thỏa Niềm Ước Mong
Thánh Jeronimo Hermosilla Liêm sinh ngày 30.9.1800 tại Santo Dimongo de la
Calzada (nước Tây Ban Nha) trong một gia đình tuy nghèo nhưng đạo đức. Từ nhỏ,
cậu được theo học với các cha dòng Biển Đức và có ý định xin vào dòng này năm
15 tuổi. Thời đó, nước Tây Ban Nha đang chịu sự thống trị của Napoléon I, các
dòng tu không được nhận người. Hermosilla được giới thiệu qua học tại chủng
viện địa phận Valencia do các cha dòng Đaminh điều hành. Duyên kỳ ngộ này đã
đưa cậu đến dòng thuyết giáo và lãnh tu phục năm 19 tuổi.
Năm sau (1820), nước Tây Ban Nha có loạn, một số tu viện phải giải tán, tài
sản Giáo hội bị xung công, các giáo sĩ không tuyên thệ trung thành với hiến
pháp mới đều bị bắt giam, bị lưu đầy hoặc bị giết. Hermosilla đành phải rời
nhà dòng, đăng ký vào quân đội cho đến năm 1823. Khi vua Fernando khôi phục
lại quyền bính, cậu xin vào nhà tập và khấn dòng ngày 29.10.1823. Ba năm quân
ngũ sẽ mãi mãi lưu lại nơi vị tu sĩ này tính xông pha, lòng gan dạ, và đức
kiên nhẫn.
Năm 1824 khi đọc thư kêu mời của tỉnh dòng Rất Thánh Mân Côi Manila, thầy
Hermosilla và mười một người khác liền tình nguyện đi truyền giáo ở Viễn đông.
Sau sáu tháng lênh đênh trên biển, ngày 2.3. năm sau, mười hai tu sĩ này đã
đến Manila quỳ phục dưới chân cha giám tỉnh và thưa: “Này con đây xin hãy sai
con”. Quả là niềm vui lớn lao của tỉnh dòng, vì hai mươi năm qua, tỉnh dòng
chỉ đón nhận được hai mươi bảy người bên cạnh con số tám mươi sáu vị đã qua
đời vì tuổi già. Năm 1826 thầy Hermosilla lãnh chức linh mục và làm giám đốc
Hội Mân Côi. Năm 1828, cha tình nguyện đến Việt Nam cùng với ba thừa sai Pháp,
khởi hành từ Macao đến Bắc Việt ngày 2.5.1829. Chín giờ tối, cha tới trụ sở
cha chính Amandi Chiêu, và sáng hôm sau cha tới trình diện Đức cha Delgado Y.
Tả sao cho biết niềm vui của vị giám mục. Cả địa phận Đông Đàng Ngoài chỉ có
ba vị thừa sai, gồm hai Đức cha Y và Henares Minh, cha chính Hiền, nhưng cả ba
vị đều già và bệnh tật. Vừa thấy vị thừa sai mới, Đức cha đã chạy ra và vui
sướng: “Vọng, vọng, ước vọng, ước vọng”. Và từ đó, “Vọng” trở thành tên gọi
chính thức của cha Hermosilla. Sau vài tháng miệt mài học tiếng Việt, cha Vọng
đã không phụ lòng mong đợi của các bậc đàn anh. Cha hòa mình rất nhanh với các
tín hữu cũng như người ngoại giáo, tất cả là hy sinh và yêu thương. Không hề
mệt mỏi, vị thừa sai ba mươi tuổi không ngừng di chuyển viếng các họ đạo,
giảng dạy, rửa tội, và giải tội. Nỗi buồn duy nhất của cha là việc nhiều quá
mà làm không xuể. Cha liền viết thơ xin bề trên gởi thêm những tu sĩ trẻ, khỏe
mạnh và hăng hái khác.
Danh “Trùm Vọng” Thời Vua Minh Mạng
Mười một thừa sai đầu tiên, cha Vọng là linh hồn các hoạt động truyền giáo của
dòng Đaminh trong địa phận: Bốn năm phụ tá cha chính Amandi Chiếu, ba năm bề
trên dòng, một năm phụ tá cha chính Hiền, rồi thay thế ngài từ năm 1838. Nhưng
thực tế, những khi làm phụ tá, vì cha chính già yếu, mọi công việc đều do cha
Vọng điều hành. Cha đã nâng số linh mục bản xứ lên đến bốn mươi, đủ sức đương
đầu với cơn bách hại sắp tới.
Bão tố đã thực sự bùng lên trên địa phận Đông Đàng Ngoài từ năm 1838, khởi từ
sáu lá thơ cho bốn thừa sai và hai linh mục Việt Nam của cha Viên bị phát hiện.
Hai giám mục và cha chính chịu tử đạo, nhiều linh mục, tu sĩ giáo dân đã đổ
máu vì đức tin. Cũng vì một trong sáu lá thơ gửi cho cha Vọng, nên “danh trùm
Vọng” được ghi vào đầu sổ bộ truy lùng của vua Minh Mạng và quan tổng đốc
Trịnh quang Khanh. Chiếu chỉ 18.1.1839 dành một đoạn nói về cha:
“Hãy còn danh trùm Vọng chưa bắt được, dù quan quyền, dù thứ dân, chẳng kỳ ai,
hễ bắt được sẽ lãnh thưởng mười ngàn quan tiền...”.
Để giúp dân dễ nhận diện, vô tình vua Minh Mạng lại cho chúng ta biết đôi nét
về chân dung của vị thừa sai này: “Người cao lớn, mũi dài, râu rậm, cặp mắt
tinh anh và hơi xám, nước da trắng trẻo, khuôn mặt phương phi...”. Đúng là
chân dung của một con người nghị lực không bao giờ chịu lùi bước. Quả thực,
trong giai đoạn này tuy rất thận trọng, cha Vọng vẫn đi khắp nơi an ủi người
này, khích lệ kẻ kia, và trao ban các bí tích như coi thường cơn giận dữ của
“hỏa ngục”. Dĩ nhiên không phải là không có những giây phút hồi hộp, khi thì
suýt bị bắt với Đức cha Y, khi thì bị cắm đầu cắm cổ vượt vòng vây chạy trốn.
Có những lần một mình đi giữa đêm tối trên những đoạn đường quanh co xa lạ.
Thoát Chết Trong Đường Tơ Kẽ Tóc
Chúa gìn giữ cha Vọng trong nhiều trường hợp kỳ lạ. Lần kia, tại xứ Liễu Dinh,
một người lính đã thấy cha trong phòng, liền gọi đồng đội ra tiếp sức. Đến khi
họ vào, cha ngồi sau màn cầu nguyện: “Xin cho ý Chúa được thể hiện...”. Thế mà
lính không thấy gì cả, cho đến khi họ nhìn thấy một cụ già có râu ngoài sân,
liền nhào ra bắt nhầm, và cha có thời giờ chạy trốn thoát. Lần khác, quan tổng
đốc Trịnh quang Khanh dẫn tám trăm lính với hàng chục chiếc thuyền, bao vây
làng cha đang ẩn trốn, bỗng trời tối giông bão, thế là quan quân hoàn toàn
thất bại: hai thuyền bị đắm và nhiều chiếc bị trôi dạt kéo theo ba sĩ quan và
các lính thủy.
Vào cuối thời vua Minh Mạng, địa phận chịu thiệt hại đáng kể. Trên một ngàn
nhà thờ bị gỡ xuống, có nơi phải nộp gỗ ván cho quan tỉnh. Các chủng viện, bốn
mươi nhà chung, đều bị triệt hạ và giải tán mỗi người mỗi nơi, giáo dân thì bơ
vơ, hai vị giám mục và cha chính chịu tử đạo, mọi gánh nặng đổ trên vai cha
Vọng. Tuy nhiên với sự cộng tác của hai thừa sai, ba mươi bảy cha dòng Việt và
một số linh mục Triều, năm 1840 địa phận đã rửa tội thêm một trăm bốn mươi ba
người lớn, hơn một ngàn trẻ em, giải tội hơn một trăm mười tám ngàn người và
chứng hôn một ngàn sáu trăm ba mươi đôi.
Thời gian này có hai mẩu chuyện về cha Vọng: Thứ nhất về lá thơ cha báo cáo về
tình hình Bắc Việt cho bề trên tỉnh về sự kiên cường của các vị tử đạo và sức
sống ngầm của Giáo hội Việt Nam trong những năm giông tố. Lá thơ đã làm cho cả
tỉnh dòng vui mừng. Tại nhà thờ Thánh Đaminh ở Manila, cộng đoàn tu sĩ đã sốt
sắng hát kinh Te Deum và cử hành một lễ tạ ơn. Lá thơ này được phổ biến khắp
nơi, làm cả thế giới ngạc nhiên và khâm phục. Đức Gregoriô XIV viết cho Giáo
hội Việt Nam một lá thơ mục vụ khích lệ, ngài họp hội đồng cơ mật trù liệu
việc phong thánh cho các vị tử đạo Việt Nam.
Chuyện thứ hai là chuyện thừa sai Marti Gia đã đến Yên Trì được gần một năm mà
không có cách nào trình diện để tuyên thệ theo luật bấy giờ (sắc EX QUO). Lúc
ấy, cha Vọng đang làm bề trên phải bỏ chỗ ẩn an toàn để đến gặp bề dưới tiến
hành việc tuyên thệ này, cũng như đưa ra những lời khuyên thực tiễn.
Dưới thời vua Thiệu Trị cuộc bách hại tuy lắng dịu, nhưng vẫn còn xẩy ra ở một
vài nơi. Tòa thánh đặt cha Vọng làm đại diện Tông tòa thay thế Đức cha Y và
Minh đã tử đạo. Theo dự định, lễ tấn phong cử hành vào ngày 14.4.1841 tại Vĩnh
Trị, Phúc Nhạc, nơi Đức cha Retord Liêu ẩn trú. Tổng đốc Trịnh quang Khanh
được mật báo đem quân bao vây bắt lầm được hai vị thừa sai Pháp là Berneux
Nhân và Galy Lý. Trên đường áp giải về dinh, dân chúng kháo với nhau “kìa, đó
là danh trùm Vọng”. Tổng đốc Trịnh quang Khanh cũng không giấu được vui mừng
cho đến khi biết mình đã lầm, liền tức giận, cho đóng cũi, tra tấn dã man và
lột trần cả hai vị, trói ngoài công đường cho mọi người xỉ nhục. Về sau nhờ áp
lực của quân Pháp, nhà vua cho lệnh thả hai vị về năm 1843. (Xem thêm Hạnh
Thánh Anê Đê, trang 137).
Hai ngày sau, cha Vọng mới khởi hành từ Hải Dương đến Vĩnh Trị. Vì đã biết vụ
hai vị thừa sai bị bắt, cha nhờ giáo hữu dẫn đi đường khác. Tất cả chỉ có thể
đi vào ban đêm, băng rừng lội suối, có khi đi thuyền nhưng thường là đi bộ,
còn ban ngày thì ẩn nấp trong bụi cây, ngoài đồng lúa hoặc bụi tre. Tổng đốc
Trịnh quang Khanh đã cho đặt các trạm canh khắp nơi. Đặc biệt, có một trạm
canh rất cẩn mật, cha phải hối lộ cho viên phó tổng, và theo kế hoạch của ông
ta để lọt được qua trạm. Đêm ấy, theo lời chỉ dẫn, cha mặc áo cộc, quần nâu
xắn lên tới đầu gối, lấy bùn xoa đen hết mặt mũi chân tay, buộc túm râu tóc
lại, đầu đội nón lá... rồi nắm đuôi ngựa của viên phó tổng đang cưỡi, chạy
lăng xăng theo sau, như tên đầy tớ để qua trạm.
Vị Giám Mục Khôn Ngoan
Đến Vĩnh Trị, cha Vọng tìm đến tòa giám mục của Đức cha Liêu. Đó là một cái
chòi có lối chạy xuống hầm để đề phòng mỗi khi quan quân bất ưng đến thăm. Tại
đây ngày 25.4 cha được tấn phong. Đức tân giám mục tìm đường trở về địa phận
và đổi tên là Liêm, thay cho danh trùm Vọng vẫn được treo giá cả vạn quan. Ít
lâu sau, tổng đốc cũng ngã bệnh và qua đời.
Lợi dụng tình hình lắng dịu, Đức cha Liêm hoạt động không ngừng. Ngày 26.6,
ngài tấn phong giám mục cho cha Jemeno Lâm làm phụ tá. Sau lễ ngài tập họp các
linh mục để lập chương trình truyền giáo trong hoàn cảnh mới. Từ đó cả địa
phận bừng lên sức sống mới. Các nhà thờ, nhà xứ được tái thiết, các nữ tu viện,
nhà Đức Chúa Trời được tu sửa. Giáo hữu góp tiền chuộc các anh em khác còn bị
giam giữ. Trường Latinh được xây lại tại Nam An (Hải Dương), sau dời về Lục
Thủy. Trường Thần học được thiết lập ở Mỹ Đông, Hải Dương. Đức cha khuyên giáo
dân đặc biệt tin tưởng, cậy trông vào Đức Mẹ, siêng năng đọc kinh Mân Côi và
kêu cầu nữ Thánh Philomena tử đạo. Sau này, ngài chọn thánh nữ làm Bổn mạng
địa phận và xin phép Tòa thánh mừng lễ hằng năm. (1)
Nhờ sự cộng tác của nhiều tân linh mục trong địa phận và nhiều thừa sai mới
được gửi tới, tình hình địa phận Đông phục hồi rất nhanh. Việc trao ban bí
tích được gia tăng thêm mỗi năm. Chỉ cần cẩn thận đôi chút, các giám mục có
thể đi ban bí tích Thêm sức nhiều nơi. Năm 1844, ngài mở lễ kính Thánh Tổ phụ
Đaminh rất trọng thể. Các linh mục tu sĩ, giáo dân thay nhau về thánh đường
Nam An suốt tám ngày liền. Họ gặp nhau chia sẻ tin tức, kinh nghiệm sống đạo
của mình. Thánh lễ đại trào duy nhất của Đức cha Liêm, sau này sẽ trở thành
tập tục “lễ đầu dòng” trong địa phận. Số tân tòng ngày càng gia tăng. Ngày
22.8.1844, tại Đông Xuyên, Đức cha rửa tội cho bốn mươi bốn người lớn, trong
đó có một chánh tổng, một phó tổng, tám lý trưởng, một thầy cúng.
Sự phát triển ấy ngày càng phấn khởi hơn. Năm 1848, khi số tín hữu lên tới
184.000, Đức cha xin Tòa thánh chấp thuận chia địa phận thành hai: Địa phận
Trung (nay là Bùi Chu Thái Bình) được trao cho Đức cha Marti Gia, còn Đức cha
Liêm giữ lại phần đất đông dân cư (trên mười triệu), mà ít tín hữu (chỉ 0,4
phần trăm). Từ đó hai địa phận ngày càng phát triển vững mạnh hơn, mặc dù vua
Tự Đức bắt đầu bách hại đạo. Năm 1852, địa phận của Đức cha Liêm rửa tội được
388 người lớn, 2824 trẻ em, trong đó đa số là trẻ em ngoại.
Mười năm cuối đời của Đức cha Liêm là những năm đầy vất vả và gian lao. Vua Tự
Đức ra thêm chiếu chỉ cấm đạo. Năm 1855, khi qua địa phận Trung, hai thầy
giảng tháp tùng Đức cha Liêm bị cướp bắt, Đức cha phải năn nỉ cả ngày họ mới
chịu tha. Năm sau chính Đức cha bị bắt, khi ngài đi kinh lý xứ Hữu Bàng, phải
chuộc mất ba trăm quan . Năm 1858 trước tình hình bách hại gay gắt, sợ sẽ
không còn ai sống sót, Đức cha họp và quyết định chia một nửa số thừa sai về
Macao, chờ ngày thuận tiện hơn sẽ trở lại địa phận hoạt động. Ngài chỉ giữ lại
năm thừa sai Đaminh cho cả hai địa phận. Năm 1859, một lần nữa, Đức cha phải
đổi tên là Tuân, để khỏi bị lộ cho tới ngày chiếu chỉ phân sáp ra đời.
Nỗi Đau của Vị Chủ Chăn
Tả sao cho hết nỗi đau của vị chủ chăn dòng thuyết giáo. Hai cuộc tử đạo của
hai Đức cha An và Xuyên, biết bao hung tín mỗi ngày: các thánh đường bị phá
hủy, nhiều linh mục và thầy giảng bị ngã gục. Giờ đây chiếu chỉ phân sáp lại
nhắm đến giáo dân. Ý thức bổn phận chủ chăn, ngài liền viết một thơ luân lưu
cho khắp địa phận, kêu gọi mọi người thống hối, để Chúa mở tay ban phát mọi sự
lành, kêu gọi tín hữu tin vào Chúa quan phòng, vì “lá cây nhỏ mọn mặc lòng,
nếu Chúa chẳng cho động, nó chẳng động được đâu”, khích lệ mọi người can đảm
xưng đạo cho vững và năng suy niệm cuộc thương khó mà Chúa đã chịu vì nhân
loại hầu được thêm can đảm.
Đêm thu 14.8 năm Tân Dậu (18.9.1861) trong khung cảnh tịch mịch của đêm trăng
rực sáng, Đức cha Liêm ngước mắt nhìn cảnh vật mà lòng xúc động trào dâng.
Ngài nghĩ đến số phận đàn chiên đang bơ vơ thiếu chủ chăn, những gia đình tín
hữu phân tán, vợ một nơi chồng một nẻo, con cái phải xa cha mẹ... Nhưng nỗi
khổ tâm nhất của ngài là cũng đêm đó chủng viện Kẻ Mốt phải giải tán, những
mầm non của Giáo hội thiếu điều kiện phát triển. Cha Khoa thay mặt ngài, giờ
đây đang nói với chủng sinh những lời cuối cùng xiết bao xúc động:
“Từ trước tới nay. Đức cha cố giữ anh em ở đây, và lo liệu cho anh em học hành...
Bây giờ Đức cha buộc lòng phải giải tán nhà trường. Nếu Chúa để chúng ta còn
sống, thì rồi đây có ngày Đức cha sẽ gọi anh em trở lại. Đức cha nhắn lời chúc
lành và dặn dò anh em sống sao cho tốt, trông cậy vào Chúa là Cha nhân lành và
đừng quên cầu nguyện cho ngài, cho địa phận và cho cả Giáo hội Việt Nam. Anh
em hãy thu xếp đi ngay trong đêm nay, khỏi cần bái chào Đức cha, kẻo ngài
không cầm được nước mắt...”.
Cũng đêm đó Đức cha Liêm phải rời làng Kẻ Mốt đến trú ẩn ở Thọ Đức. Ba mươi ba
năm hoạt động trên quê hương Việt Nam đã chất chứa những gánh quá nặng trên
vai ngài. Giờ đây sức khỏe ngài đã giảm sút, râu tóc đã bạc phơ chỉ duy đôi
mắt vẫn giữ được vẻ tinh anh. Cảm thương thay vị cha già bước từng bước mệt
nhọc trên quãng đường trơn trượt như trèo lên đỉnh núi Sọ. Ngày mai sẽ ra sao?
Không địa sở, không nơi ẩn náu, chỉ còn chờ cái ngày cũng chẳng xa, rơi vào
tay những kẻ đang truy nã.
Cùng đi với Đức cha có thầy giảng Giuse Khang. Hai cha con trọ ở Thọ Đức được
ba tuần thì bị lộ. Lại phải xuống thuyền qua thị xã Hải Dương và tá túc trên
thuyền của một giáo hữu, gia đình ông Trương Bính. Được vài ngày, hai vị tình
cờ gặp Đức cha Valentino Vinh và cha Almato Bình dọc theo đường thủy từ Kẻ Nê
xuống. Thật là cuộc hội ngộ đặc biệt, các vị trao đổi, khích lệ nhau thêm can
đảm, và tạ ơn Chúa vì dịp may hiếm có này. Sau đó các vị chia tay nhau mỗi
người một nẻo.
Dưới sự tận tình che giấu của ông Trương Bính, Đức cha và thầy giảng Khang
được ít ngày bằng yên cho đến hôm xảy ra cuộc cãi vã giữa cha con ông Trương
Bính, người con trai vì tức giận cha mẹ, đã đi tố cáo ông bà về tội chứa chấp
Tây dương đạo trưởng. Đội Bằng lúc đó làm chánh tổng liền đem gia nhân đến bắt
Đức cha vào ngày 20.10.1861. Khi bắt, Đức cha đưa đội Bằng một sồ tiền và nói:
“Xin bắt và giam giữ một mình tôi thôi. Hãy để những người đánh cá nghèo nàn
này đi”. Khi thầy Khang nhổ cây sào thuyền định chống cự, thì Đức cha cản lại
rằng: “Đừng chống trả làm gì, hãy phó mặc cho Thánh ý Chúa. Thế là cả hai bị
bắt trói và đưa về Hải Dương.
Đồng Hành Về Trời
Sau khi lấy khẩu cung, Đức cha bị giam trong chiếc cũi chật hẹp, nằm không nổi,
đứng cũng chẳng được, cứ phải khom lưng suốt ngày, chân tay rã rời. Dầu vậy
ngài vẫn tìm cách giảng đạo cho các bạn tù, và rửa tội cho con trai viên đội
Bái, cậu sẽ cùng bị xử tử với Đức cha. Chiều ngày 26.10, sau khi bắt được Đức
cha Vinh và cha Bình, quân lính hò reo ầm ĩ, Đức cha Liêm đang thiếp ngủ bừng
tỉnh dậy. Ba chiến sĩ đức tin trong ba chiếc cũi ngậm ngùi nhìn nhau nhưng
lòng đầy hân hoan, vì thấy được đoàn tụ bên nhau trong những ngày cuối cùng.
Ngày xử được ấn định là 1.11.1861. Ba chiếc cũi được khiêng đi sau đội quân
năm trăm người. Đức cha Liêm trong cũi cuối cùng, trang nghiêm như ngày đại lễ,
thỉnh thoảng ngài giơ tay ban phép lành cho các giáo hữu đứng hai bên đường.
Tại pháp trường Năm Mẫu, ba vị được đưa ra khỏi cũi, cùng cầu nguyện ít phút,
rồi đưa tay cho lý hình trói vào ba cọc. Bản án đuợc đọc lên. Ba hồi chiêng
trống, ba lưỡi gươm vung lên một lúc, chém rơi đầu ba vị anh hùng. Khi các
quan ra về, dân chúng dù lương hay giáo, tranh nhau thấm máu tử đạo.
Ba thi hài được bọc trong ba chiếc khăn và chôn tại chỗ. Thủ cấp các ngài được
treo ở bến đò Hàn ba ngày, nhưng sau đó giáo dân đánh tráo bỏ vào đó ba củ
chuối để đưa về Yên Dật, và sau lại đưa về an táng tại Thọ Ninh một thời gian,
cuối cùng đưa về đền các thánh tử đạo Hải Dương.
Đức cha đã nằm xuống, nhưng chân lý ngài đã truyền giảng, phong thái và nhiệt
tâm của ngài vẫn sống mãi trong các tín hữu và hàng giáo sĩ của địa phận. Tất
cả sẽ nắm tay nhau theo dấu chân vị cha chung để tiếp tục làm chứng cho đức
tin.
Đức Thánh Cha Piô X suy tôn Đức cha Jeronimo Hermosilla Liêm lên bậc Chân
Phước ngày 20.5.1906.
(1): Hiện nay Giáo hội không kính Thánh nữ Philomêna nữa, vì danh xưng này
được tìm thấy nơi huyệt mộ của vị thánh tử đạo lại không phải là tên của người.
Thánh Valentino BERRIO-OCHOA
VINH
Giám mục dòng Đaminh
(1827 - 1861)
Đẹp Như Khúc Tình Ca
Cuộc đời Thánh Valentino Vinh đẹp như một bài thơ và hùng tráng như bản tình
ca bất hủ. Quả thật, cuộc đời ngài chỉ vỏn vẹn có ba mươi bốn năm với ba năm
giám mục, không có nhiều thành quả lẫy lừng, nhưng đã là một thiên tình ca
hùng tráng... Cuộc đời ấy được đan dệt bằng biết bao biến cố thăng trầm, bao
kỷ niệm gian khổ và bao thắng vượt anh hùng. Với tinh thần đơn sơ của một
người tràn đầy tình yêu Chúa và tha nhân, ngài đã biến tất cả thành một giai
điệu nên thơ. Tất cả những nỗi vất vả đã được vị giám mục hầm trú này khoác
cho chiếc áo tươi vui bằng thái độ kiên cường, bằng tình yêu nhiệt thành và sự
trung tín. Ngài biến đổi chúng bằng những phút chiêm niệm sâu xa và bằng nụ
cười bất diệt.
Nỗ Lực Tuổi Trẻ
Valentino Berrio-Ochoa Vinh xuất thân trong một gia đình quý phái, đạo đức
nhưng lại nghèo. Sinh ngày 14.2.1827 tại làng Elorrico, địa phận Vich, nước
Tây Ban Nha. Cuộc đời Valentino chịu ảnh hưởng rất nhiều của song thân. Cậu
học được nơi cha sự cần cù kiên nhẫn, và thừa hưởng nơi mẹ một đức tin sống
động, lòng sùng kính Đức Maria và tính vui tươi hòa nhã với mọi người. Đặc
biệt với mẫu thân, Valentino vẫn hằng ôm ấp mối tình thắm thiết cả khi đã làm
giám mục mà chúng ta có thể thấy được, vẫn dạt dào trong các lá thơ viết về
cho bà.
Vì thân phụ thường đóng bàn ghế cho một nữ tu viện Đaminh trong vùng, nên
Valentino được vào giúp lễ. Nhờ vậy cậu có dịp tiếp xúc với cha linh hướng của
tu viện, một linh mục dòng Đaminh. Khi rảnh rỗi, cậu đến gặp cha để nghe cha
kể chuyện về các vị thừa sai Đaminh tại Việt Nam, về những mẫu gương dấn thân
và những cuộc tử đạo anh hùng. Từ đó, cậu bé mười hai tuổi ôm mãi trong lòng
giấc mộng vàng là được làm linh mục Đaminh và đến phục vụ tại mảnh đất Việt
Nam yêu dấu. Nhưng vì gia đình quá nghèo, cậu phải phấn đấu rất nhiều để biến
mộng ước thành hiện thực.
Sáu năm liền, Valentino phải kết hợp ba chương trình: vừa làm mộc giúp phụ
thân, vừa trau dồi văn hóa phổ thông và xếp thêm giờ học tiếng Latinh. Theo
gương Đức Giêsu nơi xưởng mộc Nazareth xưa, cậu kiên nhẫn chờ đợi ý Chúa thể
hiện. Năm 18 tuổi, nhờ sự giúp đỡ của một linh mục, cậu xin phép cha mẹ gia
nhập chủng viện Logrono. Tại đây, cậu được các giáo sư, các bề trên và bạn bè
quý mến. Mọi người ghi nhận nơi chàng thanh niên này tính chăm chỉ học hành,
một nếp sống đạo đức sâu xa, khổ chế với mình nhưng lại tươi vui với mọi người.
Đức giám mục địa phận, khi kinh lý làng Elorrio ghé thăm gia đình anh, đã nói
với thân mẫu anh rằng: “Bà Maria ơi, có lẽ con bà sẽ làm đến giám mục”.
Sau ba năm triết học với thành quả mỹ mãn, hè năm 1848, thầy Valentino về thăm
gia đình, và thấy cha đã già yếu quá vất vả với công việc, thầy trở lại xin bề
trên được sống ngoại trú để vừa đi học thần học, vừa có thể phụ giúp gia đình
ba mươi tháng. Hơn hai năm rưỡi đã trôi qua như thế, mãi tới khi theo lời đề
nghị của một cha giáo sư, Đức giám mục cho thầy lãnh chức cắt tóc và đặt thầy
làm linh hướng dự khuyết của chủng viện. Đây là trường hợp rất họa hiếm nói
lên uy tín của thầy, tuy còn là sinh viên mà đã được chọn vào một trách vụ
thường dành cho những vị linh mục lão thành đạo đức và nhiều kinh nghiệm.
Vị Linh Hướng Đạo Đức
Lòng tín nhiệm thầy Valentino của Đức cha Irigoyen ngày càng rõ rệt hơn, khi
ngài lần lượt trao ban chức năm, chức sáu và linh mục cho thầy chỉ trong một
năm (1851). Valentino đã chuẩn bị xứng đáng, và trong niềm hân hoan khôn tả,
vị tân linh mục đã viết thơ cho thân mẫu như sau:
“Mẹ yêu dấu của con, hôm qua, ngày 14.6.1851, ngày mộng ước, ngày con được thụ
phong linh mục... Con của mẹ giờ đây đã được tình thương Chúa nhắc lên chức
phẩm cao cả, đến nỗi các thiên thần cũng phải run sợ...” (Thơ 16).
Hơn hai năm tận tụy với chức vụ linh hướng đại chủng viện, cha Valentino vẫn
ôm ấp giấc mộng vàng thuở thơ ấu. Sau khi bàn hỏi với cha linh hướng dòng Tên
tại Loyola, cha xin phép giám mục qua dòng Đaminh. Lúc giã từ người quen, có
người hỏi cha: “Cha đi đâu, và bao lâu mới trở lại?”. Cha đáp: “Tôi đi để quê
tôi có người làm thánh”. Và cha đã khởi sự quyết định nên thánh đó bằng thái
độ từ bỏ dứt khoát: Đường từ nhà đến tu viện Ocana độ ba bốn ngày đường, cha
quyết định đi bộ, không giày dép, không tiền bạc. Hành trang duy nhất là cuốn
sách nguyện. Sau có người thấy tội nghiệp, tìm các ép mời cha đi xe ngựa vài
đoạn đường.
Ocana, một học viện của tỉnh dòng Mân Côi, từ năm 1830, nơi đã đào tạo hai Đức
cha An và Xuyên, khi đó đang làm giám mục chánh phó địa phận Trung Đàng Ngoài,
đã rộng cửa đón vị linh mục linh hướng nổi tiếng, trao tu phục và sau một năm
tập như thường lệ, đã cho cha khấn trọng ngày 12.1.1854. Ba năm sau, cha tiếp
tục giấc mộng thời niên thiếu, nên qua trụ sở tỉnh dòng ở Manila để tìm đường
đến Việt Nam. Sáu tháng lênh đênh trên biển cả, chiếc tàu của cha Valentino
gồm các thừa sai của ba dòng tu Đaminh, Phanxicô và Augustino. Các vị tổ chức
đời sống như một tu viện. Qua thơ cha Valentino thuật lại: các vị cùng nhau
dâng lễ, đọc kinh nguyện mỗi ngày. Dịp tuần thánh, các vị cũng tổ chức nghi lễ
rửa chân, suy niệm đàng thánh giá, bắn pháo bông mừng Phục sinh và tổ chức
việc suy niệm Đức Mẹ trong tháng hoa nữa. Ngày 17.6.1857, cha đến Manila trong
niềm vui của các anh em dòng tại đây. Anh em ra đón cha tại bến tàu, rồi đưa
về thánh đường hát kinh TE DEUM và tạ ơn Đức Mẹ trước bàn thờ Mân Côi.
Biến Ưu Sầu Thành Khúc Ca Vui
Ngày 30.3.1858, cùng với cha Riana Hòa và cha Carreras Hiến, cha Borrio-ochoa
đặt chân lên đất Việt Nam, đến trình diện cha chính Nam và Đức cha Xuyên tại
Kiên Lao. Cơn bách hại đang ở cao điểm: Đức cha An mới bị tử đạo được tám
tháng, thủ cấp của Đức cha Xuyên được treo giá vàng, nên thường xuyên ngài
phải ẩn nấp. Trong thơ chín mươi ba gởi về gia đình, cha Vinh đã ghi nhận:
“Cánh đồng truyền giáo này không thấy lấy một ngày quang đãng, không ngày nào
không phải cố gắng giữ nét vui tươi. Không ngày nào không có đau thương để
khóc, không có lo toan để tìm phương bổ cứu, không có một kẻ theo dõi hay quan
quân truy lùng”.
Sườn núi Canvê trơn dốc của cha Vinh đã bắt đầu. Tại đây tất cả đều còn lạ lẫm:
Ngôn ngữ, tập quán, đường đi, con người và bao nhiêu thứ phải làm quen, phải
học. Thế mà chỉ mấy ngày sau khi chào vị chủ chăn địa phận, vì tình hình an
ninh, mỗi vị phải chia tay nhau ẩn náu mỗi người một phương. Tuy mới chân ướt
chân ráo đến vùng truyền giáo, cha Vinh phải vận dụng sự khôn ngoan và sáng
tạo để hoàn thành những công tác mục vụ, thăm viếng. Tất cả mọi việc đều phải
lén lút.
Hai tháng rưỡi trôi qua, tuy tiếng Việt nói chưa thông thạo, nhưng tài năng và
nhân đức của vị linh mục trẻ tuổi này đã được khẳng định. Đức cha Sampedro
Xuyên, trước nguy cơ có thể bị bắt, đã chuẩn bị cho tương lai của địa phận,
ngài dùng quyền tòa thánh để chọn một giám mục phó có quyền kế vị. Ngài đã
chọn cha Berrio-Ochoa Vinh. Đây là tâm sự của vị tiến chức:
“Thưa Đức cha, nếu được thì xin cất chén đó cho con... Con thấy lòng tràn ngập
lo lắng, áy náy khi nghĩ đến địa vị mà Đức cha muốn đặt con lên. Nhưng điều mà
môi miệng con nói, thì con cũng xin nói cả tấm lòng, đó là xin vâng trọn ý
Chúa, bây giờ và đời đời chẳng cùng”.
Giám Mục “Gậy Tre Mũ Giấy”
Lễ tấn phong tân giám mục Valentino Vinh, quả thực có một không hai trong lịch
sử Giáo hội. Đêm 13 rạng ngày 14.6.1858, Đức cha Xuyên cử hành lễ tấn phong
trong nhà ông trùm Chi ở Ninh Cường. Lễ nghi được tiến hành âm thầm giữa đêm
thâu, không một tiếng hát, không một người tham dự. Hai cha Riano Hòa và
Carreras Hiển là thụ phong, bao tay, bít tất không có, mũ ngọc của tân giám
mục làm bằng bìa cứng cũng phủ giấy trang kim, gậy ngọc là một cây nứa, dây
gậy cuốn bằng rơm cũng được bọc giấy trang kim. Việc chuẩn bị cho ngày lễ,
chúng ta hãy nghe ngài thuật lại trong thở gởi cho cha Orge ở Manila:
“Con thú thật rằng, con muốn thoát ra khỏi vòng ràng buộc này. Nhưng biết bao
lần Đức cha đã bảo con, nên theo lương tâm, buộc con phải vui nhận việc tuyển
chọn... Con không dám chống cự ý Chúa đã rõ rệt. Sau ngày được tuyển chọn, con
chỉ còn vừa đủ thì giờ để cấm phòng. Con lắng nghe ngài phán trong thinh lặng,
không có lấy một cuốn sách nào giúp tĩnh tâm, mà có tìm cũng không ra... Không
phải chỉ thiếu sách cấm phòng, nhưng chiều áp lễ tấn phong, thấy rằng mới chỉ
có độ một nửa khăn áo cần dùng trong nghi lễ, Đức giám mục đại diện tông tòa
và con phải vội vàng hai tay kim chỉ đóng vai thợ may. Tạ ơn Chúa, tới đúng
giờ đã định, chúng con cũng có ít khăn áo xứng đáng... (Thơ 79).
Nếu như Thánh Phaolô xưa tự nhận mình là tông đồ sinh non, vị tân giám mục
cũng tự nhận là giám mục sinh non, sinh thiếu tháng. Chưa đầy ba tháng trên
đất Việt với số tuổi ba mươi mốt, thế mà giờ đây phải quan tâm săn sóc một địa
phận trên 150 ngàn giáo hữu giữa cơn cuồng phong bách hại ác liệt nhất. Lúc
này đây, ngoài Chúa ra, ai có thể cảm thông được nỗi ưu tư của ngài?
Sau ngày tân phong, hai Đức cha và hai linh mục lên xứ Quần Cống. Được ít hôm,
quan án sát Nam Định đến bao vây làng này, khiến mỗi vị phải đi một ngả. Đức
cha Vinh phải chạy sang Trà Lũ, Đức cha Xuyên qua làng Thôn Đông, rồi đến Kiên
Lao thì bị bắt ngày 8.7 và bị xử lăng trì ngày 28.7.1858. Từ nay, Đức cha Vinh
phải một mình lãnh trách nhiệm toàn địa phận Trung. Theo ý vị tiền nhiệm, Đức
cha bỏ địa phận trốn qua tỉnh Hải Dương, là nơi cuộc bách hại còn lắng dịu.
Sau bốn ngày vượt sông băng lạch, ngài đến Cao Xá, tỉnh Hưng Yên, rồi tới nơi
Đức cha Hermosilla Liêm và cha Almato Bình trú ẩn. Được ít lâu, ngài đã tìm
được nơi trú ẩn mới trong vườn nhà anh Thăng, làng Hương La, xứ Tử Nê (Bắc
Ninh). Gia chủ đã đào cho ngài một hầm trú ẩn khá an toàn. Chính tại hầm này,
vị giám mục “hầm trú” đã thành lập tòa giám mục trong gần trọn đời giám mục
của ngài.
Giám Mục Hầm Trú
Khi nghe tin Đức cha Xuyên tử đạo, dầu kiên nhẫn và bình tĩnh, Đức cha Vinh đã
phải phát biểu nửa đùa nửa thật rằng:
“Đức giám mục khả kính Sampedro Xuyên để lại cho tôi một gánh quá nặng. Ngày
nào tôi nhoai đến thiên cung, tôi sẽ tố cáo ngài”.
Trong thư gửi cho một linh mục bạn, ngài viết: “Tôi còng lưng gánh một gánh mà
tôi sợ, rất sợ, sợ đổ vỡ dọc đường...”. Sau đó, Đức cha tìm mọi cách trở về
với địa phận, nhưng không thể được, vì cơn bách hại tại địa phận Trung quá
khắc nghiệt.
Theo cha M. Gispert, có một lần duy nhất trong đời giám mục, Đức cha Vinh về
xứ Kẻ Mèn, thuộc địa phận Trung. Nơi đây, cùng với cha Riano Hòa, hai vị đã
tuyên thệ xây cất một thánh đường dâng kính Đức Mẹ Vô Nhiễm, và nhận Người làm
Bổn mạng của địa phận, nếu Chúa ban cho Giáo hội thoát khỏi cuộc bách hại và
hưởng thái bình. Lời tuyên thệ này về sau khi cha Hòa làm giám mục đã thực
hiện. Đó là thánh đường sau ba lần tái thiết, nay là một thánh đường kiểu
Gothique nguy nga dâng kính Đức Mẹ Vô Nhiễm tại Phú Nhai.
Trở lại vị giám mục hầm trú tại Hương La. Sáu tháng đầu, ngài sống chung với
Đức cha Alcaza Hy, Đức cha phó địa phận Đông, cho đến khi vị này phải rời xứ
truyền giáo tạm lánh qua Macao. Chính tại hầm trú này, Đức cha điều hành địa
phận gần trọn ba năm. Nơi đây, ngài sống như một ẩn sĩ, nhưng vẫn là linh hồn
của địa phận Trung. Sinh hoạt thường nhật của ngài là cầu nguyện hy sinh, viết
thơ cho các linh mục và các giáo xứ bên địa phận. Hỗ trợ Đức cha có bốn đại
chủng sinh và ông lang Thư, người Cao Xá, trong việc sao chép thư luân lưu,
cũng như việc liên lạc.
Thật đáng khâm phục, trong cảnh dầu sôi lửa bỏng như thế, Đức cha vẫn hướng về
ánh sáng cuối đường hầm, vẫn nhìn trời xanh qua kẽ lá, vẫn chuẩn bị cho Giáo
hội tương lai trong hoàn cảnh tưởng như tuyệt vọng này. Trong hầm trú, ngài
vẫn tiếp tục hướng dẫn, dạy thần học cho một số chủng sinh, huấn luyện các
linh mục tương lai. Để ôn học thêm và để việc huấn luyện được đầy đủ, giữa
khung cảnh bão táp ấy, ngài viết thơ cho cha quản lý ở Macao, xin gởi cho cha
bộ sách thần học, bộ Contra Gentiles của Thánh Tôma và nhất là bộ Giáo luật.
Ba năm trải qua như thế. Tất cả ở dưới hầm trú, trừ đôi lần giữa đêm, ngài ra
khỏi đó để thăm và xưng tội với Đức cha Liêm, hoặc đi giúp các bệnh nhân,
nhưng không vượt ra khỏi ranh giới hai làng Đức Trai và Tử Nê. Một vài lần,
ngài phải cuốn gói chạy trốn qua một hầm khác để tiếp tục ẩn nấp. Thực tả sao
cho xiết những nỗi cơ cực và nỗi khổ ngài chịu. Cơ cực vì hầm chật chội, ngột
ngạt, ăn uống thiếu thốn... Khổ tâm vì không thể về với địa phận mình, trong
khi cơn bách hại ngày càng gia tăng. Các hung tín được loan báo tới tấp: Một,
hai... rồi mười tám linh mục tử đạo, các thầy giảng và biết bao giáo hữu bị
ngã gục vì đức tin chân chính. Trong một thơ gửi cho Thánh bộ truyền giáo, cha
viết:
“Rất có thể trong ít tháng nữa, địa phận của tôi chẳng còn thừa sai, chẳng còn
linh mục, không chủng sinh, không thầy giảng và không biết còn nên nói thêm
chăng, không còn bổn đạo (Thơ 93).
Vui Tươi và Xả Kỷ
Tuy sống gian khổ như thế, Đức cha Vinh đã không một lời rên rỉ, không một
tiếng thở than. Cái “chương trình” thánh thiện trong vui tươi và xả kỷ của anh
chủng sinh thợ mộc vừa học vừa làm thời niên thiếu, giờ đây ngài vẫn trung
thành thực hiện. Ta có thể thấy điều đó trong một thơ gửi cho thân mẫu vào
tháng 8.1860:
“Mẹ chí yêu của lòng con,
Mẹ hỏi con sống thế nào, ăn uống làm sao? Mẹ quý mến của con ơi! Con sống tươi
lắm, con làm giám mục cơ mà! Còn thức ăn ngày nào cũng có. Đừng lo mẹ ạ, chúng
con chẳng đói đâu. Nhưng mẹ tưởng hễ làm giám mục là phải ngồi ngựa à? Không,
chúng con tuột giày ra giữa đêm hôm tăm tối, nhoài hết chỗ lội này đến quãng
lội khác. Vậy mà cứ vui thôi. Một hôm, con lội sáu dặm đường, trên mưa tuôn,
dưới bùn trơn, con ngã soành soạch không biết bao nhiêu lần. Tuy là giám mục,
con cũng ướt như chuột và lấm bùn be bét. Nhưng giáo hữu ở đây tốt lắm, về tới
nhà đã thấy họ đổ nước cho con tắm rửa sạch sẽ để chuẩn bị dâng lễ...
Ồ có lẽ mẹ bão: Vinh nhỏ của mẹ ơi, sống thế xìu lắm! Không, chả buồn chả xìu
chút nào mẹ ạ. ở đây người ta sống mạnh, sống tươi, nhanh nhẹn lắm. Chúa an ủi
chúng con trong lao nhọc. Con tuy là “trai già” mà nhảy qua vũng lội vẫn lẹ
như sóc ấy. Mẹ ạ, Vinh trước đã là đứa con nhảy nhót qua núi đồi, thì nay bộ
mặt đầy râu của nó, cũng sẽ làm những tên quỷ già nhất ở trong hỏa ngục phải
run sợ ...” (Thơ 116).
Quả thực, phải có tâm hồn tươi trẻ và siêu nhiên mới có được thái độ và lời lẽ
như vậy, vừa dí dỏm vừa tươi vui pha chút đùa bỡn nữa. Những lá thơ như thế
phản ảnh được sự bỏ mình và nét tươi trẻ của vị giám mục tử đạo ba mươi bốn
tuổi này. Thực là cái vui của các vị thánh, của những tâm hồn đầy Chúa. Chẳng
bao lâu nữa, vẫn với niềm vui tươi và tính đơn sơ phó thác ấy, ngài giơ đầu
đón nhát gươm lý hình, và trên khuôn mặt đẫm máu đào của ngài, còn ánh lên nét
tươi vui.
Tháng 8.1861, chiếu chỉ phân sáp của vua Tự Đức như một cơn hồng thủy tràn lấn
mọi thị xã cũng như thôn quê. Làng Hương La cũng không thể yên ổn được nữa.
Đức cha Vinh liền xuống thuyền với linh mục Almato Bình, xuôi dòng xuống Hải
Dương. Tại đây, may mắn hai vị gặp Đức cha Liêm và thầy Khang đang ở trên một
thuyền khác trong bầu khí thân mật và cảm động. Nhưng sau đó, thuyền ngài lại
phải tiếp tục cuộc hành trình. Các giáo hữu giới thiệu hai vị trọ nhà một
người ngoại giáo làm phó lý ở gần đó. Không ngờ cháu ông này đi báo với quan,
khiến hai vị bị bắt ngày 25.10.1861 và bị đóng cũi giải về Hải Dương. Tại đây,
hai vị gặp lại Đức cha Liêm trong một cũi khác, ngài đã bị bắt trước đó năm
ngày.
Ngày 1.11.1861, ba vị thừa sai cùng bị đem đi xử. Quân lính áp giải đông như
đi rước. Cũi Đức cha Vinh đi giữa hai vị kia. Ngài bình tĩnh ngồi cầu nguyện
như thói quen, nét mặt tươi tỉnh khiến mọi người phải ngạc nhiên. Tại pháp
trường Năm Mẫu, qua ít phút cầu nguyện, lý hình đã chém đầu các ngài theo hiệu
chiêng trống. Thi thể ba vị tử đạo được chôn tại đó, sau được cải về Thọ Ninh
rồi Kẻ Mốt. Đến đời Đức cha Hiền, thi hài Đức cha Vinh được gởi về Macao, và
sau cùng được đưa về quê hương của Ngài.
Đức Thánh Cha Piô X đã suy tôn giám mục Valentino Berrio-Ochoa Vinh lên bậc
Chân Phước ngày 20.5.1900.
NB: Các thơ của Đức cha Vinh được linh mục Jacinto M. Garrastachi OP tổng hợp
xuất bản tại Bilbao 1951. Chúng tôi trích lại theo cuốn “Giám Mục Hầm Trú”
Sàigòn 1958.
Thánh Phêrô ALMATO BÌNH
Linh mục dòng Đaminh
(1831 - 1861)
Xâu Chuỗi và Thanh Gươm
Chân dung của Thánh Almato Bình được phác họa dưới hình một tu sĩ Đaminh có
vầng trán rộng của sự thông minh, với bộ râu của người nghị lực. Cặp mắt ngài
đăm đăm nhìn xuống đôi tay: tay phải cầm ngành lá vạn tuế, một chuỗi Mân Côi
và một thanh đao to bản, tay trái khẽ nâng cao mũi dao với ngón tay cái đang
chạm vào lưỡi, như muốn thử nó sắc cỡ nào, trên môi hé nở một nụ cười.
Đức chân dung ấy nói lên hai đặc điểm của vị thánh: Tín nhiệm vào Đức Maria và
suốt đời trân trọng với phúc tử đạo, không đâm đầu tìm cái chết, nhưng vui
tươi đón nhận nó.
Nụ Hoa Kết Trái
Phêrô Almato Bình chào đời vào lễ Các Thánh 1.11.1831 tại làng Santo Felice
Saserra, xứ Vich, miền Cataluna nước Tây Ban Nha. Thân phụ cậu là ông Salvio
Almato làm nghề y sĩ và thân mẫu là bà Antonia. Cậu có người bác là một linh
mục kinh sĩ phụ trách giải tội cho khắp địa phận và người em gái sau cũng đi
tu.
Từ thơ ấu, cậu Almato đã có những dấu hiệu hâm mộ tu trì. Khi ngồi một mình,
cậu thích xếp hình các nhà thờ hoặc bắt chước các linh mục dâng lễ. Thỉnh
thoảng cậu tập họp các trẻ nhỏ tuổi hơn để cùng đọc kinh Mân Côi, hoặc kể
chuyện giáo lý cho chúng nghe.
Năm 15 tuổi, gia đình cho cậu vào chủng viện. Tại đây, Almato có cơ hội đọc
các bản tin tức về truyền giáo của tỉnh dòng Đaminh Mân Côi tại Viễn Đông. Từ
đó khát vọng truyền giáo luôn sục sôi trong lòng anh. Khi được giám mục Claret
khuyến khích, anh quyết định giã từ bạn bè và gia đình để đến Ocana xin vào
dòng Đaminh. Sau thời gian thử thách, ngày 25.9.1847, anh được lãnh tu phục
vào tập viện, và ngày 26.9.1848, thầy tuyên hứa.
Tháng 9.1849, thầy Almato đến Manila tiếp tục học thần học. Ngoài những giờ
miệt mài học tập, thầy thích tìm nơi thanh vắng để cầu nguyện và đọc sách
thiêng liêng. Năm 1854, thầy được thụ phong linh mục và năm sau được phái đến
phục vụ tại Việt Nam. Ngày 4.8.1855, cha Almato đến địa phận Đàng Ngoài (địa
phận Đông).
Khó Khăn và Nghị Lực
Khi mới đến Việt Nam, cha Almato nhận tên là Bình, ở lại Nam An và Đông Xuyên.
Sau đó cha về chủng viện Kẻ Mốt để học tiếng Việt với cha Gaspar Nghĩa, rồi
được cử đi phụ trách xứ Thiết Nham hơn một năm. Tình trạng sức khỏe của cha
Almato Bình thật yếu kém, cha bị bệnh thường xuyên. Nhưng bên trong thân xác
yếu đuối đó là một khối nghị lực tưởng chừng như vô tận, đủ sức đưa cha vượt
mọi khó khăn thử thách của môi trường truyền giáo.
Từ năm 1857, cuộc bách hại ngày càng khốc liệt, cha Bình bó buôc phải nay đây,
mai đó, ít khi được yên ổn. Ban ngày phải trốn trong hầm ẩm thấp, ban đêm mới
ra ngoài, đi thuyền lẻn đến phục vụ giáo hữu hai bên sông. Những hôm bị bao
vây bất ngờ, cha phải ngủ lại trong bụi rậm, bụi tre hoặc phải băng sông lội
suối dưới trời mưa lạnh giá. Bệnh hoạn, đói rách và nguy cơ bị bắt như ba tai
họa thường xuyên của cha, nhưng vị tông đồ của Chúa đã thắng vượt được tất cả
nhờ chí khí can trường và tinh thần hăng say của tuổi trẻ. Khi tình hình cấm
đạo trở nên gay gắt hơn, các thừa sai Đaminh quyết định chia một nửa tạm lánh
sang Macao, cha Bình tình nguyện xin ở lại Việt Nam.
Trong một thơ gởi cho gia đình, cha viết:
“Con và một linh mục nữa đã ẩn mình bảy, tám tháng nay trong một nhà có sẵn
hang ở dưới lòng đất để núp khi quan quân vây bắt. Nhưng nay mai nếu cha mẹ có
nghe tin con bị bắt, thì xin cha mẹ đừng khóc làm chi. Hãy vui mừng con được
phúc trọng dường ấy”.
Từ tháng 8.1861, dưới ảnh hưởng của chiếu chỉ phân sáp, hàng giáo sĩ hầu như
không thể tìm được chỗ nào an toàn để ẩn náu. Cha Almato Bình, trước đã rời
Thiết Nham sang Kẻ Nê rồi ẩn ở Thọ Ninh, nay lại xuống thuyền đi với Đức cha
Valentino Vinh xuôi theo giòng sông Thái Bình. Đến Hải Dương, hai vị gặp Đức
cha Hermosilla Liêm và thầy giảng Giuse Khang. Ngày 20.10.1861, khi Đức cha
Liêm và thầy giảng Khang bị bắt, thì cha Bình và Đức cha Vinh cũng đang ở trên
một thuyền khác, nhưng may mắn đã chạy thoát được.
Sau biến cố đó, hai vị thấy trốn trên thuyền không yên ổn nữa, nên khi một
giáo hữu là ông Cựu Trọng giới thiệu hai vị tới trọ tại nhà một người ngoại
giáo là ông lang Thửa, hai vị đã đến đó và được tiếp đón niềm nở. Tuy nhiên,
người cháu của ông lang là Khán Cáp, khi biết tin này, liền báo với quan để
lãnh thưởng. Để khỏi mang tiếng xấu, anh ta mời vị thừa sai đi ẩn chỗ khác,
rồi dẫn hai vị ra đồng ruộng cho quan huyện Thanh Hà đến bắt. Hôm đó là ngày
25.10.1861.
Phúc Trường Sinh
Quan Tổng đốc Hải Dương là Nguyễn quốc Cẩm thấy các giáo sĩ Tây có dáng vẻ
hiền lành nên không đành tâm đối xử tàn nhẫn. Ông chỉ điều tra qua loa về tên
tuổi và việc giảng đạo. Cha Bình trả lời: “Tôi là linh mục, tên là Bình, người
I-Pha-Nho, sang An Nam giảng đạo được bảy năm tại nhiều nơi”. Nhưng cha không
nói rõ địa điểm nào cả.
Tuy quan tổng đốc cho giam mỗi vị vào một cũi, nhưng ông lại ra lệnh cho viên
cai ngục phải đối xử tử tế và nghiêm cấm ăn nói lỗ mãng. Thái độ “nương tay”
trên đã được đồn đãi đến tai tổng đốc Nam Định Nguyễn đình Tân, ông đích thân
ra Hải Dương và dùng quyền ép viên tổng đốc ở đây phải lên án trảm quyết. Ngày
1.11.1861, đúng ngày cha Almato tròn ba mươi tuổi, từ nay trở thành ngày sinh
nhật trên trời của cha cùng hai vị giám mục Hermosilla Liêm và Berrio-Ochoa
Vinh.
Ngày xử án, ba chiếc cũi được khiêng đi sau toán lính đông đảo. Cha Bình trong
cũi đầu tiên, tay cầm chuỗi Mân Côi bình thản cầu nguyện, khiến mọi người hiện
diện phải bỡ ngỡ. Tại pháp trường Năm Mẫu, sau ít phút cầu nguyện lý hình đã
chém đầu các ngài trong tiếng chiêng đổ dồn. Thi thể ba vị được chôn cất ngay
tại nơi xử án, sau dời về Thọ Ninh. Hiện nay, thủ cấp cha Almato Bình được tôn
kính ở quê hương Tây Ban Nha, còn hài cốt của cha được an táng trong thánh
đường kính bổn thánh tử đạo Hải Dương.
Ngày 20.5.1909, Đức Thánh Cha Piô X đã suy tôn linh mục dòng Đaminh, cha
Almato Bình lên bậc Chân Phước.
Thực hành giới răn trọng
nhất
Trò chơi Phúc Âm Chúa
Nhật XXXI
Phúc Âm
Khi ấy, có người trong nhóm Luật sĩ tiến đến Chúa Giêsu và hỏi Người rằng:
“Trong các giới răn điều nào trọng nhất?” Chúa Giêsu đáp: “Giới răn trọng nhất
là: Hỡi Israel, hãy nghe đây: Thiên Chúa, Chúa chúng ta là Chúa duy nhất và
ngươi hãy yêu mến Thiên Chúa ngươi hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và hết
sức ngươi. Còn đây là giới răn thứ hai: Ngươi hãy yêu mến tha nhân như chính
mình ngươi. Không có giới răn nào trọng hơn hai giới răn đó”. Luật sĩ thưa
Ngài: “Thưa Thầy, đúng lắm! Thầy dạy phải lẽ khi nói Thiên Chúa là Chúa duy
nhất và ngoài Người chẳng có Chúa nào khác nữa. Mến Chúa hết lòng, hết trí
khôn, hết sức mình và yêu tha nhân như chính mình thì hơn mọi lễ vật toàn
thiêu và mọi lễ vật hy sinh”. Thấy người ấy tỏ ý kiến khôn ngoan, Chúa Giêsu
bảo: “Ông không còn xa Nước Thiên Chúa bao nhiêu”. Và không ai dám hỏi Người
thêm điều gì nữa.
Hướng Dẫn
Qua bài Phúc Âm Chúa Nhật XXXI Thường Niên Năm B, chúng ta thấy được 4 điều
sau đây:
Thứ nhất, chúng ta thấy Chúa Giêsu dạy chúng ta chẳng những phải kính mến Chúa
hết mình mà còn phải yêu thương nhau như mình nữa mới trọn, chứ không phải chỉ
kính mến Chúa hết mình, nói cách khác, kính mến Chúa hết mình còn ở tại việc
yêu nhau như mình nữa, hay yêu nhau như mình là dấu chứng tỏ kính mến Chúa hết
mình.
Thứ hai, theo ý nghĩa của bài Phúc Âm, chúng ta còn thấy, con người chỉ có thể
kính mến Chúa hết mình và yêu nhau như mình khi họ tin nhận “Thiên Chúa, Chúa
chúng ta là Chúa duy nhất” mà thôi. Hay nói cách khác, chính vì con người tin
nhận chỉ có một Thiên Chúa chân thật duy nhất, ngoài ra không còn Vị Chúa Tể
hay thần tượng hoặc ngẫu tượng nào khác, mà họ phải kính mến Ngài hết mình và
yêu nhau như mình.
Thứ ba, cái quí giá nhất trên đời này, trước mặt Chúa cũng như trước mắt thế
gian, đó là yêu thương: yêu thương trọng hơn tất cả mọi lễ vật hiến dâng lên
cho Chúa là thế, đúng như người luật sĩ thưa với Chúa Giêsu trong bài Phúc Âm
hôm nay, và cũng hợp với những gì Chúa Giêsu dạy ở bài giảng trên núi về việc
về làm hòa với người xúc phạm tới mình trước khi dâng của lễ trên bàn thờ (x
Mt 5:23-24).
Thứ bốn, thế nhưng, nhận biết giá trị tuyệt hạng của giới răn trọng nhất là
mến Chúa hết mình và yêu nhau như mình như người luật sĩ trong bài Phúc Âm mà
thôi chưa đủ, còn phải mang ra thực hành nữa mới được, mới được rỗi. Đó là lý
do Chúa Giêsu đã nói với nhà luật sĩ này sau khi ông trình bày cảm nhận của
mình về giới răn trọng nhất, như sau: “Ông không còn xa Nước Thiên Chúa bao
nhiêu”.
Đó là lý do hôm nay chúng ta cùng nhau sinh hoạt trò chơi thực hành giới răn
trọng nhất như sau.
Sinh Hoạt
1. Trò chơi này có thể chơi làm hai cách, một là mỗi nhóm cử ra một người để
chơi chung với các nhóm khác cùng một lúc, người nhóm nào làm sai thì bị loại;
hai là mỗi nhóm cử ra từ 3 đến 5 người để chơi theo từng nhóm, rồi so sánh xem
nhóm nào ít người làm sai nhất thì thắng.
2. Người được nhóm cử ra sẽ phải để ý làm theo những cử chỉ do người quản trò
dạy cho biết cách mến Chúa hết mình và yêu nhau như mình như thế nào, rồi sau
đó người quản trò bảo làm sao thì làm đúng y như vậy.
3. Theo bài Phúc Âm về giới răn mến Chúa hết mình là mến Chúa hết lòng muốn,
hết linh hồn, hết trí khôn và hết sức lực của mình, đồng thời cũng phải yêu
tha nhân như mình. Bởi thế, để thực hành giới răn mến Chúa hết mình và yêu
nhau như mình này, người quản trò có thể chỉ cho người đại diện các nhóm bày
tỏ bằng 5 cử điệu, chẳng hạn: kính mến Chúa “hết lòng muốn” bằng cử chỉ hai
tay ôm ngực (chỗ trái tim), “hết linh hồn” bằng cử chỉ tay phải bịt mắt (mắt
là biểu hiệu của linh hồn và là cửa sổ của linh hồn), “hết trí khôn” bằng cử
chỉ tay trái ấp lên trán, “hết sức lực” bằng cử chỉ hai cánh tay cong lại và
gồng lên theo kiểu người lực sĩ, và yêu thương nhau như bản thân mình bằng cử
chỉ hai bàn tay ôm lấy bụng (vì bụng tiêu biểu cho thông cảm, nên mới có câu
“suy bụng ta ra bụng người”).
4. Sau khi tập cho những người đại diện các nhóm xong, trước khi bắt đầu cuộc
chơi, tất cả tham dự cuộc chơi đều phải bịt mắt, vì yêu mến Chúa cần phải có
đức tin mạnh mẽ, vả lại để không bị ảnh hưởng nhau khi làm. Cuộc chơi thi đua
thực tập mến Chúa yêu người sẽ diễn tiến theo lời người quản trò nói, lúc đầu
(khoảng 3 lần) theo thứ tự chầm chậm các cử điệu, nhưng 5 hay 7 lần sau sẽ nói
làm không theo thứ tự nữa và càng lúc càng nhanh hơn.
5. Cứ sau mỗi một cử điệu thì dừng lại xem ai làm sai thì loại. Nếu chơi từng
nhóm riêng thì người quản trò cứ căn cứ vào số người của nhóm mà nói bấy nhiêu
lần, và sau bằng ấy lần xem nhóm còn lại bao nhiêu người làm đúng. Và so sánh
các nhóm với nhau, nhóm nào có nhiều người làm đúng nhất thì đoạt giải mến
Chúa hết mình và yêu nhau như mình.
31/10 Thứ Sáu
Ðể chấm dứt Tháng Mân Côi 2003
và để hướng về Ngày Thánh Mẫu Thứ Bảy Ðầu Tháng ngày mai Lễ Trọng Kính
Chư Thánh , chúng
ta hãy
CÙNG
GIỚI TRẺ CỬ HÀNH MẦU NHIỆM MÂN CÔI
“Việc cầu Kinh Mân Côi cho trẻ em, thậm chí việc cầu Kinh Mân Côi với trẻ em,
dạy cho các em ngay từ những năm đầu tiên của cuộc đời các em việc ‘ngừng lại
để cầu nguyện’ hằng ngày với gia đình, thực ra không phải là cách giải quyết
cho hết mọi vấn đề, song cũng là một hỗ trợ thiêng liêng không được phép coi
thường. Người ta có thể phản đối là Kinh Mân Côi dường như khó có thể hợp thị
hiếu với trẻ em và giới trẻ ngày nay. Thế nhưng, có lẽ điều chống đối này cố ý
nói đến phương pháp nghèo nàn trong việc cầu Kinh Mân Côi. Vả lại, miễn là
không phạm gì đến câu trúc căn bản của Kinh Mân Côi, cũng không cấm trẻ em và
giới trẻ cầu Kinh Mân Côi, trong gia đình hay trong nhóm hội, với những phương
trợ có tính cách biểu hiệu hay thực tế thích đáng để chúng có thể hiểu biết và
cảm nhận. Tại sao lại không thử đi nhỉ? Với ơn Chúa giúp thì phương pháp mục
vụ cho giới trẻ có tính cách tích cực, hăng say và sáng tạo – như được thực
hiện vào những Ngày Giới Trẻ Thế Giới! – vẫn có thể đạt được những thành quả
hết sức lạ lùng. Nếu khéo thực hiện Kinh Mân Côi, Tôi bảo đảm là giới trẻ một
lần nữa sẽ làm cho người lớn bỡ ngỡ lạ lùng, ở cách thức chúng yêu chuộng kinh
nguyện này và sốt sắng đọc kinh ấy hợp với lứa tuổi của chúng”.
Trên đây là những lời của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nhận định và quả quyết,
trong Tông Thư Kinh Mân Côi Trinh Nữ Maria của Ngài ở đoạn 42, về việc cầu
Kinh Mân Côi với trẻ em và giới trẻ. Đoạn tông thư trên đây có 4 điểm quan
trọng sau đây:
1. “Việc cầu Kinh Mân Côi với trẻ em… là một hỗ trợ thiêng liêng không được
phép coi thường”;
2. “Người ta có thể phản đối là Kinh Mân Côi dường như khó có thể hợp thị hiếu
với trẻ em và giới trẻ ngày nay”;
3. “Cầu Kinh Mân Côi, trong gia đình hay trong nhóm hội, với những phương trợ
có tính cách biểu hiệu hay thực tế thích đáng để chúng có thể hiểu biết và cảm
nhận”;
4. “Nếu khéo thực hiện Kinh Mân Côi, Tôi bảo đảm là giới trẻ một lần nữa sẽ
làm cho người lớn bỡ ngỡ lạ lùng, ở cách thức chúng yêu chuộng kinh nguyện này
và sốt sắng đọc kinh ấy hợp với lứa tuổi của chúng”.
Thật vậy, theo kinh nghiệm bản thân,
trong thời gian hoạt động tông đồ giới trẻ từ năm 1991 tới nay, tôi đã cảm
nghiệm được tất cả những gì Đức Thánh Cha nói đến trên đây.
Về điểm thứ nhất, tôi đã được hân
hạnh “cầu Kinh Mân Côi với trẻ em…”, với các em Thiếu Nhi Fatima Tổng Giáo
Phận Los Angeles hằng tuần, hằng tháng và hằng năm. Hằng tuần vào ngày Thứ Bảy
tại mỗi Đoàn (giáo xứ). Hằng tháng vào ngày Thứ Bảy Đầu Tháng với chung Liên
Đoàn (gồm 5 Đoàn thuộc TGP/LA) ở địa điểm của một Đoàn. Hằng năm vào các dịp
tổ chức chung, như Trại Hè, Trại Huấn Luyện và Khóa Tĩnh Huấn.
Về điểm thứ hai, phải thú nhận là rất hiếm em thích thú việc lần hạt Mân Côi,
sốt sắng và trung thành cầu Kinh Mân Côi. Các huynh trưởng Thiếu Nhi Fatima
khi tuyên hứa để trở thành huynh trưởng đã hứa lần hạt 50 kinh mỗi ngày. Nhưng
kinh nghiệm cho thấy, qua đời sống đạo và tinh thần sinh hoạt phục vụ của các
em, tôi cũng có thể biết các em có lần hạt Mân Côi hằng ngày không? Có những
em tự thú hễ bao giờ các em bỏ tràng hạt xuống là bắt đầu sống bê bối, cho đến
khi cầm tràng hạt lên.
Về điểm thứ ba, từ năm 1996 cho đến hết Năm Thánh 2000, tức 5 năm là đủ 5 Đoàn,
để cùng với Giáo Hội Hoàn Vũ sửa soạn mừng Đại Năm Thánh 2000, tôi đã tổ chức
cho các em Thiếu Nhi Fatima thực hiện việc Cử Hành Mầu Nhiệm Mân Côi vào Thứ
Bảy Đầu Tháng Mân Côi hằng năm, theo cuốn Cử Hành Mầu Nhiệm Mân Côi của tôi.
Vì là cử hành Mầu Nhiệm Mân Côi, chứ không phải chỉ đọc hay cầu Kinh Mân Côi,
mà các em phải thực hiện đủ 15 hoạt cảnh Mầu Nhiệm Mân Côi, trước mỗi 5 mầu
nhiệm là một bài chia sẻ tổng quan, công bố Lời Chúa trước mỗi mầu nhiệm, lá
cờ của từng mầu nhiệm được rước lên trước cộng đoàn, sau mỗi một mầu nhiệm là
một bài thánh ca đứng hát, sau 5 mầu nhiệm là một vũ hoa dâng Mẹ, ngồi đọc 10
Kinh Kính Mừng, và đứng đọc Kinh Lạy Cha, Sáng Danh và Lời Cầu Fatima.
Về điểm thứ bốn, vì cảm nhận được điểm thứ hai khó khăn trên đây, tôi chỉ dám
tổ chức Các Ngày Thứ Bảy Đầu Tháng mà thôi, không dám ép các em làm nhiều hơn,
trừ việc nhắc nhở các em huynh trưởng cố gắng trung thành giữ lời hứa đọc một
chuỗi mỗi ngày. Thế mà, sau các Khóa Tĩnh Huấn hằng năm, từng Đoàn một đã tự
động theo nhau thực hiện việc cầu Kinh Mân Côi chung vào mỗi tối Thứ Bảy hằng
tuần tại Đoàn của mình. Các em đã mời tôi đến tham dự các buổi cầu Kinh Mân
Côi tối Thứ Bảy ấy. Tôi đã tuần tự đến với các em, tuần thì đoàn này, tuần thì
đoàn kia. Thường các em tụ họp thực hiện việc này ở nhà của vị phụ trách hay ở
tại nhà thờ. Buổi tối Thứ Bảy hằng tuần này, các em tụ họp nhau lại để đọc
kinh, chia sẻ lời Chúa và bàn đến việc sinh hoạt Chúa Nhật hằng tuần cho ngày
hôm sau. Tâm điểm của tối Thứ Bảy hằng tuần tại Đoàn này là việc cầu Kinh Mân
Côi. Nhưng các em quì từ đầu đến cuối trong khi đọc kinh. Kinh nghiệm cho thấy,
Đoàn nào trung thành với sinh hoạt đạo đức tối Thứ Bảy hằng tuần này thì tinh
thần huynh trưởng rất hăng, còn Đoàn nào bắt đầu lơ là hay sao lãng buổi tối
sinh hoạt thiêng liêng này thì tinh thần các trưởng đã bị suy yếu.
Cũng về điểm thứ bốn này, tôi vẫn nói khen tặng và phấn khích tinh thần sống
đạo của các em là tối Thứ Bảy là tối của giới trẻ, là thời giờ của phòng trà,
của Karaokê v.v., thế mà các em bỏ hết mọi sự để đi làm một việc hoàn toàn
phản lại với khuynh hướng tự nhiên của mình, rõ ràng là các em được ơn Chúa.
Ngày xưa, ở vào thập niên 1960, bằng tuổi thanh thiếu niên như các em, ở một
nước Việt Nam chưa văn minh như Mỹ Quốc ở vào thập niên 1990 hay đầu thiên kỷ
thứ ba này, thế mà tôi còn sống khô khan, bê bối. Do đó, tôi hết sức cảm phục
các em. Tôi đến chia sẻ với các em những kiến thức của tôi về Thánh Kinh, giáo
lý, Thánh mẫu, tu đức v.v., nhưng thật ra tôi đến để nghe các em giảng cho tôi
bằng chứng từ giới trẻ sống đạo của các em.
Trái lại, đôi khi, việc các em sốt sắng cầu Kinh Mân Côi như thế lại là những
gì chướng tai gai mắt đối với một số người, kể cả người lớn lẫn vài vị lãnh
đạo tinh thần cộng đồng Dân Chúa. Trước mắt những người ấy thì các em Thiếu
Nhi Fatima “chỉ biết đọc kinh”. Thế nhưng, vào những lúc thuận tiện, tôi đã
đặt vấn đề với các vị ấy rằng, nếu đọc kinh, nhất là Kinh Mân Côi, vốn là việc
không hợp với giới trẻ, vốn là những gì giới trẻ không thích, không thích bằng
sinh hoạt vui chơi theo tự nhiên, thì việc các em Thiếu Nhi Fatima thích đọc
kinh hay trung thành đọc kinh như thế không phải là một sự lạ hay sao? Chúng
ta phải tạ ơn Chúa và khen ngợi cùng khích lệ các em mới phải. Ơn gọi của
Thiếu Nhi Fatima, theo gương 3 em Thiếu Nhi Fatima tiên khởi, không phải là
vui chơi như giới trẻ bình thường, mà là từ bỏ cả những gì tự nhiên vô tội của
mình để hy sinh cầu nguyện cho các tội nhân và đền tạ Chúa Giêsu Thánh Thể và
Trái Tim Vô Nhiễm Nguyên Tội Mẹ Maria. Thiếu Nhi Fatima chủ trương đâm rễ vươn
cao, “duc in altum”, muốn là một hạt cải nhỏ bé còn hơn là một cây vả xum xuê
hoa lá cành mà lại bị Chúa nguyền rủa. Chính vì thế, các em đã không cảm thấy
“boring”, không cảm thấy chán, bằng không, các em đã bỏ Đoàn mà đi rồi, chứ
đâu còn tình trạng chẳng những tồn tại và hăng say phục vụ Đoàn hằng tuần như
những tông đồ giới trẻ, mà còn theo nhau dâng mình cho Chúa trong các dòng tu
và chủng viện, điển hình là tại TGP/LA hiện nay (2003) có 3 em (2 thần học năm
thứ nhất và 1 mới vào formation house).
Trên đây là những gì người viết đã thực sự cảm nghiệm khi “cầu Kinh Mân Côi
với trẻ em” Thiếu Nhi Fatima. Riêng về điểm thứ 3, vị tông đồ giới trẻ nào
cũng có thể thực hiện thêm một số điều khác nữa, để làm cho giới trẻ hào hứng
và thấm thía hơn nữa trong việc cầu Kinh Mân Côi. Chẳng hạn, trước mỗi ngắm,
giới trẻ sẽ trình diễn một màn kịch hợp với ý nghĩa của mầu nhiệm của chục
kinh sắp đọc. Như ngắm thứ nhất mùa vui về mầu nhiệm Lời Nhập Thể, giới trẻ
trình diễn về việc tìm cách ngừa thai nhân tạo, hay ngắm thứ hai mùa vui về
mầu nhiệm Lời Nhập Thể được Mẹ Maria cưu mang đi thăm thai nhi Gioan Tiền Hô,
giới trẻ trình diễn một màn tìm cách phá thai v.v. Nếu giới trẻ không trình
diễn thì người hướng dẫn có thể kể một câu truyện có thực, một câu truyện sống
nào đó liên quan đến vấn đề ngừa thai (cho chục thứ nhất), và phá thai (cho
chục thứ hai) chẳng hạn. Để rồi, sau khi đọc 10 Kinh Kính Mừng và 1 Kinh Sáng
Danh, tới phần Lời Nguyện Fatima, thay vì đọc lời nguyện này, cộng đồng giới
trẻ bấy giờ sẽ dâng lời nguyện tự phát, hay được dọn sẵn, để cầu nguyện cho
những cặp vợ chồng ngừa thai nhân tạo (sau chục thứ nhất mùa vui), hay cho
những thai mẫu phá thai (sau chục thứ hai mùa vui) v.v. Cứ thế, theo kiểu cách
và chiều hướng như được gợi ý ở hai mầu nhiệm Mùa Vui thứ nhất và thứ hai này,
chúng ta có thể áp dụng cho cả 20 ngắm.
Ngoài ra, cũng cần phải để ý tới thời
điểm cầu Kinh Mân Côi với giới trẻ nữa. Chẳng hạn, cầu Kinh Mân Côi Mùa Vui
trong Mùa Vọng và Giáng Sinh, 5 Mầu Nhiệm Ánh Sáng trong Mùa Thường Niên Hậu
Giáng Sinh (giữa Mùa Giáng Sinh và Mùa Chay), Mùa Thương trong Mùa Chay và
Tuần Thánh, và Mùa Mừng trong Mùa Phục Sinh và Thường Niên Hậu Phục Sinh (tức
từ Lễ Chúa Phục Sinh cho tới Lễ Chúa Kitô Vua). Tuy nhiên, để tránh tình trạng
cứ suy ngắm 5 Mầu Nhiệm Mân Côi giống nhau kéo dài liên tục cả một Mùa Phụng
Vụ như thế, nhất là Mùa Phục Sinh (7 tuần) và Mùa Thường Niên Hậu Phục Sinh (trên
20 tuần), căn cứ vào nguyên tắc “phương trợ” được ĐTC Gioan Phaolô II đề cập
đến ở điểm thứ ba trên đây, người tông đồ giới trẻ còn có thể cầu Kinh Mân Côi
với giới trẻ bằng cách chiêm ngắm dung nhan Chúa Kitô theo bài Phúc Âm của
Chúa Nhật hằng tuần. Tất nhiên người tông đồ giới trẻ phải đọc và suy ngắm bài
Phúc Âm này trước, để làm sao tìm được đủ 5 ý tưởng cho 5 ngắm, và 5 ý nguyện
cho năm ngắm ấy nữa.
Người viết áp dụng việc cử hành Mầu Nhiệm Mân Côi theo Phụng Vụ Lời Chúa hằng
tuần với giới trẻ Thiếu Nhi Fatima lần đầu tiên vào Ngày Thứ Bảy Đầu Tháng Lễ
Các Thánh 1/11/2003. Theo mẫu thức này, mỗi Đoàn sẽ phải dọn 5 ngắm theo bài
Phúc Âm như vậy khi đến phiên tổ chức Thứ Bảy Đầu Tháng tại Đoàn của mình, vào
những lần sau. Bài Phúc Âm cho Chúa Nhật 31 Thường Niên Năm B ngày 2/11/2003
là bài Phúc Âm về chủ đề “Giới răn trọng nhất”. Bởi thế, Người viết đã chia 5
Mầu Nhiệm Mân Côi theo Phụng Vụ Lời Chúa chủ đề “Giới Răn Trọng Nhất” ra như
sau: chục thứ nhất suy ngắm “yêu Chúa hết tâm can”, chục thứ hai suy ngắm “yêu
Chúa hết linh hồn”, chục thứ ba suy ngắm “yêu Chúa hết trí khôn”, chục thứ bốn
suy ngắm “yêu Chúa hết sức lực”, và chục thứ năm suy ngắm “yêu tha nhân như
mình”. Sau đây là những gì người viết cùng với giới trẻ Thiếu Nhi Fatima chiêm
ngắm dung nhan Chúa Kitô qua ánh mắt và con tim của Mẹ Maria.
Thứ nhất “yêu Chúa hết tâm can”:
Suy Diễn: Chính vì “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất” mà
loài người chúng ta phải kính mến Ngài hết mình và yêu thương tha nhân như
mình. Thật vậy, “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất”, ở chỗ, Ngài
đã dựng nên loài người chúng ta theo hình ảnh Ngài và tương tự như Ngài, nhờ
đó, với tâm linh ý thức và tự do, chúng ta có thể nhận biết Ngài là Đấng Hóa
Công và yêu mến Ngài là Đấng Cứu Độ, như Ngài biết Ngài và yêu Ngài, hầu được
thông phần vào Sự Sống Thần Linh của Ngài và với Ngài.
Ý Nguyện: Lạy “Chúa, Thiên Chúa của chúng con, là Chúa duy nhất”, chính
vì loài người tạo vật chúng con đã được dựng nên theo hình ảnh Chúa và tương
tự như Chúa mà chúng con phải yêu mến Chúa hết tâm can của chúng con, bằng
không, lòng chúng con sẽ không bao giờ được no thỏa và an bình, đúng như Thánh
Âu Quốc Tinh đã “Tự Thú” xác tín: “Chúa đã dựng nên trái tim con cho Chúa nên
lòng con khắc khoải cho đến khi được nghỉ an trong Chúa”. Xin Mẹ Maria, đã yêu
mến Chúa hết lòng khi thưa tiếng “xin vâng”, giúp chúng con biết “yêu Chúa hết
tâm can, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức lực”, và “yêu tha nhân như mình”.
Amen.
(Biệt chú: Có thể chia một nam đọc câu suy diễn một cách suy tưởng chầm
chậm, và một nữ đọc câu ý nguyện một cách thiết tha ước vọng)
Thứ hai “yêu Chúa hết linh hồn”:
Suy Diễn: Chính vì “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất” mà
loài người chúng ta phải kính mến Ngài hết mình và yêu thương tha nhân như
mình. Thật vậy, “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất”, ở chỗ, sau
khi hai nguyên tổ sa ngã phạm tội, đã nhẹ dạ nghe theo chước cám dỗ của tên
sát nhân ngay từ ban đầu là ma quỉ hơn tin tưởng nghe những lời của Thiên Chúa
vô cùng chân thiện, những lời ban sự sống, Chúa vẫn không bỏ mặc con người hết
sức đáng thương; trái lại, Chúa đã tự hứa cứu độ con người, bằng lời hứa sẽ
ban cho họ một Đấng Cứu Độ được sinh ra bởi giòng dõi loài người của họ, bởi
một người phụ nữ.
Ý Nguyện: Lạy “Chúa, Thiên Chúa của chúng con, là Chúa duy nhất”, chính
vì Chúa đã yêu thương chúng con khi chúng con còn là những tội nhân, tức khi
chúng con, sau nguyên tội, đã trở thành những tội nhân ô uế đáng kinh tởm
trước thánh nhan chí ái chí tôn của Chúa, trở thành những kẻ thù đáng Chúa
muôn đời trừng phạt, mà tội nhân diễm phúc chúng con phải yêu mến Chúa là Đấng
vô cùng trọn lành hết linh hồn của chúng con. Xin Mẹ Maria, đã yêu mến Chúa
hết linh hồn khi cất tiếng chúc tụng “Linh hồn tôi ngợi khen Chúa”, giúp chúng
con biết “yêu Chúa hết tâm can, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức lực”, và
“yêu tha nhân như mình”. Amen.
Thứ ba “yêu Chúa hết trí khôn”:
Suy Diễn: Chính vì “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất” mà
loài người chúng ta phải kính mến Ngài hết mình và yêu thương tha nhân như
mình. Thật vậy, “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất”, ở chỗ, qua
Lịch Sử Cứu Độ, Ngài đã tỏ mình ra khi chọn cho Ngài một dân tộc trong các dân
tộc trên trần gian này là dân Do Thái, đã thiết lập giao ước với các tổ phụ
của họ là Abraham, Isaac và Giacóp, sau đó đã trung thành giữ tất cả mọi lời
hứa hẹn và hoàn tất hết những điều giao ước của Ngài, bất chấp dân Ngài tuyển
chọn có liên lỉ bất trung hay bội ước với Ngài bằng việc họ không tuân giữ
giới luật thánh Ngài ban.
Ý Nguyện: Lạy “Chúa, Thiên Chúa của chúng con, là Chúa duy nhất”, chính
vì Chúa hằng quan phòng cho cuộc đời của từng người chúng con trên trần gian
này, và đã luôn tìm cách để tỏ mình ra cho mỗi một người chúng con, chẳng
những qua tiếng lương tâm, mà còn qua những hoàn cảnh thuận lợi, để chúng con
có thể thấy được dấu chỉ thời đại của sự hiện diện Thần Linh và lòng từ ái
Chúa đối với cuộc đời của mỗi người chúng con, mà loài người thấp hèn chúng
con phải yêu mến Chúa hết trí khôn, bằng việc luôn nhận biết Chúa, và nhận
biết Chúa mỗi ngày một hơn. Xin Mẹ Maria, đã yêu mến Chúa hết trí khôn khi ấp
ủ và suy niệm những gì Chúa tỏ ra cho Mẹ, giúp chúng con biết “yêu Chúa hết
tâm can, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức lực”, và “yêu tha nhân như
mình”Amen.
Thứ bốn “yêu Chúa hết sức lực”:
Suy Diễn: Chính vì “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất” mà
loài người chúng ta phải kính mến Ngài hết mình và yêu thương tha nhân như
mình. Thật vậy, “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất”, ở chỗ, Ngài
đã yêu thương thế gian đến ban Người Con Duy Nhất của mình, để ai tin Người
Con là tất cả Mạc Khải Thần Linh của Ngài thì không bị chết song được sự sống
đời đời. Và Con của Chúa cũng đã đến để thực sự tỏ Cha của Người ra, bằng cách
hoàn trọn tất cả những gì đã được Cha Người tiên báo về Người trong Lịch Sử
Cứu Độ, khi Người làm chứng cho sự thật: Người chính là Đấng Thiên Sai được
Chúa là Thiên Chúa chân thật duy nhất tiên báo cho dân Do Thái qua các vị tiên
tri, và đồng thời cũng là Đấng Cứu Thế của toàn thể nhân loại như Vị Thiên
Chúa chân thật duy nhất đã hứa với hai nguyên tổ ngay từ ban đầu sau nguyên
tội.
Ý Nguyện: Lạy “Chúa, Thiên Chúa của chúng con, là Chúa duy nhất”, chính
vì loài người tạo vật tỗi lỗi chúng con đã được Chúa tái sinh bởi trời, với
quyền được làm con cái Thiên Chúa nơi Phép Rửa trong Thánh Thần và nhân danh
Chúa Kitô, nhờ đó chúng con có thể kêu lên “Abba, Lạy Cha”, mà Kitô hữu chúng
con phải yêu mến Chúa hết sức lực của mình, bằng việc sống theo tinh thần Chúa
Kitô, cũng như theo tác động của Thánh Thần. Xin Mẹ Maria, đã yêu mến Chúa hết
sức lực khi lắng nghe và tuân giữ lời Chúa, giúp chúng con biết “yêu Chúa hết
tâm can, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức lực”, và “yêu tha nhân như mình”.
Amen.
Thứ năm “yêu tha nhân như mình”:
Suy Diễn: Chính vì “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất” mà
loài người chúng ta phải kính mến Ngài hết mình và yêu thương tha nhân như
mình. Thật vậy, “Chúa, Thiên Chúa của chúng ta, là Chúa duy nhất”, ở chỗ,
chẳng những đã ban Người Con Duy Nhất của Chúa cho loài người qua Mầu Nhiệm
Nhập Thể, mà thậm chí còn không dung tha cho Con Mình, một đã phó nộp Người vì
tất cả chúng ta, để thực sự chứng tỏ Ngài không phải chỉ là Đấng Hóa Công,
Đấng Cứu Độ mà còn là chính Tình Yêu, một Tình Yêu hiệp thông, một Tình Yêu
tha thiết muốn tất cả được hiệp nhất nên một với Ngài và trong Ngài.
Ý Nguyện: Lạy “Chúa, Thiên Chúa của chúng con, là Chúa duy nhất”, chính
vì Kitô hữu chúng con, bởi Bí Tích Rửa Tội, đã được trở thành chi thể của Chúa
Kitô, để làm nên Nhiệm Thể của Người, một Nhiệm Thể bao gồm tất cả mọi dân
nước và mọi văn hóa trên thế giới, mà chúng con phải yêu thương nhau như chính
bản thân mình, nhờ đó chúng con có thể làm cho thế gian nhận biết chúng con là
môn đệ Chúa Kitô, hầu thế gian cũng được nên một với Giáo Hội trong Cha và Con
và Thánh Thần. Xin Mẹ Maria đã yêu mến loài người bằng tất cả tấm lòng từ mẫu
của Mẹ khi Mẹ đồng công đứng dưới chân thập giá Chúa Kitô, giúp chúng con biết
“yêu Chúa hết tâm can, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức lực”, và “yêu tha
nhân như mình”. Amen.
Tổng Nguyện:
Lạy Thiên Chúa là Tình Yêu, xin thực hiện mọi sự Chúa muốn nơi con, để con
được trở nên mọi sự cho tất cả mọi người, cho tất cả nên một trong Chúa là Cha
và Con và Thánh Thần. Amen.
Kết: Tất cả cùng nhau hát bài “Kinh Hòa Bình” của Thánh Phanxicô Khó
Khăn.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL
Những ngày cuối Tháng Mân Côi
10/2003
Tòa Thánh với vấn đề quảng cáo
ĐTGM John Foley, chủ tịch Hội Đồng Tòa
Thánh Về Truyền Thông Xã Hội, hôm Thứ Ba 28/10/2003, đã ngỏ lời với Liên Hiệp
Chuyên Gia Quảng Cáo Thế Giới ở Brussels, Bỉ quốc, nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành
lập của tổ chức này. Bài diễn văn của vị TGM chủ tịch này mang tựa đề “Tên Tuổi
Tốt là Việc Quảng Cáo hay nhất”. Trước hết, ngài công nhận là quảng cáo đã góp
phần tích cực vào việc tiến bộ về kinh tế, xã hội, thậm chí ngay cả luân lý. Tuy
nhiên, ngài cũng muốn nhấn mạnh đến “một vài nguyên tắc và quan tâm” như sau:
Nguyên tắc và quan tâm thứ nhất đó là
vấn đề “cái là hơn cái có”, vì phẩm giá trời ban của chúng ta lệ thuộc vào cái
là chứ không phải cái có. Bởi thế, “đừng hạ giá người nghèo, cho dù một cách vô
thức. Hãy chú trọng tới phẩm chất, chú trọng đến hiệu năng, chú trọng thậm chí
tới việc phục sức và sạch sẽ hơn cũng như tới dáng vẻ tốt đẹp, song đừng cho
rằng việc sở hữu sẽ làm cho người này ngon hơn người kia”.
“Nguyên tắc thứ hai đó là phải tôn
trọng mỗi một con người…. Chúng ta hồi âm nguyên tắc này với tư cách là những
nhân viên khi chúng ta bị đối xử như là những nguyên tố sản xuất hơn là ngôi vị
con người; chúng ta hồi âm nguyên tắc ấy nơi việc quảng cáo khi những con người
được miêu tả hiện lên như những đối tượng hơn là như những ngôi vị con người, và
nếu chúng ta, thành phần tiêu thụ, thật sự được đối xử như một con số đông nhiều
cần phải đạt tới thay vì như là những ngôi vị con người cần phải được truyền
thông sứ điệp quan trọng”.
“Nguyên tắc thứ ba của đạo lý trong vấn
đề truyền thông đó là công ích. Nơi các xã hội dân chủ vấn đề đang được quan tâm
hơn hiện nay là khía cạnh đạo lý của việc vận động chính trị”. Chẳng hạn như
“các thứ tốn phí cho việc quáng bá đã giới hạn việc đấu tranh về chính trị vào
các ứng viên hay các phái nhóm giầu tiền lắm bạc”, làm trở ngại cho tiến trình
dân chủ”.
ĐTGM chủ tịch đã kết luận là: “Như quí
vị đã quá rõ, việc quảng cáo hết sức ảnh hưởng đến các thứ giá trị và các nền
luân lý trong xã hội, chứ không phải đến thói quen mua bán của dân chúng. Tôi hy
vọng rằng quí vị nhận thức được quyền lực riêng của mình – và quí vị tiếp tục sử
dụng quyền lực này một cách hữu trách, như nhiều người trong quí vị đang làm”.
30/10 Thứ Năm
ĐTC Nhắc Nhở Hai Ý Hướng Chính của
Năm Mân Côi
Buổi triều kiến chung hằng tuần hôm Thứ
Tư 22/10/2003 tuần trước bị át bởi Thánh Lễ mừng 25 năm đăng quang Giáo Hoàng,
tuy nhiên, sau Thánh Lễ với 30 tân hồng y, ÐTC cũng đã đến Sảnh Ðường Phaolô VI
hát Kinh Lạy Nữ Vương với đoàn hành hương tham dự buổi triều kiến chung hằng
tuần. Buổi triều kiến chung Thứ Tư 29/10/2003, vì trời mưa tầm tã, đã được dời
từ Công Trường Thánh Phêrô vào Đền Thờ Thánh Phêrô, nơi ĐTC chào những người
hành hương tham dự buổi triều kiến chung này, rồi Ngài chia sẻ thẩm định của
Ngài về Năm Mân Côi trong Sảnh Đường Phaolô VI.
1. Năm Mân Côi
được chấm dứt ở tháng Mười. Tôi hết lòng tạ ơn Thiên Chúa về thời điểm ân phúc
này, một thời điểm toàn thể cộng đồng giáo hội đã có thể suy tư về giá trị và
tầm quan trọng của Kinh Mân Côi, một kinh nguyện có tính cách Kitô học và chiêm
niệm.
“Cùng với Mẹ Maria chiêm ngưỡng dung
nhan Chúa Kitô” (Tông Thư ‘Kinh Mân Côi Trinh Nữ Maria’, đoạn 3). Những lời được
luôn lưu trong tông thư ‘Kinh Mân Côi Trinh Nữ Maria’ này thực sự đã trở thành
‘câu tâm niệm’ của Năm Mân Côi. Những lời ấy diễn đạt một cách tổng hợp ý nghĩa
thực sự của kinh nguyện vừa giản dị vừa sâu xa này. Những lời này đồng thời cũng
nhấn mạnh đến tính cách liên tục giữa việc dự thảo về Kinh Mân Côi với đường lối
được Tôi phác ra cho Dân Chúa ở tông thư ‘Mở Màn Tân Thiên Kỷ’ trước đó.
2. Thật vậy,
nếu vào lúc mở màn cho thiên kỷ thứ ba, Kitô hữu được kêu gọi thăng tiến như
‘những nhà chiêm ngắm dung nhan Chúa Kitô’ (Tông Thư ‘Mở Màn Tân Thiên Kỷ’, 16),
và các cộng đồng giáo hội được kêu gọi trở thành ‘các học đường cầu nguyện đích
thực’ (cùng nguồn, 33), thì Kinh Mân Côi làm nên ‘đường lối Maria’, một con
đường đặc ân, trong việc chiếm đạt mục tiêu lưỡng diện này. Tha thiết với việc
suy ngắm hơn bao giờ hết ‘mầu nhiệm’ Chúa Kitô, Giáo Hội nhập học đường của Mẹ
Maria để suy niệm về ‘các mầu nhiệm’ của Phúc Âm Người. Đó là ‘đường lối Maria’
(x ibid, 24), một con đường Người đã thực hiện cuộc hành trình đức tin mô phạm
của Mẹ, như người môn đệ tiên khởi của Lời Nhập Thể. Nó đồng thời còn là đường
lối của lòng thành thực sùng kính Thánh Mẫu, một lòng tôn sùng hoàn toàn được
căn cứ vào mối liên hệ giữa Chúa Kitô và Mẹ rất Thánh của Ngài (x. ibid).
3. Trong Năm
Mân Côi ấy, Tôi muốn khuyên dụ Dân Chúa hai ý hướng cầu nguyện chính: đó là ý
hướng cầu nguyện cho hòa bình và ý hướng cầu nguyện cho gia đình.
Thế kỷ 21, được bắt đầu bằng dấu hiệu
hòa giải của Đại Năm Thánh, bất hạnh thay đã được tiếp nối bởi những căng thẳng
dai dẳng về chiến tranh và bạo lực vừa qua. Cuộc khủng bố tấn công gây rối loạn
ngày 11/9/2001, cùng với những gì đã xẩy ra trên thế giới từ bấy giờ, đã gây
thêm căng thẳng trên bình diện toàn cầu. Trước những tình hình đáng lo ngại này
thì việc lần hạt Mân Côi không phải là tác động co mình lại, mà là một tác động
ý thức chọn lựa theo đức tin: ở chỗ khi chiêm ngưỡng dung nhan Chúa Kitô là hòa
bình và hòa giải của chúng ta chúng ta muốn thiết tha nài xin Thiên Chúa tặng ân
hòa bình, qua lời chuyển cầu của Mẹ Maria Rất Thánh. Chúng ta xin Mẹ sức mạnh
cần thiết để trở thành những người xây dựng hòa bình, bắt đầu bằng đời sống hằng
ngày trong gia đình.
Gia đình! Thật vậy, hạt nhân gia đình
phải là lãnh giới đầu tiên cần lãnh nhận, vun trồng và canh giữ bình an của Chúa
Kitô. Tuy nhiên, ở vào thời đại của chúng ta đây, nếu không cầu nguyện, gia đình
càng khó hiện thực ơn gọi của mình. Đó là lý do tại saothật sự cần phải phục hồi
lại tập tục tốt đẹp của việc lần hạt Mân Côi trong gia đình, như đã thực hiện
nơi các thế hệ trước đây. “Gia đình cùng nhau nguyện cầu là gia đình cùng nhau
chung sống” (Tông Thư Kinh Mân Côi Trinh Nữ Maria, đoạn 41).
4. Tôi xin dâng
lên cho Đức Mẹ hai ý hướng này, để xin Mẹ bảo vệ các gia đình và xin ơn an bình
cho cá nhân cũng như cho toàn thế giới.
Cùng với Đức Trinh Nữ, Tôi hy vọng rằng
tất cả mọi tín hữu sẽ quyết tâm chấp nhận đi vào con đường thánh đức, gắn chặt
mắt vào Chúa Giêsu, và với Kinh Mân Côi suy niệmcác mầu nhiệm cứu độ. Đó là hoa
trái quí giá nhất của năm được giành để cầu Kinh Mân Côi này vậy.
Anh Chị Em thân mến,
Trong Năm Mân Côi, toàn thể Giáo Hội đã
cùng với Mẹ Maria chiêm ngưỡng dung nhan Chúa Kitô và đã cố gắng trở thành một
học đường cầu nguyện thực sự. Trước tình trạng chiến tranh, bạo lực và căng
thẳng thì việc cầu Kinh Mân Côi là một tác động ý thức diễn đạt đức tin: ở chỗ
khi suy ngắm Chúa Kitô chúng ta nhờ lời chuyển cầu của Mẹ Maria nài xin ơn hòa
bình, và chúng ta xin Mẹ sức mạnh để trở thành những người xây dựn g hòa bình,
đặc biệt là trong gia đình.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch từ tài liệu
của Tòa Thánh được Zenit phổ biến ngày 29/10/2003
MẸ MÂN CÔI - NGUỒN HY VỌNG CỨU ĐỘ CUỐI THỜI
Tại sao Năm Mân Côi được bế mạc vào Ngày Truyền Giáo 19/10/2003, chứ không
vào cuối Tháng Mân Côi?
Ngày Giáo Hội Truyền Giáo 19/10/2003 Giáo Hội cử hành ba biến cố một lúc: Mừng
Ngân Khánh Giáo Hoàng (1978-2003) của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, mừng Mẹ
Têrêsa Calcutta được ĐTC tuyên phong lên bậc Chân Phước trong chính Ngày Giáo
Hội Truyền Giáo, và bế mạc Năm Mân Côi. Không phải ngẫu nhiên Tòa Thánh, đúng
hơn, Đức Thánh Cha đương kim của chúng ta, cố ý muốn cử hành ba biến cố này cùng
một lúc trong Ngày Giáo Hội Truyền Giáo 19/10/2003.
Trước hết, về việc mừng Ngân Khánh Giáo Hoàng của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II
vào chính ngày Giáo Hội Truyền Giáo này không phải chỉ vì thời điểm trùng hợp,
thời điểm Ngài được tuyển bầu lên làm giáo hoàng (16/10/1978) và đăng quang giáo
hoàng (22/10/1978) của Ngài xẩy ra trước và sau Ngày Chúa Nhật Giáo Hội Truyền
Giáo năm 2003 này. Cho dù thời điểm có trùng hợp đi nữa, thì biến cố Đức Thánh
Cha được tuyển bầu làm giáo hoàng 25 năm trước đây vào Tháng Mân Côi cũng như
vào gần dịp Chúa Nhật Truyền Giáo bao giờ cũng vào Tháng Mười đã là những dấu
chỉ thời đại cho thấy vị giáo hoàng sẽ dẫn đắt Giáo Hội ấy như thế nào, một vị
giáo hoàng, 25 năm năm sau, người ta phải công nhận là một Vị Giáo Hoàng “duc in
altum” (thả lưới ở chỗ nước sâu), một Vị Giáo Hoàng chẳng những hăng say truyền
giáo qua hằng trăm chuyến tông du khắp thế giới, mà còn sâu xa chiêm ngưỡng dung
nhan Chúa Kitô bằng đời sống cầu nguyện, đặc biệt qua Kinh Mân Côi, một kinh
nguyện Ngài đã thêm 5 Mầu Nhiệm Ánh Sáng trong Tông Thư Kinh Mân Côi Trinh Nữ
Maria ngày 16/10/2002, ngày bắt đầu năm giáo triều thứ 25 của Ngài.
Sau nữa, về việc tôn phong chân phước cho Mẹ Têrêsa Calcutta, vị duy nhất trong
6 vị tân Á Thánh được Giáo Hội tuyên phong vào cuối năm 2003 (5 vị khác vào ngày
9/11 cùng năm) được Giáo Hội thực hiện vào chính Ngày Chúa Nhật Truyền Giáo. Sự
kiện này cũng dễ hiểu, vì Mẹ Têrêsa Calcutta chẳng những là vị sáng lập hội dòng
Chư Thừa Sai Bác Ái, một hội dòng phát triển nhanh nhất lịch sử các hội dòng của
Giáo Hội từ trước đến nay, mới trong vòng 50 năm đã phát triển đến 120 quốc gia
với cả 4 ngàn nữ tu trên khắp thế giới, mà còn được ĐTC Gioan Phaolô II, ngay
sau ngày phong chân phước cho Mẹ, 20/10/2003, đã khẳng định với phái đoàn hành
hương tham dự Lễ Phong Chân Phước cho Mẹ rằng “Vị tân chân phước này chắc chắn
là một trong những vị đại thừa sai của thế kỷ 20”.
Thế nhưng, vấn đề lạ ở đây là Năm Mân Côi được kết thúc, được bế mạc vào chính
Ngày Chúa Nhật Truyền Giáo, 19/10/2003, chứ không phải vào cuối Tháng Mân Côi.
Như thế không phải Giáo Hội nói chung và Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nói riêng,
vị giáo hoàng đã ban hành bức Tông Thư Kinh Mân Côi Trinh Nữ Maria, muốn nhấn
mạnh đến mối liên hệ mật thiết sâu xa giữa đời sống nội tâm và cầu nguyện với
việc tông đồ truyền giáo hay sao!? Nếu hoạt động tông đồ truyền giáo là hoạt
động của một nội tâm dồi dào thần linh và là hoạt động cần phải được phát xuất
từ một cuộc sống kết hợp nguyện cầu, một tình trạng thật sự và hoàn toàn “duc in
altum” (thả lưới ở chỗ nước sâu), thì ĐTC đã chí lý khi xác quyết trong Sứ Điệp
cho Ngày Giáo Hội Truyền Giáo 2003 về thời điểm bế mạc Năm Mân Côi như sau: “Nếu
Ngày Chúa Nhật Thế Giới Truyền Giáo, được xẩy ra vào đúng lúc kết thúc Năm Thánh
Mẫu đặc biệt này, được sửa soạn kỹ lưỡng, nó sẽ là một động lực mạnh mẽ hơn nữa
cho việc dấn thân của cộng đồng giáo hội… Tin tưởng chạy đến với Mẹ Maria, bằng
việc hằng ngày đọc kinh Mân Côi và suy niệm các mầu nhiệm đời sống của Chúa Kitô,
là chú trọng đến sự kiện sứ mệnh của Giáo Hội phải được bảo dưỡng trước hết bằng
việc cầu nguyện” (đoạn 2).
Giáo Hội Truyền Giáo toàn cầu ngày nay phải chăng là dấu chỉ tiên báo thời
thế mạt?
Ngày Giáo Hội Truyền Giáo 19/10/2003 được Giáo Hội cử hành 3 biến cố một lúc,
liên quan đến ĐTC Gioan Phaolô II, đến Mẹ Têrêsa Calcutta và đến Kinh Mân Côi
như thế, phải chăng là một dấu chỉ thời đại cho thấy những gì đã được nói đến về
thời thế mạt, về cuộc chung thẩm cánh chung cũng như về tước hiệu Thánh Mẫu Mân
Côi Fatima?
Đúng thế, theo Phúc Âm Thánh Mathêu đoạn 24 câu 12 và 14, thì thời thế mạt hay
thời tận thế sẽ được diễn tiến thứ tự như sau: trước hết là tình trạng lòng
người trở nên nguội lạnh; sau đó là việc truyền bá phúc âm hóa được thực hiện
khắp thế giới; và sau hết mới tới cùng tận. Nguyên văn của hai câu Phúc Âm rất
quan trọng này như sau: “Vì sự dữ tăng phát mà lòng mến của hầu hết trở nên
nguội lạnh… Tin mừng về nước trời sẽ được loan báo khắp thế giới như một chứng
từ cho tất cả mọi dân nước. Chỉ sau khi đó mới tới tận cùng”.
Đem áp dụng hai câu Phúc Âm này vào lịch sử cận đại và hiện đại của thế giới, kể
từ thời Cách Mạng Kỹ Nghệ cuối thế kỷ 17, sang thời Cách Mạng Chính Trị với cuộc
Cách Mạng Pháp từ cuối thế kỷ 18 năm 1789, tới thời Cách Mạng Xã Hội với việc
xuất hiện chủ nghĩa Cộng Sản vào hậu bán thế kỷ 19, và thời Cách Mạng Nhân Bản
với Bản Hiến Chương Nhân Quyền của Liên Hiệp Quốc ban hành ngày 10/12/1948,
chúng ta thấy ứng nghiệm hơn bao giờ hết từng lời từng chữ sự kiện “vì sự dữ
tăng phát mà lòng mến của hầu hết trở nên nguội lạnh”. Hiện tượng thiếu ơn kêu
gọi và bao viện tu bỏ trống ở các nước Âu Mỹ không phải là một chứng cớ hay sao?
Nạn tu trì lạm dụng tình dục, phá giới, phản chống Giáo Hội v.v. không phải là
một chứng cớ mạnh mẽ hơn nữa hay sao?? Trào lưu ly dị và phá thai nơi đời sống
hôn nhân gia đình cũng không cho thấy hiển nhiên tính chất ứng nghiệm của lời
Chúa Giêsu tiên báo ấy hay sao???
Cũng chính “vì sự dữ tăng phát mà lòng
mến của hầu hết trở nên nguội lạnh” như thế, là muối đất men bột (x Mt 5:14,
13:33), Giáo Hội Chúa Kitô, kể từ thập niên 1960, thập niên của Công Đồng Chung
Vaticanô II (11/10/1962-8/12/1965), đã ý thức được sứ mệnh là bí tích cứu độ của
mình (x Lumen Gentium, 1), cũng như nhận thức được bản chất của mình là truyền
giáo (x Ad Gentes, 2), đã nỗ lực canh tân để thực sự trở thành “Ánh Sáng Muôn
Dân” (nhan đề của Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội ban hành ngày 21/11/1964), nhờ đó
mang lại “Vui Mừng và Hy Vọng” (nhan đề của Hiến Chế Mục Vụ về Giáo Hội ban hành
ngày 7/12/1965) đến cho một thế giới càng văn minh vật chất và nhân bản càng sặc
mùi văn hóa sự chết. Chính vị giáo hoàng bất ngờ xuất hiện trước mắt thế giới từ
một nước cộng sản Balan đã được Thiên Chúa sai đến để thực hiện chiều hướng “duc
in altum” (thả lưới ở chỗ nước sâu) và “ad gentes” (cho muôn dân) này của Công
Đồng Chung Vaticanô II. Chính tên hiệu giáo hoàng kép Gioan Phaolô (Gioan nội
tâm; Phaolô truyền giáo) Ngài chọn đã cho thấy rõ chủ hướng dứt khoát ấy của
giáo triều Ngài.
Một trong những việc Ngài làm liên quan đến vấn đề củng cố nội tâm của Giáo Hội
đó là việc tổ chức Mừng Đại Năm Thánh 2000, để Giáo Hội có thể bắt đầu lại từ
Chúa Kitô, bằng việc chiêm ngắm dung nhan Chúa Kitô, “Đấng Cứu Chuộc Nhân Trần”
(Redemptor Hominis, Bức Thông Điệp đầu tiên của Ngài ban hành Chúa Nhật thứ nhất
4/3/1979), Đấng “là tâm điểm của vũ trụ và lịch sử”. Một trong những thành đạt
về truyền giáo Ngài được lịch sử thế giới ghi công đó là hoạt động ngoại giao
mục vụ của Ngài tại Balan trong chuyến tông du thứ hai 6/1979, một chuyến tông
du được các chính khách nổi tiếng trên thế giới đương thời công nhận đã ảnh
hưởng tới việc sụp đổ bất ngờ cả khối Cộng Sản Đông Âu cuối năm 1989, rồi tới
khối Cộng Sản Liên Bang Sô Viết vào ngày 25/12/1991. Việc truyền giáo của Ngài
vẫn tiếp tục cho tới dịp mừng ngân khánh giáo hoàng của Ngài là 102 chuyến tông
du khắp thế giới không phải là những gì đã ứng nghiệm lời Chúa Giêsu tiên báo:
“Tin mừng về nước trời sẽ được loan báo khắp thế giới như một chứng từ cho tất
cả mọi dân nước”. Sự kiện giáo triều của Ngài lúc bắt đầu mới có 85 quốc gia
liên hệ ngoại giao với Tòa Thánh Vatican hay với Quốc Đô Vatican nay đã lên tới
174 quốc gia, quá gấp đôi một chút, không phải là dấu chứng cho thấy ảnh hưởng
truyền giáo của Ngài đã lan “tới tận cùng trái đất” (Acts 1:8) như Chúa Giêsu
truyền cho các tông đồ trước khi về trời hay sao?
Sự kiện “Tin mừng về nước trời sẽ được loan báo khắp thế giới như một chứng từ
cho tất cả mọi dân nước” chẳng những được thực hiện bởi chính hàng giáo phẩm,
bởi chính đấng thừa kế chính vị trưởng tông đồ đoàn Phêrô, mà còn được thực hiện
bởi đặc sủng nữa, bởi một nữ tu nhỏ con, tầm thường, ốm yếu, đơn thân và vô danh
tiểu tốt vào hậu bán thập niên 1940. Đó là Mẹ Têrêsa Calcutta. Vị nữ tu sáng lập
hội dòng Chư Thừa Sai Bác Ái này đã không thực hiện một đức ái trọn hảo Kitô
giáo tại Calcutta, rồi tới khắp Ấn Độ từ đầu thập niên 1960, sau đó tới khắp thế
giới, nhất là thế giới Cộng sản trong suốt thập niên 1980 và 1990. Cho tới khi
Mẹ qua đời ngày Thứ Sáu 5/9/1997, tức sau 47 năm sau, từ khi hội dòng của Mẹ
được Giáo Hội chính thức công nhận ngày 7/10/1950, đã có hơn 4 ngàn Chư Thừa Sai
Bác Ái đã có mặt tại 123 quốc gia, kể cả các nước cộng sản. Như thế, tình trạng
“vì sự dữ tăng phát mà lòng mến của hầu hết trở nên nguội lạnh”, đối với Chúa
cũng như đối với nhau, đã không được đền đắp và cải tiến bằng đức bác ái trọn
hảo của riêng bản thân Mẹ Têrêsa cũng như của chung hội dòng của Mẹ, một đức ái
thực sự “như một chứng từ cho tất cả mọi dân nước” hay sao?
Tuy nhiên, nơi sự kiện “Tin mừng về nước trời sẽ được loan báo khắp thế giới như
một chứng từ cho tất cả mọi dân nước” bởi Mẹ Têrêsa Calcutta và hội dòng Chư
Thừa Sai Bác Ái của Mẹ còn có một tín hiệu chung thẩm nữa. Ở chỗ, vị sáng lập
hội dòng này, qua những lần được Chúa Giêsu thầm thĩ thúc giục trong lòng, Mẹ đã
chủ trương phục vụ hết mọi thành phần nghèo khổ nhất trong các người nghèo, và
Mẹ nhìn thấy nơi thành phần nghèo khổ nhất này hình ảnh của Chúa Kitô, đúng như
những gì Vị Thẩm Phán Cánh Chung phán với cả thành phần chiên lẫn dê: “Khi các
người làm (không làm những điều ấy) cho một trong những người anh em hèn mọn
nhất của Ta là làm (không làm) cho chính ta” (x Mt 25:40,45). Phải chăng những
việc Mẹ Têrêsa đã làm và Chư Thừa Sai Bác Ái của Mẹ đang tiếp tục làm trên khắp
thế giới cho thành phần hẹn mọn nhất được đồng hóa với Chúa Kitô đây, chẳng
những “như một chứng từ cho tất cả mọi dân nước” thấy, mà còn là những gì đang
sửa soạn cho Chúa Kitô đến trong vinh quang đức ái, có các thần trời sống bác ái
hầu cận để phán xét thế gian về lòng mến của họ (x Mt 25:31)?
Chúng ta không biết sự kiện “Tin mừng về nước trời sẽ được loan báo khắp thế
giới như một chứng từ cho tất cả mọi dân nước. Chỉ sau khi đó mới tới tận cùng”
sẽ xẩy ra như thế nào. Nói cách khác, chúng ta không biết được chính xác việc
loan báo tin mừng khắp thế giới của Giáo Hội đây sẽ kéo dài tới bao lâu thì ngày
cùng tháng tận mới tới. Chúng ta, cũng qua Mạc Khải, chỉ biết rằng “cho tới khi
đủ số Dân Ngoại”, tức cho tới khi “toàn dân Do Thái” trở lại nhận biết Chúa Kitô
là Đấng Thiên Sai (x Rm 11:25-26), như Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo, ở số
674, xác nhận, mới tới ngày cùng tháng tận. Như vậy, dù chúng ta cũng không biết
“đủ số Dân Ngoại” là bao nhiêu, và cho tới bao giờ mới đủ, nhưng hễ bao giờ thấy
“toàn dân Do Thái” nhận biết Chúa Kitô của Kitô giáo là Đấng Thiên Sai, Đấng Cứu
Thế của họ, thì bấy giờ chúng ta biết rằng thời hạn của Dân Ngoại đã mãn. Hoạt
động truyền giáo ngay trước thời cùng tận như lời Chúa Giêsu tiên báo trong Phúc
Âm Thánh Mathêu trên đây, theo nghĩa này, là để tăng lên cho “đủ số Dân Ngoại”.
Tuy nhiên, nếu vì dân Do Thái cứng lòng mà Dân Ngoại được hưởng phúc thế nào,
thì dân Do Thái cũng được Thiên Chúa của họ xót thương khi Dân Ngoại bắt đầu
quay ra phản bội Ngài, hay nói cách khác, khi con cái Giáo Hội bắt đầu chạy theo
văn minh vật chất và duy nhân bản trở thành vô thần, bỏ Chúa.
Hiện tượng hay tình trạng Dân Ngoại hay các phần tử của Giáo Hội Chúa Kitô càng
ngày càng trở thành vô thần cũng đã được Chúa Kitô tỏ cho biết khi Người nói về
dụ ngôn 10 cô phù dâu, thành phần Kitô hữu môn đệ chờ mong Người tái giáng, một
biến cố xẩy ra vào ngay nửa đêm, tức vào lúc mọi người đang mê ngủ, kể cả những
cô phù dâu khôn ngoan mang dầu theo với đèn (x Mt 25:5-6). Đúng thế, như Chúa
Kitô được chôn táng trong mồ trước khi vinh hiển phục sinh thế nào, Giáo Hội
cũng sẽ phải trải qua những ngày tăm tối khủng khiếp cuối cùng về đức tin như
vậy, trước khi được phục sinh trong vinh quang của Chúa Kitô tái giáng. Sách
Giáo Lý Công Giáo ở số 675 đã khẳng định tình trạng này như sau:
• “Trước khi Chúa Kitô đến lần thứ hai, Giáo Hội phải trải qua một cuộc thử
thách sau cùng, một cuộc thử thách sẽ làm lay chuyển đức tin của nhiều tín hữu
(x Lk 18:8; Mt 24:12). Bách hại đi kèm theo cuộc lữ hành của Giáo Hội trên mặt
đất (x Lk 21:12; Jn 15:19-20) sẽ tỏ ra cho thấy ‘mầu nhiệm của gian tà’ nơi hình
thức lừa bịp về đạo giáo, ở chỗ nĩ cống hiến con người một giải đáp trước mắt
cho những vấn nạn của họ với giá họ phải trả là chối bỏ sự thật. Cái lừa bịp về
đạo giáo thượng hạng là cái lừa bịp Phản Kitơ, một chủ trương ngụy kitơ làm cho
con người tơn vinh mình hơn Thiên Chúa và hơn Đấng Thiên Sai đến trong xác thịt
của Ngài (x 2Thess 2:4-12; 1Thess 5:2-3; 2Jn 7; 1Jn 2:18,22)”.
Tuy nhiên, dù các cô phù dâu khôn ngoan có ngủ, nhưng lòng của họ vẫn thức, vì
dầu đức cậy của họ vẫn còn đó, không cạn kiệt, không tuyệt vọng chán chường
trước bóng dáng biệt tăm của “Đấng đang đến, đã đến và sẽ đến” (Rev 1:8), tức họ
vẫn có thể đốt lên cây đèn đức tin cho nó lại bừng sáng ngọn lửa đức mến để rạng
rỡ tiến ra nghênh đón chàng rể Giêsu bất chợt đến với cô dâu Giáo Hội (x Rev
21:2).
Việc cầu Kinh Mân Côi ngày nay là tác động ngưỡng vọng Chúa Kitô tái giáng!
Nếu đức mến là ngọn lửa bừng sáng ở phần bên trên ngọn đèn đức tin, một đức mến
là tiêu biểu cho việc tông đồ truyền giáo và là một đức mến sáng ngời nơi việc
tông đồ truyền giáo, thì đức cậy là một chất lỏng ở dưới lòng của cây đèn đức
tin, một đức cậy tiêu biểu cho đời sống nội tâm, và là sinh lực của đời sống cầu
nguyện, thì phải chăng Kinh Mân Côi có liên hệ với thời thế mạt, vì Kinh Mân Côi
là một kinh nguyện thông dụng nhất của Kitô hữu và cho Kitô hữu, một kinh nguyện,
với nội dung khi được đọc lên, chứng tỏ con người dù tội lỗi đến đâu cũng vẫn
còn lòng trông cậy, vẫn còn khao khát muốn được cứu rỗi, vẫn còn nhận biết Đấng
Tối Cao nơi Kỳ Công Tuyệt Tác Maria của Ngài.
Đúng thế, thực tế cho thấy, dù linh hồn đã hoàn toàn bị tắt lửa đức mến, ở chỗ,
bỏ cả Chúa, không còn xưng tội rước lễ, tức không còn dám đến với Chúa qua các
Bí Tích Thánh, nhất là trường hợp ở trong những hoàn cảnh (như chung sống ngoại
hôn) không thể hay không được xưng tội rước lễ, nhưng nếu còn dầu đức cậy, còn
biết cầm lấy tràng hạt, còn nắm chặt lấy Kinh Mân Côi, tức còn nhận biết chẳng
những Vị đã được “Thiên Chúa là Đấng toàn năng đã làm cho những sự trọng đại” (Lk
1:49), qua lời chúc tụng “Kính mừng Maria đầy ơn phúc, Đức Chúa Trời ở cùng Bà…”,
mà còn nhận biết chính bản thân vô cùng hèn yếu và khốn nạn đáng thương của mình
nữa, qua lời tuyên xưng van nài “cầu cho chúng con là kẻ có tội khi nay và trong
giờ lâm tử”, chắc chắn họ vẫn còn kịp thời để ra đón Chúa Kitô bất cứ lúc nào
Người đến. Phải chăng đó là lý do tại sao trong Biến Cố Thánh Mẫu Fatima 1917,
Mẹ Maria không xưng mình với một tước hiệu nào khác, như Mẹ đã xưng mình ở Lộ
Đức năm 1858 với tước hiệu “Ta Hoài Thai Vô Nhiễm Tội”, mà lại là tước hiệu: “Ta
là Đức Mẹ Mân Côi” vào lần hiện ra cuối cùng ngày 13/10/1917, một tước hiệu được
kèm theo hiện tượng mặt trời biến động trên không trung làm cho 10 ngàn người
chứng kiến bấy giờ tưởng tận thế xẩy ra?
Trước hết, tước hiệu “Ta là Mẹ Mân Côi” liên quan đến chính Đức Mẹ. Theo lịch sử
Giáo Hội, nếu tước hiệu Đức Mẹ Mân Côi được gắn liền với Vị Nữ Vương Thắng Trận,
ở cả việc chinh phục lạc giáo, như chinh phục bè rối Albigense thời Thánh Phụ
Đaminh vào thế kỷ 12, lẫn việc chiến thắng ngoại thù của Giáo Hội, như ở trận
hải chiến gần Vịnh Côrintô với Hồi giáo năm 1571, những sự kiện lịch sử đã được
Đức Thánh Cha Lêô nhắc đến trong Thông Điệp về Kinh Mân Côi của Ngài, Thông Điệp
Supremi Apostolatus ban hành ngày 1/9/1883, thì không còn thời nào như thời đại
văn minh của con người ở thế kỷ 20 tới nay, một thời đại văn minh đầy lạc thuyết,
với biết bao tiên tri giả xuất hiện (x Mt 24:5,11,24), được tiêu biểu và gồm tóm
nơi Tân Tiến Thuyết là lạc thuyết đã bị Thánh Giáo Hoàng Piô X lên án qua Thông
Điệp Pascendi Dominici Gregis ban hành ngày 8/9/1907, vì theo Ngài nó là “tổng
hợp tất cả các lạc thuyết” (Thông Điệp, số 39), cũng như qua Bản Lên Án Những
Sai Lầm của Tân Tiến Thuyết ban hành ngày 3/7/1907, cũng là thời đại Giáo Hội bị
cả ngoại thù là các lực lượng cực đoan tôn giáo (nhất là Hồi giáo, kể cả Ấn giáo)
bách hại và sát hại.
Hiện tượng mặt trời biến động ngày 13/10/1917 là một dấu chỉ thời đại cho thấy
Mẹ Mân Côi là Nữ Vương Trời Đất, cho thấy quyền năng vô địch của Mẹ trên vũ trụ
cũng như trong lịch sử loài người diễn tiến trong vũ trụ này. Nếu mặt trời là
tiêu biểu cho mặt trời công chính là Chúa Kitô thì Mẹ Mân Côi Maria đang sửa
soạn cho Vị Thẩm Phán Chung Thẩm này đến trong vinh quang vào ngày thế mạt.
Ngoài ra, nếu mặt trời là trung tâm của vũ trụ, liên quan đến vận mệnh của vũ
trụ nói chung và của loài người nói riêng, thì Mẹ Mân Côi Maria, một khi làm cho
mặt trời biến động như thế, Mẹ sẽ là vị nắm trong tay mình vận mệnh của cả vũ
trụ lẫn thế giới loài người.
Chính Thiên Chúa, Đấng “muốn thiết lập lòng tôn sùng Trái Tim Vô Nhiễm Nguyên
Tội Mẹ trên thế giới”, một bí mật đã được Mẹ Maria tiết lộ cho 3 Thiếu Nhi
Fatima biết ngày 13/7/1917, thực sự đã làm cho uy quyền Mẹ Maria được loài người
nhận biết vào cuối thế kỷ 20, qua hiện tượng Ngài đã làm cho Nước Nga trở lại
vào chính Lễ Giáng Sinh 25/12/1991, khi vị lãnh đạo cuối cùng của Khối Liên Bang
Sô Viết là Gorbachev chính thức từ chức. Tuy nhiên, hiện tượng Nước Nga tự động
trở lại quyết liệt này, chỉ xẩy ra sau khi Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II hoàn
toàn đáp ứng ý Thiên Chúa muốn, như được Mẹ tỏ cho chị Lucia ngày 13/6/1929, là
việc Ngài muốn ĐTC phải cùng với hàng giáo phẩm thế giới hiệp dâng Nước Nga cho
Trái Tim Vô Nhiễm Nguyên Tội Mẹ. Tuy nhiên, tác động hiến dâng cần thiết đã được
Đức Piô XII thực hiện từ ngày 31/10/1942 và 7/7/1952, rồi Đức Phaolô VI vào ngày
21/11/1964 trong Công Đồng Chung Vaticanô II, nhưng cuối cùng chỉ hoàn trọn vào
ngày 25/3/1984, đúng như cách thức Thiên Chúa muốn, sau biến cố Đức Gioan Phaolô
II bị ám sát vào chính ngày 13/5/1981, ngày kỷ niệm Đức Mẹ hiện ra ở Fatima lần
đầu tiên.
Sự kiện Mẹ Maria xuất hiện liên tiếp từ đầu thế kỷ 19, và sự kiện Thiên Chúa làm
cho Mẹ được nhận biết vào cuối thế kỷ 20, đã xẩy ra đúng như lời tiên báo của
Thánh Long Mộng Phố trong cuốn Thành Thật Sùng Kính Mẹ Maria, ở số 49 và 54 (dưới
đây), được viết từ đầu thế kỷ 18 về “những thời buổi sau này” liên quan đến việc
tỏ hiện của Mẹ Maria, Đấng đã bắt đầu Thời Điểm Maria của mình với Biến Cố Thánh
Mẫu Paris năm 1830 với chị Thánh Catarina Labuarê, qua Biến Cố Thánh Mẫu Lộ Đức
năm 1858 với Thánh Nữ Bênađetta, đến Biến Cố Thánh Mẫu tuyệt đỉnh ở Fatima năm
1917 với 3 Thiếu Nhi Fatima, 2 em nhỏ trong 3 em bấy giờ đã được phong chân
phước ngày 13/5 trong Đại Năm Thánh 2000.
• “Qua Mẹ Maria ơn cứu độ thế giới đã được mở màn thế nào thì cũng qua Mẹ
Maria nó phải được chấm dứt như thế… Vào lần đến thứ hai của Chúa Kitô, Chúa
Thánh Linh sẽ làm cho Mẹ được nhận biết và hiện lộ, để qua Mẹ, Chúa Giêsu Kitô
được nhận biết, yêu mến và phụng sự” (đoạn 49);
• “Quyền năng của Mẹ Maria trên tất cả mọi quỉ thần đặc biệt sẽ được sáng tỏ vào
những thời buổi sau này, khi mà Satan sẽ giăng bẫy tấn công gót chân của Mẹ, tức
là tấn công những tôi tớ khiêm hạ của Mẹ cũng như tấn công các con cái nghèo hèn
của Mẹ, thành phần Mẹ sẽ dấy lên để chống lại hắn” (số 54).
Nếu tước hiệu “Ta là Mẹ Mân Côi” liên quan đến người cầu Kinh Mân Côi, đến chính
Mẹ Maria, thì tước hiệu này còn liên quan cả đến chính Kinh Mân Côi nữa. Thật
thế, tước hiệu “Ta là Mẹ Mân Côi” liên quan đến chính bản chất của việc cầu
nguyện nói chung, nhất là của việc cầu nguyện bằng Kinh Mân Côi nói riêng. Theo
Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, ở đoạn 3 của Tông Thư Kinh Mân Côi Trinh Nữ
Maria, Ngài đã định nghĩa “việc cầu kinh Mân Côi không là gì khác ngoài việc
cùng với Mẹ Maria chiêm ngưỡng dung nhan Chúa Kitô”.
Vậy khi trung thành cầu Kinh Mân Côi, linh hồn chẳng những tỏ ra nhận biết Thiên
Chúa nơi Kỳ Công Tuyệt Tác Maria của Ngài, và nhận biết thân phận tội lỗi đáng
thương của mình, mà còn tỏ ra ngong ngóng trông đợi Chúa Kitô nữa. Thật thế, khi
chiêm ngưỡng dung nhan Chúa Kitô qua các Mầu Nhiệm Mân Côi, linh hồn không phải
chỉ suy tưởng nguyên về những gì Người đã làm cho loài người khi Người còn sống
trên trần gian, mà thực sự họ tỏ ra khao khát được hoàn toàn hiệp nhất nên một
với Người, được trọn vẹn nên giống hệt như Người, nhất là được đời đời hợp hoan
với Người trên nơi trường sinh vinh phúc, nghĩa là họ khao khát cho những gì
Người làm được “nên trọn” (Jn 19:30), nơi bản thân họ, trên thế gian, trong lịch
sử loài người, nhất là vào ngày cùng tháng tận. Có thể nói việc cầu Kinh Mân Côi
chính là việc ngưỡng vọng Chúa Kitô tái giáng trong vinh quang, là việc ngưỡng
vọng cho Vương Quốc của Người trị đến.
Nếu Mẹ Maria thực sự xuất hiện là để dọn đường cho Con Mẹ tái giáng, như Tiền Hô
Gioan Tẩy Giả xưa kia dọn đường cho Người đến với dân Do Thái lần đầu, thì lời
Mẹ kêu gọi vào ngày 13/10/1917 để hoàn toàn kết thúc Biến Cố Thánh Mẫu Fatima:
“Đừng xúc phạm đến Chúa là Thiên Chúa của chúng ta nữa, vì Người đã bị xúc phạm
nhiều lắm rồi”, cũng là lời âm vang của sứ điệp Phúc Âm: “Thời gian đã trọn.
Nước Thiên Chúa đã gần. Hãy ăn năn hối cải và tin vào Phúc Âm” (Mk 1:15). Mẹ
Maria đã và đang dọn đường cho Con Mẹ tái giáng ở chỗ Mẹ hiện ra đây đó để thức
tỉnh con người, nhờ đó họ có thể tỉnh thức khi Người đến, tức để họ có thể ra
nghênh đón Người. Mẹ Maria dọn đường cho Con Mẹ đến là ở chỗ đó, ở chỗ sửa soạn
cho thành phần Kitô hữu, như những kẻ giúp việc ở tiệc cưới Cana (x Jn 2:5), sẵn
sàng cho việc Người tỏ vinh hiển của Người ra vào giờ của Người. Như thế, nếu
việc cầu Kinh Mân Côi là tác động “cùng Mẹ Maria chiêm ngắm dung nhan Chúa Kitô”
thì việc cầu Kinh Mân Côi này cũng là tác động tỏ ra muốn nghe theo lời Mẹ căn
dặn “hãy làm theo những gì Người bảo” để Chúa Kitô có thể tỏ vinh quang của
Người ra nơi chính bản thân con người cầu Kinh Mân Côi, và qua họ trên thế gian,
tức để thế gian là nơi đã được “Lời hóa thành nhục thể và ở giữa chúng ta” (Jn
1:14) sửa soạn sẵn sàng nghênh đón “Con Người đến trong vinh quang” (Mt 25:31).
Ðaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, những
ngày cuối Tháng Mân Côi 2003
29/10 Thứ Tư
Phụng Vụ Giờ Kinh Tối: Ý nghĩa và cấu trúc
(Bài giáo lý 89 về việc cầu nguyện bằng Thánh Vịnh, Thứ Tư 15/10/2003)
Căn cứ vào nhiều bằng chứng chúng ta
biết được rằng, từ thế kỷ thứ 4 trở đi, phụng vụ giờ kinh sáng và giờ kinh tối
đã có cơ sở vững chắc nơi cả Giáo Hội Đông Phương lẫn Tây Phương. Thánh Ambrôsiô
chẳng hạn, đã nói: “Giống như mỗi ngày, dù đi đến nhà thờ hay cầu nguyện tại gia,
chúng ta đều bắt đầu với Thiên Chúa và kết thúc nơi Ngài, thì chớ gì mỗi ngày
chúng ta sống trên thế gian này cũng như trong sinh hoạt của từng ngày sống của
chúng ta được bắt đầu với Ngài và kết thúc trong Ngài” ("De Abraham," II, 5,22).
Như giờ kinh ban mai được thực hiện vào
sáng sớm thế nào thì giờ kinh tối cũng được thực hiện khi chiều xuống như thế,
vào giờ khắc của lễ toàn thiêu được tiến hương trong đền thờ Giêrusalem. Vào giờ
khắc ấy, Chúa Giêsu, sau khi chết trên cây thập giá, được an táng trong mồ đá,
để hiến dâng mình cho Cha vì phần rỗi thế gian.
Trong việc giữ các truyền thống tương
xứng của mình, các Giáo Hội khác nhau đã sắp xếp Phụng Vụ Giờ Kinh theo nghi
thức riêng của mình. Ở đây chúng ta chỉ nói đến lễ nghi Rôma mà thôi.
2. Buổi cầu
nguyện được bắt đầu với lời kêu cầu “Chúa ơi, xin đến giúp con” Deus in
adiutorium, câu thứ hai của bài Thánh Vịnh 69 là bài Thánh Vịnh được Thánh
Bênêđictô ấn định cho hằng giờ. Câu này nhắc nhở chúng ta rằng chỉ có nhờ Thiên
Chúa chúng ta mới có ơn để xứng đáng chúc tụng Ngài. Câu ấy được tiếp theo bằng
lời Vinh Danh, vì vinh quang của Chúa Ba Ngôi nói lên chiều hướng thiết yếu của
kinh nguyện Kitô giáo. Sau hết, trừ trong Mùa Chay, còn có Alleluia nữa, một
diễn tả của người Do Thái mang ý nghĩa “chúc tụng Chúa”, và là lời đối với Kitô
hữu trở thành một biểu lộ hân hoan tin tưởng vào việc bảo vệ Thiên Chúa tỏ ra
đối với dân của Ngài.
Việc hát bài Thánh Ca làm cho lý do của
việc Giáo Hội chúc tụng âm vang trong việc cầu nguyện, gợi lên theo nguồn cảm
hứng thi ca những mầu nhiệm được thể hiện vì phần rỗi của con người đặc biệt vào
lúc hoàng hôn, lúc Chúa Kitô hy tế trên cây thập giá.
3. Việc sắp xếp
các bài thánh vịnh cho phụng vụ giờ kinh tối gồm có hai bài Thánh Vịnh hợp với
giờ khắc ấy và 1 bài ca vịnh được trích từ Tân Ước. Các bài Thánh Vịnh được chọn
cho giờ kinh tối có các cung giọng khác nhau. Có những bài Thánh Vịnh sáng ngời
đề cập đến một cách rõ ràng buổi tối, đèn đốt và ánh sáng; những bài Thánh Vịnh
bộc lộ lòng tin tưởng nơi Thiên Chúa, nơi ẩn náu vững chắc tạm thời của đời sống
con người; những bài Thánh Vịnh tạ ơn và chúc tụng; những bài Thánh Vịnh truyền
đạt cảm thức cánh chung vào lúc kết thúc ngày sống, và những bài khác có một
tính chất khôn ngoan hay có giọng điệu thống hối. Ngoài ra, chúng ta thấy những
bài Thánh Vịnh “Hallel” liên quan đến Bữa Tiệc Ly của Chúa Giêsu với các môn đệ
của Người. Trong Giáo Hội Latinh, các yếu tố đã được truyền lại là những gì bồi
dưỡng kiến thức về các bài Thánh Vịnh cũng như về việc giải thích Kitô giáo, như
những nhan đề, những bài cầu nguyệncủa sách Thánh Vịnh, nhất là các bài đối ca
(see Principles and Norms for the Liturgy of the Hours, 110-120).
Bài đọc ngắn giữ một vị thế đặc biệt,
là bài trong các giờ kinh tối được trích từ Tân Ước. Mục đích của các bài đọc
này là đưa ra một câu thánh kinh mãnh liệt và hiệu nghiệm cũng như để in ấn câu
thánh kinh này vào tâm trí để câu ấy được dịch thành đời sống (see Ibid., 45,
156, 172). Để làm cho việc nội tại hóa những gì đã được nghe thấy, bài đọc được
theo sau bằng việc thinh lặng thích hợp, và bằng lời đối đáp cũng là lời đáp
thưa, với việc hát xướng một số câu, cho sứ điệp của bài đọc, nhờ đó phát triển
sự thành tâm chấp nhận của tham dự viên cầu nguyện.
4. Mào đầu bằng việc làm dấu thánh giá,
bài ca vịnh phúc âm của Đức Trinh Nữ Maria (x Lk 1:46-55) được cất lên trang
trọng. Như đã được Luật Thánh Bênêđictô (chương 12 và 17) chứng thực, việc thực
hành hát bài ca vịnh Chúc Tụng cho kinh sáng và bài ca vịnh Ngợi Khen cho kinh
tối “được xác nhận bởi truyền thống bình dân và phổ thông của Giáo Hội Rôma”
(Principles and Norms for the Liturgy of the Hours, 50). Thật vậy, những bài ca
vịnh như thế thật là xứng hợp để diễn tả cảm thức chúc tụng và tạ ơn Thiên Chúa
về tặng ân cứu chuộc.
Trong việc cử hành cộng đồng Phụng Vụ
Giờ Kinh, tác động xông hương bàn thờ, linh mục và dân chúng, khi những bài ca
vịnh phúc âm được cất lên, có thể cho thấy, theo chiều hướng truyền thống Do
Thái của việc xông hương ban sáng và ban tối trên bàn thờ hương thơm, tính chất
của lễ toàn thiêu của “hy tế chúc tụng” được thể hiện nơi Phụng Vụ Các Giờ Kinh.
Hiệp nhất với Chúa Kitô trong lời nguyện cầu, chúng ta có thể sống bản thân của
mình tất cả những gì được Thư gửi giáo đoàn Do Thái nói:”Vậy nhờ Ngài chúng ta
hãy tiếp tục dâng lên Thiên Chúa một hiến tế chúc tụng, tức là, hoa trái của
miệng lưỡi tuyên xưng danh Người” (13:15; see Psalm 49:14,23; Hosea 14:3).
5. Sau bài ca vịnh này là lời chuyển cầu ngỏ cùng Chúa Cha hay đôi khi cùng Chúa
Kitô, bày tỏ tiếng nói nài xin của Giáo Hội, nhớ lại mối quan tâm của Thiên Chúa
đối với nhân loại là công cuộc của tay Ngài. Tính chất của những lời chuyển cầu
ban tối này thực sự bao gồm việc cầu xin Thiên Chúa giúp đỡ cho tất cả mọi hạng
người, cho cộng đồng Kitô hữu, cũng như cho xã hội dân sự.
Sau hết, tín hữu quá cố cũng được tưởng
nhớ đến. Phụng vụ kinh tối đạt đến tuyệt đỉnh nơi kinh nguyện của Chúa Giêsu là
Kinh Lạy Cha, một tổng hợp của hết mọi lời chúc tụng cũng như hết mọi lời nài
xin của con cái Chúa được tái sinh bởi nước và Thần Linh. Vào lúc cuối ngày,
truyền thống Kitô giáo nhắc nhở đến việc hứ tha như đã xin Thiên Chúa trong Kinh
Lạy Cha, cũng như đến việc hòa giải huynh đệ của loài người với nhau: Mặt trời
không được lặn xuống khi con người còn giận dữ (see Ephesians 4:26).
Kinh tối được kết thúc bằng một lời cầu
nguyện, hợp với Chúa Kitô tử giá, bày tỏ sự phó thác đời sống của chúng ta trong
tay Chúa Cha, biết rằng Ngài không bao giờ từ chối ban phép lành tòa thánh cho
những ai xin Người.
Anh Chị Em thân mến,
Phụng vụ hằng ngày của Giáo Hội chúc
tụng Thiên Chúa Ba Ngôi được tập trung vào việc cử hành giờ kinh sáng và giờ
kinh tối. Giờ kinh tối, hay kinh tối, gợi lên cho thấy hy tế ban chiều được tiến
hương trong đền thờ Giêrusalem, cũng như cho thấy giờ khắc Chúa Giêsu được đặt
trong mồ đá để hiến mình cho Chúa Cha vì phần rỗi thế gian. Thứ tự diễn tiến của
các bài Thánh Vịnh, các bài ca vịnh thánh kinh, các bài đọc và những lời chuyển
cầu được kết thúc bằng Kinh Chúa Dạy, lời diễn tả hoàn hảo nhất của việc Giáo
Hội chúc tụng Thiên Chúa, và là lời cầu nguyện cuối cùng gợi lên cho thấy những
hoa trái của hy tế cứu độ Chúa Kitô ban cho tất cả thế gian.
(Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, tài liệu từ
Vatican Press Office được Zenit phổ biến ngày 15/10/2003)
Cuộc Khủng Bố Tấn Công 911: vẫn còn
mập mờ nơi Tòa Bạch Ốc
Hôm Thứ Năm 23/10/2003, CNN loan tin
rằng Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa Chuck Hagel ở Nebraska, một phần tử thuộc Tiểu Ban
Tình Báo Thượng Viện, lên tiếng là “nhân dân Hoa Kỳ xứng đáng biết được những
câu giải đáp” về vụ khủng bố tấn công 911, làm sao biến cố này có thể xẩy ra
được.
Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Joseph Lieberman
ở Connecticut, đồng bảo trợ ban hành đạo luật thiết lập Ủy Ban Quốc Gia về Cuộc
Khủng Bố Tấn Công Hoa Kỳ, xin ủy ban này, nếu cần, ban trát hầu tòa cho Tòa Bạch
Ốc. Ứng viên tổng thống thuộc đảng Dân Chủ Lieberman nói: “Sự kiện chính phủ
Bush không cộng tác với ủy ban điều tra về việc làm sao xẩy ra vụ 911 là một
việc quái quẩn. Họ đang giấu diếm những gì đây? Điều cần phải làm ở đây là tìm
kiếm những gì chúng ta có thể về cách thức làm sao đã xẩy ra ngày 11/9 để chúng
ta bảo đảm là sự việc này không còn tái diễn nữa”.
Vị phát ngôn viên Al Felzenberg của ủy
ban được nguyên thống đốc New Jersey Thomas Kean lãnh đạo này nói rằng các phần
tử của ủy ban ấy đang bàn đến vấn đề cần phải sự dụng tới những trát tòa nếu Tòa
Bạch Ốc không chịu nộp những văn kiện được liệt kê. Trong những tháng vừa qua,
ủy ban này đã than phiền là có một số cơ quan liên bang chậm trễ trong việc
trình báo các văn kiện họ đòi hỏi. Vị phát ngôn viên trên cho biết rằng ủy ban
này hơi bực bội về việc tìm kiếm cho đầy đủ tất cả các hồ sơ cần thiết, vì họ
“coi nặng việc này”, một việc đã hết hạn từ Tháng 5 vừa rồi.
Việc điều tra của quốc hội này đã khám
phá ra những chi tiết phản lại việc chống khủng bố, như việc Cơ Quan Tình Báo
Trung Ương CIA và Văn Phòng Liên Bang Điều Tra FBI không chịu chia sẻ tín liệu
hay trả lời những điểm mập mờ về tình báo liên quan đến việc thanh tra đảng
khủng bố al Qaeda. Vị phát ngôn viên của ủy ban 10 nhân viên này còn cho biết
vấn đề cần phải dùng đến các thứ trát hầu tòa chưa được quyết định hẳn: “Chúng
tôi hy vọng là chúng tôi sẽ có những chất liệu chúng tôi cần theo thời hạn”.
Theo vị phát ngôn viên, ông chủ tịch
của ủy ban này là Kean muốn đi vào các vấn đề chính yếu chứ không phải những vấn
đề phương thức. Ủy ban được thành lập từ mùa thu năm trước ấy cần phải điều tra
về 9 lãnh vực, trong đó có vấn đề tài trợ khủng bố và vấn đề an ninh không phận.
28/10 Thứ Ba
Thánh Gioan ĐẠT, Linh mục (1765 -
1798)
Hiến Mạng vì Đoàn Chiên
“Người mục tử nhân lành hiến mạng sống cho đoàn chiên” (Ga 10:11b). Đó là lời
Đức Giêsu đã được Thánh Gioan Đạt đem ra thực hiện một cách tuyệt hảo. Đang
khi quân lính truy bắt, cha có thừa cơ hội trốn thoát, nhưng vì thương các tín
hữu đang bị tra khảo, thấy quân lính tàn nhẫn đánh đập họ vì mình, cha đã tự
nguyện ra trình diện.
Gioan Đạt mở mắt chào đời năm 1765 tại làng Khê Câu, huyện Bình Lục, Thanh Hóa,
địa phận Tây Đàng Ngoài. Mồ côi cha từ nhỏ, cậu Đạt xin phép mẹ để hoàn toàn
hiến thân cho Chúa dưới sự chăm sóc đầy tình thương của cha Loan xứ Đồng Chuối.
Năm 18 tuổi, cậu xin vào chủng viện, sau đó đi xứ một thời gian. Đến năm 1798
thầy mới thụ phong linh mục.
Cha Gioan Đạt được phái đến xứ Hảo Nho, Thân Phú. Vị tân linh mục hết sức lo
lắng cho các tín hữu nên được mọi người yêu quý. Cha chính địa phận Tây Đàng
Ngoài nhận xét: “Cha Đạt có nhiều nhân đức, nhất là đức tuân phục và khó nghèo.
Cha luôn chu toàn mọi bổn phận, nên Đức cha và các vị thừa sai đều quý mến.
Lời cha giảng có sức mạnh đặc biệt, có sức thuyết phục lòng người”.
Mới thi hành tác vụ linh mục được sáu tháng, vua Cảnh Thịnh ra sắc chỉ bắt đạo
gắt gao hơn trước. Quan trấn ra lệnh cho quân lính tầm nã các tín hữu, nhất là
các đạo trưởng. Cha Đạt phải trốn lên rừng một thời gian. Khi thấy tình hình
có vẻ lắng dịu, cha thường lẻn về giáo xứ ban các bí tích.
Một hôm cha vừa hoàn tất thánh lễ an táng tại tư gia, thì quân lính ập đến.
Giáo hữu đưa cha ra sau nhà, và chỉ lối cho cha thoát thân. Thế nhưng cha
không đành lòng bỏ rơi họ ra đi. Vì khi đó, lính đã tìm thấy chén thánh và áo
lễ, nên đang tra tấn chủ nhà, ông trùm Mới và một số tín hữu khác. Như Đức
Giêsu xưa yêu cầu quân Do Thái để các tông đồ được an toàn, cha cũng tự nguyện
ra trình diện. Ngài nói: “Vẫn biết tôi có thể trốn thoát, nhưng như thế anh
chị em sẽ khổ nhiều”.
Quân lính trói cha lại, rồi đánh đập tàn nhẫn cùng với thầy Tâm và ba vị trong
ban chức giáo xứ. Các giáo hữu ở đó định cậy đông người dùng sức mạnh giải vây
cứu cha, nhưng cha biết ý, cản họ lại: “Cứ để tôi vâng theo Thánh ý Chúa, anh
chị em ở lại bình yên, kiên trung giữ đạo, và nhớ cầu nguyện cho tôi được vững
vàng đến cùng”. Trên đường áp giải cha về Thanh Hóa, khi ngang qua làng Kẻ Dừa,
có người cầm nón đưa cha đội, nhưng quân lính không cho.
Chứng Tá Trong Tù
Hai tháng tù tại Đình Đang, cha Đạt làm mọi người bỡ ngỡ, vì thấy cha trong
hoàn cảnh đó mà vẫn bình tĩnh vui vẻ. Khi các tín hữu đến thăm và khóc thương,
cha nói chuyện vui cho họ bớt ưu sầu và an ủi khích lệ họ. Cha nói: “Tử đạo là
phúc cao trọng, An Nam ta chưa được mấy người. Nếu được tử đạo, tôi mừng lắm”.
Lương dân sống gần trại giam cũng cảm mến thương cha. Một thiếu phụ lòng ngay
đưa cha một chai độc dược để kết liễu cuộc đời khổ đau trong tù ngục. Cha từ
chối và giải thích cho bà biết: “Người Công giáo chân chính, dù trong hoàn
cảnh nào cũng không chấp nhận việc tự tử”. Đặc biệt cha còn cảm hóa được cả
đám lính canh ngục. Mới đầu họ hay làm khó dễ, cứ mỗi lần đổi ca gác, họ lại
bắt các tín hữu đút lót tiền, nếu không họ sẽ hành hạ tù nhân. Sau thấy được
lòng bác ái yêu thương của cha Đạt, đám lính canh đã có thiện cảm và dễ dàng
hơn với các tín hữu. Một lần cha bênh vực cho một người lính ăn cắp nải chuối
giáo dân gởi vào cho cha. Lần khác, cha nói với họ rằng: “Khi nào tôi được
phúc trên trời, tôi sẽ chẳng quên anh em dưới thế”.
Ông Thiềng cai ngục, tỏ lòng quý mến cha cách đặc biệt. Khi gặp riêng, ông nói
với cha rằng: “Tôi thấy cụ khôn ngoan, đạo đức, thì muốn kết nghĩa huynh đệ
lắm, ngặt vì cụ sắp bị kết án tử rồi. Tôi xin hứa biếu cụ cỗ quan tài để biểu
lộ lòng tôi quý cụ”.
Nhiều lần, cha Đạt và các tín hữu bị lôi ra quỳ trước tòa, tay chân mang xiềng
xích, cổ đeo gông. Ông Hoàng Đệ là em vua Cảnh Thịnh, đích thân chủ tọa phiên
tòa. Ông bắt các anh hùng đức tin chối đạo hoặc đạp lên thánh giá, và dù đã áp
dụng nhiều hình thức tra tấn dã man, nhưng ông vẫn hoàn toàn thất bại. Có hôm
ông yêu cầu cha Đạt cắt nghĩa tấm ảnh phán xét chung, rồi nói cha đạp lên tấm
ảnh đó, thì sẽ được tha. Nhưng cha cúi xuống, cầm lấy ảnh và hôn kính cách sốt
sắng.
Hiến Lễ Dâng Thiên Chúa
Trung tuần tháng Mười, ông Hoàng Đệ gọi cha Đạt ra công đường tuyên án xử tử.
Ông tưởng nghe bản án, cha sẽ kinh sợ và đổi ý, không ngờ cha lại tỏ ra hân
hoan khác thường. Về trại giam, cha thuật cho các bạn tù nghe án xử như một
tin mừng đến với cha. Cha Huấn xứ Bạch Bát giả làm cụ đồ bạn cũ đến thăm, giải
tội và đem cho cha Mình Thánh Chúa.
Đúng ngày hành xử, trời bỗng đổ cơn mưa như trút. Cha Đạt, cổ đeo gông nặng
trĩu, phải lẽo đẽo chạy theo lính dưới cơn mưa tầm tã tiến ra pháp trường
Trinh Hà. Tại đây, giáo dân đã trải chiếu hoa, cha bình tĩnh quỳ xuống cầu
nguyện. Khi các quan cho phép, tín hữu ùa đến bên cha lãnh phép lành cuối cùng.
Cha khuyên họ:
“Là Kitô hữu, chúng ta phải vâng lệnh vua quan trong những điều hợp lý, nhưng
trước hết, phải tôn trọng lề luật Chúa”.
Một hồi chiêng nổi lên, mọi người phải lui ra xa. Lý hình vung gươm kết liễu
cuộc đời vị linh mục trẻ đầy nhiệt huyết và can đảm. Giáo hữu và lương dân đều
xúm lại thấm máu vị chứng nhân đức tin. Đó là ngày 28.10.1798, khi cha Đạt mới
33 tuổi, với chưa đầy một năm phục vụ trong chức linh mục.
Đời sống cha Gioan Đạt là mẫu gương sáng ngời về tình yêu. Yêu lý tưởng, cha
hiến thân tu hành, yêu anh em, cha tự nguyện nộp mình, và yêu Thiên Chúa, cha
hiến tế chính mạng sống vô giá không thương tiếc. Thi hài vị tử đạo được đưa
về an táng tại nhà thờ Phúc Nhạc (Phát Diệm).
Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn cha Gioan Đạt lên bậc Chân Phước ngày
27.5.1900.
Hiếu Trung, OP
ĐTC Gioan Phaolô II: một vị Giáo
Hoàng nội tâm hoạt động
Màn điện toán Zenit hôm 23/10/2003 loan
tin từ Rôma cho hay ĐHY TGM Vienna Áo Quốc là Christoph Schưnborn, vị đã ở trong
ban soạn thảo Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo trước đây, cho rằng không thể nào
hiểu được hoạt động của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II nếu không xét đến đời sống
cầu nguyện tha thiết của Ngài.
Vào lúc kết thúc Thánh Lễ tại Trung Tâm
Giới Trẻ Lawrence của Tòa Thánh ở Rôma, vị HY TGM này cho biết giờ đây khi mà
thể xác của Ngài hiển nhiên trở nên suy yếu thì “mầu nhiệm về con người ĐTC,
nguồn mạch tạo nên tất cả hoạt động của Ngài, đã được tỏ lộ”. Trong vòng 25 năm
qua, “Giáo Hội đã phát triển biên giới của mình”, làm cho hết mọi ngõ ngách thế
giới thấy được sự hiện diện của Giáo Hội. “Bằng gương sáng của mình, ĐTC đã cho
chúng ta thấy rằng, không có một đời sống nội tâm sâu xa, không thể nào hoàn tất
bất cứ việc nào hay bất cứ một nỗ lực về xã hội nào cần phải thực hiện trong xã
hội của chúng ta. Hiện nay chúng ta thấy có một cuộc tái sinh về đời sống thiêng
liêng được ĐTC phấn khích đã lâu bằng chứng từ cuộc sống của Ngài. Ngài là một
con người cầu nguyện, một con người sống một cuộc sống thiêng liêng sâu xa, một
cuộc sống được tỏ hiện chỉ cần qua việc hiện diện của Ngài, và là một đời sống
cũng làm cho dân chúng thuộc các tôn giáo khác khâm phục”.
Về vấn đề đối thoại liên tôn, Vị HY/TGM
tiếp tục nhận định là ĐTC đã góp phần vào việc hiểu biết liên tôn, như “được thể
hiện nơi những cuộc hội ngộ ở Assisi. Trong một thế giới toàn cầu hóa của chúng
ta đây thì việc đối thoại giữa các tôn giáo khác nhau là con đường duy nhất dẫn
tới hòa bình mà thôi”.
Về vấn đề đại kết, vị HY người Áo này
cho biết ĐTC “không ngừng dồn lực để tìm một đường lối nhanh chóng dẫn đến mối
hiệp nhất Kitô giáo. Vô số những chuyến tông du đến các xứ sở như Romania,
Bulgaria, Hy Lạp, Georgia và Armenia đã đạt được nhiều thắng lợi, mở ra một giai
đoạn quan trọng trong những mối liên hệ với Giáo Hội Chính Thống”.
Về vấn đề liên hệ với giới truyền thông,
ĐTGM thủ đô Áo quốc nhận định là không phải bao giờ cũng dễ dàng: “Thật là lạ
lùng khi thấy rằng trong giáo triều 25 năm của mình, Ngài vẫn giữ được cái chú
trọng của tất cả mọi giới truyền thông. Tôi nghĩ rằng đó là một hiện tượng thật
là bất thường ở thời đại chúng ta khi mối liên hệ với giới truyền thông vẫn giữ
được ở mức độ chú trọng như thế. Tại sao lại có quá nhiều giới truyền thông khắp
thế giới đến tham dự cuộc mừng kỷ niệm ngân khánh giáo hoàng này của Ngài nhỉ?”
Dự Luật Cấm Phá Thai sinh bán phần ở
Hoa Kỳ
Ngày 21/10/2003, Thượng Viện Hoa Kỳ đã
bỏ phiếu cấm việc thực hành được các phê bình gia gọi là phá thai sinh bán phần,
và đã gửi đến Tổng Thống Bush để được phê chuẩn, một việc mà cả phe thuận lẫn
phe chống đều cho rằng có thể làm thay đổi tương lai của các thứ quyền lợi về
phá thai. Dự luật này áp đặt những giới hạn hết cỡ về việc phá thai từ khi Tối
Cao Pháp Viện năm 1973 xác nhận phụ nữ có quyền phá thai. Ba tuần trước Hạ Viện
đã bỏ phiếu thuận với số phiếu 281-142, nay Thượng Viện cũng thông qua dự luật
này với số phiếu 64-34. Tổng Thống Bush xin Quốc Hội thông qua việc cấm đoán này
và hứa sẽ ký chuẩn thành luật. Thế nhưng, thành phần chống đối cho rằng quyết
định đầu tiên này của liên bang đi ngược lại với phán quyết của Tối Cao Pháp
Viện năm 1973 là một quyết định phản hiến, nên, cũng giống như các khoản luật
của tiểu bang, sẽ bị hủy bỏ.
Theo dự luật này thì bác sĩ nào vi phạm
sẽ bị tù 2 năm. Hai bên phò và chống dự luật vẫn chưa hoàn toàn đồng ý với nhau
về vấn đề “sinh bán phần”. Bản dự luật định nghĩa phá thai sinh bán phần là việc
hạ sinh một thai nhi “cho đến khi, trong trường hợp đầu ra trước, tất cả đầu của
thai nhi lọt ra ngoài thân thể của thai mẫu, hay, trong trường hợp sinh ngược,
thì bất cứ phần thể nào của thân mình thai nhi lọt qua cái nhau ra ngoài thân
thể của người mẹ với mục đích làm một việc công khai mà người ấy biết được là sẽ
sát hại cái thai nhi sống động được sinh ra bán phần ấy”.
Thượng Nghị Sĩ Rick Santorum,
Pennsylvania, bảo trợ viên chính của dự luật này, nói rằng phương pháp này vừa
phi nhân bản lẫn không cần thiết: “Chúng ta không thể để cho cái thứ dã man tàn
bạo làm băng hoại chúng ta ấy”.
Một số nhóm, trong đó có cả Liên Hiệp
Phá Thai Toàn Quốc và Trung Tâm Quyền Sinh Sản,có dự tính thách đố biện pháp ấy
ở toà ngay khi nó được ký thành luật. “Chúng tôi sẽ chiến đấu từ Tòa Quốc Hội
đến pháp đình để bảo đảm sự sống và sức khỏe của giới phụ nữ”, Vicki Saporta,
chủ tịch Liên Bang Phá Thai đã cương quyết như thế. Bà chủ tịch Gloria Feldt của
Liên Hiệp Kế Hoạch Phụ Huynh của Hoa Kỳ nói rằng nhóm của bà sẽ tìm cách ngăn
chặn bản dự luật này thành luật. Tổng thống Clinton đã hai lần phủ quyết các dự
luật sinh bán phần vì những bản dự luật này không bao gồm những luật trừ về sức
khỏe.
Hội đồng giám mục Hoa Kỳ đã ca ngợi
việc bỏ phiếu cấm phá thai sinh bán phần. “Chúng tôi mong Tổng Thống Bush ký
chuẩn bản dự luật quan trọng này thành luật như ông đã hứa làm”, vị giám đốc
điều hành Gail Quinn của Văn Phòng Hoạt Đồng Phò Sự Sống của HĐGM phát biểu như
thế. Bà phát ngôn viên này còn nói rằng “Chúng tôi rất hài lòng thấy Thượng Viện
và Hạ Viện đi đến chỗ đồng ý về dự luật cấm phương pháp phá thai sinh bán phần
vô nhân bản này. Bất chấp những thoái lui, nhân dân Hoa Kỳ
không bao giờ bỏ lòng cương quyết ngăn chặn
việc thực hành dã man và bất chính này”.
27/10 Thứ Hai
Mẹ Têrêsa
hình
ảnh của một người Samaritanô Nhân Lành.
Bài Giảng của ÐTC Gioan Phaolô II
trong Lễ Phong Chân Phước cho Mẹ Têrêsa Calcutta
1.- Ai muốn làm đầu trong các con
phải làm đầy tớ của mọi người” (Mk 10:44). Những lời này của Chúa Giêsu nói
với các môn đệ của Người lại vang vọng nơi công trường này mới cách đây ít lâu
cho thấy con đường dẫn đến “mức độ cao cả” phúc âm. Đó là con đường chính Chúa
Kitô đã theo cho tới cây thập giá; một cuộc hành trình yêu thương và phục vụ
là nhũng gì đi ngược lại với tất cả mọi lý lẽ của con người. Trở thành nô lệ
cho tất cả mọi người!
Mẹ Têrêsa Calcutta, vị sáng lập dòng
Chư Thừa Sai Bác Ái, vị mà hôm nay đây Tôi hân hoan ghi danh vào sổ bộ chân
phước, vị đã đi theo lý lẽ tôi tớ phục vụ này. Bản thân Tôi lấy làm biết ơn
người phụ nữ can trường này, người phụ nữ Tôi cảm thấy lúc nào cũng kề cận bên
Tôi. Là hình ảnh của một người Samaritanô Nhân Lành, Mẹ đã đi khắp nơi để phục
vụ Chúa Kitô nơi thành phần nghèo khổ nhất trong những người nghèo. Chẳng có
một thứ xung đột nào và một thứ chiến tranh nào có thể cản ngăn bước tiến của
Mẹ.
Từ đó đến nay, Mẹ vẫn hằng nói với
Tôi về các cảm nghiệm của Mẹ trong việc phục vụ các giá trị của phúc âm. Chẳng
hạn Tôi nhớ đến những gì Mẹ nói khi Mẹ lãnh Giải Thưởng Hòa Bình Nobel: “Nếu
quí vị nghe thấy có người đàn bà nào không muốn sinh con và muốn phá thai, xin
hãy cố thuyết phục chị ta mang đến cho tôi đứa bé ấy. Tôi sẽ yêu thương bé, vì
thấy nơi bé dấu hiệu hình ảnh của tình yêu Thiên Chúa” (Oslo, Dec. 10, 1979).
2. Không phải ý nghĩa hay sao
việc tuyên phong chân phước cho Mẹ đang được thực hiện vào chính ngày Giáo Hội
cử hành Ngày Thế Giới Truyền Giáo? Bằng chứng từ phúc âm của cuộc sống mình,
Mẹ Têrêsa nhắc nhở cho tất cả mọi người sứ vụ truyền bá phúc âm của Giáo Hội
được thể hiện qua đức bác ái, một đức bác ái được bồi dưỡng bằng nguyện cầu và
lắng nghe Lời Chúa. Biểu hiệu cho đường lối truyền giáo này là bức ảnh họa vị
tân chân phước, một tay nắm tay của một thơ nhi và một tay cầm cỗ tràng hạt.
Chiêm niệm và hoạt động, truyền bá
phúc âm hóa và cổ võ nhân bản: Mẹ Têrêsa loan báo Phúc Âm bằng đời sống Mẹ
hoàn toàn dấn thân cho người nghèo, nhưng đồng thời cũng sâu xa cầu nguyện.
3. “Ai muốn làm lớn trong các con
thì phải làm tôi tớ của các con” (Mk 10:43). Chúng ta hôm nay nhớ đến Mẹ
Têrêsa với một cảm xúc đặc biệt, nhớ đến một người đại tôi tớ của người nghèo,
của Giáo Hội và của toàn thể thế giới. Đời sống của Mẹ là một chứng từ cho
phẩm giá và đặc ân của việc khiêm hạ phục vụ. Mẹ đã muốn chẳng những là người
hèn mọn nhất mà còn là người tôi tớ của thành phần hèn mọn nhất nữa. Là người
mẹ thực sự của người nghèo, Mẹ đã cuí mình xuống trên những ai chịu đựng các
thứ hình thức nghèo khổ. Cái cao cả của Mẹ là ở khả năng Mẹ cho đi mà không
tính đến cái giá phải trả, ban phát “cho đến độ đau đớn”. Đời sống của Mẹ là
một cuộc sống Phúc Âm hết mình và là cuộc hiên ngang loan báo Phúc Âm.
Tiếng kêu của Chúa Giêsu trên cây
thập giá “Ta khát” (Jn 19:28), một lời kêu than bộc lộ cho thấy Thiên Chúa hết
sức khát mong con người, đã thấm nhập vào tâm hồn Mẹ Têrêsa và gặp được một
mảnh đất phì nhiêu nơi lòng trí của Mẹ. Việc làm giãn cơn khát yêu thương và
các linh hồn của Chúa Giêsu trong sự liên hợp với Mẹ Maria, Mẹ Chúa Giêsu, đã
trở thành mục đích duy nhất của cuộc sống Mẹ Têrêsa và là động lực nội tâm
thúc đẩy Mẹ bung mình ra, khiến Mẹ “vội vã” bôn ba khắp thế giới hoạt động cho
phần rỗi và sự thánh hóa của thành phần nghèo khổ nhất trong các người nghèo.
4. “Khi các ngươi làm cho một
trong thành phần hèn mọn nhất trong anh em Ta là các ngươi làm cho chính Ta”
(Mt 25:40). Sứ điệp Phúc Âm này, một sứ điệp rất quan trọng để hiểu được việc
Mẹ Têrêsa phục vụ người nghèo, là nền tảng cho niềm xác tín đầy tin tưởng của
Mẹ đến nỗi khi đụng chạm đến những thân xác tan nát của người nghèo là Mẹ sờ
chạm tới thân mình của Chúa Kitô. Chính Chúa Giêsu, ẩn mình dưới bộ mặt buồn
thảm của thành phần nghèo nhất trong các người nghèo là mục tiêu cho việc phục
vụ của Mẹ nhắm đến. Mẹ Têrêsa đã làm sáng tỏ ý nghĩa sâu xa nhất của việc phục
vụ, một tác động yêu thương, một hành động làm cho người đói, kẻ khát, người
lạ, kẻ trần trụi, người bệnh, kẻ tù phạm (x Mt 25:34-36) là làm cho chính Chúa
Giêsu.
Vì nhìn nhận thấy Người như thế, Mẹ
đã thi hành bằng cả tấm lòng mộ mến của Mẹ đối với Người, bộc lộ cho thấy tính
cách âu yếm nơi tình yêu phu thê của Mẹ. Như thế, bằng việc hoàn toàn hy hiến
bản thân mình cho Thiên Chúa cũng như cho tha nhân, Mẹ Têrêsa đạt được mức độ
thành toàn cao cả nhất và đã sống những tính chất quí giá nhất về nữ tính của
Mẹ. Mẹ muốn là dấu chứng cho “tình yêu của Thiên Chúa, sự hiện diện của Thiên
Chúa, lòng cảm thương của Thiên Chúa”, nhờ đó nhắc nhở tất cả mọi người giá
trị và phẩm vị của mỗi một người con Chúa “được dựng nên để yêu thương và được
yêu thương”. Bởi vậy Mẹ Têrêsa đã “mang các linh hồn về cho Thiên Chúa và đưa
Thiên Chúa đến cho các linh hồn”, cũng như đã làm giãn cơn khát của Chúa Kitô,
nhất là con khát đối với những người khẩn thiết nhất, những người có nhãn quan
về Thiên Chúa đã bị lu mờ bởi khổ đau và đớn đau.
5. “Con Người đến để hiến mạng
sống mìng làm giá chuộc cho nhiều người” (Mk 10:45). Mẹ Têrêsa đã thông phần
cuộc khổ nạn của Đấng Chịu Đóng Đanh, một cách đặc biệt trong những năm dài
sống trong “tăm tối nội tâm”. Cuộc thử thách này có những lúc rất gắt gao mà
Mẹ đã chấp nhận như ‘tặng ân và đặc ân” chuyên biệt.
Trong những giờ phút tối tăm nhất, Mẹ
đã thiết tha nguyện cầu hơn nữa trước Thánh Thể. Cuộc thử thách dữ dội này đã
khiến Mẹ nhận thấy mình hơn bao giờ hết giống hệt như thành phần Mẹ phục vụ
hằng ngày, bằng cảm nghiệm đớn đau và có những lúc bị loại trừ. Mẹ thích lập
đi lập lại rằng tình trạng bần cùng nhất là tình trạng bị bỏ rơi, tình trạng
không được ai chú ý chăm sóc cho anh chị em.
6. “Lạy Chúa, xin ban cho chúng
con ân sủng của Chúa, chúng con hy vọng nơi Chúa!”. Như tác giả Thánh Vịnh,
biết bao nhiều lần, trong những giây phút lẻ loi cô quạnh nội tâm, Mẹ Têrêsa
cũng đã lập lại cùng Chúa của Mẹ rằng: “Lạy Chúa Trời con, con trông cậy nơi
Chúa, con cậy trông nơi Ngài!”.
Chúng ta hãy ca ngợi người phụ nữ nhỏ
bé phải lòng Thiên Chúa này, vị sứ giả khiêm hạ của Phúc Âm đây, và là một vị
ân nhân không ngừng của nhân loại. Chúng ta tôn kính nơi Mẹ một con người nổi
bật nhất trong thời đại của chúng ta. Chúng ta hãy chấp nhận sứ điệp của con
người này và hãy noi theo gương của con người ấy.
Hỡi Trinh Nữ Maria, Nữ Vương các
Thánh, xin giúp chúng con biết hiền lành và khiêm nhượng trong lòng như vị sứ
giả can đảm của Tình Yêu này. Xin Mẹ giúp chúng con biết phục vụ một cách vui
tương và tươi cười hết mọi người chúng con gặp gỡ. Xin Mẹ giúp chúng con được
trở thành những nhà thừa sai của Chúa Kitô, của hòa bình và của niềm hy vọng
của chúng con. Amen!
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL,
chuyển dịch từ tài liệu của Tòa Thánh được Zenit phổ biến ngày 19/10/2003
Tác Dụng của Việc Phong Chân Phước
cho Mẹ Têrêsa Calcutta nơi bản quốc của Mẹ
Nước Albania, trước khi Mẹ Têrêsa
được phong chân phước, đã quyết định lập một Năm Mẹ Têrêsa cho toàn quốc.
Trong cuộc phong chân phước này, các vị lãnh đạo tôn giáo của nước này, bao
gồm Công giáo, Chính Thống và Hồi giáo, đã tham dự cuộc phong chân phước theo
sự sắp xếp bởi Hội Đồng Đối Thoại Liên Tôn.
Vị lãnh đạo của Huynh Đoàn Hồi Giáo
Bektashi ở Thổ Nhĩ Kỳ và Albania đã nói với cơ quan truyền giáo Fides rằng:
“Chúng tôi rất vui mừng được tham dự vào việc cử hành long trọng ấy. Mẹ Têrêsa
là một nữ tử nước Albania, nhưng nay Mẹ thuộc về toàn thế giới. Mẹ đáng được
tước hiệu Mẹ đã có công và chúng tôi rất hãnh diện đã tặng tước hiệu ấy cho Mẹ.
Tôi hết lòng biết ơn Đức Giáo Hoàng Wojtyla”.
Vị lãnh đạo Giáo Hội Chính Thống
Albania cho biết: “Việc phong chân phước này là một biến cố lớn lao đối với
nước Albania. Chúng tôi hy vọng là nó sẽ không chỉ gói ghém nơi nghi lễ, mà
còn là một phản tỉnh sâu xa mang ac1c cộng đồng tôn giáo lại với nhau và dạy
cho chúng ta yêu thương nhau hơn. Từ người tu sĩ Albania nhỏ bé là vinh dự của
chúng tôi ấy, chúng tôi muốn học biết cách hoạt động cho việc đối thoại, khoan
nhượng và tôn trọng để phục vụ nhân loại”.
Mẹ Têrêsa: Một trong những vị đại
thừa sai của thế kỷ 20
Sáng Thứ Hai, 20/10, sau ngày phong
chân phước cho Mẹ Têrêsa Calcutta, ĐTC đã tiếp phái đoàn hành hương tham dự
biến cố hôm qua, như sau. “Vị tân chân phước này chắc chắn là một trong những
vị đại thừa sai của thế kỷ 20. Chúa đã thực hiện một dụng cụ chọn lọc là con
người phụ nữ đơn hèn này, vị đã xuất thân từ một trong những miền nghèo nhất
Âu Châu, để loan báo Phúc Âm cho toàn thế giới, không phải bằng việc rao giảng
mà là bằng những cử chỉ thường ngày yêu thương đối với người nghèo. Truyền
giáo bằng một thứ ngôn ngữ phổ thông nhất: đó là đức bác ái vô giới hạn và bất
loại trừ, không chọn lựa dù là thành phần bị bỏ rơi nhất”.
Theo ĐTC, Mẹ Têrêsa còn là “một vị
thừa sai bác ái, một vị thừa sai hòa bình và một vị thừa sai sự sống… Mẹ luôn
luôn lên tiếng bênh vực sự sống con người, cho dù sứ điệp của Mẹ không được
đón nhận. Tất cả đời sống của Mẹ Têrêsa là một bài thánh thi ca sự sống… Chính
nụ cười của Mẹ là tác động ‘chấp nhận’ sự sống, một ‘chấp nhận’ hân hoan, một
chấp nhận phát xuất từ một đức tin và đức mến sâu xa, một ‘chấp nhận’ tinh
tuyền nhờ khổ đau tẩy luyện. Mẹ đã lập lại việc ‘chấp nhận’ này mỗi buổi sáng,
liên kết với Mẹ Maria, dưới chân cây Thập Giá của Chúa Kitô. Têrêsa Calcutta
quả thực là một người mẹ. Mẹ của người nghèo, mẹ của trẻ em. Mẹ của nhiều
người con gái con trai nhận Mẹ làm linh hướng và chia sẻ sứ vụ của Mẹ. Từ một
hạt giống nhỏ bé, Chúa đã làm cho nó trở thành một cây phát triển, đầy những
hoa trái”.
Nhắn nhủ con cái thiêng liêng của vị
tân chân phước, ĐTC nói: “Anh chị em là những dấu chứng hùng hồn nhất về tính
cách phong phú ngôn sứ này. Hãy bảo trì đặc sủng của Mẹ và hãy theo gương Mẹ,
để rồi Mẹ từ trời sẽ luôn bảo trì anh chị em trên bước đường hằng ngày của anh
chị em. Sứ điệp của Mẹ Têrêsa hơn bao giờ hết là lời mời gọi hãy hướng về hết
mọi người. Tất cả đời sống của Mẹ nhắc nhở chúng ta rằng là Kitô hữu nghĩa là
chứng nhân bác ái. Đó là những huấn dụ của vị tân chân phước. Âm vang lời của
Mẹ, Tôi xin mỗi người trong anh chị em hãy quảng đại và can đảm theo bước chân
của người môn đệ đích thực này của Chúa Kitô. Mẹ Têrêsa cùng đồng hành với anh
chị em trên con đường bác ái”.
”Như Mẹ, chúng ta cũng có thể là những vị thánh”
Sau đây là tâm tình của vị nữ tu thừa
nhiệm của vị tân chân phước Têrêsa Calcutta trong dịp Giáo Hội tuyên phong vị
sáng lập của nữ bề trên này. Theo nữ bề trên tổng quyền đây thì việc phong
chân phước cho Mẹ Têrêsa Calcutta là “dấu chứng tỏ là chúng ta tất cả đều có
thể làm thánh”.
Nữ Bề Trên Tổng Quyền Dòng Chư Thừa
Sai Bác Ái Nirmala Joshi này được sinh ra ở Ranchi năm 1934 từ một gia đình
thuộc giai cấp Brahmin (tư tế) di dân từ Nepal. Người nữ tu thừa nhiệm này đã
bỏ Ấn Giáo theo Kitô Giáo vào năm 24 tuổi, và đã theo chân người nữ đã giúp
cho chị khám phá ra được Chúa Kitô. Chị là một trong những người đầu tiên của
dòng Chư Thừa Sai Bác Ái thành lập những nhà cho hội dòng này ở hải ngoại,
ngoài Ấn Độ, đó là ở Panama. Sau đó, chị đã hướng việc truyền giáo đến Âu Châu
và Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Khi Mẹ Têrêsa thành lập ngành chiêm niệm cho hội
dòng năm 1976, chị đã được Mẹ ủy thác cho việc trông coi ngành này. Vào tháng
3/1997, tức 6 tháng trước khi vị sáng lập qua đời, chị nữ tu Nirmala đã được
tuyển bầu kế nhiệm lãnh đạo toàn hội dòng Chư Thừa Sai Bác Ái.
Vấn Mẹ bề trên đã gặp Mẹ
Têrêsa như thế nào?
Đáp Vào tháng 3/1958. Tôi
đến gõ cửa và một chị đã ra nhìn tôi. Tôi nói với chị rằng tôi muốn nói chuyện
với Mẹ Têrêsa. Nhìn Mẹ, điều đầu tiên in vào lòng tôi là đôi mắt của Mẹ. Tôi
nghĩ “con người này không thuộc về trái đất này; bà thuộc về trời cao”.
Vấn Việc Mẹ Têrêsa
được phong chân phước mang lại cho Mẹ Bề Trên một ý nghĩa ra sao?
Đáp Nó là một xác quyết
rằng cuộc đời Mẹ đã sống được Thiên Chúa hài lòng và Mẹ đáng được nâng lên bàn
thờ của thành phần chân phước. Ngoài ra, nó còn là một động lực phấn khởi cho
tất cả chúng ta: Như Mẹ, chúng ta cũng có thể là những vị thánh; tất cả chúng
ta đều có thể làm thánh. Chúng ta có một vị ở trên cao chúng ta có thể nhìn
ngắm, vị có những nhân đức đáng bắt chước.
Vấn Mẹ Têrêsa đã gọi Mẹ Bề
Trên là “người biện hộ cho người nghèo”, vì Mẹ Bề Trên có bằng cấp về luật.
Đáp Chính Mẹ Têrêsa bảo
tôi học luật. Khi tôi đến Calcutta, tôi đã xong việc học đại học của mình. Tôi
cần đi về ngành chuyên môn. Sau khi khấn lần đầu, Mẹ Têrêsa bảo tôi học về
luật khoa. Mặc dù có bằng cấp những tôi chua7 thực tập. Ngay kia tôi hỏi Mẹ:
‘Tại sao Mẹ muốn con học luật?’ Mẹ đáp: ‘Con muốn học luật, nhưng con đến đây
gặp Mẹ và con đã bỏ việc học vấn của con. Mẹ muốn phục hồi lại cho con những
gì con đã từ bỏ’. Mẹ còn nói với tôi rằng: ‘Con đang thực tập luật con theo
học, nhưng không phải nơi tòa án trần gian mà là ở Tối Cao Pháp Viện của Thiên
Chúa, ở trên trời, bằng việc áp dụng lề luật tối cao là đức bác ái. Nhờ đó,
khi bênh vực quyền lợi của thành phần nghèo nhất trong các người nghèo trước
nhan Chúa là con đang áp dụng luật bác ái này vậy’.
Vấn Mẹ Bề Trên đã từng
lãnh đạo ngành chiêm niệm của hội dòng. Theo Mẹ Bề Trên thì giữa chiêm niệm và
hoạt động khác nhau như thế nào?
Đáp Hoạt động là hoa trái
của chiêm niệm. Khi chúng ta kết hợp với Thiên Chúa trong chiêm niệm là chúng
ta lãnh nhận một thứ ánh sáng và tình yêu chúng ta cần và là những gì chúng ta
có thể sử dụng để phục vụ những người khác.
Vấn Những giây phút cuối
cùng của cuộc đời Mẹ Têrêsa còn in ấn gì nơi Mẹ Bề Trên hay chăng?
Đáp Khi Mẹ Têrêsa đang
chiến đấu với tử thần thì tôi đến gặp Mẹ ở phòng của Mẹ, và Mẹ đã nói với tôi
rằng: ‘Mẹ không thở được!’ Bấy giờ tôi kêu các chị khác đến giúp: ‘Mẹ không
thở được rồi!’ Họ tới và tôi rời căn phòng ấy. Thế rồi tôi trở lại, Mẹ đã nhìn
tôi bằng một cái nhìn van nài, như thể muốn nói với tôi rằng ‘Hãy cứu Mẹ!’ Nó
giống như một lời năn nỉ. Con có hiểu chăng? Tôi nghĩ: ‘Cái đầu tiên in ấn vào
tâm khảm tôi là đôi mắt của Mẹ, là cái nhìn của Mẹ’. Chính vào lần cuối cùng
này mà chúng tôi nhìn nhau khi Mẹ còn sống.
Vấn Mẹ Bề Trên có nhớ một
đoạn đặc biệt nào trong ngày an táng Mẹ hay chăng?
Đáp Không phải là một đoạn
mà cả biến cố này. Cách thức cuộc an táng này đã thu hút hết mọi dân nước, văn
hóa và tầng lớp xã hội. Mẹ đã chết, nhưng Mẹ còn sống hơn bao giờ hết. Mẹ đã
mang tất cả những dân tộc này lại với nhau! Thật là tuyệt vời. Tôi cũng hết
sức ngạc nhiên trước dân chúng ở Calcutta. Đám đông dân chúng đi qua đi lại …
cuối cùng, khi chúng tôi trở về nhà mẹ, dân chúng theo đám tang kêu lên: ‘Mẹ
Têrêsa, Mẹ muôn năm! Chúng con sẽ không bao giờ quên Mẹ đâu!” Thật là cảm động.
Vấn Mẹ Têrêsa có trăn trối
gì cho Mẹ Bề Trên khi Bà ủy thác việc lãnh đạo hội dòng này cho Mẹ?
Đáp Không, không có gì đặc
biệt cả. Lời khuyên nhủ liên lỉ của Mẹ là: ‘Hãy vun trồng tình thân mật với
Thiên Chúa; hãy vun trồng sự thánh thiện của các con, và hãy yêu thương nhau’.
Vấn Cái khác nhau của việc
làm bề trên của hội dòng này khi Mẹ Têrêsa còn sống và hiện nay như thế nào?
Đáp Hiển nhiên là khi Mẹ
Têrêsa còn sống về thân xác với chúng tôi thì dễ dàng hơn, tôi lúc nào cũng có
thể dựa vào Mẹ. Tuy nhiên, mặc dù Mẹ không còn ở với chúng tôi nữa về thể lý,
tất cả chúng tôi đều tin tưởng về sự hiện diện của Mẹ giữa chúng tôi. Đây
không còn là vấn đề hiện diện thể lý mà là thiêng liêng; chúng tôi lại có thể
chạy đến với Mẹ, xin Mẹ giúp chúng tôi giải quyết các thứ vấn đề. Ở một nghĩa
nào đó, Mẹ giờ đây còn có thể giúp chúng tôi hơn trước nữa.
26/10 Chúa Nhật XXX Thường Niên Năm
B
ĐỨC TIN
CON ĐÃ CHỮA CON
Con
người thường tỏ dấu kinh ngạc, ngỡ ngàng, và bái phục khi đứng trước những kỳ
công sáng tạo của Thiên Chúa. Đó là lý đương nhiên. Nhưng Thiên Chúa đôi khi
cũng xem như kinh ngạc và thích thú trước những kỳ công do Ngài sáng tạo, đó là
những lần Ngài nhìn thấy đức tin được tỏ hiện nơi những tâm hồn tin nhận Ngài.
Và đây là những gì khác tự nhiên. Thí dụ điển hình là anh chàng Bartimaeus con
ông Timaeus mà Thánh Ký Máccô đã ghi lại. Ở anh chàng này, Chúa đã thích thú
nhìn thấy nơi anh lý do làm Ngài thán phục: “Đức Tin”.
Thật vậy, Thánh Máccô đã ghi nhận rằng, trước khi Chúa Giêsu chữa lành cho
Bartimaeus, Ngài đã nói với anh: “Đức Tin con đã chữa con” (Mc 10:52). Tại sao
không phải là Chúa Giêsu chữa mà là đức tin của anh đã chữa anh? Trong trường
hợp của anh cũng như trong những trường hợp khác mà Thánh Kinh đã ghi khi cho
người què đi được, mù thấy được, điếc nghe được, câm nói được, phong cùi được
lành sạch, Chúa Giêsu cũng thường nói: “Đức Tin con đã chữa con”. Vậy đức tin là
gì mà có thể làm nên phép lạ, và có khả năng khiến cả Thiên Chúa đến phải ngỡ
ngàng.
Khi một người sắp sửa lãnh nhận bí tích Thánh Tẩy, vị linh mục hoặc người ban bí
tích sẽ hỏi họ: “Con hay bạn muốn xin gì với Giáo Hội?”, và người đó trả lời:
“Đức tin”. Tiếp theo, người ấy sẽ bị hỏi lại: “Thế Đức Tin làm gì cho con/bạn?”
Và câu trả lời là: “Đức Tin ban cho con sự sống đời đời”. Trong Kinh Tin Kính,
Giáo Hội cũng dậy ta phải tin một Thiên Chúa toàn năng, Đấng tạo thành trời đất,
muôn vật hữu hình và vô hình. Tin Đức Kitô, Đấng được Cha sai xuống cứu chuộc
trần gian. Tin sự hoạt động và thánh hóa nhiệm mầu của Chúa Thánh Thần trong
sinh hoạt nội tâm của mỗi Kitô hữu và của Giáo Hội. Tin xác loài người sống lại
ngày sau hết. Và tin sự sống đời sau. Đại cương đó là những gì phải tin và làm
nên đức tin của người Kitô hữu. Đó là những chặng đường đưa con người tìm và
chiếm hữu được nước trời, được sự sống đời đời.
Trong trình thuật của Máccô hôm nay và trong một số các trình thuật khác đã ghi
nhận, đức tin không những chỉ đem lại cho con người sự sống đời đời mà nó cũng
được dùng để cứu chữa, giải thoát con người khỏi những bệnh tật và khuyết tật
thể xác. Chúa Giêsu đã xác nhận khi nói về sức mạnh của niềm tin như sau: ”Nếu
các con có đức tin bằng hạt cải, các con có thể nói với cây dâu này “hãy nhổ rễ
và trồng dưới biển”, nó cũng nghe các con” (Lc 17:6). Đem ứng dụng lời ấy vào
trường hợp của người mù hôm nay, thì ít nhất đức tin anh cũng lớn bằng hoặc hơn
hạt cải, vì chính đức tin anh đã chữa lành mắt anh.
Anh Bartimaeus tuy mù nhưng lại có đức tin mạnh, vì thoạt nghe biết Chúa Giêsu
đi qua đó, anh lập tức kêu lớn tiếng: “Lậy Đức Giêsu Con Vua Đavít xin thương
xót tôi” (Mc 10:47). Không chỉ kêu lên một lần, anh tiếp tục gào thét cho đến
khi Chúa nghe được mới thôi, mặc dù anh bị những người chung quanh phản đối và
tỏ ý khó chịu. Điều này cho thấy anh thật sự tin tưởng và bất chấp mọi ngãng trở
đang làm cản bước tiến nơi niềm tin của anh. Chắc Chúa Giêsu cảm động lắm khi
biết anh thật sự tin vào Ngài. Vì khi Ngài vừa lên tiếng gọi anh, anh liền tung
áo ngoài và chạy lại với Ngài.
Phản ứng tung áo ngoài, hay áo khoác của anh cho thấy anh vui mừng, sung sướng
và hân hoan trước tiếng gọi của Chúa Giêsu. Nhưng điều này vẫn không loại trừ
thực tế là anh chỉ là một người mù. Mù thì làm sao dám lao mình chạy tới với
Chúa, trừ khi anh tin tưởng một cách mạnh mẽ và chắc chắn rằng Đấng đã gọi anh
sẽ không để anh phải vấp ngã, hoặc Đấng ấy đang đứng đâu đó sẵn sàng giơ tay ra
đón tiếp anh và sẽ không làm anh thất vọng, hoảng sợ với những bước chân chập
choạng trong mù lòa của anh. Máccô ghi nhận là anh chạy lại với Chúa chứ không
sờ soạng, hoặc rụt rè, mò mẫu bước tới. Trước thái độ tin tưởng mãnh liệt ấy,
Chúa Giêsu không thể nào từ chối thực hiện cho anh một phép lạ, và Ngài đã hỏi
anh: “Anh muốn ta làm gì cho anh?” (Mc 10:51). Kết quả, anh đã được thấy. Đức
tin không những đem lại cho anh sự sáng của đôi mắt, mà còn làm cho anh mở đôi
mắt tâm hồn để nhìn nhận và theo Chúa.
Tiến trình đi đến đức tin của anh Bartimaeus cũng chính là tiến trình mà mọi
người chúng ta cần phải suy nghĩ và bắt chước. Trước hết, anh phải có lòng tìm
kiếm, ao ước, và thiết tha với Chúa Giêsu lắm. Hẳn là anh đã nghe người ta bàn
tán về Chúa Giêsu và những phép lạ Ngài làm, nên anh đã ao ước được gặp Ngài. Sự
tìm kiếm đây là bước đầu để anh tin nhận vào Chúa Giêsu, và cũng là bước đầu cho
niềm tin vào Ngài. “Vô tri bất mộ”. – Không biết làm sao mộ mến.
Tiếp tới là anh can đảm kêu to. Kêu lên trong hoàn cảnh bị người khác cấm đoán.
Anh vẫn không sợ hãi, ngã lòng, và vẫn tiếp tục kêu to. Đây là một hình thức đáp
trả trước những thử thách cho niềm tin của con người. Thật vậy, trong cuộc sống
thường ngày, nhiều khi lời cầu xin của chúng ta bị lấn át bởi những tiếng cười
nhạo, chê bai, và coi thường của người khác. Đó là chưa kể đến những thử thách
mà một trong những thử thách ấy là yếu tố thời gian. Thiên Chúa không đến với
con người theo thời giờ và cách thức sắp đặt của họ. Sự chậm trễ đó, theo quan
niệm con người chính là một thách đố cho sự trưởng thành và son sắt của niềm
tin.
Nhưng khi Chúa Giêsu lên tiếng gọi, anh mù đã tung áo chạy đến với Ngài. Câu hỏi
ở đây là nếu hôm nay Chúa gọi tôi, gọi bạn thì chúng ta có nhận ra tiếng Ngài
không? Khi nhận ra rồi, ta có dám bỏ lại áo choàng của mình là những ràng buộc
của con người xác thịt để đến với Ngài không? Nhất là chúng ta có hăm hở, tin
tưởng tuyệt đối nơi Chúa để đến với Chúa không? Thánh Kinh đã ghi nhận là có
những trường hợp con người kêu xin Chúa được Chúa lắng nghe, nhưng khi Chúa lên
tiếng gọi, thì lại quay mặt bỏ đi. Trường hợp người thanh niên giầu có mà chính
Máccô đã ghi lại trước đây là một thí dụ. Máccô đã tường thật người thanh niên
này lên tiếng xưng tụng Chúa và hỏi Ngài: “Tôi phải làm gì để được sống đời đời”
(Mc 10:17), nhưng khi nghe Chúa nói với anh về điều kiện để chiếm hữu nước trời
thì Thánh Ký đã viết: “Anh buồn rầu bỏ đi” (Mc 10:22).
Anh Bartimaeus vì mù lòa và sống bằng nghề ăn xin, nên chắc chắc là không có
nhiều tiền, vì thế đối với anh chiếc áo ngoài cũng là một cơ nghiệp. Anh không
sáng suốt nhìn rõ khuôn mặt Chúa Giêsu có âu yếm, hiền từ nhìn anh như thanh
niên giầu có không, nhưng chỉ cần nghe được tiếng Ngài, và biết được Ngài đã đáp
lại lời cầu xin của mình, anh đã mạnh dạn tin tưởng, bỏ lại tất cả để đến với
Ngài. Đây là điều làm nên sự khác biệt giữa hai thanh niên mà Thánh Máccô đã ghi
lại.
“Đức tin con đã chữa con”. Không phải chỉ là việc chữa lành theo thể lý mà chính
đức tin của bạn sẽ đưa bạn đến gần Chúa là nguồn hạnh phúc, là nguồn bình an, và
là nguồn ơn cứu độ. Sự giải thoát ở đây là sự giải thoát tâm hồn. Giải thoát cho
một niềm tin vẫn còn non nớt, và giải tỏa sự cách biệt giữa con người với Thiên
Chúa để đem ta lại gần hơn với Ngài. Vậy bạn có dám dấn thân, tung mình và mạnh
bạo chạy đến với Ngài không? Bạn có dám quyết liệt tin tưởng nơi Ngài và tạo cho
Ngài một thích thú bất ngờ khi nhìn vào đức tin của bạn không?!
Trần Mỹ Duyệt
Không
Thấy Mà Tin – Mù lòa sáng suốt
Bài
Phúc Âm Chúa Nhật Thường Niên XXX tuần này cho chúng ta thấy quyền năng của
Thiên Chúa đã được tỏ ra qua một con người và cho một con người. Quyền năng
Thiên Chúa tỏ ra qua con người đây là con người mang danh Giêsu Nazarét, và con
người được quyền năng này tỏ ra cho đây chính là một con người mù lòa ngồi ăn
xin bên vệ đường tên Bartimaeus. Vấn đề đặc biệt ở đây là làm sao hai con người
này có thể gặp nhau, một con người vương giả (Con Vua Đavít) là quyền năng và là
khôn ngoan của Thiên Chúa (x 1Cor 1:24) và một con người mù lòa là tiêu biểu cho
khốn cùng và bất hạnh của phàm nhân. Phải, chính đức tin đã hiện thực việc gặp
gỡ này, một đức tin phát xuất từ Thiên Chúa và được chấp nhận bởi con người,
nhất là những con người cùng khốn chỉ biết trông cậy vào quyền lực tối cao cứu
vớt họ. Trình thuật của bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này là một thí dụ điển hình.
Trước hết, chắc chắn một điều là người mù ăn xin bên vệ đường này chưa bao giờ
được chứng kiến thấy các phép lạ nhân vật mang danh Giêsu Nazarét làm, thậm chí
chưa bao giờ được hân hạnh đi theo nghe lời giảng dạy đầy thần lực của nhân vật
đại tôn sư tuyệt thế ấy. Thế mà con người ăn xin này lại tin vào nhân vật ấy,
không phải bằng một đức tin tầm thường, mà là một đức tin mãnh liệt. Đức tin
“không thấy mà tin” (Jn 20:29) của con người mù lòa ngồi ăn xin bên vệ đường này
mãnh liệt ở chỗ, thứ nhất, anh ta chỉ nghe đồn về nhân vật Giêsu Nazarét mà đã
hết lòng tin tưởng vào Người rồi. Do đó, Thánh Ký Marcô đã ghi lại rằng: “Khi
nghe thấy Đức Giêsu Nazarét (rời Giêricô đi ngang qua hay gần chỗ của mình), anh
ta bắt đầu kêu lên: ‘Hỡi Giêsu, Con Vua Đavít, xin thương xót đến tôi’”.
Chưa hết, con người mù lòa ăn xin bên vệ đường ấy còn mãnh tin đến nỗi không ai
có thể đàn áp được anh ta, nhất quyết tìm cách bộc lộ niềm tin của mình ra cho
bằng được. Thánh Ký Marcô tiếp tục cho thấy khí khái đức tin của con người này
như sau: “Nhiều người nạt nộ anh ta im đi, nhưng anh ta (chẳng những không sợ,
không yên, trái lại, như bị khích thích) lại càng kêu to lên rằng: ‘Hỡi Con Vua
Đavít, xin Ngài thương xót tôi với!’”. Đến đây chúng ta thấy nhân vật Giêsu
Nazarét thấy vậy đã động lòng. Chắc bấy giờ Ngài mới nghe thấy tiếng kêu cứu của
con người chẳng những bị khốn khổ về thân xác mà còn bị xãhội khinh thường về
danh giá nữa. Tuy nhiên, về thần tính, Ngài đã biết con người này từ đời đời, đã
biết anh ta muốn gì trước khi anh ta mở miệng kêu xin Ngài nữa. Nếu Ngài đến để
tìm kiếm những gì đã hư trầm (x Lk 19:10) thì không phải tình cờ Ngài muốn đi
qua chỗ con người khốn khổ bất hạnh này ngồi đâu. Như Ngài đã tự động tìm đến
với người phụ nữ Samaritanô bê bối về đời sống hôn nhân, vào chính giờ (trưa)
ngoại thường chị ra kín nước ở giếng Giacóp (x Jn 4:4-30), để tỏ mình ra cho
riêng chị, để đem con chiên lạc này về đàn thế nào, thì Ngài cũng cố ý đến tìm
con người mù ăn xin này. Dù đám đông đi theo Ngài có ồn ào đến mấy đi nữa, Ngài
vẫn có thể nghe thấy anh ta kêu xin Ngài lần thứ nhất, như Ngài đã cảm được cái
đụng chạm vào gấu áo của Ngài từ người đàn bà loạn huyết giữa đám đông chen lấn
đụng vào Ngài (x Mk 5:27-34). Thế nhưng Ngài vẫn không phản ứng gì cho đến khi
anh ta hô lên lần thứ hai, vì Ngài có ý để mọi người thấy được lòng tin mạnh mẽ
của con người nghèo về vật chất nhưng giầu về đức tin này là chừng nào.
Sau hết, đức tin của con người mù ăn xin bên vệ đường này còn tỏ ra mạnh mẽ ở
chỗ, sau khi nghe biết nhân vật Giêsu Nazarét, hay “Giêsu, Con Vua Đavít”, đối
tượng của lòng tin của anh lên tiếng gọi anh, như người ta cho anh biết, anh đã
tin chắc rằng mình đã trúng tủ, và sắp đến giờ được cứu chữa rồi. Đó là lý do,
Thánh Ký Marcô đã ghi lại cử chỉ tin tưởng chắc ăn như bắp này của anh như sau:
“Anh ta quẳng ngay chiếc áo quàng đi, nhẩy bổ lên mà đến cùng Chúa Giêsu”. Thái
độ vui mừng hớn hở này của con người mù lòa nghèo khổ ăn xin bị xã hội khinh
thường cho ra rìa đến ngồi bên vệ đường này không hẳn là vì anh ta tin mình sẽ
được hay sắp được chữa lành, mà cũng có thể là vì anh ta cảm thấy mình đã được
chú ý tới, nhất là lại được một vị tiên tri trong dân, vị là giòng dõi vua chúa
để ý tới. Lấy được tự tin và phẩm giá làm người trước lời hỏi thăm trúng ngay
tim đen của mình: “Anh muốn Tôi làm gì cho anh?”, một lời cảm thông mở đường dẫn
lối anh mong đợi suốt cả cuộc đời, một cử chỉ ân cần săn sóc không biết anh có
nhận được từ bất cứ ai trong xã hội của anh bấy giờ hay chăng, kể cả từ những
người thân thương nhất của anh. Cảm nhận được tình thương của Đấng mình tin
tưởng, anh đã không ngần ngại và hết sức cởi mở thưa ngay rằng: “Thưa Thày, tôi
muốn được thấy”.
Nhưng vấn đề ở đây là làm sao người mù này có thể biết chỗ Chúa Giêsu đứng ở đâu
trong đám đông để nhẩy đến ngay chỗ Người đứng, vì bấy giờ anh ta chưa được
Người chữa cho. Có thể là anh ta khao khát mong đợi Đấng cứu độ anh ta xuất hiện
từ lâu, nay gần đến thời điểm có một không ai này trong cuộc đời mình, anh ta đã
trở thành thính tai đến nỗi đã nghe thấy được cả tiếng Người nói giữa một đám
đông ồn ào chăng?
Quả nhiên, khi con người mù lòa về phần xác nhưng rất sáng suốt về phần hồn đây
đã được Chúa Giêsu chữa cho anh ta sáng mắt liền, sáng mắt ngay lập tức, chứ
không cần phải dài dòng cử chỉ như đã xẩy ra nơi người câm điếc trước đây ở bài
Phúc Âm Chúa Nhật XXIII Thường Niên Năm B, bao gồm những cử chỉ như dẫn người
câm điếc ra khỏi đám đông, đặt các ngón tay vào lỗ tai của người này, bôi nước
miếng vào lưỡi của anh ta, rồi ngửa mặt lên trời mà phán ‘hãy mở ra’. Tại sao có
sự khác biệt như thế, nếu không phải là do đức tin của người mù ăn xin này.
Trường hợp của người câm và điếc trong bài Phúc Âm Chúa Nhật XXIII là trường hợp
của đám đông xin cho anh ta, chứ anh ta không tự động xin và hăng hái xin như
người mù bên vệ đường trong bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này. Bởi thế, để làm cho
người câm điếc tin tưởng, Chúa Giêsu đã thực hiện những cử chỉ cần thiết và đầy
ý nghĩa để nạn nhân có thể nhờ được chữa lành mà tin tưởng vào Người. Để làm cho
một con người (vốn câm điếc về tâm linh) tin tưởng khó khăn là chừng nào; trái
lại, để chữa lành cho người mù về thể xác nhưng sáng suốt về tâm linh, thì dễ
dàng biết mấy.
Thật ra đức tin người mù ăn xin bên vệ đường trong bài Phúc Âm Chúa Nhật XXX
tuần này cũng không phải tự anh ta mà có, song do chính Thiên Chúa đã gieo vào
lòng anh ta từ trước, để khi Ngài đến qua Con của Ngài, Ngài có thể tỏ mình ra
qua những hoạn nạn về phần xác của anh ta, một việc tỏ mình chẳng những cho cá
nhân anh ta mà còn cho cả đám đông dân chúng bấy giờ nữa. Như Ngài đã tỏ mình ra
ở những nơi khác, cho những người khác, song đã ảnh hưởng tới anh, đã làm cho
anh dù không bao giờ được thấy Ngài, hay thậm chí được nghe Ngài, chỉ nghe đồn
về Ngài thôi, đã tin tưởng Ngài rồi, đã mong chờ Ngài rồi. Chắc chắn anh mù ăn
xin bên vệ đường trong bài Phúc Âm Chúa Nhật tuần này luôn ôm ấp trong lòng một
ước vọng là được dịp gặp gỡ nhân vật “Giêsu Con Vua Đavít” lừng danh nổi tiếng.
Và anh nghĩ rằng, tin tưởng rằng, một khi gặp được Ngài thì thế nào cũng được
như ý. Ai có lòng khao khát nhân đức trọn lành sẽ được no thỏa thế nào (x Mt
5:6) thì kẻ khao khát gặp được Đấng đền để tỏ mình ra lại không gặp được Ngài
hay sao?
Tuy nhiên, hạt giống đức tin làm nên lòng khao khát chân thiện này được gieo vào
lòng người mù ăn xin bên vệ đường ấy không thể nào mọc lên mạnh mẽ như thế, nếu
tấm lòng của anh ta không phải là một mảnh đất tốt. Vẫn biết hoạn nạn trên đời
này là cơ hội để con người nghĩ đến những gì toàn hảo, để mong chờ cứu độ, để
hướng về một quyền năng tối cao, nhưng cũng có thể là cớ vấp phạm cho một số
người cho “trời không có mặt”, luôn cảm thấy uất hận và lên tiếng chửi trời rủa
đất. Tuy nhiên, Thiên Chúa tỏ mình qua thập giá của Con Ngài thế nào (x Jn
8:28), Ngài cũng có thể dùng chẳng những tình trạng bất hạnh về phần xác của con
người, mà thậm chí cả những sự dữ về tâm linh là tội lỗi của họ nữa để tỏ mình
ra cho họ, để làm cho họ tin tưởng, cậy trông Ngài, như kinh nghiệm sống đạo của
Kitô hữu vốn cho thấy!
Thế nhưng, con người, theo tâm lý, trong cảnh bất hạnh
khổ cực, họ tìm mọi cách để được thoát nạn, để được cứu vớt, nên dễ tin tưởng
vào bất cứ một quyền lực nào, miễn là có thể cứu độ
họ. Phải chăng đau khổ và khốn khó dễ làm cho con người,
tự bản chất và xu hướng tự nhiên vốn chiều theo xác thịt và thế
gian, dễ hướng về chân thiện, hướng về Chúa,
về Ðấng Tối Cao, về trường sinh
vinh phúc, mà Ngài hay dùng và thường dùng chúng để nhắc nhở và thánh hóa con
người!? Thế nhưng, trái lại, trong cơn cùng cực của mình, con người
vẫn có thể tìm mình hơn tìm Chúa, Ðấng họ chỉ coi như là phương tiện cứu độ
hơn là cùng đích, nên được ơn rồi, được giải thoát rồi là họ cho Ngài ra rìa,
ra khỏi cuộc đời của họ. Phần người mù ăn xin bên vệ đường, vì thực tình tin vào Chúa, nên sau
khi được sáng mắt đã không quay lưng bỏ Người mà đi, như trường hợp 9 người
phong cùi vô ơn (x Lk 17:17-18), song đi theo Chúa như cuối bài Phúc
Âm cho thấy. Vấn đề ở đây không phải là sáng mắt xác thịt mà là sáng mắt đức
tin. Không sáng mắt đức tin thì có được mở mắt xác thịt chăng nữa, một lúc nào
đó, khi con mắt xác thịt này trở thành dịp tội, con người cũng cần phải móc nó
đi, như bài Phúc Âm Chúa Nhật 26 Thường Niên Năm B trước đây cho thấy, mới
được vào Nước Trời mà thôi.
Đaminh
Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL
Trò Chơi Phúc Âm Chúa Nhật XXX Thường Niên Năm B
Phúc Âm
Khi ấy, Chúa Giêsu ra khỏi thành Giêricô cùng với các môn đệ và một đám đông,
thì con ông Timê tên là Bartimê, một người mù đang ngồi ăn xin
ở vệ đường. Khi
anh ta nghe biết đó là Chúa Giêsu Nagiarét, liền kêu lên rằng: “Hỡi ông Giêsu
con vua Đavít, xin thương xót tôi”. Và nhiều người mắng anh bảo im đi, nhưng
anh càng kêu to hơn: “Hỡi con vua Đavít, xin thương xót tôi”. Chúa Giêsu dừng
lại và truyền gọi anh đến. Người ta gọi người mù và bảo anh: “Hãy vững tâm đứng
dậy, Người gọi anh”. Anh ta liệng áo choàng, đứng dậy, đến cùng Chúa Giêsu. Bấy
giờ Chúa Giêsu bảo rằng: “Anh muốn Ta làm gì cho anh?” Người mù thưa: “Lạy
thầy, xin cho tôi được thấy”. Chúa Giêsu đáp: “Được, đức tin của anh đã chữa
anh”. Tức thì anh ta thấy được và đi theo Người.
Hướng Dẫn
Trước hết, chắc chắn một điều là người mù ăn xin bên vệ đường này chưa bao giờ
được chứng kiến thấy các phép lạ nhân vật mang danh Giêsu Nazarét làm, thậm chí
chưa bao giờ được hân hạnh đi theo nghe lời giảng dạy đầy thần lực của nhân vật
đại tôn sư tuyệt thế ấy.
Thế mà con người ăn xin này lại tin vào nhân vật ấy, không phải bằng một đức tin
tầm thường, mà là một đức tin mãnh liệt. Đức tin “không thấy mà tin” (Jn 20:29)
của con người mù lòa ngồi ăn xin bên vệ đường này mãnh liệt ở chỗ, trước hết,
anh ta chỉ nghe đồn về nhân vật Giêsu Nazarét mà đã hết lòng tin tưởng vào Người
rồi. Do đó, Thánh Ký Marcô đã ghi lại rằng: “Khi nghe thấy Đức Giêsu Nazarét
(rời Giêricô đi ngang qua hay gần chỗ của mình), anh ta bắt đầu kêu lên: ‘Hỡi
Giêsu, Con Vua Đavít, xin thương xót đến tôi’”.
Sau nữa, đức tin của con người mù ăn xin bên vệ đường này còn tỏ ra mạnh mẽ ở
chỗ, sau khi nghe biết nhân vật Giêsu Nazarét, hay “Giêsu, Con Vua Đavít”, đối
tượng của lòng tin của anh lên tiếng gọi anh, như người ta cho anh biết, anh đã
tin chắc rằng mình đã trúng tủ, và sắp đến giờ được cứu chữa rồi. Đó là lý do,
Thánh Ký Marcô đã ghi lại cử chỉ tin tưởng chắc ăn như bắp này của anh như sau:
“Anh ta quẳng ngay chiếc áo quàng đi, nhẩy bổ lên mà đến cùng Chúa Giêsu”.
Nhưng vấn đề ở đây là làm sao người mù này có thể biết chỗ Chúa Giêsu đứng ở đâu
trong đám đông để nhẩy đến ngay chỗ Người đứng, vì bấy giờ anh ta chưa được
Người chữa cho. Có thể là anh ta khao khát mong đợi Đấng cứu độ anh ta xuất hiện
từ lâu, nay gần đến thời điểm có một không ai này trong cuộc đời mình, anh ta đã
trở thành thính tai đến nỗi đã nghe thấy được cả tiếng Người nói giữa một đám
đông ồn ào chăng? Đó là lý do hôm nay chúng ta cùng nhau sinh hoạt trò chơi Phúc
Âm Mù Lòa Sáng Suốt.
Sinh Hoạt
1. Mỗi nhóm chọn ra 1 người đóng vai người mù (bị bịt mắt) ngồi bên vệ đường,
khoác một chiếc áo choàng.
2. Người quản trò sẽ sắp xếp chỗ ngồi thành vòng tròn cho những người mù này sau
khi đã bịt mắt họ lại để họ không nhìn thấy vị trí chỗ của họ.
3. Sau đó người quản trò dẫn một người nào đó đóng vai Chúa Giêsu đi một vòng
trước mắt hay sau lưng các người mù. Người đi đến chỗ của người mù nào thì người
mù chỗ ấy kêu lên: “Hỡi Đức Giêsu, Con Vua Đavít, xin thương xót tôi”.
4. Thế rồi đột nhiên, người đóng vai Chúa Giêsu chỉ vào ai, thì người quản trò
lấy tay đập vào vai người ấy loan báo: “Người gọi đến kìa”.
5. Nghe thấy lời đó xong thì người đóng vai người mù liền quăng chiếc áo choàng
của mình đi rồi nhẩy bổ đến trước mặt Chúa Giêsu.
6. Trò chơi được tính điểm ở chỗ người mù của nhóm nào nhẩy đến gần chỗ Chúa
Giêsu nhất, nhưng phải làm sao càng ở trước mặt người nữa càng hay, và ném chiếc
áo choàng vào đúng một người nào đó hơn là bị rơi xuống đất.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL,
gợi ý
