Đức Thánh Cha đã giải thích trong phần Dẫn Nhập là “theo đức tin Kitô Giáo thì ‘việc cứu chuộc’ – việc cứu độ – không phải chỉ là một tặng ban. Ơn cứu chuộc được cống hiến cho chúng ta ở chỗ chúng ta nhận lãnh niềm hy vọng, một niềm hy vọng đáng tin tưởng, nhờ đó chúng ta có thể đương đầu với hiện tại của mình: một thứ hiện tại, thậm chí gian khổ, vẫn có thể sống và chấp nhận nếu nó dẫn tới đích điểm, nếu chúng ta có thể tin chắc chắn vào đích điểm này, và nếu đích điểm này cao cả vừa với tầm nỗ lực cho cuộc hành trình này”.

Bởi thế, “một đặc điểm nổi bật của Kitô hữu” đó là “sự kiện họ có một tương lai:… họ biết… rằng đời sống của họ sẽ không kết thúc một cách vô ích…. Phúc Âm không phải chỉ là một cuộc truyền đạt những điều có thể biết được – nó là điều làm cho các sự vật xẩy ra và làm đổi thay đời sống. Cánh cửa tối tăm của thời gian, của tương lai, đã được mở toang ra. Người nào hy vọng thì sống khác biệt, người nào hy vọng thì được ban cho tặng ân của sự sống mới”.

“Việc tiến tới chỗ nhận biết Thiên Chúa – Vị Thiên Chúa chân thực – nghĩa là việc lãnh nhận niềm hy vọng”. Điều này được các Kitô hữu sơ khai hiểu một cách rõ ràng, chẳng hạn như Giáo Đoàn Êphêsô, thành phần trước khi gặp gỡ Chúa Kitô đã có nhiều thần linh mà lại “chẳng có hy vọng gì”. Vấn đề Kitô hữu cựu trào gặp phải”, ĐTC nói, đó là họ “đã trở thành quan thuộc với, … đã hầu như không còn thấy được rằng chúng ta chiếm hữu một niềm hy vọng xuất phát từ cuộc gặp gỡ thực sự với vị Thiên Chúa này”.

Vị Giáo Hoàng này đã nhắc nhở rằng Chúa Giêsu “không tung ra một sứ điệp về một cuộc cách mạng xã hội” như Spartacus, và “Người không lao mình vào m ột cuộc chiến giải phóng chính trị như Barabbas ở Bar-Kochba”. Người đã mang lại “một cái gì đó hoàn toàn klhác hẳn… một cuộc hội ngộ với Vị Thiên Chúa hằng sống, … một cuộc hội ngộ bằng niềm hy vọng mãnh liệt hơn khổ đau của sự nô lệ, một niềm hy vọng bởi thế biến đổi đời sống và thế giới từ bên trong,… thậm chí những cấu trúc bề ngoài vẫn không thay đổi”.

Chúa Kitô làm cho chúng ta hoàn toàn được tự do. “Chúng ta không phải là những kẻ nô lệ của vũ trụ này”, hay của “những thứ luật lệ về vật chất và tiến hóa”. Chúng ta tự do vì “trời không phải là những gì trống không”, vì Vị Chúa của vũ trụ này là Thiên Chúa “Đấng đã tỏ Mình là Tình Yêu nơi Chúa Giêsu”.

Chúa Kitô là “triết gia đích thực”, Đấng “nói với chúng ta về con người thực sự là ai, và con người cần phải làm gì để thực sự là người”. Người tỏ cho chúng ta thấy “con đường vượt trên cả sự chết; chỉ có ai làm được điều này mới là một vị sự phụ thực sự của đời sống”. Người cống hiến cho chúng ta một niềm hy vọng đó cũng là niềm trông đợi và hiện diện “ở chỗ cái tương lai này làm biến đổi hiện tại”.  

Vị Giáo Hoàng này nhận định rằng “có lẽ nhiều người ngày nay bỏ đức tin vì họ không tìm thấy quan niệm về sự sống đời đời thu hút nữa… Cuôc khủng hoảng đức tin hiện nay” thực sự là một cuộc khủng hoảng về niềm hy vọng Kitô Giáo…. Việc phục hồi Địa Đường bị xẩy mất không còn là những gì được trông đợi bởi đức tin nữa”, thế nhưng, bởi sự tiến bộ về kỹ thuật và khoa học, đến nỗi người ta tin rằng sẽ xuất phát một “vương quốc con người”. Bởi thế niềm hy vọng trở thành “đức tin tiến triển” được xây dựng trên hai cột trụ là lý trí và tự do, những gì  “có thể tự chúng bảo đảm, nhờ cái thiện hảo nội tại của chúng, một tân cộng đồng nhân loại toàn hảo”.

Vị Giáo Hoàng này đề cập tới “hai giai đoạn chính yếu trong việc hiện thực niềm hy vọng về chính trị này” đó là Cách Mạng Pháp và Cách Mạng Mát-Xít. Đối diện với cuộc Cách Mạng Pháp, “Âu Châu của Thời Minh Tri… đã gây ra việc tái phản tỉnh về lý trí và tự do”, trong khi đó cuộc cách mạng vô sản đã lưu lại “một vệt dài cuộc hủy hoại kinh hoàng”. Cái sai lầm trầm trọng của Marx là vì “ông đã quên con người và ông ta đã quên đi cái tự do của con người…  Ông ta nghĩ rằng một khi kinh tế được giải quyết thì hết mọi sự tự động cũng sẽ đâu vào đó. Cái sai lầm thực sự của con người đó là chủ nghĩa duy vật… Vấn đề đối với chúng ta lại rất đơn giản, đó là con người cần Thiên Chúa, bằng không họ vẫn chẳng có hy vọng gì… Con người chẳng bao giờ chỉ có thể được cứu chuộc” bằng một cơ cấu ngoại tại, “con người được cứu chuộc bằng tình yêu”, một tình yêu tuyệt đối vô vị lợi: “Niềm hy vọng chân thực cao cả của con người được mạnh mẽ nắm giữ bất chấp tất cả mọi thất vọng chỉ có thể là Thiên Chúa mà thôi – Vị Thiên Chúa đã yêu thương chúng ta và tiếp tục yêu thương chúng ta cho tới cùng”.

Thế rồi Đức Giáo Hoàng nêu lên 4 “môi trường” học hỏi và thực hành hy vọng. Trước tiên là cầu nguyện. “Khi không có ai lắng nghe tôi nữa thì Thiên Chúa vẫn lắng nghe tôi…. Khi không còn ai giúp đỡ tôi nữa,… thì Ngài có thể hỗ trợ tôi”.

Đi đôi với nguyện cầu là hoạt động: “Niềm hy vọng theo chiều hướng Kitô Giáo bao giờ cũng là niềm hy vọng đối với kẻ khác nữa. Nó là một niềm hy vọng tích cực, nhờ đó chúng ta tranh đấu… hướng tới một thế giới nhân bản hơn và sáng sủa hơn”. Tuy nhiên, chỉ khi nào tôi biết rằng “đời sống của tôi và lịch sử nói chung… được bảo đảm một cách vững chắc bởi quyền lực bất khả hủy diệt của Tình Yêu, tôi mới có thể luôn tiếp tục hy vọng mà thôi”.

Chịu đựng khổ đau là một trong những “môi trường” để học hỏi hy vọng. “Chắc chắn chúng ta cần phải làm những gì có thể để giảm bớt khổ đau”, tuy nhiên “chúng ta được chữa lành không phải bằng cách tránh né hay tẩu thoát khỏi khổ đau, mà bằng khả năng chấp nhận nó, trưởng thành nhờ nó và tìm thấy ý nghĩa qua mối hiệp nhất với Chúa Kitô, Đấng đã chịu khổ đau b ằng mối tình yêu thương vô cùng bất tận”. Một khía cạnh quan trọng khác là chịu khổ đau với người khác và cho người khác. “Một xã hội không thể chấp nhận các phần tử đau khổ của mình… là một xã hội dã man và bất nhân”, ngài viết.  

Sau hết, một môi trường để học hỏi niềm hy vọng đó là phán quyết của Thiên Chúa. “Vấn đề ở đây là có việc phục sinh của thân xác. Có công lý. Có ‘việc làm đồi bại’ khổ đau đã qua, có việc bù đắp để chỉnh trang mọi sự”. Đức Giáo Hoàng đã viết về niềm xác tín của mình rằng “vấn đề công lý làm nên một lập luận thiết yếu, dù sao cũng là một lập luâ 5n mạnh mẽ nhất, thuận lợi cho niềm tin tưởng vào sự sống đời đời”. Thật vậy, không thể nào “cái bất công của lịch sử lại là phán quyết cuối cùng… Thiên Chúa công minh và thiết lập đức công bình… Và nơi sự công chính của Ngài có cả ân sủng nữa… Ân sủng không hủy hoại công lý… Thành phần hành ác, cuối cùng, không ngồi vào bàn tiệc đời đời bên cạnh những nạn nhân của họ chẳng phân biệt gì hết, như thể chẳng có gì xẩy ra cả”.  

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo VIS ngày 30/11/2007