Đặc biệt là các Kitô hữu, khi hòa hợp đời sống của mình với Phúc Âm, thì nhận thấy rằng tất cả mọi dân tộc đều là anh chị em; đời sống đóng vai quản gia đối với các sự vật được Chúa ban cho, đó là lý do tại sao mỗi một người có trách nhiệm với kẻ khác, và ai giầu có thực sự cần phải “thừa hành các chỉ thị của Thiên Chúa là Đấng Ân Ban” (Hom 6 de avaritia: PG 32, 1181-1196). Tất cả chúng ta đều phải giúp đỡ nhau và cộng tác với nhau như là các chi thể của một thân thể duy nhất (Ep 203, 3).

Về điểm này, ngài đã sử dụng những lời lẽ mạnh mẽ can trường trong các bài giảng của mình. Thật vậy, bất cứ ai muốn yêu thương tha nhân như bản thân mình, theo giới lệnh của Thiên Chúa, “đều phải không có gì hơn tha nhân của mình” (Hom. in divites: PG 31, 281b).

Vào những lúc đói kém và thảm họa, vị Giám Mục thánh này đã kêu gọi tín hữu bằng những lời thiết tha “đừng da mãn hơn hoang thú… khi lấy những gì con người có chung hay vơ lấy những gì thuộc về tất cả mọi người” (Hom. tempore famis: PG 31, 325a).

Tư tưởng sâu xa của Thánh Basil nổi bật ở câu gợi cảm này: “Tất cả những gì kẻ thiếu thốn cơ cực trông chờ vào bàn tay của chúng ta giống như thể chúng ta trông chờ vào bàn tay của Thiên Chúa khi chúng ta thiếu thốn vậy”.

Bởi thế, Thánh Gregory Nazianzus đã hết sức có lý để ca ngợi Thánh Basil. Thánh nhân nói: “Thánh Basil thuyết phục chúng ta rằng vì chúng ta là loài người, chúng ta không được khinh thường nhân loại hay phạm đến Chúa Kitô, Thủ Lãnh chung của tất cả mọi người, bằng tác hành phi nhân đối với con người; trái lại, chính chúng ta cần được lợi ích bằng việc học được từ những cái bất hạnh của kẻ khác và cần phải Thiên Chúa sử dụng lòng cảm thương của chúng ta, vì chúng ta cần đến lòng xót thương” (Gregory Nazianzus, Orationes 43, 63; PG 36, 580b).

Những lời lẽ này rất ư là hợp thời. Chúng ta thấy rằng Thánh Basil thực sự là một trong những vị Giáo Phụ về giáo huấn xã hội của Giáo Hội vậy.

Ngoài ra, Thánh Basil nhắc nhở chúng ta rằng để giữ cho tình yêu của chúng ta đối với Thiên Chúa và với con người được sống động, chúng ta cần đến Thánh Thể, thứ lương thực thích đáng cho thành phần lãnh nhận phép rửa, thứ lương thực có thể nuôi dưỡng những năng lực mới xuất phát từ Phép Rửa (cf. De Baptismo 1, 3: SC 357, 192).

Thật là hết sức hân hoan khi có thể tham phần vào Thánh Thể (cf. Moralia 21, 3: PG 31, 741a), được thiết lập “để bảo trì liên lỉ việc tưởng niệm Đấng đã chết đi và sống lại vì chúng ta” (Moralia 80, 22: PG 31, 869b).

Thánh Thể, một tặng ân vĩ đại của Thiên Chúa, bảo tồm nơi mỗi một người chúng ta việc tưởng nhớ đến ấn tín phép rửa và làm khả dĩ cho việc sống ơn Phép Rửa cách trọn vẹn và trung thành.  

Đó là lý do vị Giám Mục thánh thiện này đã thường xuyên khuyên nhủ hãy Hiệp Lễ thường xuyên, thậm chí hằng ngày: “Việc hiệp lễ thậm chí hằng ngày, việc lãnh nhận Mình Máu Chúa Kitô, là điều tốt lành và hữu ích; vì Người đã tỏ tường phán rằng: “’Ai ăn thịt Tôi và uống máu Tôi thì có sự sống đời đời’ (Jn 6:54). Bởi thế ai còn dám nghi ngờ là việc tiếp tục hiệp thông với sự sống thì không sống viên trọn?” (Ep. 93: PG 32, 484b).

Tắt một lời, Thánh Thể cần thiết cho chúng ta nếu chúng ta biết đón nhận trong chúng ta sự sống chân thật, sự sống đời đời (cf. Moralia 21, 1: PG 31, 737c). Sau hết, dĩ nhiên là Thánh Basil cũng quan tâm tới thành phần chọn lọc của Dân Chúa là giới trẻ, tương lai của xã hội. Ngài đã nói một Bài Diễn Từ cho họ về cách thức làm sao để mưu lợi từ văn hóa của dân ngoại vào thời ấy.

Ngài rất công bằng và cởi mở nhìn nhận rằng nơi văn chương Hy Lạp và Latinh cổ kính cũng có những mẫu gương nhân đức. Những mẫu gương sống chân chính ấy có thể giúp ích cho thành phần Kitô hữu trẻ trung đang tìm kiếm chân lý và đường ngay nẻo chính để sống (cf. Ad Adolescentes 3).

Bởi thế, người ta cần phải lấy từ các bản văn của chư tác giả cổ thời những gì thích đáng và hợp với sự thật: nhờ đó, bằng đường lối nhận định và cởi mở – một vấn đề của ‘việc nhận thức’ thực sự và thích hợp – giới trẻ tăng trưởng trong tự do.

Với hình ảnh thông dụng về những con ong bám lấy những cánh hoa chỉ để hút những gì chúng cần để làm mật, Thánh Basil khuyên dạy rằng: “Như những con ong có thể hút ngụy từ hoa, không như những con vật khác chỉ biết thưởng thức mùi thơm và mầu sắc, cũng thế, từ những bản văn này… người ta có thể rút lấy được một thứ lợi ích nào đó cho tâm linh. Chúng ta cần phải sử dụng những thứ sách vở ấy, theo gương của con ong trong tất cả mọi sự. Chúng không bậu trên mọi cây hoa như nhau, cũng chẳng tìm cách lấy tất cả nhụy hoa ở những hoa chúng đậu lại, nhưng chỉ hút lấy từ những bông hoa này những gì chúng cần để làm mật và không lấy những gì còn lại. Và nếu chúng ta khôn ngoan, chúng ta sẽ lấy từ những bản văn này những gì thích hợp cho chúng ta, và hợp với sự thật, bỏ qua những gì khác” (Ad Adolescentes 4).

Thánh Basil trước hết đã khuyên giới trẻ hãy tăng trưởng trong nhân đức, trong lối sống ngay thẳng: “Trong những sự vật khác… chuyền từ vật này sang vật kia như kiểu chơi súc sắc, thì chỉ có một mình nhân đức mới là sự thiện bất khả đoạt và kéo dài suốt đời và sau khi chết” (Ad Adolescentes 5).

Anh chị em thân mến, tôi nghĩ người ta có thể nói rằng vị Giáo Phụ này từ xa xưa cũng đã nói với chúng ta và bảo cho chúng ta biết những điều hệ trọng. Trước hết là sự tham dự một cách chuyên chú, sáng suốt và sáng tạo vào nền văn hóa ngày nay.

Thế rồi tới trách nhiệm xã hội: đây là thời đại mà, trong một thế giới toàn cầu hóa, thậm chí thành phần dân chúng cách xa nhau về thể lý cũng thật sự trở thành láng giềng của nhau; bởi thế, hãy sống thân tình với Chúa Kitô là vị Thiên Chúa mang bộ mặt con người.

Sau cùng là việc nhìn nhận và công nhận Thiên Chúa Hóa Công, Cha của tất cả mọi người chúng ta: chỉ khi nào chúng ta cởi mở trước vị Thiên Chúa này, vị Cha chung này, chúng ta mới có thể xây dựng một thế giới chân chính và huynh đệ hơn.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch trực tiếp từ mạng điện toán toàn cầu của Tòa Thánh

http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/audiences/2007/documents/hf_ben-xvi_aud_20070801_en.html