ĐTC Biển Đức XVI: Đời Sống Hôn Nhân Gia Đình theo Nhân Loại Học Kitô Giáo

Tối Thứ Hai 6/6/2005, tại Đền Thờ Gioan Latêranô, ĐTC đã khai mạc cho hội nghị được Giáo Phận Rôma tổ chức về đề tài: “Gia Đình và Cộng Đồng Kitô Hữu: Việc Huấn Luyện Con Người và Việc Truyền Đạt Đức Tin”. Ngài đã chia sẻ về “ý nghĩa đời sống hôn nhân gia đình theo dự án của Thiên Chúa, Đấng Tạo Dựng và là Đấng Cứu Tinh”. Sau đây là một số ý tưởng chính yếu tiêu biểu trong bài nói của ngài.

Anh Chị Em thân mến:

Tôi rất hân hoan chấp nhận lời mời đến để khai mạc hội nghị giáo phận này bằng bài suy niệm, trước hết, là vì nó cho tôi cơ hội để gặp gỡ anh chị em, để được trực tiếp giao tiếp với anh chị em, cũng như bởi vì nó cho tôi có thể giúp anh chị em suy nghĩ hơn nữa về ý nghĩa và mục tiêu của chương trình mục vụ đang được Giáo Hội Rôma thực hiện… (ba đoạn tiếp theo ĐTC dùng để chào hỏi và nói về việc Giáo Hội Rôma với các chương trình mục vụ của giáo phận này).

Hai năm nay, việc dấn thân truyền giáo của Giáo Hội Rôma đã tập trung hơn hết vào gia đình, chẳng những bởi vì thực tại nồng cốt của nhân loại này ngày nay đang bị vô vàn những khó khăn và đe dọa, nên đặc biệt cần phải được cụ thể truyền bá phúc âm hóa và đỡ nâng, mà còn vì các gia đình Kitô giáo là những gì tạo nên một nguồn mạch quan trọng cho việc giáo dục đức tin, việc xây dựng Giáo Hội như mối hiệp thông cùng với khả năng hiện diện truyền giáo của Giáo Hội trong hầu hết những hoàn cảnh khác nhau nhất của đời sống, và làm dậy lên một cảm quan Kitô giáo nơi văn hóa và các cấu trúc xã hội.  

Chúng ta cũng sẽ tiếp tục theo những hướng dẫn ấy trong năm mục vụ tới đây, mà vì vậy mới có đề tài cho hội nghị của chúng ta đây là “Gia Đình và Cộng Đồng Kitô Hữu: Việc Huấn Luyện Con Người và Việc Truyền Đạt Đức Tin”. Giả thiết mà người ta cần phải có để bắt đầu hiểu được sứ vụ của gia đình nơi cộng đồng Kitô hữu cũng như những nỗ lực của nó trong việc đào luyện con người và truyền đạt đức tin, tiếp tục phải mãi mãi là cái ý nghĩa của hôn nhân và gia đình theo ý định của Thiên Chúa là Đấng Hóa Công và là Đấng Cứu Độ. Đó là những gì chính yếu được tôi chia sẻ chiều hôm nay, căn cứ vào giáo huấn của tông huấn ‘Familiaris Consortio’ (Phần 2, các khoản số 12-16).

Nền tảng nhân loại học của gia đình

Hôn nhân và gia đình không phải là những cấu trúc xã hội học thời trang vậy thôi, hoa trái của một tình trạng đặc biệt về lịch sử và kinh tế. Trái lại, vấn đề liên hệ giữa người nam và người nữ được bắt nguồn từ yếu tính sâu xa nhất của con người, và mối liên hệ này chỉ có thể tìm được giải đáp nơi yếu tính căn gốc này mà thôi. Nó không thể nào tách rời khỏi vấn đề luôn cổ lại luôn mới này của con người về chính bản thân mình: Tôi là ai? Và vấn nạn này cũng không thể tách khỏi vấn nạn về Thiên Chúa: Thiên Chúa có hiện hữu nhay chăng? Và Thiên Chúa là Đấng nào? Dung nhan của Ngài ra sao? Câu trả lời cho hai vấn nạn này là những gì đồng nhất và tất yếu, ở chỗ: Con người được dựng nên theo hình ảnh của Thiên Chúa, và chính Thiên Chúa là tình yêu. Đó là lý do, ơn gọi yêu thương là những gì làm cho con người thực sự là hình ảnh của Thiên Chúa: Họ trở nên như Thiên Chúa ở mức độ họ trở thành một kẻ biết yêu thương.

Từ mối liên kết căn bản này giữa Thiên Chúa và loài người mới phát xuất một mối liên kết khác, đó là mối liên kết bất khả phân ly giữa tinh thần và thể xác. Thật vậy, con người là hồn sống được diễn đạt mình nơi thân xác và thân xác được sống động bởi tinh thần bất tử. Bởi thế, có thể nói rằng thân thể của người nam và người nữ có tính cách thần học, nó không phải chỉ là thân thể, và những gì là thể lý nơi con người không phải chỉ là thể lý mà là một biểu hiện và viên trọn nhân tính của chúng ta. Tính dục của con người không phải là những gì thân cận với con người mà thuộc về con người. Chỉ khi nào tính dục được trọn vẹn nơi con người nó mới đạt được ý nghĩa của việc ban tặng chính mình

Nhờ thế, từ hai mối liên hệ này, mối liên hệ giữa con người với Thiên Chúa, và, nơi con người, mối liên hệ giữa thân xác và tinh thần, xuất phát một mối liên hệ thứ ba, đó là mối liên hệ giữa con người và cơ cấu. Tổng thể con người bao gồm chiều kích thời gian, và tiếng ‘vâng’ của con người vượt ra ngoài giây phút hiện tại, ở chỗ: nơi tổng thể của mình, tiếng ‘vâng’ có nghĩa là ‘mãi mãi’, nó thuộc về lãnh vực thủy chung. Chỉ ở nơi nội tâm của họ niềm tin này mới tăng trưởng là những gì mang lại tương lai và giúp con cái là hoa trái của yêu thương có thể tin tưởng nơi con người cũng như vào tương lai của mình khi gặp khó khăn.

Cái tự do của tiếng ‘vâng’ bởi thể hiện lên như thứ tự do có thể nắm bắt được những gì là tối hậu, ở chỗ: Điều thể hiện tuyệt vời nhất của tự do do đó không phải là việc theo đuổi tìm kiếm khoái lạc mà lại thiếu  quyết định chân chính. Hình như cái cởi mở thường xuyên này có vẻ là hiện thực hóa của tự do, thế nhưng không phải thế, trái lại, đó là khả năng chọn lựa một tặng ân tối hậu mà tự do khi hy hiến mình đi lại hoàn toàn được nên trọn vẹn.

Nói một cách cụ thể, tiếng ‘vâng’ của bản thân và với nhau giữa con người nam nữ là những gì cởi mở   cho tương lai, cho một thứ nhân tính chân thực nơi mỗi người, đồng thời cũng nhắm đến cả việc trao tặng một sự sống mới nữa. Đó là lý do tiếng ‘vâng’ của bản thân này cần phải trở nên tiếng ‘vâng’ có một trách nhiệm chung, một trách nhiệm chung cần đôi phối ngẫu phải đảm nhận trong phận sự công khai trung thành với nhau, một lòng trung thành cũng bảo đảm cho cả tương lai của cộng đồng nữa. Không ai trong chúng ta hoàn toàn thuộc về bản thân mình. Bởi thế, mỗi người được kêu gọi để lãnh nhận nơi bản thân sâu xa của mình cái trách nhiệm chung này. Là một cơ cấu mà hôn nhân không phải là một thứ can thiệp bất xứng hợp của xã hội hay của các thẩm quyền, một áp đặt  ngoại tại nơi một thực tại riêng tư nhất của đời sống; trái lại, nó là một nhu cầu nội tại của giao ước yêu thương phối ngẫu cũng như của nội tâm con người.

Những hình thức ly hôn khác nhau ngày nay, cũng như những cuộc tự do luyến ái sống chung với nhau và ‘những cuộc hôn nhân thử’, kể cả cuộc hôn nhân giả tạo giữa thành phần đồng phái tính, đều là những biểu hiện của một thứ tự do hỗn loạn, thứ tự do tiêu biểu sai lầm về một cuộc thực sự giải phóng con người. Thứ ngụy tự do như thế là thứ tự do được phát xuất từ việc làm cho thân thể trở thành thấp hèn, do đó là những gì chắc chắn cũng làm cho con người trở thành vô nghĩa nữa.

Thứ ngụy tự do ấy cho rằng con người có thể làm nên bản thân mình những gì họ thích: Bởi thế, thân thể của họ trở thành một cái gì đó thứ yếu, một cái gì đó có thể được mạo dụng theo quan điểm con người, một cái gì đó có thể được sử dụng tùy ý con người. Chủ nghĩa duy tự do, một thứ chủ nghĩa có vẻ như là những gì khám phá về thân thể cùng với những giá trị của nó, thực ra là một thứ nhị nguyên thuyết làm cho thân thể bị coi thường, có thể nói là loại nó ra khỏi cái hữu thể đích thực và phẩm vị con người.

(còn tiếp)