Bài Giảng Thánh Lễ Khai Mạc Mật Nghị Hồng Y Bầu Tân Giáo Hoàng

Theo chương trình đã được phác họa, sáng nay, tại Đền Thờ Thánh Phêrô, ĐHY trưởng hồng y đoàn là Joseph Ratzinger đã dâng Thánh Lễ khai mạc cho mật Nghị Hồng Y bầu tân Giáo Hoàng, với sự đồng tế của tất cả mọi hồng y tuyển bầu, và sự tham dự của các vị hồng y quá tuổi tuyển bầu, các vị giám mục, linh mục, tu sĩ nam nữ và giáo dân. Trong bài giảng của mình, vị hồng y chủ tế, trước hết, đã dẫn giải bài đọc thứ nhất liên quan đến lời Chúa Giêsu nói qua miệng tiên tri Isaia là Người được sai đi “loan báo năm hồng ân của Chúa và ngày báo oán của Thiên Chúa chúng ta”.

“Chúng ta được kêu gọi để loan báo, chẳng những bằng lời nói mà còn bằng đời sống cũng như bằng những hoa trái hiệu nghiệm của các Bí Tích, năm hồng ân của Chúa”. Đối với “ngày báo oán của Thiên Chúa chúng ta”, vị hồng y giảng thuyết cảm nhận: “Chúa đã cống hiến một lời dẫn giải chân thực về những lời này bằng cái chết của Người trên Thập Tự Giá”.

“Tình thương của Chúa Kitô không phải là một thứ ân sủng rẻ tiền, tình thương của Người không phải là những gì cho rằng sự dữ là đồ vô vị. Chúa Giêsu mang lấy tất cả gánh nặng của sự dữ, tất cả quyền lực hủy diệt của sự dữ, nơi thân thể của Người và trong linh hồn của Người…. Ngày báo oán và năm hồng ân của Chúa cùng hiện thực nơi mầu nhiệm Vượt Qua, nơi Chúa Kitô là Đấng đã chết và sống lại. Đó là việc báo oán của Thiên Chúa, ở chỗ, Chính Bản Thân Ngài, nơi con người của Con Ngài, chịu khổ vì chúng ta”.

Ở bài đọc thứ hai, trích từ Thư gửi giáo đoàn Êphêsô, Thánh Phaolô đề cập tới “tầm vóc viên trọn của Chúa Kitô” là tầm vóc “chúng ta được kêu gọi để thực sự trưởng thành trong đức tin. Chúng ta không được là trẻ con trong đức tin, không lớn khôn hơn. Sống đức tin trẻ con nghĩa là gì? Thánh Phaolô nói rằng đó là ‘bị nghiêng ngả theo chiều gió chủ nghĩa’ Thật là một lời diễn tả rất ư là thích đáng!”

“Biết bao nhiêu là chiều gió chủ nghĩa chúng ta đã từng biết đến trong mấy thập niên qua! Biết bao nhiêu là trào lưu ý hệ! Biết bao nhiêu là trường phái tư tưởng! Con tầu nhỏ bé mang các tư tưởng của nhiều Kitô hữu thường bị xô lấn bởi những cơn sóng này, hất từ cực đoan này sang cực đoan kia: từ chủ nghĩa Marxít đến chủ nghĩa tự do (liberalism), thậm chí đến chủ nghĩa duy tự do (libertarianism); từ chủ nghĩa tập thể (collectivism) đến chủ nghĩa cá nhân cực đoan (radical individualism); từ chủ nghĩa vô thần đến chủ nghĩa tôn giáo mập mờ bí hiểm (vague religious mysticism); từ chủ nghĩa ngộ thức (agnosticism) đến chủ nghĩa hòa đồng (syncretism) v.v. Ngày nào cũng có những thứ giáo phái mới, khiến cho những lời của Thánh Phaolô nói trở thành sự thật về việc con người bị lừa đảo và cái tinh quái làm cho con người bị lầm lạc. Có một đức tin minh tường, theo Kinh Tin Kính của Giáo Hội, thường được gán cho là chủ nghĩa thủ cựu (fundamentalism). Khi chủ nghĩa tương đối (relativism), nói cách khác, khi để cho mình ‘bị xô đẩy theo chiều gió chủ nghĩa’ được cho là thái độ duy nhất thích hợp với thời đại tân tiến, thì đó là lúc cái độc đoán của chủ nghĩa tương đối được hình thành, một chủ nghĩa cho rằng không có gì là tuyệt đối và là một chủ nghĩa chỉ căn cứ vào duy bản thân kình và những gì nó ước muốn.

“Tuy nhiên, chúng ta có một cứ điểm khác, đó là Con Thiên Chúa, một con người thật. Người là cứ điểm của nhân bản chủ nghĩa đích thực. Một đức tin ‘trưởng thành’ là đức tin không chiều theo làn sóng thời trang cũng như những gì là tân hiện đại nhất; một đức tin trưởng thành và chín chắn là một đức tin được cắm rễ sâu xa trong mối thân tình với Chúa Kitô…. Chúng ta cần phải làm cho đức tin trưởng thành này chín mùi, chúng ta cần phải dẫn đàn chiên của Chúa Kitô đến đức tin này. Và chính đức tin này, chỉ đức tin mà thôi, mới là những gì kiến tạo hiệp nhất và được hiện thực qua đức ái…. Nếu chúng ta đến với Chúa Kitô theo cứ điểm ấy thế nào, thì sự thật và đức ái cũng nên một với nhau trong đời sống của chúng ta như vậy nữa”.

Dẫn giải về lời Chúa nói trong bài Phúc Âm theo Thánh Gioan “Thày không còn gọi các con là tôi tớ nữa,… mà gọi các con là bạn hữu”, vị trưởng hồng y đoàn nói Chúa Kitô “đặt niềm tin tưởng của Người nơi chúng ta” và “trao phó thân thể của Người là Giáo Hội cho chúng ta. Người ký thác sự thật của Người cho tâm trí yếu đuối và bàn tay yếu hèn của chúng ta…. Người đã làm cho chúng ta nên bạn hữu của Người. Chúng ta cần phải đáp lại như thế nào đây?”

Sauk hi nhắc lại đoạn Phúc Âm có lời Chúa Giêsu phán: “Thày đã chọn các con và chỉ định để các con đi sinh hoa kết trái để hoa trái của các con được tồn tại”, vị hồng y chủ tế nói: “Chúng ta cần phải cảm thấy được sinh động bởi cái day dứt khôn nguôi; cái day dứt khôn nguôi muốn mang đến cho hết mọi người tặng ân đức tin, tặng ân được làm bạn hữu với Chúa Kitô…. Chúng ta đã lãnh nhận đức tin là để trao tặng cho kẻ khác. Chúng ta là những vị linh mục phục vụ kẻ khác, và chúng ta cần phải sinh hoa kết trái vững bền”.

“Chỉ có một điều duy nhất còn tồn tại đến muôn đời đó là linh hồn của con người, một con người được Thiên Chúa dựng nên để sống vĩnh hằng. Hoa trái tồn tại đây, bởi thế, là những gì chúng ta đã gieo vào linh hồn con người ta, đó là yêu thương và nhận thức; là cử chỉ có thể chạm tới tâm can; là lời nói hướng linh hồn hướng về niềm vui của Chúa. Vậy chúng ta hãy đi và nguyện cầu cùng Chúa để Ngài giúp cho chúng ta sinh hoa kết trái, một thứ hoa trái vững bền”.

“Giờ đây, trước hết, chúng ta hãy thiết tha nguyện cầu cùng Chúa rằng, sau đại tặng ân Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Ngài lại ban cho chúng ta một vị mục tử theo ý định của tâm can Ngài, một vị mục tử dẫn chúng ta đến chỗ nhận biết Chúa Kitô, đến với tình yêu của Người, đến với niềm vui chân thực”.


Lai Lịch của Cái Lò Đốt ở Nguyện Đường Sistine cho Mật Nghị Hồng Y Bầu Giáo Hoàng

Trong Nguyện Đường Sistine là nơi Mật Nghị Hồng Y bầu tân giáo hoàng 265 đã được sắp xếp tất cả là 12 cái bàn, sáu cái ở mỗi bên; một cái kệ đặt Sách Phúc Âm bên trên để các vị hồng ý đặt tay tuyên thệ; một cái bàn đặt những cái lư đựng các lá phiếu, và một cái lò được dùng để đốt những lá phiếu ấy với một ống khói để báo hiệu kết quả của các lần bỏ phiếu.

Riêng cái lò đã được sử dụng từ mật nghị hồng y bầu giáo hoàng năm 1939, lần Đức Hồng Y Eugenio Pacelli được bầu làm giáo hoàng Piô XII. Cái lò này được làm bằng sắt, cao một mét và có đường kính là 45 phân. Nó có hai cửa, một ở phía dưới để châm lửa, và một ở phía trên để bỏ giấy tờ vào đốt.

Những tháng và năm của các mật nghị bầu giáo hoàng đã sử dụng cái lò đốt này đều được ghi ấn ở trên nắp đậy, đó là 3/1939 bầu Đức Piô XII, 10/1958 bầu Đức Gioan XXIII, 6/1963 bầu Đức Phaolô VI, 8/1978 bầu Đức Gioan Phaolô I và 10/1978 bầu Đức Gioan Phaolô II.

Khói đen bốc lên có nghĩa là chưa bầu được giáo hoàng, vì chỉ có các lá phiếu bầu được đốt đi mà thôi. Khói trắng bốc lên báo hiệu đã có giáo hoàng, làn khói được đốt bởi cả phiếu lẫn rơm. Đây là lần đầu tiên cho mật nghị 2005 này sử dụng thêm một lò phụ được kiểm soát bằng điện tử để tạo thêm khói và tăng thêm những dấu báo một cách rõ ràng hơn nữa.

Vào lúc 8:04 phút tối Thứ Hai 18/4/2005, ngày thứ nhất bầu tân giáo hoàng, khói đen đã bốc lên báo hiệu việc bầu sẽ được tiếp vào ngày hôm sau.

Vị Tân Giáo Hoàng 265 có thể là một hồng y người Pháp gốc Ba Lan Do Thái hay một hồng y thuộc dòng Phanxicô...

Hôm nay, Thứ Hai, 18/4/2005, 115 vị hồng y bắt đầu cuộc bầu tân giáo hoàng 265 cho Giáo Hội Công giáo. Tại Tòa Thánh Rôma, cả 6 ngàn phóng viên báo chí đang chực chờ để biết tin tức về diễn tiến của cuộc mật bầu và kết quả của cuộc mật bầu là vị tân giáo hoàng này. Kể cả trong thời gian Đức cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nhập bệnh viện vào đầu tháng 2/2005, truyền thông đã bắt đầu nói đến việc ngài về hưu, từ đó, bàn đến cả vị kế thừa ngài. Cho đến nay, dư luận vẫn đang hồi hộp chờ đợi con người được Thiên Chúa chọn, như Ngài đã bất ngờ chọn Đức Gioan Phaolô II.

Chính vì vị giáo hoàng 264 vừa quá cố này không phải là người Ý trong vòng 455 năm đã được chọn như thế mà lần này, dư luận cũng hướng về những vị hồng y nổi tiếng ở các châu lục khác ngoài Âu Châu, chẳng hạn như Phi Châu với hồng y Francis Arinze nước Nigeria, và Châu Mỹ Latinh với hồng y Claudio Hummes người Ba Tây. Tuy nhiên, báo chí, hầu hết ở Âu Châu, vẫn quanh quẩn với những vị nổi tiếng ở Âu Châu, cách riêng ở Ý. Chẳng hạn như vị hồng y Dionigi Tettamanzi, ở TGP Milan, nơi đã có mấy đời giáo hoàng. Họ cũng đề cập đến 1 vị ngoài nước Ý là vị hồng y người Pháp Jean-Marie Lustiger, và vị hồng y người Đức hết sức nổi tiếng đang giữ vai trò trưởng hồng y đoàn kiêm tổng trưởng tín lý đức tin là Joseph Ratzinger.

Riêng tôi, để có thể suy đoán về vị tân giáo hoàng, cần căn cứ vào diễn tiến lịch sử của Giáo Hội. Chẳng hạn như trường hợp của Đức Gioan Phaolô II, vị giáo hoàng đã được Thiên Chúa chọn để đóng vai trò áp dụng Công Đồng Chung Vaticanô II, và đó là lý do ngài đã lấy danh hiệu giáo hoàng là Gioan Phaolô II, vì: Đức Gioan XIII là vị giáo hoàng dẫn dắt Giáo Hội vỏn vẹn có 5 năm trời, vị giáo hoàng 78 tuổi nhưng vẫn được Thiên Chúa chọn để khai mạc Công Đồng Chung Vaticanô II với tinh thần cởi mở và đối thoại, và Đức Phaolô VI là vị giáo hoàng của Giáo Hội (với thông điệp đầu tiên về “Giáo Hội của Người” ban hành ngày 6/8/1964) tiếp tục và kết thúc Công Đồng Chung cho một Giáo Hội trong thế giới tân tiến.

Bởi vậy, theo chiều hướng này, chúng ta cần phải lưu ý tới những gì Đức Gioan Phaolô II đã làm, kể cả và nhất là những gì chưa hoàn tất, để phỏng đoán. Nếu Đức Gioan Phaolô II là vị giáo hoàng xuất phát từ một nước Cộng Sản đã hiển nhiên được Chúa dùng để làm sụp đổ Cộng Sản ở Âu Châu, và đang cố gắng hết sức để giúp cho Âu Châu thực sự trở thành một Khối Hiệp Nhất Âu Châu theo căn gốc Kitô giáo của mình.

Thế nhưng, cho tới khi ngài qua đời, Khối Hiệp Nhất Âu Châu này, chủ chốt là Pháp, nơi Giáo Hội vẫn được gọi là trưởng nữ của Giáo Hội, vẫn muốn phủ nhận căn gốc Kitô giáo làm nên văn hóa Âu Châu và căn tính Âu Châu của mình, và cũng chính vì không “trả về cho Thiên Chúa những gì của Thiên Chúa” (x Mt 22:21), bằng việc nhìn nhận căn tính Kitô giáo của mình như thế, châu lục này đã sống như không có Thiên Chúa, và đang bị khủng hoảng đức tin rất ư là trầm trọng, nơi đã cả hơn ngàn năm làm cho hạt giống Kitô giáo phát triển và truyền bá đi khắp nơi trên thế giới, nhưng đồng thời lại là nơi có những phân rẽ trong nội bộ Kitô giáo từ thế kỷ 16, với hai cuộc ly giáo liền vào tiền bán thế kỷ này là Thệ Phản (1519) và Anh Giáo (1535).

Trong khi đó, theo chiều hướng tự do tôn giáo ở Âu Châu, làn sóng di dân của những người Hồi giáo Ả Rập, trước tình hình càng ngày càng khủng hoảng ở Trung Đông là vùng đất của họ, đã tràn vào Âu Châu và đã phát triển càng ngày càng mạnh, nhất là ở Pháp. Nếu cứ đà này, Kitô giáo ở Âu Châu càng ngày càng xuống dốc, trong khi Hồi giáo càng ngày càng thịnh, mà Hồi giáo, theo lịch sử cho thấy, bao giờ cũng kị Kitô giáo, và đã từng triệt hạ Kitô giáo trước đây, thậm chí cho tới nay ở các quốc gia Hồi giáo của họ, thì Giáo Hội Công giáo là tâm điểm của Âu Châu về quyền lực tôn giáo này cần phải đứng vững hơn bao giờ hết, không phải chỉ vì sợ Hồi giáo lấn át, cho bằng tái phúc âm hóa Khối Hiệp Nhất Âu Châu theo tinh thần Kitô giáo (chứ không phải chỉ bằng và nhờ nguyên kinh tế và chính trị như khối này đang chủ trương).

Khối Hiệp Nhất Âu Châu có thực sự trở về với căn gốc Kitô giáo của mình, cho đến độ tiến đến chỗ Đại Kết Kitô giáo, Kitô giáo mới có thể là chứng nhân truyền bá phúc âm hóa phần thế giới chưa nhận biết Chúa Kitô, nhất là ở Á Châu, mới có thể tái phúc âm hóa cho cả thế giới Kitô giáo ở toàn Mỹ Châu, nhất là Bắc Mỹ, nơi cũng đang quằn quại trong nền văn hóa sự chết, và mới có thể làm cho cả Do Thái giáo đang càng ngày càng gần hơn với Kitô giáo qua Giáo Hội Công giáo từ thời Đức Gioan Phaolô II, qua chứng từ hiệp nhất Kitô giáo như thế, nhận biết Đấng Thiên Sai của họ chính là Đức Giêsu Kitô, giáo tổ Kitô giáo.

Với vai trò và vị thế quan trọng như thế của Âu Châu đối với vận mệnh và sứ mệnh của Giáo Hội Công giáo trước mắt như thế, những gì đức cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã cố thực hiện mà chưa hoàn thành, thì vị giáo hoàng 265 cần phải là vị giáo hoàng vẫn thuộc về Âu Châu. Vị giáo hoàng đó có thể là vị hồng y người Pháp có gốc vừa Balan vừa Do Thái, vị hồng y 79 tuổi đã làm cho hàng giáo phẩm Pháp phải bỡ ngỡ trước sự bổ nhiệm của Đức Gioan Phaolô II để ngài làm TGM Paris ngày 2/2/1981, khi ngài mới làm Giám Mục giáo phận Orléans ngày 10/11/1979 chưa được bao lâu. Đó là ĐHY Jean-Marie Lustiger.

Cho dù ngài đã 79 tuổi, và cũng chính vì còn 1 tuổi nữa (ngay trước khi không còn hợp lệ để bầu giáo hoàng), đã cho thấy dấu hiệu ngài còn kịp làm giáo hoàng, như trường hợp của Đức Gioan XXIII. Và cho dù thời gian làm giáo hoàng của ngài có ngắn ngủi đi chăng nữa, (như Đức Gioan XXIII chỉ có 5 năm song đã làm được một việc chuyển tiếp quan trọng đó là triệu tập Công Đồng Chung Vaticanô II), chỉ cần ngài hoàn tất sứ vụ của mình, như làm cho nước Pháp, cái then chốt về cả chính trị lẫn tôn giáo ở Âu Châu, bừng lên tinh thần Kitô giáo, là sẽ làm cho cả Khối Hiệp Nhất Âu Châu tái sinh, như đức cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã làm cho quê hương Balan của ngài ngay vào lần về nước lần đầu tiên năm 1979, để rồi 10 năm sau vị giáo hoàng vừa quá cố này thấy được thành quả rực rỡ của nó ở cả Đông Âu.

Ngoài ra, với dòng máu gốc Do Thái, vị hồng y này còn có thể được Thiên Chúa sử dụng, như Ngài đã sử dụng mối quen biết và thân tình của Đức Gioan Phaolô II với người Do Thái tại quê hương Balan của vị giáo hoàng này, để làm cho Giáo Hội Công giáo với Do Thái giáo càng gắn bó với nhau hơn. Để rồi, sau khi vị giáo hoàng có dòng máu gốc Do Thái này qua đi, vị giáo hoàng sau ngài, có thể là một vị hồng y đến từ Đông phương ngoài Âu Châu, từ Á Châu chẳng hạn, xuất hiện, với danh xưng Phêrô, (vị giáo hoàng cuối cùng theo sấm truyền của tiên tri Nostradamus), được Thiên Chúa chọn để hoàn tất sứ vụ làm cho dân Do Thái trở lại, đúng như những gì đã được Thánh Tông Đồ Dân Ngoại Phaolô khẳng định: “Dân Do Thái bị mù tối cho đến khi đủ số Dân Ngoại, rồi tất cả mọi người Do Thái sẽ được cứu độ” (Rm 11:25-26).

Ngoài ra, cũng theo chiều hướng diễn tiến lịch sử, chúng ta cũng có thể suy đoán như thế này. Nếu chiều hướng của vị giáo hoàng quá cố là “thả lưới ở chỗ nước sâu - duc in altum”, một chiều hướng ngài phác họa cho cả Giáo Hội vào thời điểm trước ngưỡng cửa của ngàn năm thứ ba Kitô giáo, như Tông Thư Vào Lúc Mở Màn Cho Một Tân Thiên Niên Kỷ ban hành vào Ngày Lễ Hiển Linh 6/1/2001 để bế mạc Đại Năm Thánh 2000, thì vị giáo hoàng thay ngài phải là vị giáo hoàng nội tâm hơn hoạt động, đau khổ nhiều hơn thành đạt.

Có thể nói, nếu giáo triều Gioan Phaolô II là giáo triều huy hoàng nhất lịch sử Giáo Hội Công giáo, chẳng khác nào như Chúa Kitô tiến vào thành thánh Giêrusalem, thì vị giáo hoàng sau ngài sẽ là vị giáo hoàng của Bữa Tiệc Ly (có thể đó là lý do Năm Thánh Thể chưa kết thúc, liên quan đến Hiệp Nhất Kitô giáo, theo lời nguyện kết thúc Bữa Tiệc Ly của Chúa Kitô), vị giáo hoàng của Vườn Nhiệt (với những nhức nhối nội bộ) và của Khổ Nạn (gây ra bởi cả dân Chúa lẫn thế giới). Vị tân giáo hoàng có thể là vị hồng y trong mật nghị hồng y ngày 21/10/2003, một mật nghị chọn tuyển các tân hồng y sau khi ngài trả lời một vị giám mục Á Căn Đình ngày 12/2/2002 rằng người kế vị ngài chưa làm hồng y.

Chính vì vị tân giáo hoàng có thể là vị giáo hoàng nội tâm, vị giáo hoàng hiệp nhất, vị giáo hoàng khổ đau, mà Sứ Điệp Lễ Chúa Tình Thương ngày 3/4/2005, sứ điệp cuối cùng của giáo triều dài 9664 ngay này chính là di chúc hay ước nguyện cuối cùng ĐTC GPII thực sự muốn để lại cho cả Giáo Hội lẫn toàn thể nhân loại, “một nhân loại”, như ngài nói trong sứ điệp, “có những lúc dường như bị lạc mất và bị thống trị bởi quyền lực sự dữ, cái tôi và sợ hãi”, đó là, như ngài cũng cảm nhận trong sứ điệp, “thế giới này cần phải hiểu biết và chấp nhận Lòng Thương Xót Chúa biết bao!” Thế nhưng, để được như vậy, để nhân loại có thể “chấp nhận Lòng Thương Xót Chúa”, Giáo Hội nói chung và vị tân giáo hoàng nói riêng, phải trở thành Tông Đồ của Lòng Thương Xót Chúa, nhờ “việc” được ngài khẳng định là “chiêm ngưỡng mầu nhiệm vĩ đại của tình yêu nhân hậu xuất phát từ thánh tâm Chúa Giêsu này bằng ánh mắt của Mẹ Maria”.

Nếu thực sự vị tân giáo hoàng là vị giáo hoàng của nội tâm, của hiệp nhất và khổ đau, thì vị ấy có thể là một vị hồng y thuộc một dòng tu, như dòng Phanxicô, con cái của Thánh Phanxicô khó khăn, vị thánh nội tâm sâu xa, vị thánh của hòa bình và hiệp nhất, vị thánh đã được đức cố Gioan Phaolô II hết sức ngưỡng mộ, đến nỗi vừa lên đăng quang giáo hoàng (22/10/1978) ngài đã đến thăm Assisi (5/11/1978) và tổ chức những Cuộc Liên Tôn Cầu Nguyện Cho Hòa Bình Thế Giời ở đây vào những ngày 27/10/1986, 9-10/1/1993, và 24/1/2004.

Trong 115 vị hồng y tuyển bầu, có 19 vị thuộc 11 dòng tu, nhiều nhất là dòng Phanxicô 4 vị, Dòng Tên 3 vị, Dòng Don Bosco 3 vị, Dòng Chúa Cứu Thế 2 vị, Đaminh 1 vị v.v. Bốn vị thuộc dòng Phanxicô là Paskai Card. Laszlo, O.F.M., Napier Card. Wilfrid Fox, O.F.M., Hummes Card. Claudio, O.F.M. và  Amigo Vallejo Card. Carlos, O.F.M.

Chúng ta hãy cầu nguyện cho cuộc mật nghị hồng y bầu tân giáo hoàng và cầu nguyện cho vị được Thiên Chúa tuyển chọn từ muôn thuở để thay Người dẫn dắt đàn chiên của Người cho đến khi Người lại đến.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL