Chính vì tầm quan trọng của Bí Mật Fatima phần thứ ba này mới có Bản Văn Kiện 40 trang của Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin. Trong cuộc họp báo để chính thức phổ biến Bản Văn Kiện này vào trưa ngày Thứ Hai 26/6/2000, Đức Tổng Giám Mục Bertone, Tổng Thư Ký của Thánh Bộ, đã cho biết tại sao Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin đã gánh trách nhiệm trong việc công bố phần bí mật còn lại này như sau:  

·         “Những lý do này cũng dễ suy ra, đó là vì những dính dáng của ‘các lần hiện ra’ đúng  nghĩa cùng với ‘những biểu hiện siêu nhiên’... có liên quan đến tín lý đức tin cũng như đến mạc khải chính yếu”.

(tài liệu dịch từ Điện Lưới Toàn Cầu Vatcan Information Services ngày 26/6/2000)

Đức Hồng Y Ratzinger, Tổng Trưởng Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin, đã trả lời vấn đề được các ký giả đặt ra về quyết định không cho phổ biến phần bí mật này qua bao nhiêu năm nay không phải là vì lý do tín lý cho bằng vì lý do khôn ngoan. Do đó, cho dù có phải trả bằng một giá thắc mắc và tiên đoán đủ thứ về nội dung của phần bí mật còn lại này, thì việc tiết lộ nó ra vào thời điểm tuyên phong Á Thánh cho hai mục đồng Giaxinta và Phanxicô, cũng như vào thời điểm tận cùng của một thế kỷ đã chứng kiến con số tử đạo lớn nhất lịch sử và là một thế kỷ đã không ngớt trải qua hàng loạt chiến tranh và tàn phá, đã cho thấy một dấu hy vọng và càng làm sáng tỏ thị kiến của chị Lucia.

Cũng trong cuộc hóp báo này, Đức Hồng Y Tổng Trưởng đã cắt nghĩa những vấn đề liên quan đến phần Bí Mật Fatima thứ ba, nhất là đề cao vai trò của Mẹ Chúa Kitô trong lịch sử cứu độ như sau: 

·         “Mẹ Maria đứng bên thập giá của Con Mẹ, thông phần đau thương và quyền năng cứu độ... Việc phổ biến phần Bí Mật Fatima thứ ba này vào đầu thiên niên kỷ mới, một lần nữa cho thấy tâm điểm của sứ điệp Phúc Âm, là để nhắc nhở Giáo Hội và thế giới về ý nghĩa và tầm quan trọng của Mẹ Chúa trong lịch sử cứu độ, cũng là để nhắc lại ý nghĩa và giá trị của nữ giới, tất cả mọi người phụ nữ, trong lịch sử nhân loại”.

Trong Lời Giới Thiệu Văn Kiện của mình, Vị Giám Mục Tổng Thư Ký Thánh Bộ đã trích lại cả bức thư chị Lucia kính gửi Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đề ngày 12/5/1982 để gợi ý trong việc giải thích phần Bí Mật Fatima thứ ba như sau: 

      “Phần Bí Mật Fatima thứ ba có liên quan đến những lời Đức Mẹ nói: ‘Bằng không, Nước Nga sẽ truyền bá lầm lạc khắp thế giới, gây chiến tranh và bắt bớ Giáo Hội. Các người lành sẽ bị sát hại; Đức Thánh Cha sẽ phải khổ đau; nhiều dân nước sẽ bị tiêu diệt’ (13/7/1917)...

 “Phần Bí Mật Fatima thứ ba là một tỏ hiện có tính cách biểu tượng nhắm đến phần Sứ Điệp trên đây và tùy thuộc vào việc chúng ta có biết đáp ứng điều Sứ Điệp đòi hỏi hay chăng: ‘Nếu những điều Mẹ yêu cầu được thực hiện thì Nước Nga sẽ trở lại và sẽ có hòa bình; bằng không, nó sẽ truyền bá lầm lạc khắp thế giới v.v.’

“Chính vì chúng ta không lưu tâm gì đến lời kêu gọi của Sứ Điệp trên đây mà chúng ta chứng kiến thấy nó đã thực sự xẩy ra, Nước Nga đã xâm lấn thế giới bằng các thứ lầm lạc của mình. Và nếu chúng ta chưa thấy phần cuối của lời tiên tri này được nên trọn thì chúng ta đang từ từ rút ngắn bước đường tiến đến chỗ đó vậy. Tức là nếu chúng ta không từ bỏ con đường tội lỗi, hận thù, báo oán, bất công, những vi phạm đến nhân quyền, những việc vô luân và bạo lực v.v.

“Chúng ta đừng đổ cho Chúa đã dùng cách thức ấy để trừng phạt chúng ta; mà là chính con người chúng ta đã tạo nên cho mình việc trừng phạt này. Theo lòng nhân hậu của mình, Thiên Chúa một đàng cảnh giác và kêu gọi chúng ta trở về với đường ngay nẻo chính, đàng khác Ngài cũng tỏ ra tôn trọng tự do Ngài đã ban cho chúng ta; con người phải gánh chịu trách nhiệm là thế”.

Để chính thức cắt nghĩa phần Bí Mật Fatima thứ ba này, trong bản dẫn giải thần học được chia làm ba phần của mình, Đức Hồng Y Tổng Trưởng Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin đã đi từ vấn đề “vị trí thần học của Mạc Khải Chung và các mạc khải riêng”, sang vấn đề “cấu trúc nhân loại học của các mạc khải tư”, tới vấn đề “cố gắng để giải thích ‘bí mật’ Fatima”.

Theo Đức Hồng Y Tổng Trưởng, như “việc cứu các linh hồn” là ý chính của phần Bí Mật Fatima thứ nhất và thứ hai thế nào, thì cũng vậy, “ý chính của phần thứ ba này là tiếng kêu ba lần: ‘Hãy Ăn Năn Đền Tội, Ăn Năn Đền Tội, Ăn Năn Đền Tội!’... Đó là đáp ứng xác đáng với giây phút lịch sử mang những đặc điểm hiểm nguy được tóm gọn nơi những hình ảnh sau đó”.

Về các hình ảnh biểu tượng trong phần Bí Mật Fatima thứ ba, cũng qua bản dẫn giải thần học của mình, Đức Hồng Y Tổng Trưởng đã cắt nghĩa thế này (những chỗ in đậm ở đây hoàn toàn theo ý người viết bài, với mục đích là để độc giả dễ theo dõi hơn thứ tự các hình ảnh của Bí Mật được Đức Hồng Y dẫn giải):

     “Vị thiên thần cầm thanh kiếm cháy lửa đứng bên trái Mẹ Thiên Chúa đã gợi lại cho thấy những hình ảnh giống như trong Sách Khải Huyền. Hình ảnh này biểu hiệu cho phán quyết đe dọa giáng xuống trên thế giới. Ngày nay vấn đề thế giới có thể trở thành tro bụi bởi một biển lửa dường như không còn chỉ là một tưởng tượng nữa, ở chỗ, chính con người từng cố ý đúc cho mình thanh kiếm cháy lửa này.

“Thế rồi thị kiến cho thấy quyền năng chống lại lực lượng hủy hoại đó là ánh quang sáng ngời của Mẹ Thiên Chúa và những lời kêu gọi ăn năn đền tội phát xuất một cách nào đó từ sự kiện này. Như thế, tầm quan trọng của tự do con người đã được nhấn mạnh, ở chỗ, tương lai thực sự không phải là một ấn định bất biến, và hình ảnh các em trông thấy không phải hoàn toàn chỉ là việc coi trước một cuốn phim của tương lai, trong đó không gì có thể thay đổi được nữa. Thật vậy, tất cả vấn đề của thị kiến này là ở chỗ làm sáng tỏ vấn đề tự do và lái tự do theo chiều hướng tích cực... Thị kiến cố ý nhắm đến việc vận động những lực lượng đổi thay theo chiều hướng chính đáng. Bởi thế, chúng ta phải hoàn toàn giảm bớt đi những loại cắt nghĩa theo mệnh thuyết về ‘bí mật’ này, chẳng hạn như việc cho rằng cuộc ám sát phải xẩy ra ngày 13/5/1981 chỉ là phương tiện của dự án thần linh do Đấng Quan Phòng điều khiến... Thật ra thị kiến nói về những nguy hiểm và cách thức chúng ta phải làm thế nào để có thể được cứu khỏi những hiểm nguy ấy...

“Địa điểm xẩy ra được diễn tả bằng ba biểu tượng, đó là một ngọn núi dốc đứng, một thành phố lớn bị tan hoang và sau cùng là một cây thập giá to bị nứt nẻ. Ngọn núi và thành phố biểu hiệu cho đấu trường của lịch sử nhân loại, một lịch sử như là một cuộc khổ công leo lên tới chóp đỉnh, một lịch sử như là một đấu trường giữa óc sáng tạo của con người với tình trạng an vui thái hòa của xã hội, đồng thời cũng là một nơi của hủy hoại, nơi con người thực sự hủy hoại đi những hoa trái của việc mình làm ra... Trên ngọn núi có cây thập giá, đích điểm và là hướng đạo cho lịch sử. Thập giá biến đổi tình trạng hủy hoại thành ơn cứu độ; cây thập giá chẳng những như là một dấu hiệu cùng khốn của lịch sử mà còn là một hứa hẹn cho lịch sử nữa.

“Đến đây thì thấy có những con người xuất hiện, đó là vị Giám Mục mặc áo trắng (‘chúng con có cảm nhận đó là Đức Thánh Cha’), ngoài ra còn có các vị Giám Mục, Linh Mục, Tu Sĩ nam nữ, cùng với những người nam nữ thuộc các tầng lớp và vai trò khác nhau. Vị Giáo Hoàng dường như đi trước những người khác, run rẩy và khổ đau vì tất cả những rùng rợn xẩy ra chung quanh mình. Ngài chẳng những đi ngang qua một nửa số nhà cửa của thành phố bị sụp đổ mà còn tiến bước giữa những thi thể của kẻ chết nữa. Thế nên con đường của Giáo Hội mới được diễn tả như là một ‘Con Đường Thập Giá’, một cuộc hành trình trải qua thời gian bị tấn công, hủy diệt và bách hại. Lịch sử của cả một thế kỷ có thể được thấy tiêu biểu nơi hình ảnh này. Như các vị trí của trái đất đã được phác tả đúc kết lại nơi hình ảnh ngọn núi và thành phố hướng về cây thập giá thế nào, thì thời gian cũng được trình bày cho thấy bằng một đường lối thu gọn như vậy.

“Trong thị kiến, chúng ta có thể nhận thấy thế kỷ vừa qua là một thế kỷ của các vị tử đạo, một thế kỷ Giáo Hội trải qua đau thương và bị bắt bớ, một thế kỷ của các Cuộc Thế Chiến cùng với những trận chiến địa phương kéo dài 50 năm qua, gieo rắc những hình thức dã man tàn nhẫn chưa từng thấy. Qua ‘tấm gương soi’ của thị kiến này, chúng ta thấy băng ngang qua trước mắt chúng ta những vị nhân chứng đức tin từ thập niên đến thập niên khác...

“Trên Con Đường Thập Giá của cả một thế kỷ, nhân vật Giáo Hoàng đóng một vai trò đặc biệt. Trong việc khó nhọc tiến lên ngọn núi của Ngài, chúng ta rõ ràng thấy được qui điểm của các vị Giáo Hoàng khác nhau. Bắt đầu từ Đức Piô X cho tới vị Giáo Hoàng hiện tại, tất cả các Ngài đều chia sẻ các thương đau của thế kỷ và nỗ vượt qua tất cả mọi khổ ải trên con đường tiến tới cây Thập Giá. Trong thị kiến, Đức Giáo Hoàng cũng bị sát hại cùng với các vị tử đạo. Sau cuộc bị ám sát xẩy ra vào ngày 13/5/1981, nhận được bản văn của phần ‘bí mật’ thứ ba đem tới cho mình, Ngài không nhận ra số phận của mình trong đó hay sao? Ngài tí nữa đã bị chết, và chính Ngài đã cắt nghĩa việc sống còn của mình bằng những lời sau đây: ‘... chính bàn tay của người mẹ đã lái viên đạn và Vị Giáo Hoàng thống khổ đã khựng lại trước cửa miệng tử thần’ (13/5/1994). Ở đây ‘bàn tay của một người mẹ’ làm trệch đi viên đạn định mệnh một lần nữa đã cho thấy rằng định mệnh không phải là bất dịch, đức tin và lời cầu nguyện có mãnh lực chi phối lịch sử, và kết cuộc thì lời cầu nguyện còn mãnh liệt hơn cả đạn bắn và đức tin còn mãnh lực hơn cả các đạo binh nữa.

“... Bên dưới hai cánh của cây thập giá có các vị thiên thần thu lại máu của những vị tử đạo và dùng máu ấy để hiến sự sống cho các linh hồn đang tìm đường đến với Thiên Chúa. Ở đây, máu của Chúa Kitô và máu của các vị tử đạo được coi như là một, ở chỗ, máu của các vị tử đạo chảy xuống từ hai cánh của cây thập giá. Các vị tử đạo chết trong mối hiệp thông với Cuộc Khổ Nạn của Chúa Kitô bởi thế cái chết của các vị đã được nên một với cái chết của Người.

“Thi kiến của phần ‘bí mật’ thứ ba, mở màn rất buồn nản, đã kết lại bằng một hình ảnh hy vọng, đó là không có một đau khổ nào lại luống công vô ích, và chính Giáo Hội thương đau, một Giáo Hội của các vị tử đạo, đã trở nên một bảng chỉ đường cho con người trên con đường họ tìm kiếm Thiên Chúa... Quyền năng thanh tẩy và canh tân được phát xuất từ nỗi khổ đau của các vị nhân chứng, vì khổ đau của họ là việc hiện thực hóa khổ đau của chính Chúa Kitô và là việc truyền đạt hiện đại công hiệu cứu độ của khổ đau Người.

“Toàn thể ‘bí mật’ Fatima (cả ba phần) có ý nghĩa gì? Trước hết, chúng ta phải cùng với Đức Hồng Y Sodano xác nhận rằng: ‘... các biến cố được phần bí mật Fatima thứ ba nói đến giờ đây đã thuộc về quá khứ’. Ở chỗ những biến cố riêng rẽ được nói đến chúng đã thuộc về quá khứ. Những ai mong đợi đọc thấy những mạc khải thị kiến hào hứng về ngày tận thế hay về tương lai của giòng lịch sử đành phải ôm hận. Fatima không làm thỏa mãn óc tò mò của chúng ta là ở chỗ đó, như đức tin Kitô Giáo nói chung không thể nào bị giảm xuống thành một đối tượng cho óc tò mò thuần túy. Điều còn lại, khi chúng ta bắt đầu suy nghĩ về bản văn của ‘bí mật’, đã rõ ràng đó là việc huấn dụ nguyện cầu như con đường ‘cứu độ các linh hồn’, cùng với những lời kêu gọi ăn năn đền tội và cải thiện đời sống...”