uối tháng Bảy năm 2002, trong khi chờ lên máy bay từ Đại Đảo Hawaii về lại Los Angeles sau 8 ngày đi nghỉ hè với cả gia đình, tôi thấy một cảnh như thế này. Đó là có hai em bé, một em gái độ 10 tuổi và một em trai độ 6 tuổi. Hai em đều là người Mỹ. Em gái đang ở với người đàn bà Á Đông mà tôi nghĩ rằng đó là mẹ của em, và em trai ở với người đàn ông Mỹ chính gốc mà tôi cho là cha của em.

 

Để lên máy bay, người ta thường cho lên trước những người mua vé hạng nhất, những người ngồi trong xe lăn, những người đàn bà có thai và trẻ em đi một mình. Hai em nhỏ trên đây thuộc vào loại đi một mình. Vì tôi thấy người đàn bà dẫn em gái và người đàn ông dẫn em trai đến ngay cửa để hành khách lên máy bay, trao cho nhân viên có phận sự. Sau khi cả hai đều ôm hôn hai đứa nhỏ rất âu yếm, liền quay trở về chỗ hành khách ngồi chờ.

 

Tuy nhiên, tôi thấy người đàn ông có lẽ là người cha này biến mất ngay sau đó, trong khi người đàn bà có lẽ là mẹ này còn ngồi chờ ở đó, có lẽ cho đến khi thấy máy bay cất cánh, với giọt lệ long lanh trên đôi mắt. Tôi không hiểu được hoàn cảnh của hai người đàn ông và đàn bà này với hai đứa nhỏ và mối liên hệ của họ với chúng ra sao. Nhưng, nếu quả thật hai đứa nhỏ là con của họ, thì quả nhiên, người mẹ thiên về tình cảm xúc động và người bố thiên về lý trí lạnh lùng.

 

Đó là lý do, bản chất của người làm cha và làm mẹ hoàn toàn khác nhau, khác nhau ở chỗ: trong khi “công cha như núi Thái Sơn”, một hình ảnh cao cả và trổi vượt, thì “nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”, một hình ảnh dạt dào và tràn lan, đúng như nhạc sĩ Y Vân đã cảm nhận và diễn đạt qua lời ca êm đềm diệu vợi “lòng mẹ bao la như biển Thái Bình dạt dào”. Tuy nhiên, dù làm cha hay làm mẹ, vai trò của họ cũng có một nguồn gốc xuất xứ và thời điểm khởi sự tương tự như nhau, tuy cách thức được thể hiện khác nhau.

 

Nguồn Gốc Xuất Xứ Vai Trò Làm Mẹ

 

Trước hết, như vai trò làm cha được phát xuất chính yếu từ nam tính của con người làm cha thế nào, thì vai trò làm mẹ cũng thế, được bắt nguồn từ nữ tính của con người làm mẹ như vậy.

 

Đúng thế, nếu người làm mẹ không phải là một phụ nữ, họ sẽ không bao giờ có thể làm mẹ được, vì họ không có những cơ phận về sinh lý để thụ thai, cưu mang và sinh con, cũng như không có những chức năng về tâm lý, như thương cảm, dịu dàng, nhẫn nại, ân cần v.v. Nghĩa là, ơn gọi và thiên chức của người phụ nữ trước hết và trên hết là làm mẹ, chứ không phải chỉ làm vợ hay để làm vợ.

 

Phải chăng đó là lý do, theo cảm thức và tập tục cổ truyền của một số dân tộc, đặc biệt là dân Do Thái, một người phụ nữ mà son sẻ không có con là một người phụ nữ bất hạnh, vô phúc, không sống trọn ơn gọi và thiên chức chuyên biệt làm người của mình, dù ngoài ý muốn và khả năng trời ban cho họ (như bị trục trặc về sinh lý).

 

Riêng phụ nữ Việt Nam, một khi được “cha mẹ đặt đâu con ngồi đó” thì thân mệnh chính yếu của họ là phải làm sao cố sinh ra cho chồng nói riêng và cho nhà chồng nói chung, con đàn cháu đống, để chẳng những chúng có thể nối dõi tông đường bên chồng, nếu họ thuộc loại danh gia quí tộc, mà còn để thêm nhân công làm ruộng làm vườn nữa, nếu gia đình thuộc hạng lê dân tiểu tốt.

 

Chính vì thân phận của người nữ là làm mẹ mà nếu họ không sống ơn gọi cao cả này của mình, họ đã đi trái với định luật thiên nhiện được Đấng Hóa Công thượng trí ấn định. Từ đó, như thực tế cho thấy, họ sẽ phải chịu những hậu quả khôn lường của những gì là trái tự nhiên do họ gây ra mà họ cứ chủ quan tưởng là hay ho và thiện ích.

 

Chẳng hạn, trường hợp người nữ chỉ thích làm đẹp hơn là làm mẹ. Họ sợ sinh con nhiều sẽ bị chóng già, hết đẹp, hết duyên, hay sợ cho con bú bộ ngực của họ sẽ không còn căng phồng, không còn sức thu hút nữa. Bộ ngực của họ là để làm đẹp hơn là làm mẹ, làm vợ hơn là làm mẹ, tức cho chồng hơn là cho con, vì chồng mới biết thưởng thức nó và mới làm cho họ cảm thấy hết sức khoái lạc.

 

Vì chỉ muốn làm vợ hơn làm mẹ, làm người đẹp hơn làm người mẹ như thế, họ đã tìm hết cách để ngừa thai, hay thậm chí ngừa không được thì phá thai, những phương cách nhân tạo theo khoa học này, như nghiên cứu y khoa và thống kê cho thấy, càng ngày giới phụ nữ càng bị ung thư ngực, thậm chí có người chẳng còn ngực đâu để mà thu với hút, để mà lôi với cuốn.

 

Chưa hết, những đứa con sinh ra không bao giờ được nuôi bằng sữa mẹ, một thứ sữa tự nhiên hết sức bổ béo và thấm đậm tình mẹ con đó lại được vắt đổ đi cho đỡ căng nhức lồng ngực của người mẹ, trái lại, thay vào đó, những đứa con do huyết nhục của họ sinh ra chỉ được nuôi bằng sữa bình, sữa hóa học, sữa formula, sữa công thức, sửa phi chất người. Thảo nào con người ở những xã hội văn minh chỉ được nuôi bằng sữa formula, sữa công thức, nên có xu hướng sống theo công thức, theo công bằng hơn là yêu thương. Thảo nào con người văn minh được nuôi bằng hóa chất từ nhỏ ấy càng ngày càng lạnh tình lạnh nghĩa, chỉ biết hưởng thụ hơn là phục vụ, chỉ biết sống theo cá nhân chủ nghĩa hơn là tinh thần đại đồng, chỉ biết sống quyền làm người hơn tình làm người, chỉ biết sống theo xu hướng duy thực dụng, cái gì có lợi trước mắt là nhào vô, bất chấp lương tâm và nguyên tắc luân lý phổ quát v.v. Bởi thế, có thể nói, nếu ngày xưa “phúc đức tại mẫu” thế nào thì ngày nay “ác hại tại mẫu” cũng như vậy.

  

Thời Điểm Khởi Sự Vai Trò Làm Mẹ

 

Nếu vai trò làm mẹ được xuất xứ bắt nguồn từ nữ tính của người phụ nữ thì, như vai trò làm cha được bắt đầu khởi sự từ khi làm chồng thế nào, vai trò làm mẹ cũng được bắt đầu khởi sự từ vai trò làm vợ như vậy. Điều này khỏi nói ai cũng nhận thấy hết sức hiển nhiên là như thế.

 

Phải, không làm mẹ, dù là bị hiếp hay trao thân ngoại hôn, hoặc là bằng việc cho mướn tử cung đi nữa, người nữ sẽ không bao giờ có thể làm mẹ, cùng lắm chỉ làm mẹ nuôi hay mẹ ghẻ khi không thể có con. Vì vai trò làm mẹ được bắt đầu khởi sự từ vai trò làm vợ như thế mà người vợ bắt đầu làm mẹ từ giây phút trao thân cho chồng mình, một tác động cho thấy họ sẵn sàng chấp nhận sự sống phát xuất từ chồng để biến sự sống này thành một con người cụ thể.

 

Chính vì vai trò làm mẹ được bắt đầu khởi sự từ giây phút người vợ trao thân cho chồng như thế, mà, kinh nghiệm cho thấy, những người vợ nào chỉ trao thân để hưởng lạc thú nhục dục, sau đó chẳng may có con, họ thường sẽ đi đến chỗ phá thai, hay phải bất đắc dĩ sinh ra “của nợ” đó, đứa bé cũng chẳng mấy chốc sẽ trở thành đứa trẻ mồ côi bất đắc dĩ, vì mẹ của nó ly dị bố nó để lấy chồng khác ...

 

Thống kê ngày nay cho thấy vợ ly dị chồng nhiều hơn chồng ly dị vợ phải chăng là chứng cớ cho thấy phụ nữ thích làm đẹp hơn làm mẹ, thích được yêu hơn thương yêu? Trái lại, những người vợ hết sức muốn có con, họ cũng sẽ hết sức gắn bó với chồng, chẳng những trước khi có con mà còn cả sau khi sinh con nữa. Vì nhìn thấy con là họ thấy chồng, và nhìn thấy chồng là họ thấy con, không bao giờ có sự tách biệt giữa chồng và con, chẳng những nơi tâm trí của họ mà còn trong đời sống của họ nữa. Bởi thế, họ không bao giờ bỏ con họ để đi tìm hạnh phúc riêng tư của mình, hay không thể nào bỏ chồng để một mình giành độc quyền giữ con.

 

Có thể nói, nếu con cái là hoa trái của tình yêu vợ chồng, thì lòng muốn có con, hay tình yêu thương con của cả hai vợ chồng, hay ít là của một trong hai người, cũng là yếu tố quyết liệt để bảo dưỡng hạnh phúc hôn nhân cũng như để xây dựng mái ấm gia đình vậy.

 

Vì vai trò làm mẹ được bắt nguồn từ vai trò làm vợ, do đó, người nữ nào sống đúng vai trò làm vợ của mình sẽ thực sự là một người mẹ tốt lành, ngược lại cũng thế, người nữ nào sống trọn vai trò làm mẹ của mình cũng sẽ thực sự là một người vợ hiền thục.

 

Người mẹ nào nói rằng mình thương con mà lại hững hờ với chồng, khinh thường chồng, thậm chí ly dị chồng là người mẹ lừa dối con cái. Người vợ nào nói rằng mình thương chồng mà lại đua đòi thời trang hơn chăm sóc con cái, chiều chồng hơn chiều con, thậm chí hất hủi con cái khi chúng không được như ý của mình hay của chồng, là người vợ nịnh chồng hơn thương chồng, một lúc nào đó không được chồng đáp ứng như lòng mong ước, họ sẽ bất cần cả chồng lẫn con.

 

Thế nhưng, làm thế nào để biết được một người vợ thực sự đã đóng đúng vai trò làm mẹ của họ?

 

Cách Thức Thể Hiện Vai Trò Làm Mẹ

 

Nếu vai trò làm mẹ được xuất xứ bắt nguồn từ nữ tính của người đàn bà, cũng như được bắt đầu khởi sự từ khi làm vợ nơi tác động trao thân cho chồng để lãnh nhận tinh chất sự sống từ chồng, thì vai trò làm mẹ của người nữ là vai trò làm mẹ của sự sống. Thật vậy, nếu vai trò làm cha được thể hiện trên hết ở trách nhiệm và khả năng của họ trong việc giáo dục con cái hơn là ở phận sự của họ đi làm nuôi con, thì vai trò làm mẹ cũng được thể hiện một cách chuyên biệt và thực tế nhất nơi việc chăm sóc sự sống ngay từ khi nó vừa xuất hiện như một mầm thai trong lòng mình, cho đến khi sự sống ấy thành hình một con người ra chào đời, và sau đó phát triển tầm vóc làm người vào đời.

 

Đúng thế, mầu nhiệm sự sống, dù tinh chất của nó được phát xuất từ thân thể người cha, song lại được gắn liền với thân phận người mẹ. Sự sống gắn liền với thân phận người mẹ đến nỗi, người mẹ bấy giờ hầu như có toàn quyền sinh tử trên sự sống này. Nếu người mẹ pro-choice - phò quyền tự quyết nhất định phá thai thì sự sống vô tội bất lực cũng không thể chống cự và tồn tại. Nếu người mẹ chết bất đắc kỳ tử thì sự sống cũng triệt tiêu theo họ. Nếu người mẹ ăn uống đàng hoàng, sự sống thường sẽ đầy đủ dưỡng chất để chẳng những phát triển trong tử cung của họ mà còn sung sức trong cuộc sống sau khi ra đời nữa. Trái lại, nếu người mẹ nghiện hút xì ke má túy, hay thuốc lá, hoặc cho dù cần phải uống thuốc trụ sinh để trị bệnh của mình trong thời gian cưu mang đi nữa, sự sống có nguy cơ sẽ trở thành một đứa bé chậm phát triển sau này. Nếu người mẹ quá vất vả nặng nhọc làm việc về phần xác, hay quá lo âu phiền muộn trong tâm hồn trong thời gian cưu mang, sự sống có thể sẽ bị xẩy thai v.v.

 

Tóm lại, sự sống hoàn toàn lệ thuộc vào người mẹ, và người mẹ trong thời gian cưu mang sự sống chẳng những làm chủ sự sống mà còn sống cho sự sống nữa, một tinh thần yêu thương cái ruột thịt thuộc về mình đó bắt đầu triển nở thành bản năng và chức năng của vai trò làm mẹ nơi người con gái bắt đầu có con.

 

Thật vậy, nếu vai trò làm bố chính yếu là ở chỗ giáo dục con cái, bằng chính đời sống làm người cao cả “như núi Thái Sơn” nêu gương cho con, làm con cảm mến, kính phục và ngưỡng mộ thế nào, thì vai trò làm mẹ chính yếu là ở chỗ sống cho con cái, sống một đời “bao la như biển Thái Bình dạt dào” như vậy, bằng một con tim “như nước trong nguồn chảy ra”, chẳng những được tỏ hiện qua thời gian cưu mang, mà còn trong thời gian chúng phát triển về thể lý lẫn tâm lý nữa.

 

Không thể tìm đâu ra ngoài nơi người mẹ những hình ảnh như ấp ủ con, bằng cách ẵm con vào lòng và vạch vú cho con bú là hình ảnh tuyệt vời nhất mà chỉ có ở nơi người phụ nữ, một hình ảnh người mẹ chia sẻ chất sống của mình cho con mình.

 

Hình ảnh vừa làm hết việc này việc kia trong nhà vừa trông chừng con, lúc nào cũng sợ con bị nguy hiểm, thấy con tập tễnh bước đi không vững bị ngã xuống đất, liền chạy đến bế ngay con lên, lấy tay xoa chỗ đau của con rồi đánh chỗ đất làm cho nó vấp đó để dỗ con nín khóc.

 

Hình ảnh chiều con quá bảo con không được nữa, chỉ biết âm thầm khóc một mình, hay hình ảnh thấy con bị bố đánh thì lên tiếng can thiệp, “anh đánh em đi đừng đánh nó như thế”.

 

Hình ảnh nhỏ nhẹ khuyên con sau khi chúng bị bố chúng la mắng, thậm chí trách chồng trước mặt chúng để gọi là an ủi chúng, “bố con nóng tính quá tay, con biết rồi mà, đừng chấp ông ấy”, “ai bảo mỗi lần ông ấy uống rượu vào con lại tỏ thái độ như thế” v.v., làm chúng lại càng lên nước không coi bố ra gì.

 

Hình ảnh giấu chồng dúi cho con những gì con đòi, thậm chí cả trường hợp biết chắc chắn nó xin tiền để đi chơi cờ bạc, hút sách, làm bậy, vì hy vọng rằng nhờ đó, nhờ tình yêu của mình đó, nó sẽ sửa đổi con người, “lần này thôi nhé”, “đây là lần cuối nghe con” v.v.

 

Dù sao đi nữa, tận đáy lòng, không bao giờ người mẹ muốn cho con mình trở thành hư thân mất nết. Bà làm gì cũng chỉ mong cho con được lành mạnh về phần xác cũng như lành thánh về tinh thần. Cuộc đời làm mẹ thật sự là cuộc sống cho chồng cho con, hoàn toàn hy sinh phục vụ cho đời, những hy sinh, đôi khi hay nhiều khi, không được ai biết đến, trái lại, thậm chí còn bị chồng coi thường phủ nhận, còn bị con kêu ca lạm dụng, còn bị đời lên án: “con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”.

 

Tóm lại, khách quan mà nói, một khi đề cập đến vai trò làm mẹ là đề cập đến vai trò của một con người hoàn toàn sống cho đời hơn là cho mình, cho đi hơn nhận lãnh, hay đúng hơn, nhận lãnh để cho đi. Nhận lãnh từ trời, với bản chất và thể chất nữ nhân, nhận lãnh từ chồng, với tinh chất sự sống.

 

Nếu vai trò làm cha được thể hiện nơi vai trò làm người của nam nhân thế nào, thì vai trò làm mẹ cũng được thể hiện nơi vai trò làm người của nữ giới như vậy. Tuy nhiên, nếu vai trò làm người của người cha trong việc giáo dục con cái là ở cái thế giá và uy tín của ông, thì vai trò làm người của người mẹ trong việc chăm lo săn sóc chẳng những cho con cái mà còn cho cả chồng mình chính là ở tấm lòng từ ái và bao dung của bà.

 

Thật vậy, nếu ơn gọi làm người nói chung của tất cả mọi con người sống trên trần gian này là ơn gọi sống cho nhau, một ơn gọi duy nhất làm cho con người đạt đến tầm vóc thành nhân của mình, nhờ đó họ có thể chiếm hưởng một hạnh phúc chân chính và trọn vẹn, thì ơn gọi làm người được thể hiện sống động nhất và cụ thể nhất nơi vai trò làm mẹ của người phụ nữ vậy.

 

Có thể nói, làm người chính là ở chỗ biết đóng vai trò làm mẹ, và vai trò làm mẹ chính là sống trọn ơn gọi làm người của mình.