"Những cội gốc của Pháp quốc

– như những cội gốc của Âu Châu – là Kitô Giáo".

ĐTC Biển Đức XVI Tông Du Pháp Quốc (12-15/9/2008)

mừng Biến Cố Thánh Mẫu Lộ Đức 150 Năm

Gặp gỡ thành phần thuộc lãnh vực văn hóa Pháp quốc

(kết)

“Khi trở thành một đan sĩ, con người đã khởi hành tiến vào một con đường thênh thang và cao vời, thế nhưng họ đã tìm thấy được hướng đi cần thiết đó là ngôn từ của Thánh Kinh là những gì họ đã nghe thấy chính Thiên Chúa đang nói năng. Bấy giờ họ cố gắng hiểu biết Ngài, nhờ đó có thể tiến đến với Ngài. Bởi vậy mà cuộc hành trình của đời sống đan tu thật sự là một cuộc hành trình đi vào thế giới nội tại của ngôn từ lãnh nhận, cho dù có gặp phải một khoảng cách xa vời vợi. Trong việc tìm kiếm của các vị đan sĩ đã chất chứa một cách nào đó sự tìm thấy. Bởi thế, nếu việc tìm kiếm này thực sự khả thể thì cần phải có một thôi thúc ban đầu là những gì chẳng những làm dậy lên ý muốn tìm kiếm mà còn khiến có thể tin rằng có một con đường được chất chứa nơi ngôn từ ấy, tức là ở nơi ngôn từ này chính Thiên Chúa đã khởi sự đến với con người và nhờ đó con người có thể đến cùng Ngài. Nói cách khác, cần phải thực hiện việc loan truyền, một loan truyền nói với con người và nhờ đó tạo nên niềm xác tín là những gì trở thành sự sống.

“Nếu một con đường nào đó được mở ra đi vào ngay tâm điểm của lời thánh kinh như là lời Chúa thì lời này trước hết cần phải được công bố ra ngoài. Cái công thức cổ kính về niềm tin Kitô giáo thực sự cần phải thông đạt cho người khác, là một câu xuất phát từ Thư Thứ Nhất của Thánh Phêrô, một câu mà vào thời thần học trung cổ được coi là nền  tảng thánh kinh cho việc làm của các thần học gia: ‘Anh em bao giờ cũng phải sẵn sàng để đáp ứng người muốn hỏi tất cả anh em về lý do (reason – the logos) anh em hy vọng’ (3:15) (Logos, tức lý do về niềm hy vọng cần phải trở thành apo-logía; nó phải trở thành một đáp ứng). Thật vậy, Kitô hữu thuộc Giáo Hội sơ khai đã không coi việc rao giảng truyền giáo là tuyên truyền, ở chỗ nhắm tới việc gia tăng nhóm của mình, thế nhưng là một nhu cầu nội tâm, thành quả xuất phát từ bản chất niềm tin của họ, đó là Vị Thiên Chúa họ tin tưởng là Vị Thiên Chúa của tất cả mọi dân tộc, là Vị Thiên Chúa chân thật duy nhất, Đấng đã mạc khải mình nơi lịch sử dân Yến Duyên và lên đến tột đỉnh nơi Con của Ngài, nhờ đó, khi cung cấp đáp ứng mà mọi người quan tâm và cần cho mọi người trong thâm cung của họlà những gì đang được đợi chờ. Tính chất phổ quát của Thiên Chúa, và của lý do hướng về Ngài là những gì cống hiến cho họ cái động lực ấy – thật sự là cái thúc buộc – việc loan truyền sứ điệp ấy vậy. Họ đã thấy niềm tin của họ như những gì thuộc về, không phải thuộc về một thứ tập tục văn hóa khác nhau từ dân tộc này với dân tộc khác, mà là về lãnh giới của sự thật, những gì liên quan tới tất cả mọi người như nhau”.

Đến đây, ĐTC của chúng ta nói tới bản chất của việc loan truyền, loan truyền một Vị Thiên Chúa chân thật, Đấng đã tỏ mình ra, chứ không phải là một vị thần linh vô danh của người Hy Lạp thời Thánh Phaolô, hay vị thần do óc con người tưởng tượng ra với bản chất là một thứ ngẫu tượng. Ngài đã nói như sau:

“Cấu trúc căn bản của việc rao giảng Kitô giáo ‘bề ngoài’ – hướng tới một nhân loại đang tìm kiếm và vấn nạn – được phản ảnh nơi bài diễn từ được Thánh Phaolô nói ở Công Đường Nhã Điển. Chúng ta cần phải nhớ rằng Công Đường này không phải là một hình thức của vấn đề hàn lâm, nơi mà các đỉnh cao trí tuệ gặp nhau để bàn luận những vấn đề cao cả, mà là một pháp đình của công lý, những gì có thế giánơi các vấn đề về tôn giáo và cần phải chống lại việc du nhập của các thần ngoại bang. Đó chính là những gì Thánh Phaolô đã bị phiền trách vì ‘hắn hình như là một giảng dạy về các thần linh ngoại bang’ (Acts 17:18). Thánh Phaolô đã đáp lại nhận định này, khi bày tỏ rằng: tôi đã thấy một bàn thờ của quí vị với hàng chữ được ghi khắc: ‘cho vị thần vô danh’. Bởi thế những gì quí vị tôn thờ như một thứ vô danh thì tôi xin loan báo cho quí vị (17:23). Thánh Phaolô đã không loan truyền những vị thần linh vô danh. Ngài loan truyền Đấng mà con người không biết nhưng quả có biết – một Đấng có tên vô danh (the unknown-known); Đấng họ đang tìm kiếm, Đấng thật ra họ đã biết, nhưng vẫn lại là Đấng vô danh và không được nhận biết. Mức độ sâu thẳm nhất của ý nghĩ và cảm thức của con người một cách nào đó biết rằng phải có Ngài, rằng ngay từ khi khởi sự của tất cả mọi sự không thể nào lại là những gì chẳng có ý thức gì hết, mà là một Trí Khôn sáng tạo – không thể nào là một thứ tình cờ mù quáng mà là tự do. Tuy nhiên, ngay cả việc tất cả mọi người một cách nào đó biết được điều ấy chăng nữa, như Thánh Phaolô minh nhiên nói trong Thư gửi giáo đoàn Rôma (1:21), thì kiến thức ấy vẫn không thực, ở chỗ một vị Thiên Chúa chỉ do thuần tưởng tượng và được sáng chế ra thì không phải là Thiên Chúa tí nào hết. Nếu Ngài không tỏ mình ra, chúng ta không thể nào đến với Ngài được. Cái mới mẻ của việc Kitô Giáo loan báo là ở chỗ giờ đây nó có thể nói với tất cả mọi dân tộc rằng Ngài đã mạc khải mình ra. Đích thân Ngài ra. Nhờ đó con đường đến với Ngài được mở ra. Cái mới mẻ của việc Kitô Giáo loan truyền không ở tại ý nghĩ mà việc làm, đó là việc Thiên Chúa đã mạc khải bản thân của Ngài. Thế nhưng đây không phải là một việc làm mù quáng, mà tự nó là Logos – sự hiện diện của lý trí hằng hữu nơi xác thịt của chúng ta. Verbum caro factum est (Jn 1:14): đúng vậy, giữa cái được tạo thành (factum) mà giờ đây mới có Logos, một biểu hiệu ở giữa chúng ta. Việc tạo thành (factum) giờ đây là Logos, một Logos ở giữa chúng ta. Việc tạo thành (factum) là những gì có suy tính. Bởi thế bao giờ cũng cần đến sự khiêm  tốn về lý trí để chấp nhận nó: lòng khiêm tốn của con người là những gì tương ứng với lòng khiêm hạ của Thiên Chúa”.

Cuối cùng Đức Thánh Cha đã áp dụng vào thời đại của chúng ta theo chiều hướng bài giảng tinh khôn của Thánh Phaolô, một bài giảng về kết cấu trở thành căn bản cho việc truyền bá phúc âm hóa của Kitô hữu qua mọi thời đại, và về ý nghĩa liên quan tới nền tảng của nền văn minh Âu Châu. Đoạn kết thúc được ĐTC nói với thành phần thuộc lãnh vực văn hóa Pháp quốc như sau:

“Tình hình hiện tại của chúng ta là một tình hình khác về nhiều quan điểm với tình hình Thánh Phaolô đã đụng đầu ở Nhã Điển, tuy có khác nhau, hai trường hợp cũng có nhiều điểm chung. Các thành đô của chúng ta không còn có đầy những bàn thờ và đầy những hình ảnh thần linh. Đối với nhiều người Thiên Chúa thực sự đã trở thành một thứ đại vô danh. Thế nhưng, giống như trong quá khứ, khi mà ẩn dấu ở đằng sau vô vàn hình ảnh về Thiên Chúa vẫn là vấn nạn liên quan tới Vị Thiên Chúa vô danh này, cũng thấy xẩy ra việc vắng bóng hiện nay của Thiên Chúa lại được âm thầm xâm chiếm bởi vấn nạn liên quan tới Ngài. Quaerere Deum – việc tìm  kiếm Thiên Chúa và việc con người để cho Ngài tìm thấy họ là những gì ngày nay cần thiết không kém ngày xưa. Một thứ văn hóa thuần thực chứng cố gắng lái vấn nạn về Thiên Chúa vào lãnh vực chủ quan, như thể những gì phản khoa học, sẽ là một thứ hàng phục của lý trí, một thứ chối từ những triển vọng tuyệt vời nhất, và vì thế là một thảm họa cho loài người với đầy những hậu quả rất trầm trọng”.  

Để kết thúc, Đức Thánh Cha đã tóm tắt tất cả những gì ngài dài dòng nhưng chặt chẽ dẫn giải liên quan tới đời sống đan tu Tây phương để nhắn gửi riêng văn hóa Pháp quốc và chung văn hóa Âu Châu cùng văn hóa thế giới như thế này:

“Những gì đã cống hiến nền tảng cho văn hóa Âu Châu – đó là việc tìm kiếm Thiên Chúa và việc sẵn lòng lắng nghe Ngài – ngày nay vẫn là nền tảng cho bất cứ một thứ văn hóa chân chính nào”.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, phân tích và tổng hợp theo nguyên bản những bài nói của ĐTC từ http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/travels/2008/index_francia_en.htm