“Thả Lưới ở Chỗ Nước Sâu – Duc in Altum”

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL 

Lược Sử về Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới (và Châu Lục)

Kể từ sau Công Đồng Chung Vaticanô II diễn ra vào tiền bán thập niên 1960, sinh hoạt của Giáo Hội hoàn vũ đã có nhiều thay đổi, chẳng hạn, điển hình nhất liên quan tới hết mọi tín hữu đó là vấn đề canh tân phụng vụ, hay liên quan tới riêng cấp lãnh đạo là hàng giáo phẩm cao cấp, đó là các Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới (hay Châu Lục) thường lệ hay ngoại lệ, một biến cố đã được Đức Thánh Cha Phaolô VI đề xướng vào thời gian gần kết thúc Công Đồng Chung Vaticanô II, bằng văn kiện Apostolica Sollicitudo ban hành ngày 15-9-1965, với kỳ họp đầu tiên đã được bắt đầu từ tháng 10 năm 1967, sau Công Đồng 2 năm. Từ đó tới nay tất cả đã có 12 Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới thường lệ diễn ra thường 3 năm 1 lần, và 2 Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới ngoại lệ, một vào năm 1969, và một vào năm 1985, chưa kể 5 cuộc Thượng Nghị Giám Mục Châu Lục trong thập niên 1990 diễn ra vào thời gian sửa soạn mừng Đại Năm Thánh 2000. 

Thượng Nghị Giám Mục có thể được coi là một tiểu Công Đồng Chung định kỳ, được triệu tập để cập nhật hóa Giáo Hội trong thế giới ngày nay, qua việc hàng giáo phẩm hiệp thông bàn định về một chủ đề hợp thời của Giáo Hội hiện thế. Nếu chủ đề của Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới thường lệ XI là Mình Chúa, là Thánh Thể, một thượng nghị được triệu tập bởi vị Giáo Hoàng totus tuus của Lòng Thương Xót Chúa Gioan Phaolô II, thì chủ đề của Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới thường lệ XII, được triệu tập lần đầu tiên bởi vị đương kim Giáo Hoàng thần học gia Biển Đức XVI là Lời Chúa. Giáo Hội ở Việt Nam chẳng những đã đi theo sát chiều hướng của Giáo Hội mà còn đi trước nữa là đằng khác. Ở chỗ, ngay sau Năm Thánh Thể 2004-2005, Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã kêu gọi tín hữu Công Giáo Việt Nam “Sống Lời Chúa” từ năm 2006.

Chủ đề của các kỳ họp Hội Đồng Giám Mục Thế Giới hay của các cuộc họp đặc biệt Hội Đồng Giám Mục Các Châu này đã hiển nhiên nói lên đường hướng chủ yếu của Công Đồng Chung Vaticanô II, một đường hướng chủ yếu được thể hiện rõ ràng qua hai văn kiện chính yếu về Giáo Hội, đó là Hiến Chế tín lý về thân mệnh của Giáo Hội, “Ánh Sáng Muôn Dân – Lumen Gentium”, và Hiến Chế mục vụ về sứ mệnh của Giáo Hội trong thế giới hiện đại, “Vui Mừng và Hy Vọng – Gaudium et Spes”. Căn cứ vào 16 văn kiện của Công Đồng Chung Vaticanô II (4 Hiến Chế , 10 Sắc Lệnh và 2 Tuyên Ngôn về đủ mọi đề tài thiết yếu và nồng cốt) và các chủ đề được chọn theo giòng thời gian cho từng thời điểm của những cuộc Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới (và Châu Lục), có thể nói, Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới (và Châu Lục) hậu Công Đồng Chung Vaticanô II, một biến cố được bắt nguồn từ Công Đồng Chung Vaticanô II, là để áp dụng và hoàn trọn giáo huấn sâu xa bao rộng và tinh thần hiệp thông dấn thân của Công Đồng Vaticanô II.      

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 1, 29/9-29/10-1967, về việc bảo trì và kiên cường đức tin Công Giáo : chuyên chính, năng lực, phát triển cùng sự nối kết của đức tin Công Giáo giữa tín điều và lịch sử.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp ngoại lệ thứ nhất, 11-28/10/1969, về bản chất và ý nghĩa của giáo phẩm đoàn, về mối liên hệ của giám mục và hội đồng giám mục với giáo hoàng cũng như với nhau.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 2, 30/9-6/11/1971, về các vị tư tế thừa tác và sự chính trực trong thế giới.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 3, 29/9-26/10/1974, về việc truyền bá Phúc Âm hóa trong thế giới tân tiến, được đúc kết trong tông huấn Evangelii Nuntiandi do Đức Thánh Cha Phaolô VI ban hành ngày 8-12-1975.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 4, 30/9-29/10/1977, về việc dạy giáo lý trong thời đại của chúng ta, được đúc kết trong tông huấn Catechesi Tradendae do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 16-10-1979.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 5, 26/9-25/10/1980, về vai trò của gia đình Kitô hữu trong thế giới tân tiến, được đúc kết trong tông huấn Familiario Consortio do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô ban hành ngày 22-11-1981.           

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 6, 29/9-29/10/1983, về việc hòa giải và thống hối trong sứ mệnh của Giáo Hội hôm nay, được đúc kết trong tông huấn Reconciliatio et Paenitenlia do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 2-12-1984.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp ngoại lệ thứ hai, 24/11-8/12/1985, về Công Đồng Vaticanô II, trong việc thẩm định sự áp dụng của Công Đồng 20 năm qua, cũng như trong việc tìm cách phát động sự canh tân trong Giáo Hội theo tinh thần và văn tự của Công Đồng.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 7, 1-30/10/1987, về ơn gọi và sứ mệnh của giáo dân trong Giáo Hội và thế giới, được đúc kết trong tông huấn Christifideles Laici do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 20-12-1988.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 8, 30/9-28/10/1990, về việc đào tạo linh mục trong các hoàn cảnh của ngày hôm nay, được đúc kết trong tông huấn Pastores Dabo Vobis do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 25-3-1992.          

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 9, 2-29/10//1994, về đời tận hiến và sứ mệnh của nó trong Giáo Hội và trong thế giới, được đúc kết trong tông huấn Vita Consecrata do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 25-3-1996.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ thứ 10 diễn ra vào thời khoảng 30/9-27/10/2001 với mục tiêu nhắm đến giới còn lại là hàng giáo phẩm, bàn về chủ đề là "Giám mục: Tôi tớ của Phúc Âm Chúa Giêsu đối với niềm hy vọng của Thế Giới", được đúc kết trong tông huấn Pastores Gregis do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 16/10/2003.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ lần thứ XI vào thời khoảng 2-23/10/2005 với chủ đề “Thánh Thể là nguồn mạch và là tột đỉnh của đời sống và sứ vụ của Giáo Hội”, và được ĐTC Biển Đức XVI đúc kết trong Tông Huấn. "Sacramentum caritatis – Bí Tích yêu thương" ngày 22/2/2007.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới kỳ họp thường lệ XII vào thời khoảng 5-26/10/2008, với chủ đề “Lời Chúa trong đời sống và sứ vụ của Giáo Hội”.

Thượng Nghị Giám Mục Các Châu Lục, nhất là trong thời đoạn Giáo Hội toàn cầu đang long trọng dọn mừng Đại Năm Thánh 2000 cũng đã bàn định đặc biệt đến những chủ đề liên quan chẳng những tới Kitô học mà còn tới sứ vụ truyền giáo như sau:

Thượng Nghị Giám Mục Âu Châu, đáp lời kêu gọi của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, đã diễn ra tại Rôma từ ngày 28-11 đến 14-12 năm 1991, tức theo sau Biến Cố Đông Âu sụp đổ năm 1989 và ngay trước biến cố Nước Nga trở lại ngày 25-12-1991, để lợi dụng tình trạng sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản bàn về vai trò Kitô giáo trong tương lai của Âu Châu cũng như về vai trò tác hiệu của Giáo Hội Công Giáo trong việc hình thành một trật tự xã hội chân chính.

Thượng Nghị Giám Mục Phi Châu nhóm họp tại Rôma vào ngày 10/4-8/5/1994 với chủ đề "Giáo Hội ở Phi Châu với sứ mệnh truyền bá Phúc Âm hướng về năm 2000: 'Các con sẽ là nhân chứng của Thày'", được Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đúc kết trong tông huấn Ecclesia in Africa ban hành ngày 14-9-1995, dịp ngài thăm Phi Châu.

Thượng Nghị Giám Mục Mỹ Châu nhóm họp tại Rôma vào ngày 16/11-12/12/1997, với chủ đề "Gặp gỡ Chúa Giêsu Kitô hằng sống: Con đường dẫn đến Hối Cải, Hiệp Thông và Đoàn Kết", được Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đúc kết trong tông huấn Ecclesia in America ban hành tại Mexicô City ngày 22-1-1999, dịp ngài thăm Mỹ Châu.

Thượng Nghị Giám Mục Á Châu nhóm họp tại Rôma vào ngày 19/4-14/5/1998, từ ngày 19-4 đến 14-5, với chủ đề "Chúa Giêsu Kitô Cứu Thế với Sứ Mệnh Yêu Thương và Phục Vụ của Người ở Á Châu" được đúc kết trong tông huấn Ecclesia in Asia do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 6-11-1999.

Thượng Nghị Giám Mục Đại Dương Châu nhóm họp tại Rôma vào ngày 23/11-12/12/1998, với chủ đề "Chúa Giêsu Kitô và nhân dân Đại Dương Châu - 'Đi Con Đường của Người, nói Sự Thật của Người và sống Sự Sống của Người'", được đúc kết trong tông huấn Ecclesia in Oceania do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 22-11-2001.

Thượng Nghị Giám Mục Âu Châu nhóm họp lần thứ hai vào thời khoảng 1-23/10/1999 tại Rôma, với chủ đề "Chúa Giêsu Kitô vẫn sống nơi Giáo Hội, Nguồn Mạch Hy Vọng cho Châu Âu", được đúc kết trong tông huấn Ecclesia in Europe do Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 28-6-2003.

Có thể nói, tất cả các hoạt động của Giáo Hội từ đầu tới nay, điển hình là từ sau Công Đồng Chung Vaticanô II, hiển nhiên nhất từ giáo triều của Đức Gioan Phaolô II, vị Giáo Hoàng đã đưa Giáo Hội “vượt qua ngưỡng cửa hy vọng” là Đại Năm Thánh 2000, và là vị Giáo Hoàng, trong Tông Thư Mở Màn Cho Một Tân Thiên Kỷ (khoản 1) ngày 6/1/2001, đã nhấn mạnh đến chiều hướng “thả lưới ở chỗ nước sâu – Duc in altum” (Lk 5:4) của Giáo Hội trong ngàn năm thứ ba là chiều hướng vừa có tính chất nội tâm vừa truyền giáo, một chiều hướng sống thánh chứng nhân, đúng như chiều hướng Công Đồng Chung Vaticanô II, qua hai Hiến Chế nồng cốt của Công Đồng với ước nguyện Giáo Hội là “Ánh Sáng Muôn Dân” để có thể mang “Vui Mừng và Hy Vọng” đến cho thế giới tân tiến hiện đại.

Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới Thường Lệ XI năm 2005 về Thánh Thể, và đặc biệt Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới Thường Lệ XII 2008 về Lời Chúa, thực sự không phải là tác động của Giáo Hội hoàn vũ muốn “thả lưới ở chỗ nước sâu – duc in altum” hay sao, nhất là trong Năm Thánh Phaolô (2008-2009), Vị Tông Đồ Dân Ngoại!?!