"Những cội gốc của Pháp quốc

– như những cội gốc của Âu Châu – là Kitô Giáo".

ĐTC Biển Đức XVI Tông Du Pháp Quốc (12-15/9/2008)

mừng Biến Cố Thánh Mẫu Lộ Đức 150 Năm

Chuyến Tông Du thứ 10 của ĐTC Biển Đức XVI lần này đến Pháp quốc, từ ngày 12/9, Lễ Thánh Danh Đức Mẹ đến ngày 15/9, Lễ Đức Mẹ Đau Thương, là để mừng kỷ niệm 150 năm biến cố Thánh Mẫu Lộ Đức, như ngài đã khẳng định với thành phần chính quyền ở Điện Elysée Thứ Sáu 12/9:

“Lý do chính yếu của việc tôi thực hiện chuyến viếng thăm đây đó là cuộc mừng 150 năm việc Trinh Nữ Maria hiện ra ở Lộ Đức. Tôi muốn cùng với đoàn người hành hương hết sức đông đảo từ khắp nơi trên thế giới trong năm nay tuôn đổ về đền thánh Lộ Đức với tràn đầy niềm tin tưởng và lòng kính mến. Tôi sẽ cử hành niềm tin tưởng và lòng kính mến này ở trên mảnh đất của anh chị em 4 ngày ân sủng được ban cho tôi đây”.

Tuy nhiên, lợi dụng dịp này, ngài cũng ghé thăm thủ đô Balê của Pháp quốc, theo lời mời của vị tân tổng thống nước này laø Nicolas Sarkozy. Tại đây, vào cùng ngày Thứ Sáu, ngài đã suốt ngày liên tục gặp gỡ 5 thành phần cả đời lẫn đạo theo thứ tự sau đây: thứ nhất là các chức sắc thuộc chính quyền Pháp quốc ở điện Elyseé, thứ hai là các vị đại diện Cộng Đồng Do Thái cũng ở điện Elyseé, thứ ba là các nhân vật thuộc lãnh vực văn hóa ở Collège des Bernardins, thứ bốn là những vị linh mục, tu sĩ, chủng sinh và phó tế trong giờ kinh tối ở trong Vương Cung Thánh Đường Đức Bà, và thứ năm là giới trẻ canh thức ở khu đất trước Vương Cung Thánh Đường này.

Với thành phần chính trị gia thuộc chính quyền Pháp quốc

Với thành phần chính trị gia thuộc chính quyền Pháp quốc, trước hết, ngài nói về thành phố Balê, thủ đô của một đất nước hầu như đã từng nắm vai trò đệ nhất cường quốc thế giới như Hoa Kỳ hiện nay, một thủ đô tiêu biểu cho nền văn minh Kitô giáo của nước này, ngài cho biết về mối liên hệ giữa ngài và thành phố ấy, cũng như về chính căn gốc của nó. Ngài nói với thành phần chính trị gia ở Điện Elyseé như thế này:

“Cuộc hành hương của tôi đến Lộ Đức bao gồm cả việc tôi dừng chân ở Balê. Thành đô này của quí vị là nơi quen thuộc đối với tôi, và tôi biết nó khá nhiều. Tôi đã thường ở đây, vì việc học vấn của tôi cũng như vì các vai trò trước đây của tôi, và trải qua một số năm tôi đã có được những mối thân hữu riêng tư tốt đẹp và về tri thức. Tôi vui mừng trở lại, hân hạnh có được cơ hội này để tỏ lòng ngưỡng mộ gia sản sâu đậm về văn hóa và đức tin là những gì làm nên lịch sử nổi nang của quí vị, và đã từng nuôi dưỡng những con người tôi tớ cao cả của Quốc Gia này và Giáo Hội đây, những vị có giáo huấn và gương lành tự nhiên vượt ra ngoài biên giới địa dư quốc gia của anh chị em, lưu lại dấu tích của các vị trên tiến trình lịch sử thế giới.

“Trong chuyến viếng thăm Rôma của mình, kính Tổng Thống, ông đã nhắc lại rằng những cội gốc của Pháp quốc – như những cội gốc của Âu Châu – là Kitô Giáo. Chính lịch sử đã cống hiến đủ chứng cớ về vấn đề này, ở chỗ, từ ban đầu của mình, xứ sở của quí vị đã lãnh nhận sứ điệp Phúc Âm. Cho dù đôi khi không có chứng cớ về văn kiện, thì việc hiện hữu của các cộng đồng Kitô giáo ở Gaul đã chứng thực về một giai đoạn rất xa xưa; thật là cảm động khi nhớ lại là thành phố Lyons đã có một vị Giám Mục vào giữa thế kỷ thứ hai, và Thánh Irenaeus, tác giả của cuốn Adversus Haereses, đã cống hiến một chứng từ hùng hồn cho tư tưởng vững mạnh của Kitô Giáo. Thánh Irenaeus xuất thân từ Smyrna để giảng dạy niềm tin tưởng vào Chúa Kitô Phục Sinh. Vị Giám Mục Thành Lyon này đã nói tiếng Hy Lạp như tiếng mẹ đẻ của mình. Còn dấu hiệu nào tuyệt vời hơn về bản chất phổ quan và tiêu đích của sứ điệp Kitô Giáo nữa đây? Giáo Hội, được thiết lập ở giai đoạn sơ khai của xứ sở quí vị, đã đóng một vai trò làm nên văn minh mà tôi hân hoan tỏ lòng ngưỡng mộ vào dịp này. Chính ông đã đề cập tới điều này trong bài diễn văn của ông ở Điện Lateran vào tháng 12 năm ngoái và một lần nữa hôm nay đây. Việc truyền đạt của nền văn hóa cổ kính qua các vị đan sĩ, các giáo sư và những biên chép viên, việc khuôn đúc tâm hồn và tinh thần yêu thương người nghèo khổ, việc tỏ ra hỗ trợ đối với thành phần bị bỏ rơi nhất, bởi việc thành lập đầy những hội dòng, việc đóng góp của Kitô hữu trong vấn đề thiết lập những cơ cấu của Gaul sau này là Pháp quốc, tất cả những điều này là những gì quá hiển nhiên mà tôi cần phải ngẫm nghĩ. Cả hằng ngàn nguyện đường, thánh đường, đan viện và vương cung thánh đường làm duyên dáng tâm điểm các phố thị của quí vị hay cái bình lặng của miền quê là những gì rõ ràng nói lên các vị cha ông của anh chị em trong đức tin muốn tôn vinh Đấng đã ban cho họ sự sống và là Đấng đã bảo trì sự hiện hữu của chúng ta”.

Đối với chính thành phần chính trị gia thuộc chính quyền Pháp quốc, một quốc gia đã cương quyết dứt khoát không chấp nhận vấn đề minh định về nguồn gốc Kitô giáo trong bản hiến pháp của Khối Hiệp Nhất Âu Châu, chủ trương hoàn toàn biệt lập giữa đạo và đời, như thể cả hai chẳng có dính dáng gì với nhau, thậm chí phản nghịch nhau, vị Giáo Hoàng đương kim Đức quốc Biển Đức XVI thần học gia về Giáo Hội của chúng ta này đã đề cập tới ý nghĩa của từ ngữ ‘thế tục’ và nguyên tắc về vấn đề ‘thế tục’ (chứ không phải vấn đề tục hóa) với họ ở Điện Elyseé Thứ Sáu 12/9 như sau:

“Nhiều người, ở Pháp quốc đây cũng như ở các nơi khác, đã suy nghĩ về những mối liên hệ giữa Giáo Hội và Quốc Gia. Thật vậy, Chúa Kitô đã cống hiến nguyên tắc căn  bản cho việc giải quyết chính đáng về vấn đề liên hệ giữa lãnh vực chính trị và lãnh vực tôn giáo này, khi Người trả lời cho một vấn nạn, avới câu nói: ‘Hãy trả cho Caesar những gì của Caesar, và hãy trả cho Thiên Chúa những gì của Thiên Chúa’ (Mk 12:7). Giáo Hội ở Phảo đang được hưởng ‘một chế độ tự do’. Tình trạng ngờ vực trong quá khứ dần dần đã được biến thành một cuộc đối thoại bình lặng và tích cực càng ngày càng gia tăng mạnh mẽ hơn. Một khi cụ mới về việc đối thoại đã được thực hiện từ năm 2002, và tôi rất tin tưởng vào hoạt động của nó dựa trên thiện chí của nhau. Chúng ta biết rằng vẫn còn một số lãnh vực cần phải trao đổi cần chúng ta thực hiện và tái khai triển từng bước một cách dứt khoát và nhẫn nại. Đích thân mình, Tổng Thống đã sử dụng một lời diễn tả hay ho, đó là “lạicité positive” (vấn đề trần thế tích cực) để nói lên cái hiểu biết cởi mở hơn này. Ở vào lúc này đây của lịch sử, khi mà các nền văn hóa tiếp tục sang ngang thường xuyên hơn, tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng giờ đây cần phải suy nghĩ lại về ý nghĩa đích thực và tầm quan trọng của vấn đề thế tục. Thật vậy, một đàng cần phải phân biệt giữa lãnh vực chính trị và lãnh vực tôn giáo để bảo trì cả quyền tự do tôn giáo của công dân cũng như trách nhiệm của Quốc Gia đối với họ; đàng khác, cần phải nhận thức hơn nữa về vai trò bất khả thay thế của tôn giáo đối với việc huấn luyện lương tâm và việc góp phần nó có thể mang lại – trong những sự khác – vấn đề tạo được một sự đồng thuận căn bản về đạo lý trong xã hội”.

Gặp gỡ thành phần thuộc lãnh vực văn hóa Pháp quốc

Ở Collège des Bernardins cùng ngày Thứ Sáu 12/9, ĐTC Biển Đức XVI đã gặp gỡ thành phần thuộc lãnh vực văn hóa Pháp quốc, bao gồm đặc biệt vị Bộ Trưởng Văn Hóa đại diện chính quyền Pháp quốc, những vị đại diện tổ chức Giáo Dục, Khoa Học và Văn Hóa Liên Hiệp Quốc UNESCO, quí đồng bạn của ngài ở Học Viện Pháp Quốc, và các vị đại biểu thuộc cộng đồng Hồi Giáo Pháp quốc. Trong bài chia sẻ của mình, ngài đã chia sẻ với họ về những nhận định sâu xa cùng với các phân tích độc đáo của ngài về nền văn minh của Âu Châu nói chung, trong đó có Pháp quốc, một nền  văn minh theo ngài được gắn liền với và khởi động bởi đời sống đan tu từ thời Thánh Biển Đức. Ngài đã minh định chủ đề của bài ngài nói như thế này:

“ Tôi muốn nói với quí vị buổi tối hôm nay về những nguồn gốc của nền thần học tây phương và những cội gốc của nền văn hóa Âu Châu”. 

Trước hết, ngài nói tới ý nghĩa của địa điểm gặp gỡ giữa ngài và thành phần thuộc lãnh vực văn hóa Pháp quốc này, một địa điểm được ngài nhấn mạnh là “chúng ta đang ở một nơi liên hệ tới nền văn hóa của đời sống đan tu”. Sau đó, ngài khéo đặt vấn đề để dẫn nhập vào những gì ngài muốn nói để khai triển chủ đề được ngài nêu lên trên đây. Ngài đặt vấn đề như sau:

“Phải chăng nơi này vẫn còn có một điều gì đó muốn nói với chúng ta hay chăng, hay chúng ta chỉ đang gặp gỡ một thế giới thuộc về quá khứ? Để trả lời cho vấn nạn này chúng ta cần phải xem xét một chút về bản chất của chính đời sống đan tu Tây phương. Nó là gì? Theo quan điểm của tầm ảnh hưởng về lịch sử của đời sống đan tu này, chúng ta có thể nói rằng, giữa tình trạng biến động lớn lao về văn hóa xuất phát từ những cuộc di dân của chư dân và việc xuất hiện những hình dạng mới về chính trị, các đan viện tu đã trở thành những nơi chốn tồn tại của các kho tàng văn hóa cổ thời, và đồng thời cũng là nơi hình thành từ nền văn hóa cổ kính này một nền văn hóa mới mẻ. Thế nhưng việc này xẩy ra thế nào đây? Động lực nào đã thúc đẩy những nam nhân cùng nhau đến ở những nơi chốn ấy? Họ muốn gì? Họ sống ra sao?”

Thế rồi, căn cứ vào những câu hỏi được chính mình nêu lên đó, vị Giáo Hoàng thần học gia kiêm giáo sư thần học đã xác định là “trước hết và trên hết, cần phải thẳng thắn chân nhận là họ không có ý đi làm văn hóa hay thậm chí bảo trì văn hóa của quá khứ. Động lực thúc đẩy họ là những gì căn bản hơn nhiều. Mục đích của họ đó là tìm kiếm Thiên Chúa - quaerere Deum … Họ muốn đi từ những gì là không thiết yếu đến những gì thiết yếu, đến những gì thực sự quan trọng duy nhất và đáng tin cậy duy nhất… Họ tìm kiếm cái tối hậu ở đằng sau cái nhất thời”.

Đến đây, Vị Giáo Hoàng đương kim của chúng ta bắt đầu cho thấy cái mấu chốt của vấn đề ngài muốn nói tới, đó là Lời Chúa, khi ngài đi từ sự kiện đời sống đan tu là đời sống tìm kiếm Thiên Chúa đến sự kiện Thiên Chúa hướng dẫn cuộc tìm kiếm này bằng chính lời của Ngài:

“Đây không phải là một cuộc thám hiểm trong miền hoang dã mông lung chẳng có dấu vết gì, một cuộc tìm kiếm dẫn họ vào miền tăm tối mù mịt. Chính Ngài đã cống hiến cho họ những bảng chỉ đường, thật sự là Ngài đã vạch ra một con đường cho họ để tìm kiếm và theo đuổi. Con đường này là lời của Ngài, một con đường được mở ra cho con người trong các cuốn Thánh Kinh. Bởi thế, theo nhu cầu nội tâm của mình, việc tìm kiếm Thiên Chúa cần đến một nền văn hóa của lời Chúa… “

(còn tiếp)

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, phân tích và tổng hợp theo nguyên bản những bài nói của ĐTC từ

http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/travels/2008/index_francia_en.htm