Tối Thứ Hai 6/6/2005, tại Đền Thờ Gioan Latêranô, ĐTC Biển Đức XVI đã khai mạc hội nghị được Giáo Phận Rôma tổ chức về đề tài: “Gia Đình và Cộng Đồng Kitô Hữu: Việc Huấn Luyện Con Người và Việc Truyền Đạt Đức Tin”. Ngài đã chia sẻ về “ý nghĩa đời sống hôn nhân gia đình theo dự án của Thiên Chúa, Đấng Tạo Dựng và là Đấng Cứu Tinh”. Sau đây là nguyên văn huấn từ của ngài.

Anh Chị Em thân mến:

Tôi rất hân hoan chấp nhận lời mời đến để khai mạc hội nghị giáo phận này bằng bài suy niệm, trước hết, là vì nó cho tôi cơ hội để gặp gỡ anh chị em, để được trực tiếp giao tiếp với anh chị em, cũng như bởi vì nó cho tôi có thể giúp anh chị em suy nghĩ hơn nữa về ý nghĩa và mục tiêu của chương trình mục vụ đang được Giáo Hội Rôma thực hiện…

(3 đoạn tiếp theo ĐTC dùng để chào hỏi và nói về việc Giáo Hội Rôma với các chương trình mục vụ của giáo phận này).

Hai năm nay, việc dấn thân truyền giáo của Giáo Hội Rôma đã tập trung hơn hết vào gia đình, chẳng những bởi vì thực tại nồng cốt của nhân loại này ngày nay đang gặp phải vô vàn những khó khăn và đe dọa, nên đặc biệt cần phải được cụ thể truyền bá phúc âm hóa và đỡ nâng, mà còn vì các gia đình Kitô giáo là những gì tạo nên một nguồn mạch quan trọng cho việc giáo dục đức tin, việc xây dựng Giáo Hội như mối hiệp thông cùng với khả năng hiện diện truyền giáo của Giáo Hội trong hầu hết những hoàn cảnh khác nhau nhất của đời sống, làm dậy lên một cảm quan Kitô giáo nơi văn hóa và nơi các cấu trúc xã hội.  

Chúng ta cũng sẽ tiếp tục theo những hướng dẫn ấy trong năm mục vụ tới đây, mà vì vậy mới có đề tài cho hội nghị của chúng ta đây là “Gia Đình và Cộng Đồng Kitô Hữu: Việc Huấn Luyện Con Người và Việc Truyền Đạt Đức Tin”. Giả thiết mà người ta cần phải có để bắt đầu hiểu được sứ vụ của gia đình nơi cộng đồng Kitô hữu cũng như những nỗ lực của nó trong việc đào luyện con người và truyền đạt đức tin, mãi mãi liên tục phải là cái ý nghĩa của hôn nhân và gia đình theo ý định của Thiên Chúa là Đấng Hóa Công và là Đấng Cứu Độ. Đó là những gì chính yếu được tôi chia sẻ chiều hôm nay, căn cứ vào giáo huấn của tông huấn ‘Familiaris Consortio’ (Phần 2, các khoản số 12-16).

Nền tảng nhân loại học của gia đình

Hôn nhân và gia đình không phải là những cấu trúc xã hội học thời trang vậy thôi, sản phẩm của một tình trạng đặc biệt về lịch sử và kinh tế. Trái lại, vấn đề liên hệ giữa người nam và người nữ được bắt nguồn từ yếu tính sâu xa nhất của con người, và mối liên hệ này chỉ có thể tìm được giải đáp nơi yếu tính căn gốc này mà thôi. Nó không thể nào tách rời khỏi vấn đề luôn cổ lại luôn mới này của con người về chính bản thân mình: Tôi là ai? Và vấn nạn này cũng không thể tách khỏi vấn nạn về Thiên Chúa: Thiên Chúa có hiện hữu hay chăng? Và Thiên Chúa là Đấng nào? Dung nhan của Ngài ra sao? Câu trả lời cho hai vấn nạn này là những gì đồng nhất và tất yếu, ở chỗ: Con người được dựng nên theo hình ảnh của Thiên Chúa, và chính Thiên Chúa là tình yêu. Đó là lý do, ơn gọi yêu thương là những gì làm cho con người thực sự là hình ảnh của Thiên Chúa: Họ trở nên như Thiên Chúa ở mức độ họ trở thành một kẻ biết yêu thương.

Từ mối liên kết căn bản này giữa Thiên Chúa và loài người mới phát xuất một mối liên kết khác, đó là mối liên kết bất khả phân ly giữa tinh thần và thể xác. Thật vậy, con người là hồn sống được diễn đạt mình nơi thân xác và thân xác được sống động bởi tinh thần bất tử. Bởi thế, có thể nói rằng thân thể của người nam và người nữ có tính cách thần học, nó không phải chỉ là thân thể, và những gì thể lý nơi con người không phải chỉ là thể lý mà là một biểu hiện và viên trọn nhân tính của chúng ta. Tính dục của con người không phải là những gì thân cận với con người mà thuộc về con người. Chỉ khi nào tính dục được trọn vẹn nơi con người nó mới đạt được ý nghĩa của việc ban tặng chính mình

Nhờ thế, từ hai mối liên hệ này, mối liên hệ giữa con người với Thiên Chúa, và, nơi con người, mối liên hệ giữa thân xác và tinh thần, xuất phát một mối liên hệ thứ ba, đó là mối liên hệ giữa con người và cơ cấu. Tổng thể con người bao gồm chiều kích thời gian, và tiếng ‘vâng’ của con người vượt ra ngoài giây phút hiện tại, ở chỗ: nơi tổng thể của mình, tiếng ‘vâng’ có nghĩa là ‘mãi mãi’, nó thuộc về lãnh vực thủy chung. Chỉ ở nơi nội tâm của họ niềm tin này mới tăng trưởng là những gì mang lại tương lai và giúp con cái là hoa trái của yêu thương có thể tin tưởng nơi con người cũng như vào tương lai của mình khi gặp khó khăn.

Cái tự do của tiếng ‘vâng’ bởi thể hiện lên như thứ tự do có thể nắm bắt được những gì là tối hậu, ở chỗ: Điều thể hiện tuyệt vời nhất của tự do bởi đó không phải là việc theo đuổi tìm kiếm khoái lạc mà lại thiếu  quyết định chân chính. Hình như cái cởi mở thường xuyên này có vẻ là hiện thực hóa của tự do, thế nhưng không phải thế, trái lại, đó là khả năng chọn lựa một tặng ân tối hậu mà tự do khi hy hiến mình đi lại hoàn toàn được nên trọn vẹn.

Nói một cách cụ thể, tiếng ‘vâng’ của bản thân và với nhau giữa con người nam nữ là những gì cởi mở   cho tương lai, cho một thứ nhân tính chân thực nơi mỗi người, đồng thời cũng nhắm đến cả việc trao tặng một sự sống mới nữa. Đó là lý do tiếng ‘vâng’ của bản thân này cần phải trở nên tiếng ‘vâng’ có một trách nhiệm chung, một trách nhiệm chung cần đôi phối ngẫu phải đảm nhận trong phận sự công khai trung thành với nhau, một lòng trung thành cũng bảo đảm cho cả tương lai của cộng đồng nữa. Không ai trong chúng ta hoàn toàn thuộc về bản thân mình. Bởi thế, mỗi người được kêu gọi để lãnh nhận nơi bản thân sâu xa của mình cái trách nhiệm chung này. Là một cơ cấu mà hôn nhân không phải là một thứ can thiệp bất xứng hợp của xã hội hay của các thẩm quyền, một áp đặt  ngoại tại nơi một thực tại riêng tư nhất của đời sống; trái lại, nó là một nhu cầu nội tại của giao ước yêu thương phối ngẫu cũng như của nội tâm con người.

Những hình thức ly hôn khác nhau ngày nay, cũng như những cuộc tự do luyến ái sống chung với nhau và ‘những cuộc hôn nhân thử’, kể cả cuộc hôn nhân giả tạo giữa thành phần đồng phái tính, đều là những biểu hiện của một thứ tự do hỗn loạn, thứ tự do tiêu biểu sai lầm về một cuộc thực sự giải phóng con người. Thứ ngụy tự do như thế là thứ tự do được phát xuất từ việc làm cho thân thể trở thành thấp hèn, do đó là những gì chắc chắn cũng làm cho con người trở thành vô nghĩa nữa.

Thứ ngụy tự do ấy cho rằng con người có thể làm nên bản thân mình những gì họ thích: Bởi thế, thân thể của họ trở thành một cái gì đó thứ yếu, một cái gì đó có thể được mạo dụng theo quan điểm con người, một cái gì đó có thể được sử dụng tùy ý con người. Chủ nghĩa duy tự do, một thứ chủ nghĩa có vẻ như là những gì khám phá về thân thể cùng với những giá trị của nó, thực ra là một thứ nhị nguyên thuyết làm cho thân thể bị coi thường, có thể nói là loại nó ra khỏi cái hữu thể đích thực và phẩm vị con người.

Hôn Nhân và Gia Đình trong Lịch Sử Cứu Độ

Sự thật về hôn nhân và gia đình, một cơ cấu bắt nguồn sâu xa nơi sự thật về con người, đã có những ứng dụng trong lịch sử cứu độ, một lịch sử có cốt lõi là lời này: “Thiên Chúa yêu thương dân của Ngài”.

Thật vậy, mạc khải thánh kinh trước hết là một diễn tả về một tình sử, một tình sử giao ước giữa Thiên Chúa với con người. Đó là lý do Thiên Chúa đã có thể mặc cho tình sử và hôn sử của con người nam nữ theo hôn ước như là biểu hiệu cho lịch sử cứu độ. Giao ước bất khả xóa bỏ ấy, mầu nhiệm Thiên Chúa yêu thương con người ấy, mặc lấy hình thức ngôn ngữ học của mình từ ngữ vựng hôn nhân và gia đình, vừa tích cực lẫn tiêu cực, ở chỗ: việc Thiên Chúa đến với dân của Ngài được trình bày bằng ngôn ngữ yêu thương phối ngẫu, trong khi đó, việc bất trung của dân Do Thái, việc tôn thờ ngẫu tượng của họ, được diễn tả như việc ngoại tình và mại dâm.

Trong Tân Ước, Thiên Chúa làm cho tình yêu của Ngài sâu thẳm đến nỗi chính Ngài, qua Con của mình, hóa thành nhục thể bởi nhục thể của chúng ta, nên một con người thực sự. Như thế, việc Thiên Chúa hiệp nhất với con người đã mặc lấy hình thức tối hậu, bất khả đảo lộn và vĩnh viễn. Nhờ thế, hình thức vĩnh viễn này của tình yêu nhân loại cũng mới được diễn đạt, để tiếng “vâng” với nhau là những gì không thể vãn hồi. Hình thức vĩnh viễn này không gây tâm bệnh cho con người song giải thoát họ khỏi những tâm bệnh của lịch sử để đưa họ về với sự thật của việc tạo thành. Bởi thế, tính chất bí tích được hôn nhân mặc lấy trong Đức Kitô có nghĩa là tặng ân của việc tạo dựng đã được nâng lên mức độ ân sủng cứu chuộc. Ân sủng của Chúa Kitô không phải là những gì bị siêu áp đặt từ bên ngoài bản tính của con người, ân sủng của Người không phạm đến bản tính của họ, nhưng giải thoát và phục hồi nó, bằng việc nâng nó lên trên cả giới hạn của nó nữa. Như việc Nhập Thể của Con Thiên Chúa cho thấy ý nghĩa đích thực của nó nơi thập giá thế nào thì tình yêu chân chính của loài người cũng việc trao tặng bản thân mình như thế; nó không thể hiện hữu nếu con người muốn tránh né thập giá ấy.

Anh Chị Em thân mến, mối liên kết sâu xa này giữa Thiên Chúa và con người, giữa tình yêu của Thiên Chúa và tình yêu của con người, cũng được xác nhận bởi cả một số những khuynh hướng và diễn tiến tiêu cực nữa, những gì gây gây tác dụng làm cho tất cả chúng ta đều nghiệm thấy. Việc hạ giá tình yêu của nhân loại, việc khuynh đảo khả năng yêu thương chân chính thực sự trong thời đại của chúng ta đây đã cho thấy như là một thứ vũ khí sắc bén và công hiệu trong việc chà đạp Thiên Chúa, trong việc loại trừ Thiên Chúa khỏi ánh mắt và tâm can của con người. Tuy nhiên, ước muốn “giải phóng” thiên nhiên tạo vật của Thiên Chúa làm cho con người không còn nhìn thấy được chính thực tại của thiên nhiên tạo vật nữa, kể cả bản tính tự nhiên của con người, khi biến nó thành một thứ công cụ cho các phần hành được con người tùy tiện thực hiện theo sở thích, để xây dựng một thế giới được cho là tốt đẹp hơn và một nhân loại hạnh phúc hơn. Thế nhưng, trái lại, dự án của Đấng Hóa Công lại bị hủy diệt như sự thật về bản tính tự nhiên của chúng ta bị hủy diệt vậy.

Con Cái

Trong cả việc sinh sản con cái, hôn nhân cũng phản ảnh mô phạm thần linh của mình, phản ảnh tình yêu của Thiên Chúa đối với con người. Nơi con người nam và nữ, nơi tình phụ tử và mẫu tử, như xẩy ra với cả thân thể lẫn tình yêu, đừng để cho chúng bị hạn hẹp vào thể lý: sự sống hoàn toàn được ban tặng chỉ khi nào, qua việc sinh sản, tình yêu cùng với ý nghĩa làm cho tình yêu có thể chấp nhận sự sống ấy được thể hiện. Chính vì thế mới thấy rõ được ngược nghịch đến mức nào với tình yêu của nhân loại, với ơn gọi sâu xa của một người nam và một người nữ, khi cuộc hiệp hôn không muốn trao tặng sự sống, hoặc tệ hơn nữa, muốn tiêu diệt hay mạo dụng sự sống đang được cưu mang.

Tuy nhiên, không một con người nam hay nữ nào, theo quyền lực của mình và bởi quyền lực của mình, có thể trao ban yêu thương và ý nghĩa của đời sống một cách xứng hợp cho con cái của mình cả. Để có thể nói với một ai đó rằng: “cuộc sống của anh chị tốt đẹp, cho dù tôi không biết tương lai của anh chị ra sao cả”, cần phải có một thẩm quyền cao cấp cũng như uy tín là những gì cá nhân con người không thể tự mình cống hiến nổi. Thành phần Kitô hữu biết rằng thẩm quyền được ban cho gia đình lớn hơn được Thiên Chúa, qua Con của Ngài là Đức Giêsu Kitô, và tặng ân Thánh Linh, đã tác tạo trong lịch sử loài người, đó là cho Giáo Hội. Thẩm quyền đó nhìn nhận tác động của tình yêu vĩnh hằng và bất diệt này là những gì bảo đảm ý nghĩa vĩnh viễn cho đời sống của mỗi người chúng ta, cho dù chúng ta không biết được tương lai.  

Đó là lý do việc xây dựng mỗi một gia đình Kitô hữu có liên hệ với đại gia đình Giáo Hội, một đại gia đình bảo trì nó và ấp ủ nó, cùng bảo đảm ý nghĩa cho nó, và trong tương lai sẽ được Đấng Hóa Công ‘chấp nhận’. Và, ngược lại, Giáo Hội được xây dựng bởi các gia đình, “những Giáo Hội tại gia”, như Công Đồng Chung Vaticanô II gọi như thế (“Lumen Gentium”, 11; “Apostolicam Actuasitatem”, 11), khi lập lại lời diễn tả của vị giáo phụ ngày xưa (Thánh John Chrysostom, “In Genesim serm, “VI,2; VII,1). Theo ý nghĩa này, tông huấn “Familiaris Consortio” khẳng định rằng “Hôn nhân Kitô giáo… là những gì tạo nên một chỗ tự nhiên cho việc con người được tháp nhập vào đại gia đình của Giáo Hội” (số 15).

Gia Đình và Giáo Hội

Từ tất cả những điều ấy phát sinh ra một hiệu quả hiển nhiên, đó là gia đình và Giáo Hội, nhất là các giáo xứ và các hình thức cộng đồng giáo hội, được kêu gọi hợp tác một cách hết sức chặt chẽ nơi nhiệm vụ căn bản là những gì được thiết lập nên, một cách bất khả phân ly, bởi cả việc giáo dục con người lẫn việc truyền đạt đức tin.

Chúng ta đã quá rõ là để nỗ lực giáo dục chân thực được thể hiện, việc truyền đạt một lý thuyết đúng hay một tín lý đúng cũng chưa đủ. Cần phải có những gì đó cao cả hơn và nhân bản hơn nữa -  đó là việc gần gũi, được thể hiện hằng ngày, một việc gần gũi hợp với yêu thương và là việc gần gũi chiếm được vị thể thuận lợi nhất của mình, trước hết, trong cộng đồng gia đình, rồi sau đó trong giáo xứ, phong trào hay hội đoàn, trong những hội đoàn con người thấy được ai là người chú ý đến anh em của họ, đặc biệt là đến trẻ em và giới trẻ, cũng như đến thành phần người lớn, lão thành, bệnh nhân và chính các gia đình, vì, trong Chúa Kitô, họ yêu thương chúng. Vị đại quan thày của các nhà giáo dục là Thánh Gioan Bosco, đã nhắc nhở con cái tinh thần của ngài rằng “giáo dục là một điều gì đó của con tim và chỉ một mình Thiên Chúa mới là chủ nhân ông của nó” ("Epistolario," 4, 209).

Hình ảnh của vị chứng nhân là vấn đề then chốt trong nỗ lực giáo dục, nhất là vấn đề giáo dục đức tin, một đức tin là tuyệt đỉnh của việc hình thành con người và là chân trời xứng hợp nhất của họ, ở chỗ: vị chứng nhân ấy sẽ thực sự trở nên một cứ điểm ở mức độ nhờ đó con người có thể bênh vực cho niềm hy vọng làm nền tảng của đời sống họ (x 1Pt 3:15), và ở mức độ vị chứng nhân ấy tự mình gắn liền với sự thật được họ bày tỏ. Chưa hết, vị chứng nhân ấy không phải là những gì qui về mình mà về một điều gì đó, đúng hơn, về một vị cao cả hơn, Đấng họ đã được hội ngộ và cảm nghiệm như sự thiện hảo khả tín. Bởi thế, hết mọi nhà giáo dục và chứng nhân đều tìm thấy một mô phạm không ai hơn nơi Chúa Giêsu Kitô, Vị đại nhân chứng về Cha, Vị không nói gì về bản thân mình, nhưng nói hoàn toàn những gì được Cha truyền dạy (x Jn 8:28).

Bởi thế mà nơi nền tảng của việc huấn luyện con người Kitô hữu cũng như việc truyền đạt đức tin đó là việc cần phải nguyện cầu, cần phải sống thân tình với Chúa Kitô và phải chiêm ngưỡng nơi Người dung nhan của Chúa Cha. Những điều này cũng cần phải được áp dụng cho tất cả mọi việc dấn thân truyền giáo của chúng ta, đặc biệt là chương trình mục vụ về gia đình của chúng ta: chớ gì Gia Đình Nazarét, bởi thế, trở thành đối tượng nguyện cầu liên lỉ và tin tưởng, cũng như trở thành mô phạm sống cho gia đình và cộng đồng của chúng ta.

(Ngài tiếp tục một đoạn nữa với riêng các vị linh mục ở giáo phận Rôma về mục vụ giúp đỡ đời sống hôn nhân gia đình)

Hiểm Họa của Tương Đối Thuyết

Bởi thế, hãy tiếp tục, chứ đừng để mình bị chán nản trước những khó khăn anh em gặp phải. Mối liên hệ về giáo dục, tự bản chất của nó, là một cái gì đó tinh tế, ở chỗ, nó bao hàm tự do của người khác, thành phần mà, cho dù hiền lành đi nữa, cũng cần phải có quyết định. Dù là cha mẹ, linh mục, giáo lý viên, hay các giáo dục viên khác cũng không thể thay thế cho tự do của đứa trẻ, của em trai, của con người trẻ được họ hướng dẫn. Và văn kiện Kitô giáo đề cao tự do một cách hết sức mạnh mẽ, mời gọi tự do chấp nhận đức tin và thực hiện việc hoán cải. Ngày nay có một ngãng trở đặc biệt xảo quyệt đối với việc giáo dục đó là sự hiện diện hỗn loạn, trong xã hội của chúng ta cũng như trong văn hóa của chúng ta, một thứ tương đối thuyết là thuyết chẳng những không chấp nhận một sự gì là tối hậu lại còn lấy làm phương thức trên hết cái ‘tôi’ duy nhất của con người cùng với những ước muốn của họ, một thứ tương đối thuyết, dưới dạng thức tự do, trở thành ngục tụ giam nhốt mỗi người, khiến cho mỗi người thấy mình bị đóng kín trong cái ‘tôi’ của họ. Đó là lý do, trong một chân trời tương đối như thế không thể nào có vấn đề giáo dục thực sự nổi. Bởi vì: thiếu ánh sáng chân lý, không sớm thì muộn, mọi người thực sự sẽ đi đến chỗ ngờ vực cái thiện hảo nơi sự sống của mình cùng với những liên hệ dính dáng tới sự thật ấy, đến chỗ ngờ vực tính cách giá trị của việc họ dấn thân cùng với kẻ khác xây dựng một điều chung.

Bởi thế, rõ ràng là chúng ta chẳng những phải tìm cách thắng vượt tương đối thuyết nơi công cuộc đào luyện con người, chúng ta còn được kêu gọi để chiến đấu với vị thế chủ trị của nó trong xã hội và văn hóa của chúng ta nữa. Đó là lý do, vấn đề quan trọng ở đây là, cùng với lời giảng dạy của Giáo Hội, các gia đình Kitô hữu cũng cần phải thực hiện chứng từ và việc công khai dấn thân, nhất là để tái khẳng định tính cách bất khả vi phạm của sự sống con người từ khi được hoài thai đến khi tự nhiên qua đi, một giá trị đặc thù bất khả hoán của gia đình dựa trên hôn nhân và là nhu cầu cần có những biện pháp về lập pháp và hành pháp để nâng đỡ gia đình trong việc sinh sản và giáo dục con cái, một việc thiết yếu cho tương lai chung của chúng ta. Tôi cũng xin chân thành cám ơn việc dấn thân này của anh chị em.

 Thiên Chức Linh Mục và Đời Sống Tận Hiến Tu Trì

Điều cuối cùng tôi muốn nói với anh chị em liên quan đến việc chú trọng tới các ơn gọi làm linh mục và tận hiến tu trì. Tất cả chúng ta đều biết đến nhu cầu hiện nay của Giáo Hội! Để làm cho các ơn gọi này nẩy sinh và chín mùi, để những người được kêu gọi luôn giữ mình xứng đáng với ơn gọi của họ, thì trước hết cần đến lời cầu nguyện; việc nguyện cầu không phải giờ bị thiếu sót nơi mỗi gia đình cũng như nơi cộng đồng Kitô hữu. Thế nhưng, cũng rất cần nữa là chứng từ sống của các vị linh mục, của thành phần tu sĩ nam nữ, niềm vui họ tỏ ra cho thấy họ được Chúa kêu gọi. Và cũng thiết yếu nữa đó là gương mẫu trẻ em thấy được nơi gia đình của chúng, cùng với niềm tin tưởng là ơn gọi của các em cũng là một đại ân của Chúa ban cho các em. Việc chọn lựa sống đồng trinh vì kính mến Chúa và mến yêu anh chị em, một chọn lựa mà thiên chức linh mục và đời sống tận hiến tu trì đòi hỏi, là những gì song hành với việc cảm nhận về đời sống hôn nhân Kitô giáo: qua hai hình thực khác nhau và bổ khuyết cho nhau, đời sống này hay đời sống kia, ở một nghĩa nào đó, đều làm hiện thực mầu nhiệm giáo ước giữa Thiên Chúa và dân Ngài”.

(Đoạn cuối cùng ĐTC chào chúc và ban phép lành)

Đaminh Maria Cao tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo mạng điện toán toàn cầu của Tòa Thánh

http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2005/june/documents/hf_ben-xvi_spe_20050606_convegno-famiglia_en.html

 ? Thế Giới Hồi Giáo với Hiện Tượng Khủng Bố Hiện Đại và Nỗ Lực Đối Thoại của Giáo Hội Công Giáo - Bài 9: Morocco là nơi Kitô hữu và Hồi hữu có thể sống với nhau

Tông Thư Dies Domini của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II

GIÁO HỘI HIỆN THẾ