LY THAÂN LY DÒ

Khoâng ai coù theå choái caõi ñöôïc laø, keå töø thaäp nieân 1960, con ngöôøi caøng ngaøy caøng vaên minh toät baäc veà phöông dieän khoa hoïc vaø kyõ thuaät. Theá nhöng, keøm theo nhöõng phaùt minh taân kyø cuûa khoa hoïc veà kyõ thuaät töø ñoù, ngöôøi ta coøn thaáy xuaát hieän caû nhöõng phaùt minh laï luøng ñeán quaùi dò lieân quan ñeán cô caáu hoân nhaân vaø ñôøi soáng gia ñình. Chaúng haïn nhöõng traøo löu ñöôïc luaät phaùp uûng hoä vaø cho pheùp thi haønh nhö ly dò vaø phaù thai, töø ñoù ñöa ñeán nhöõng hieän töôïng nhö mang thai möôùn, töùc laøm cha hieán tinh truøng laøm meï baèng töû cung; ; nhö vieäc caáy thai oáng nghieäm; nhö quyeàn cha meï cuøng phaùi tính; nhö thaân phaän cuûa nhöõng ñöùa con nuoâi cuûa thaønh phaàn cha meï ñoàng tính, (hieän nay ñang coù moät thöông vuï muoán baûo trôï nhöõng ñöùa treû moà coâi ôû Vieät Nam sang Hoa Kyø cho nhöõng caëp vôï choàng ñoàng tính naøy); nhö hoaøn caûnh cha meï ñoäc thaân, single mother, single father, chöù khoâng phaûi bò goùa buïa, bò widowed; nhö nhöõng ñöùa con moà coâi baát ñaéc dó, coøn cha coøn meï maø khoâng ñöôïc chung soáng vôùi caû hai boá meï; nhö nhöõng anh em ruoät cuøng cha khaùc meï cuøng meï khaùc cha gaây ra bôûi ly dò vaø taùi hoân; nhö caûnh con caùi ñöôïc cha hay meï caáp döôõng thay vì ñöôïc caû hai tröïc tieáp nuoâi döôõng; nhö ñöôïc quyeàn ña phu hay ña theâ sau khi ly dò, moät thöù quyeàn cuûa thôøi con ngöôøi coøn laïc haäu coå loã v.v.

Taïi sao theá giôùi caøng ngaøy caøng vaên minh veà vaät chaát laïi caøng baïi hoaïi veà hoân nhaân vaø gia ñình nhö vaäy? Phaûi chaêng vì hai con ngöôøi nam nöõ ñaõ khoâng thöïc söï yeâu nhau tröôùc khi laáy nhau? Phaûi chaêng vì con ngöôøi vaên minh ngaøy nay yù thöùc ñöôïc nhaân quyeàn cuûa mình? Phaûi chaêng vì con ngöôøi ñöôïc luaät phaùp cho pheùp haønh söû quyeàn pro choice hoân nhaân?

Ly Thaân Ly Dò: Phaûi chaêng vì hai con ngöôøi nam nöõ ñaõ khoâng thöïc söï yeâu nhau tröôùc khi laáy nhau?

Neáu keát hoân vôùi nhau laø hai con ngöôøi nam nöõ yeâu thöông “trôû neân moät thaân theå”, thì coù nhöõng vieäc vôï choàng laøm trong ñôøi soáng hoân nhaân heát söùc phaûn traùi vôùi hoân nhaân, nhö tröôøng hôïp ngoaïi tình vaø ly thaân,  hoaëc tröôøng hôïp ly thaân roài ngoaïi tình, nhaát laø haønh ñoäng hoaøn toaøn huûy hoaïi hoân nhaân, nhö tröôøng hôïp ly dò ñeå laäp gia ñình khaùc, hoaëc ly dò roài laäp gia ñình khaùc. Thaät ra, so saùnh giöõa ly thaân vaø ly dò, thì ly thaân vaãn coøn ñôõ hôn ly dò, vì ly thaân vaãn coøn coù theå cöùu vaõn ñöôïc, coøn ly dò thì keå nhö taän keát, tuyeät tình tuyeät nghóa. Ngoaøi ra, trong moät xaõ hoäi cho pheùp ly dò vaø ñöôïc quyeàn ly dò maø hai vôï choàng coøn chòu ly thaân hôn laø ly dò thì coù nghóa laø hoï vaãn coøn nghó ñeán con caùi, hay ít laø coøn nghó ñeán nhau: “tình chi thuûy chung, chí töû baát hoái”, töùc yeâu nhau troïn ñôøi, tôùi cheát khoâng thoâi.

Theá nhöng, thöïc teá cho thaáy, ngaøy nay ngöôøi ta coù maáy ai ly thaân, maáy ai thích hoân nhaân “time out” nhö vaäy. Ñoäng moät tí laø hoï nghó ñeán ly dò lieàn. Thaäm chí ly dò laø moät thöù baûo hieåm chaúng nhöõng ñeå ñöôïc vónh vieãn ly thaân, maø coøn laø moät thöù baûo hieåm ñeå ñöôïc taùi hoân deã daøng. Do ñoù, coù laáy nhaàm cuõng khoâng sao, vì vôï choàng chaúng khaùc gì nhö moùn haøng mua ôû tieäm ñoà duøng department store veà, neáu bò defect hö hoûng gì, hay khoâng thích hoaëc khoâng vöøa vôùi yù cuûa mình nöõa thì coù quyeàn ñem ñoåi hay traû laïi cho tieäm toøa aùn. Theo chieàu höôùng coi thöôøng, loûng leûo vaø ñoåi chaùc nhö theá, hoân nhaân töï baûn chaát voán “baát khaû phaân ly” ngaøy nay ñaõ trôû thaønh moät thöù troø chôi, vui thì ôû dôû thì ñi, trôû thaønh moät thò tröôøng buoân baùn, lôøi thì nhaøo voâ, loã thì deïp tieäm, trôû thaønh moät traän ñaáu giaù, ai cao giaù hôn thì ñöôïc. Khoâng phaûi hay sao, hoân nhaân ngaøy nay khoâng phaûi laø moät cuoäc ñaáu giaù laø gì, ôû choã, ngaøy xöa, vì coøn troïng tình troïng nghóa, ngöôøi ta toû ra raát sôï laáy nhöõng ngöôøi ly dò, vì con ngöôøi ly dò ñoù khoâng “chí töû baát hoái” ñoái vôùi ngöôøi phoái ngaãu cuûa hoï, nhöng ngaøy nay, vì xu höôùng tranh ñoaït competition, ngöôøi ta laïi thaáy mình coù giaù môùi ñöôïc ngöôøi khaùc boû vôï boû choàng maø laáy mình v.v. neân caøng laáy nhau nhö thay quaàn ñoåi aùo môùi caøng hôïp thôøi trang.

Theá nhöng, thöïc teá phuõ phaøng ngaøy nay cho thaáy, chính luùc con ngöôøi ta khoâng coøn tuïc leä “cha meï ñaët ñaâu con ngoài ñoù” nöõa, töùc luùc con ngöôøi ñöôïc töï do luyeán aùi vaø thaønh hoân vôùi nhau, hoï laïi boû nhau hôn bao giôø heát.

Theo thoáng keâ trong cuoán Nieân Giaùm Theá Giôùi 1987 (The World Almanac 1987, published for the Orange County Register), thì naêm 1955 coù 377 ngaøn vuï ly dò, naêm 1960 coù 393 ngaøn vuï, naêm 1965 coù 479 ngaøn vuï, naêm 1970 coù 708 ngaøn vuï vaø naêm 1985 coù 1 trieäu 187 ngaøn vuï. Neáu so saùnh vôùi soá löôïng ñaùm cöôùi trong cuøng nhöõng naêm treân ñaây, thì neáu naêm 1965 (naêm naøy laø thôøi ñieåm moät naêm tröôùc khi luaät phaùp baét ñaàu chính thöùc cho pheùp ly dò ôû Myõ) coù 1 trieäu 8 traêm ngaøn ñaùm, trong khi ñoù ly dò 479 ngaøn vuï, töùc tæ soá ly dò laø 25%, hay 1/4; naêm 1970 coù 2 trieäu 158 ngaøn 802 ñaùm cöôùi, trong ñoù coù 708 ngaøn vuï ly dò, töùc tæ soá ly dò laø 33%, hay 1/3; naêm 1985 coù 2 trieäu 425 ngaøn ñaùm cöôùi, trong ñoù coù 1 trieäu 187 ngaøn vuï ly dò, töùc tæ soá laø 50%, hay 1/2. Nhö theá, traøo löu ly dò ñang taêng daàn chöù khoâng giaûm. ÔÛ choã, trong 5 naêm (1965-1970) taêng töø ¼ ñeán 1/3, hay töø 25% ñeán 33%, töùc taêng 8%, roài trong 15 naêm (1970-1985) taêng töø 1/3 ñeán ½, hay taêng töø 33% ñeán 50%, töùc taêng 17%.

Thaät vaäy, caên cöù vaøo thoáng keâ cuûa Trung Taâm Quoác Gia Veà Thoáng Keâ Söùc Khoeû cuûa Phaân Boä Veà Söùc Khoûe vaø Dòch Vuï Nhaân Baûn (National for Health Statistics, US Department of Health and Human Services), ñöôïc cuoán Time The Almanac 2002 phoå bieán, thì trong giai ñoaïn töø naêm 1900 ñeán 1999, tæ leä ly dò cao nhaát laø naêm 1980, vôùi 52%, roài tôùi naêm 1982 vôùi 51%, tôùi hai naêm 1983 vaø 1985 xuoáng 50%. Töø ñoù tæ leä xuoáng daàn, ba naêm 1986, 1997 vaø1988, coøn 48%, ba naêm 1989, 1990 vaø1991 coøn 47%, hai naêm 1993 vaø 1994 coøn 46%, hai naêm 1996 vaø1997 coøn 43%.

Tuy nhieân, chieàu höôùng ly dò coù veû xuoáng naøy khoâng phaûi laø vì loøng con ngöôøi ñaõ ñöôïc ñoåi thay theo chieàu höôùng tích cöïc, cho baèng con soá thaønh hoân caøng ngaøy caøng giaûm ñi. Chaúng haïn, naêm coù tæ soá ly dò cao nhaát laø naêm 1980, trong soá nhöõng cuoäc thaønh hoân laø 2 trieäu 406 ngaøn 708, coù 1 trieäu 182 ngaøn vuï ly dò, vaø naêm coù tæ soá ly dò thaáp nhaát töø ñoù laø naêm 1997, naêm coù 2 trieäu 384 ngaøn cuoäc thaønh hoân, nhöng coù 1 trieäu 163 ngaøn vuï ly dò. Töùc naêm 1980 ngöôøi ta laäp gia ñình hôn naêm 1997 taát caû laø 22 ngaøn 708 cuoäc hoân nhaân. Taïi sao laïi coù hieän töôïng giaûm soá hoân nhaân nhö vaäy? Phaûi chaêng trai gaùi khoâng coøn yeâu nhau nöõa? Hay ngöôøi ta caûm thaáy sôï laáy nhau? Hoaëc ngöôøi ta ñaõ coù caùch soáng vôï choàng taân kyø hôn? Chæ bieát raèng, caên cöù vaøo caùc nguoàn döõ lieäu nhö U.S Census Bureau, National Center for Health Statistics, Americans for Divorce Reform, Institute for Equality in Marriage, American Association for Single People, Ameristat, vaø Public Agenda, Tôø Nguyeät San Ly Dò veà Thoáng Keâ Ly Dò ÔÛ Hoa Kyø (Divorce Magazine: US Divorce Statistics) coù nhöõng chi tieát nhö sau: tæ leä cuûa nhöõng cuoäc hoân nhaân laàn ñaàu ñi ñeán choã ly dò trong naêm 1997 laø 50%, vaø tæ leä cuûa nhöõng cuoäc taùi hoân roài laïi ly dò cuõng trong naêm 1997 laø 60%. Tæ leä cha meï khoâng bao giôø laäp gia ñình trong naêm 1998 laø 35% nam vaø 42% nöõ. Tæ leä chung cho taát caû moïi gia ñình coù cha meï khoâng bao giôø laäp gia ñình trong naêm 2000 laø 48%.

Caên cöù vaøo nhöõng döï kieän ñöôïc chính thöùc thoáng keâ cho thaáy treân ñaây, chuùng ta coù theå ñi ñeán 4 keát luaän nhö sau: thöù nhaát, con ngöôøi ta ñöôïc döïng neân coù nam coù nöõ khoâng theå naøo khoâng yeâu nhau. Thöù hai,  caøng töï do yeâu nhau, töï do luyeán aùi, ngöôøi ta laïi caøng boû nhau. Thöù ba, moät khi töï do yeâu nhau maø laïi coøn choái boû nhau, töùc laø ngöôøi ta chöa hoaøn toaøn nhaän bieát mình, chöa tìm thaáy mình, gioáng nhö moät ñöùa treû con heát thích ñoà chôi naøy ñeán ñoà chôi khaùc, chaùn caùi naøy thì chôi caùi kia. Thöù boán, moät khi con ngöôøi coøn choïn ñi choïn laïi maõi cho mình yù trung nhaân maøcuõng khoâng xong, töôûng nhö yù laïi bò traùi yù, traùnh traùi yù laïi khoâng ñöôïc nhö yù, thì chöùng toû con ngöôøi vaên minh ngaøy nay coøn aáu tró trong quyeàn choïn löïa cuûa mình.

Ly Thaân Ly Dò: Phaûi chaêng vì con ngöôøi vaên minh ngaøy nay yù thöùc ñöôïc nhaân quyeàn cuûa mình?

Hoài coøn ôû Vieät Nam, ñöôïc chöùng kieán thaáy nhöõng caûnh choàng ñöôïc quyeàn ñaùnh ñaäp vôï mình nhö con vaät toâi caûm thaáy heát söùc ñau loøng. Cho ñeán khi laäp gia ñình, traûi qua nhöõng giaây phuùt chaát ngaát aùi aân, toâi laïi caøng khoâng theå naøo hieåu ñöôïc taïi sao ngöôøi ta laïi coù theå phuõ phaøng haønh haï vaø taøn nhaãn ñaùnh ñaäp moät con ngöôøi maø hoï chí tình aáp yeâu khi laøm vieäc vôï choàng nhö theá? Neáu laøm vieäc vôï choàng chæ vì yeâu thöông nhau thaät tình thì khoâng theå naøo ngöôøi choàng laïi coù theå ñi ñeán choã ñaày ñoïa vôï mình nhö theá. Baèng khoâng, ngöôøi vôï soáng vôùi hoï chaúng khaùc naøo nhö moät ngöôøi ñaày tôù, moät ngöôøi nöõ tôù chaúng nhöõng ñeå phuïc vuï nhu caàu tình duïc cuûa hoï nhöõng luùc hoï leân côn, maø coøn ñeå hy sinh mang naëng ñeû ñau cho gia ñình nhaø choàng, vaø haàu haï nhu caàu côm nöôùc cho choàng, thaäm chí cho cha meï choàng nöõa, nhöõng vieäc maø khoâng kheùo seõ bò hoï cho aên ñoøn neân thaân v.v. OÂi thaân phaän phuï nöõ ôû moät nöôùc chaäm tieán vaø ôû vaøo thôøi vaên hoùa laïc haäu, heøn haï laø chöøng naøo vaø nhuïc nhaõ bieát bao!

Chính vì theá, chaúng laï gì, khi sang ñeán Myõ, chuùng ta thaáy caû moät neàn vaên hoùa hoân nhaân ñaûo ngöôïc. Ñeán noãi, hoài aáy, naêm 1975, nhöõng ngöôøi Vieät môùi qua Myõ ñeàu caûm thaáy laø ôû Myõ naøy ñaøn baø laø nhaát, “lady first”. Bôûi vì, luaäp phaùp Hoa Kyø heát söùc baûo veä ngöôøi phuï nöõ. Choàng khoâng coù quyeàn ñaùnh vôï. Baèng khoâng, neáu bò toá caùo seõ bò luaät phaùp can thieäp. Chaúng haïn, coù nhöõng tröôøng hôïp choàng doïa haønh hung vôï, vôï sôï quaù baùo cho coâng quyeàn ñeå xin ñöôïc baûo veä, choàng lieàn bò toøa ra leänh giôùi nghieâm laïi “restricted order”, nghóa laø khoâng cho choàng ñeán gaàn vôï baát cöù luùc naøo moät khoaûng caùch laø bao nhieâu ñoù, chaúng haïn 100 feet, hay 100 boä, 100 böôùc. Khoâng bieát coù phaûi chính vì ngöôøi phuï nöõ, nhaát laø ñeå baûo veà quyeàn lôïi cuûa giôùi nöõ maø chính quyeàn AÂu Myõ môùi laäp nhöõng khoaûn luaät ly di tröôùc (ñaàu thaäp nieân 1960) roài phaù thai sau (ñaàu thaäp nieân 1970), theá nhöng, thöïc teá cho thaáy, phuï nöõ ñaõ söû duïng quyeàn luaät naøy nhieàu hôn nam.

Tôø Nguyeät San Ly Dò veà Thoáng Keâ Ly Dò ÔÛ Hoa Kyø treän ñaây cho thaáy roõ nhaän ñònh naøy nhö sau. Trong naêm 2000, con soá nam ly dò laø 8 trieäu 572 ngaøn hay 8.3%, nhöng nöõ laø 11 trieäu 309 ngaøn hay 10.2%, töùc hôn nöõ ly dò hôn nam laø 2 trieäu 737 ngaøn trong naêm 2000. Tæ leä gia ñình chæ coù meï ñoäc thaân single mother maø khoâng coù boá laø 9.2% trong khi ñoù tæ leä gia ñình chæ coù boá maø khoâng coù meï laø 1.9%, töùc single mother nhieàu hôn single father laø 7.3%. Cuõng trong naêm 2000, trong soá gia ñình cha meï ñoäc thaân, coù 2 trieäu 40 ngaøn ngöôøi cha ñoäc thaân, nhöng coù ñeán 9 trieäu 680 ngaøn ngöôøi meï, töùc con soá meï ñoäc thaân nhieàu hôn boá laø 7 trieäu 640 ngaøn. Chöa heát, cuõng trong naêm 2000, toång soá cuûa nhöõng ngöôøi cha ñoäc thaân vì ly dò laø 913 ngaøn, nhöng toång soá cuûa nhöõng ngöôøi meï ñoäc thaân vì ly dò laø 3 trieäu 392 ngaøn, töùc con soá ngöôøi meï ñoäc thaân vì ly dò hôn con soá ngöôøi boá ñoäc thaân vì ly dò laø 2 trieäu 479 ngaøn. Ngoaøi ra, toång soá cuûa nhöõng ngöôøi cha ñoäc thaân chöa bao giôø laäp gia ñình laø 693 ngaøn, nhöng toång soá cuûa nhöõng ngöôøi meï ñoäc thaân chöa bao giôø laäp gia ñình laø 4 trieäu 181 ngaøn, töùc meï ñoäc thaân chöa bao giôø laäp gia ñình hôn boá ñoäc thaân chöa bao giôø laäp gia ñình laø 3 trieäu 488 ngaøn. Trong naêm 2000, con soá ly thaân giöõa nam vaø nöõ nhö sau: nam laø 1 trieäu 181 ngaøn hay 1.8%, vaø nöõ laø 2 trieäu 661 ngaøn hay 2.4%, töùc nöõ ly thaân hôn nam laø 1 trieäu 480 ngaøn.

Chöa heát, neáu quyeàn ly dò haàu nhö lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa nöõ giôùi hôn nam giôùi, moät quyeàn lôïi thöïc söï ñaõ ñöôïc nöõ giôùi söû duïng toái ña nhö caùc döõ kieän treân ñaây cho thaáy, thì quyeàn phaù thai laïi caøng tröïc tieáp lieân quan ñeán quyeàn lôïi chuyeân bieät cuûa nöõ giôùi hôn. Cuõng theo cuoán Time The Almanac 2002, thoáng keâ cho bieát con soá phaù thai ñöôïc töôøng trình vaø ñöôïc soå saùch ghi nhaän nhö sau: töø naêm 1972 (laø thôøi ñieåm tröôùc moät naêm luaät phaùp Hoa Kyø chính thöùc hoùa vieäc phaù thai) ñeán naêm 1997, con soá phaù thai cao nhaát ôû vaøo naêm 1990, vôùi 1 trieäu 429 ngaøn 577 vuï, trong ñoù, coù 22.4% ôû tuoåi teen daäy thì töø 19 trôû xuoáng, 33.2% ôû vaøo tuoåi töø 20 ñeán 24, vaø 44.4% ôû tuoåi töø 25 trôû leân, 21.7% trong hoân nhaân, vaø 78.3% ngoaøi hoân nhaân. Tuy nhieân, ôû vaøo naêm 1997, tuy con soá phaù thai khoâng cao baèng naêm 1990, nghóa laø chæ coù 1 trieäu 186 ngaøn 39 vuï, töùc ít hôn naêm 1990 laø 243 ngaøn 538 vuï, nhöng so saùnh cuøng löùa tuoåi vaø gia caûnh nhö naêm 1990, chuùng ta thaáy chieàu kích löùa tuoåi lôùn phaù thai vaø ngoaïi hoân phaù thai gia taêng trong naêm 1997 nhö sau: tuoåi teen daäy thì 20.1% (xuoáng 2.3%), tuoåi töø 20 ñeán 24 ôû 31.7% (xuoáng 1.5%), nhöng tuoåi töø 25 trôû leân laïi laø 48.2% (leân 3.8%), vaø phaù thai trong hoân nhaân naêm 1997 laø 19% (xuoáng 1.7%), thì phaù thai ngoaïi hoân naêm 1997 laø 81% (leân 2.7%).

Nhöõng döõ kieän ñöôïc thoáng keâ treân ñaây, veà caû khía caïnh ly dò laãn phaù thai, cho chuùng ta thaáy khoâng phaûi laø moät cuoäc caùch maïng nöõ giôùi ñang xaåy ra maø laø moät cuoäc traû thuø ñôøi cuûa nöõ giôùi thì ñuùng hôn. Hình nhö nöõ giôùi ñang cho theá giôùi bieát maët, bieát raèng con ngöôøi cuûa hoï khoâng phaûi laø ñeå cho nam giôùi, vaø thaân xaùc cuûa hoï khoâng phaûi laø ñeå cho con caùi. Vaø hoï laøm vieäc naøy khoâng phaûi laø luùc hoï ôû vaøo tuoåi coøn treû maø laø tuoåi ñaõ laäp thaân. Cuõng theo Tôø Nguyeät San Ly Dò veà Thoáng Keâ Ly Dò ÔÛ Hoa Kyø, neáu trong naêm 1997, tuoåi trung bình trong vieäc laäp gia ñình laø 29 (28.7) ñoái vôùi nam giôùi vaø 26 (25.9) ñoái vôùi nöõ giôùi, thì tuoåi trung bình trong vieäc hoï ly dò cuõng trong cuøng naêm 1997 naøy laø 35 beân nam vaø 33 beân nöõ, töùc ôû vaøo tuoåi “tam thaäp nhi laäp”. Tuoåi phaù thai nhieàu nhaát cuõng töø 25 trôû leân.

Theo toâi, khoâng phaûi laø nöõ giôùi caùch maïng hay traû thuø ñôøi, maø laø chung con ngöôøi vaên minh vaät chaát ngaøy nay, taát nhieân trong ñoù coù caû nöõ giôùi, ñang bò chi phoái bôûi moät yù heä sôï haõi vaø moät tinh thaàn yeáu nhöôïc. ÔÛ choã, nhöõng gì khoâng hôïp vôùi caù nhaân con ngöôøi hoï laø hoï tìm caùch traùnh neù lieàn, tìm caùch away from cho baèng ñöôïc; hoï khoâng daùm ñoái dieän vôùi khoán khoù, khoâng daùm ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch, nhaát laø nhöõng thöû thaùch veà luaân lyù laø nhöõng gì laøm cho hoï xöùng ñaùng laøm ngöôøi vaø thöïc söï neân ngöôøi. Thaät ra, vì bieát mình khoâng theå thaéng vöôït ñöôïc khoán khoù, laøm chuû ñöôïc tình theá baát lôïi, hoï môùi tìm caùch traùnh neù. Theá nhöng, duø coù tìm caùch traùnh neù maáy ñi nöõa, hoï cuõng vaãn phaûi ñoái dieän vôùi söï thaät phuõ phaøng, vôùi ngöôøi choàng hay ngöôøi vôï maø hoï khoâng yeâu thích nöõa, khoâng öa chuoäng nöõa, vôùi ngöôøi con sinh ra taät nguyeàn, vôùi beänh nhaân baát trò toán keùm v.v. Bôûi ñoù, khoâng neù ñöôïc thì chæ vieäc taän dieät laø xong, laø tieän nhaát. Vôùi laäp luaän laø thaø khoâng coù thì hôn, baèng ñaõ coù thì phaûi ra coù, phaûi coù lôïi cho nhaân quaàn xaõ hoäi, ñuùng hôn coù lôïi cho chính baûn thaân caù nhaân cuûa hoï môùi ñaùng toàn taïi. Theá laø, theo chuû thuyeát tieán hoùa evolution, chuû nghóa tranh ñaáu giai caáp cuûa Coäng Saûn, chuû tröông duy thöïc duïng unitarianism cuûa theá giôùi tö baûn, hoï ñaõ söû duïng ñeán thuû ñoaïn laïm quyeàn luaân lyù cuûa hoï, thuû ñoaïn ñoaïn tuyeät hoân nhaân, thuû ñoaïn phaù thai con caùi v.v. Theá nhöng, lieäu con ngöôøi vaên minh ñaày quyeàn löïc veà kyõ thuaät cuøng vôùi quyeàn haïn veà nhaân quyeàn ngaøy nay coù theå taän dieät ñöôïc söï thaät hay chaêng, hay laø, traùi laïi, söï thaät vaãn laø söï thaät, vaãn aùm aûnh hoï, vaãn theo ñuoåi hoï nhö hình vôùi boùng, laøm cho hoï caøng ngaøy caøng sôï, caøng bò aùm aûnh paranoid, neáu hoï khoâng cöông quyeát nhìn thaúng vaøo söï thaät, moät söï thaät duy nhaát coù toaøn quyeàn naêng giaûi thoaùt hoï.

Ly Thaân Ly Dò: Phaûi chaêng vì con ngöôøi ñöôïc luaät phaùp cho pheùp haønh söû quyeàn pro choice hoân nhaân?

Khoâng phaûi chæ coù phaù thai môùi coù quyeàn pro choice, coøn ly dò thì khoâng. Thaät ra, vaán ñeà quyeàn tuyeät ñoái töï quyeát coù theå ñöôïc aùp duïng vaøo taát caû moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Ñieån hình nhaát laø tröôøng hôïp ly dò. Theo yù heä töï do laø muoán laøm gì thì laøm ngaøy nay, ngöôøi ta cho raèng moät khi toâi coù quyeàn choïn löïa yù trung nhaân thì toâi cuõng coù quyeàn boû hoï neáu thaáy raèng hoï khoâng coøn hôïp vôùi toâi nöõa, hay toâi thaáy coù ai ngon hôn hoï, coù theå mang laïi haïnh phuùc vaø thieän ích cho toâi. Chaúng leõ choïn laáy cho mình nhöõng gì toát hôn laïi laø ñieàu sai laàm hay sai quaáy hay sao? Thaät ra, khoâng ai phuû nhaän vaán ñeà con ngöôøi coù quyeàn choïn löïa. Theá nhöng, vaán ñeà ôû ñaây laø töï do cuûa con ngöôøi coù giôùi haïn. Do ñoù, choïn gì thì choïn, choïn sao cuõng ñöôïc, mieãn laø vieäc choïn löïa cuûa con ngöôøi khoâng ñöôïc phi nhaân baûn, khoâng ñöôïc phaûn luaân thöôøng ñaïo lyù, khoâng ñöôïc taùc haïi ñeán coâng ích. Thaäm chí, neáu caàn, vieäc choïn löïa cuûa con ngöôøi coøn coù theå ñi ñeán choã hy sinh cho ngöôøi khaùc, chaáp nhaän taát caû nhöõng gì ngöôøi khaùc khoâng hôïp vôùi mình, chaáp nhaän trôû neân moïi söï cho moïi ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi maø mình yeâu thöông nhö baûn thaân mình, nhö vôï choàng con caùi trong gia ñình mình. Taïi sao caùi choïn löïa laøm cho mình neân troïn laønh hôn, neân ngöôøi hôn, ñoaøn keát hôn, yeâu thöông hôn, hoøa thuaän an bình hôn chuùng ta khoâng choïn, laïi pro choice nhöõng gì saëc muøi vaên hoùa söï cheát.

Theo Tôø Nguyeät San Ly Dò veà Thoáng Keâ Ly Dò ÔÛ Hoa Kyø thì trong naêm 1997, thoáng keâ cho bieát lyù do ly dò vì vaán ñeà kinh teá laø 4.2%, trong khi ñoù, tæ leä ly dò vì baát khaû hoùa giaûi laø 80%. Keå töø naêm 1997 tôùi naêm 2000, con soá ly dò moãi naêm laø 2 trieäu röôõi ngöôøi. Soá naêm trung bình vôï choàng chung soáng vôùi nhau cho ñeán khi ly dò vaøo naêm 1997 laø 11 naêm. 

Sôû dó coù luaät ly dò laø vì con ngöôøi laïm duïng quyeàn haønh cuûa mình, ñieån hình laø choàng duøng quyeàn baét naït vôï, vaø sôû dó luaät phaù thai coù taùc hieäu vaø caøng ngaøy caøng trôû neân thònh haønh laø vì con ngöôøi ham chuoäng noù vaø toân suøng noù. Bôûi theá, luaät ly dò vaø phaù thai, töï chuùng seõ trôû thaønh baát löïc, trôû thaønh voâ hieäu naêng, neáu con ngöôøi khoâng ngoù ngaøng gì ñeán noù, coi thöôøng noù. Moät khi con ngöôøi coøn leä thuoäc vaøo luaät ly dò ñeå soáng hoân nhaân thì khoâng bao giôø hoï thöïc söï caûm thaáy theá naøo laø haïnh phuùc hoân nhaân. Chaúng khaùc gì nhö hoï leä thuoäc vaøo thuoác ngöøa thai hay phöông phaùp ngöøa thai nhaân taïo ñeå kieåm soaùt söï soáng vaäy. Tröôùc khi laáy nhau ñaõ sôï ly dò, laáy nhau roài laïi sôï coù con, thì hai con ngöôøi nam nöõ seõ soáng ñôøi vôï choàng vôùi nhau moät caùch ô hôø taïm bôï, ñuïng moät caùi laø tan lieàn.

Neáu quyeàn ly dò vaø phaù thai khoâng phaûi laø thöù baûo hieåm hoân nhaân thì chæ coøn chính tình yeâu, yeáu toá lieân keát hai con ngöôøi nam nöõ coù duyeân laïi vôùi nhau môùi laøm cho hoï ñöôïc haïnh phuùc maø thoâi. Maø yeâu thöông laø gì, neáu khoâng phaûi laø hieäp nhaát neân moät, laø hy sinh nhòn nhuïc, laø quaûng ñaïi thöù tha. Phaûi, chæ coù moät tình yeâu vieân maõn, tình yeâu troïn laønh nhö theá môùi laøm cho hai con ngöôøi nam nöõ soáng ñôøi vôï choàng vôùi nhau ñöôïc thöïc söï haïnh phuùc vaø vónh vieãn haïnh phuùc maø thoâi. Haïnh phuùc laø vieân maõn yeâu thöông laø theá! Haïnh phuùc laø vieân maõn yeâu thöông chính laø baûo hieåm nhaân thoï duy nhaát cho cuoäc soáng hoân nhaân gia ñình cuûa con ngöôøi vaø cho con ngöôøi ôû moïi nôi vaø trong moò luùc vaäy.

Taâm Phöông Cao Taán Tónh

(baøi Phaùt Thanh Vui Möøng Vaø Hy Voïng 26, 14/7/2002: www.tinmungsusong.org vaø baøi cho muïc Hoäi Ngoä Taâm Linh cuûa www.thoidiemmaria.net)

Sau đây là 4 trong những câu vấn đáp cho buổi phát thanh Vui Mừng Và Hy Vọng 27, 21/7/2002

1. Trong kỳ phát thanh trước, chúng tôi cũng nhận thấy rằng tác giả Cao Tấn Tĩnh cùng với chị Thúy Nga đã đề cập tới đề tài này dưới một số góc cạnh liên quan trực tiếp đến xã hội và gia đình, đặc biệt là dưới cái nhìn luân lý và đạo đức. Kiều Hạnh xin được hỏi anh Cao Tấn Tĩnh là theo anh, hiện tượng ly thân ly dị hiện nay có phải là một hậu quả tất yếu của hiện tượng vô luân của xã hội chúng ta hiện nay không?

Đáp: Thưa chị và quí vị thính giả, theo tôi, hiện tượng ly thân ly dị hiện nay không phải là hậu quả tất yếu của hiện tượng vô luân của xã hội chúng ta hiện nay, vị hiện tượng ly thân ly dị hiện nay chính là hiện tượng vô luân của xã hội chúng ta rồi vậy. Tức là ly thân ly dị và vô luân đồng nghĩa với nhau. Do đó, vấn đề được đặt ra là nguyên nhân nào đã đưa đến tình trạng ly thân ly dị vô luân hiện nay? Trước hết, tôi xin xác định là ly thân khác với ly dị và tự bản chất không phải là việc vô luân, trừ phi ly thân để dễ dàng ngoại tình, hay cố ý ly thân để đi đến chỗ ly dị, hoặc không có ý tái hợp nữa. Sau nữa, tôi nhận thấy căn nguyên sâu xa gây ra tình trạng ly thân ly dị vô luân hiện nay là do con người đã yếu kém lòng đạo, đã coi thường nhân nghĩa.

Thật vậy, ngay từ ban đầu, theo Thánh Kinh Do Thái Giáo, sau khi sa ngã phạm đến Đấng Hóa Công của mình, tức là không chịu theo ý định của Ngài, mà là theo ý riêng của mình, cặp uyên ương đầu tiên là Adong và Evà đã không còn sống trong tình trạng công chính nguyên thủy nữa, cả hai chỉ là một thân thể, ở chỗ trần truồng không biết xấu hổ, trái lại, đã ly thân, mỗi người bắt đầu nhận thấy mình khác người, và che đậy bộ phận phái tính của mình đi. Thực tế cũng cho thấy sở dĩ con người văn minh ngày nay ly dị là vì họ đã không còn trọng tình trọng nghĩa nữa. Ở chỗ, ngày xưa vì còn kính cha kính mẹ, con người dù không biết nhau hay yêu nhau trước, song họ vẫn có thể sống trọn đời vợ chồng với nhau. Trong cuộc sống hôn nhân, dù khổ đau, họ vẫn không bỏ nhau, không hẳn vì sợ xã hội theo luân lý cổ truyền chê cười nguyền rủa, cho bằng vì nghĩ đến con đến cái hơn đến bản thân mình.

Tóm lại, nguyên nhân sâu xa làm cho hôn nhân gia đình đổ vỡ, đưa đến tình trạng ly thân ly dị vô luân là vì con người văn minh vật chất ngày nay đã trở nên khô đạo, dửng dưng với tất cả những gì là siêu nhiên, là linh thiêng, không còn tin tưởng thần linh tối cao, và do đó cũng không còn nắm giữ những luân thường đạo lý làm người như xưa.

2. Kiều Hạnh cũng nghe anh trích dẫn nhiều thống kê qua kỳ phát thanh trước liên quan đến vấn đề ly thân ly dị. Xin anh vui lòng tóm lại một vài con số tiêu biểu mà anh cho rằng ảnh hưởng và trực tiếp liên quan đến đời sống hôn nhân và gia đình hiện nay?

Đáp: Thưa chị và quí vị thính giả, câu hỏi này cũng như câu hỏi trên, con số thống kê tiêu biểu không ảnh hưởng và trực tiếp liên quan đến đời sống hôn nhân và gia đình hiện nay. Trái lại, chính đời sống hôn nhân và gia đình hiện nay đã đưa đến con số thống kê thảm bại này. Căn cứ vào những con số thống kê, tôi thấy có 6 vấn đề chính sau đây liên quan đến chiều hướng ly dị, đến lý do ly dị, đến thời hạn hôn nhân, đến thời điểm ly dị, cũng như đến khát vọng luyến ái phi hôn hay đa hôn.

Thứ nhất, tỉ lệ ly dị càng ngày càng xuống: Thật vậy, căn cứ vào thống kê của Trung Tâm Quốc Gia Về Thống Kê Sức Khoẻ của Phân Bộ Về Sức Khỏe và Dịch Vụ Nhân Bản (National for Health Statistics, US Department of Health and Human Services), được cuốn Time The Almanac 2002 phổ biến, thì trong giai đoạn từ năm 1900 đến 1999, tỉ lệ ly dị cao nhất là năm 1980, với 52%, rồi tới năm 1982 với 51%, tới hai năm 1983 và 1985 xuống 50%. Từ đó tỉ lệ xuống dần, ba năm 1986, 1987 và1988, còn 48%, ba năm 1989, 1990 và1991 còn 47%, hai năm 1993 và 1994 còn 46%, hai năm 1996 và1997 còn 43%.

Thứ hai, con người ly dị chỉ vì lý do bất khả hóa giải giữa vợ chồng với nhau hơn là vì các vấn đề khác. Theo Tờ Nguyệt San Ly Dị về Thống Kê Ly Dị Ở Hoa Kỳ thì trong năm 1997, thống kê cho biết lý do ly dị vì vấn đề kinh tế là 4.2%, trong khi đó, tỉ lệ ly dị vì bất khả hóa giải là 80%.

Thứ ba, con người ngày nay sống đời vợ chồng với nhau ngắn hạn chứ không trọn đời: Tờ Nguyệt San Ly Dị cho biết số năm trung bình vợ chồng chung sống với nhau cho đến khi ly dị vào năm 1997 là 11 năm.

Thứ bốn, con người ly dị ở vào lúc con người ở vào tuổi lập thân “tam thập nhi lập”. Thật vậy, cũng theo Tờ Nguyệt San Ly Dị về Thống Kê Ly Dị Ở Hoa Kỳ, nếu trong năm 1997, tuổi trung bình trong việc lập gia đình là 29 (28.7) đối với nam giới và 26 (25.9) đối với nữ giới, thì tuổi trung bình trong việc họ ly dị cũng trong cùng năm 1997 này là 35 bên nam và 33 bên nữ.

Thứ năm, con người ngày nay muốn sống tự do luyến ái, chứ không muốn bị ràng buộc vào cơ cấu hôn nhân ly dị nữa. Tờ Nguyệt San Ly Dị về Thống Kê Ly Dị Ở Hoa Kỳ (Divorce Magazine: US Divorce Statistics) đã liệt kê những chi tiết như sau: Tỉ lệ cha mẹ không bao giờ lập gia đình trong năm 1998 là 35% nam và 42% nữ. Tỉ lệ chung cho tất cả mọi gia đình có cha mẹ không bao giờ lập gia đình trong năm 2000 là 48%.

Thứ sáu, con người ngày nay càng ngày càng đa thê đa phu. Cũng theo Tờ Nguyệt San Ly Dị về Thống Kê Ly Dị Ở Hoa Kỳ cho biết: tỉ lệ của những cuộc hôn nhân lần đầu đi đến chỗ ly dị trong năm 1997 là 50%, và tỉ lệ của những cuộc tái hôn rồi lại ly dị cũng trong năm 1997 là 60%.

3. Theo anh Tống Văn Tuệ, hai môn thuốc chữa căn bệnh hiểm nghèo ly thân ly dị của thời đại chúng ta, về phần tích cực, là “tương kính như tân” và, về phần tiêu cực, là bỏ lối sống chồng chúa vợ tôi, trọng nam khinh nữ. Thế còn theo anh Cao Tấn Tĩnh thì sao? Anh bằng lòng với hai môn thuốc của anh Tống Văn Tuệ chứ?

Đáp: Về ý hệ chồng chúa vợ tôi, trọng nam khinh nữ, đã được ý hệ nhân quyền giải độc. Bởi đó ngày nay nó hầu như đã biến mất trong ánh sáng văn minh vật chất và nhân bản hiện tại. Nếu ý hệ nhân quyền đã quân bình nam nữ, đã bình đẳng vợ chồng thì vấn đề “tương kính như tân” cũng đã hiện thực. Tuy nhiên, như tôi đã nhận định trong buổi phát thanh vừa rồi, chính trong lúc con người được quyền tự do luyến ái ngày nay lại là lúc con người ly thân ly dị nhiều nhất. Như thế có nghĩa là con người vẫn chưa “tương kính như tân” hay sao? Thật ra, vấn đề trọng kính nhau thường dính dáng đến vấn đề công bình. Công bình ở chỗ nếu anh đối xử tốt với tôi tôi cũng đối xử tốt với anh như thế. Bằng không thì cứ việc mắt đền mắt răng đền răng, tình nghĩa đôi ta có thể thôi. Công bằng thường còn ở chỗ tôi phải được đối xử tốt trước rồi mới đáp lại sau. Nếu sống đời vợ chồng với nhau tương kính như tân một cách công bình như thế thì chẳng khác gì sống với nhau như một bài toán cộng, 1 + 1 = 2.

Thật vậy, như tôi đã chia sẻ trong bài Tình Nghĩa Vợ Chồng, “nếu vợ chồng mỗi người là 1 ngôi vị khác nhau, mà sống với nhau như một bài toán cộng thì sẽ thành 2 chứ không nên 1. Vợ chồng sống với nhau như bài toán cộng là ở chỗ mỗi người một account, một trương mục, chồng trả tiền nhà, vợ trả tiền những thứ chi phí khác, miễn là hai bên cân bằng với nhau trong vấn đề trang trải mọi sự trong nhà; nếu cần phải chi phí cho những thứ ngoại lệ theo tình nghĩa, như tới ngày Valentine, Giáng Sinh, Father Day hay Mother Day, Ngày Sinh Nhật của nhau thì lấy tiền của riêng mình mà mua quà tặng nhau, bao nhau ăn uống như bạn bè. Bởi thế, bởi sống một đời sống vợ chồng với nhau như một bài toán cộng 1 với 1 là 2 như thế, nên khi gặp trường hợp một trong hai người đụng đến quyền lợi của nhau, đụng đến đức công bằng đã được phân chia ranh giới, họ liền bất mãn và tỏ thái độ đòi hỏi công lý, đến độ, họ đi đến chỗ làm toán trừ, 1 trừ 1 thành 0, vợ trừ chồng hay chồng trừ vợ thành ly dị”.

Ngoài ra, về phương thế giải quyết vấn đề bất hòa vợ chồng để tránh ly dị, ở bên Mỹ này người ta thường “sit down and talk”. Thế nhưng, cuối cùng cũng vẫn chẳng giải quyết được gì, cũng vẫn cứ đem nhau ra tòa ly dị? Tại sao? Nếu không phải khi ngồi xuống nói chuyện người ta chỉ tìm cách thắng thế, hơn là tìm chân lý. Thật ra, nếu người ta tự đáy lòng biết thông cảm với nhau thì cũng chẳng cần gì phải sit down and talk cả. Vì họ đã tha cho nhau, hiểu nhau trước khi nói ra rồi. Vấn đề đối thoại chẳng qua cũng chỉ là phương thế giải quyết. Nếu người ta không có tinh thần cởi mở, phục thiện và tìm chân lý thì dù có talk đi talk lại cũng không work, không có công hiệu. Ở đây chúng ta lại thấy rằng, làm gì thì làm con người cũng phải có tinh thần trước, phải có lòng đạo đã, mới giải quyết được vấn đề. Bằng không, con người chỉ luẩn quẩn, lúc nào cũng cảm thấy bất mãn và bất an mà thôi, một tâm trạng càng làm cho con người dễ rối loạn và cuộc đời lúc nào cũng choáng váng ngả nghiêng chực ngã.

4. Để kết thúc cho buổi phát thanh hôm nay, Kiều Hạnh xin được hỏi anh Cao Tấn Tĩnh thêm một câu nữa là nếu có một lời khuyên nào cho cuộc sống lứa đôi hiện nay thì lời khuyên ấy như thế nào?

Đáp: Thưa chị và quí vị thính giả, cũng trong bài Tình Nghĩa Phu Thê, tôi đã chia sẻ thế này: “Để tránh hiện tượng hay thảm trạng vợ chồng sống với nhau như một bài toán cộng, một lối sống dễ đưa họ tới đáp số zero của một bài toán trừ nát tan phá sản về cả tình nghĩa, của cải lẫn con cái như vậy, họ cần phải sống với nhau theo đúng mục đích và bản chất của hôn nhân là hiệp nhất, được thể hiện qua tác động vợ chồng “nên một thân thể” hết sức linh thiêng cao quí. Nghĩa là, hai vợ chồng phải làm sao để chẳng những tránh những lối sống, hành vi, thái độ cộng và trừ giữa vợ chồng với nhau, mà còn phải liên lỉ sống làm sao để vợ chồng chỉ là 1, bằng cách sống theo bài toán nhân 1 x 1 = 1 hay theo bài toán chia, 1 / 1 = 1, những bài toán chứng tỏ họ giải quyết những khác biệt, bất đồng và đụng chạm, không thể tránh trong đời sống vợ chồng, thậm chí cả lầm lỗi phạm đến bản tính của hôn nhân, chỉ bằng tinh thần hy sinh, nhịn nhục và tha thứ cho nhau”.