|
ĐỨC THÁNH CHA
BÊNÊĐICTÔ XVI
VÀ NHỮNG DẤU
NHẤN MỤC VỤ CHO GIÁO HỘI TẠI VIỆT NAM
Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đă
thực hiện chuyến viếng thăm ad limina từ ngày 22-06 đến 4-07-2009. Đỉnh
cao của chuyến viếng thăm là cuộc gặp gỡ Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI vào
ngày 27-06-2009. Trong mỗi cuộc gặp gỡ với từng Hội Đồng Giám Mục trên
thế giới, Đức Thánh Cha đều ban huấn từ cho các giám mục với những nội
dung thần học và trọng tâm mục vụ khác nhau, tùy theo hoàn cảnh của từng
Giáo Hội địa phương. Huấn từ này có tầm quan trọng đặc biệt v́ trong tư
cách là vị chủ chăn của Giáo Hội phổ quát, huấn từ của Đức Thánh Cha
chính là những định hướng mà mỗi Giáo Hội địa phương phải quan tâm khai
triển trong đời sống. Chắc chắn mọi thành phần trong Giáo Hội Việt Nam
sẽ lắng nghe, suy nghĩ, trao đổi và khai triển nhiều khía cạnh trong
huấn từ quan trọng của Đức Thánh Cha. Ở đây chỉ xin gợi lên một vài dấu
nhấn mục vụ như bước đầu cho những suy nghĩ và ứng dụng sâu sắc hơn.
Huấn từ của Đức Thánh Cha có
một cấu trúc rơ ràng và mạch lạc. Sau lời chào mừng, cảm ơn và bày tỏ sự
quư mến đối với Giáo Hội và người dân Việt Nam, Đức Thánh Cha nhấn mạnh
những lănh vực cần phải quan tâm : linh mục và tu sĩ ; giáo dân, cách
riêng đời sống gia đ́nh và các bạn trẻ ; sự hợp tác trong ḷng Giáo Hội
Việt Nam ; Giáo Hội và xă hội. Cuối cùng là lời thăm hỏi và chúc lành
gửi đến tất cả cộng đồng Dân Chúa tại Việt Nam. Trong mỗi lănh vực, ngài
đều đưa ra những chæ dẫn cụ thể cho đường hướng mục vụ của Giáo Hội Việt
Nam.
Đời sống
thánh thiện của các linh mục và tu sĩ
Chuyến viếng thăm ad limina
của HĐGMVN trùng hợp với thời điểm Giáo Hội toàn
cầu bắt đầu bước vào
Năm Linh Mục (19-06-2009 – 19-06-2010). Phải chăng chỉ là sự trùng hợp
ngẫu nhiên? Trong tầm nh́n của đức tin, chính Chúa quan pḥng đă sắp đặt
sự trùng hợp này để Giáo Hội Việt Nam ư thức về ân huệ lớn lao Thiên
Chúa ban cho ḿnh : một Giáo Hội phong phú ơn gọi linh mục và tu sĩ
trong bối cảnh ơn gọi ấy dường như ngày càng vơi cạn trên nhiều miền đất
của thế giới. Ư thức ấy dẫn Giáo Hội Việt Nam đến tâm t́nh tạ ơn Chúa,
đồng thời phải tích cực góp phần để ǵn giữ, bảo vệ và phát triển kho
tàng Chúa ban cho.
Theo ư hướng đó, rất cần quan
tâm đến lời nhắn nhủ của Đức Thánh Cha gửi đến các linh mục và tu sĩ
Việt Nam. Ngài nhấn mạnh đến đời sống nội tâm và sự thánh thiện của linh
mục, tu sĩ, theo gương cha sở họ Ars. Đây sẽ là điều đáng ngạc nhiên với
những ai chỉ nh́n vị giáo hoàng hiện tại như bậc trí thức thượng thặng
của thế giới. Thật vậy, Đức Bênêđictô XVI không chỉ là nhà thần học lỗi
lạc trong Giáo Hội Công giáo, nhưng ngài c̣n được nh́n nhận như một
trong những nhà tư tưởng uyên bác có tầm ảnh hưởng lớn trên toàn thế
giới. Thế nhưng vị giáo hoàng uyên bác ấy lại nhấn mạnh đến đời sống nội
tâm và sự thánh thiện, lại đề cao mẫu gương của cha thánh Gioan Maria
Vianney, vị linh mục hơi đuối về mặt học vấn! Bởi lẽ hơn ai hết, ngài
thấy rơ những giới hạn và cả mối hiểm nguy khi nghiên cứu thần học mà
thiếu vắng đời sống nội tâm. Khi đó, thần học chỉ c̣n là một ngành
nghiên cứu khoa học thuần túy chứ không có khả năng khơi mạch sự sống
đức tin, nhà thần học chỉ c̣n là chuyên viên nói về Thiên Chúa như một
đối tượng khách quan chứ không có khả năng nói với Chúa như một chủ thể
trong tương giao sống động. Tương tự như thế, khi thiếu vắng đời sống
nội tâm, các linh mục và tu sĩ có nguy cơ trở thành những công chức chứ
không là mục tử, những giáo viên chứ không là ngôn sứ, những thầy dạy
thay v́ là chứng nhân, và sẽ không c̣n khả năng thông truyền sự sống đức
tin cho người khác.
Hiểu như thế, việc đào sâu
đời sống nội tâm và nỗ lực sống thánh thiện phải là mối quan tâm hàng
đầu của các linh mục tu sĩ Việt Nam trong giai đoạn tới. Trách nhiệm này
trước hết là của từng cá nhân linh mục, tu sĩ, đồng thời các giám mục
cũng phải xem đây là mối ưu tư hàng đầu của ḿnh. V́ thế, Đức Thánh Cha
kêu gọi các giám mục phải quan tâm lo lắng cho các linh mục, phải hiểu
biết các linh mục trong giáo phận ḿnh cho thấu đáo, phải giúp các linh
mục chu toàn việc thường huấn.
Người Công
giáo tốt và người công dân tốt
Đức Thánh Cha tâm đắc với Hội
Đồng Giám Mục Việt Nam khi các giám mục đề cao vai tṛ của ơn gọi giáo
dân trong đời sống gia đ́nh, để gia đ́nh thực sự trở thành trường dạy
đức tin và đức mến đối với Thiên Chúa, trở thành cái nôi của những giá
trị nhân văn và đức tính nhân bản. Đồng thời, ngài nhấn mạnh đến vai tṛ
chứng tá của người tín hữu giáo dân giữa ḷng xă hội, để xă hội nh́n
nhận rằng là người công giáo tốt cũng chính là người công dân tốt.
Bằng cách nào người giáo dân
công giáo có thể chu toàn sứ mạng đó? Người giáo dân được mời gọi chu
toàn sứ mạng đó không phải bằng việc rao giảng giáo huấn của Giáo Hội
nhưng bằng chính đời sống cụ thể hằng ngày của ḿnh, một đời sống xây
dựng trên cái kiềng ba chân là bác ái, liêm chính và quư trọng ích chung.
Xem ra Đức Thánh Cha theo dơi t́nh h́nh của Việt Nam khá sát, v́ đây
chính là những trọng điểm của xă hội Việt Nam hôm nay. Khi Việt Nam bước
sâu vào tiến tŕnh toàn cầu hóa th́ một mặt, có những phát triển về kinh
tế nhưng mặt khác, lại có những tác động tiêu cực về đạo đức và tinh
thần. Chủ nghĩa cá nhân len lỏi vào trong cách suy nghĩ và lối sống của
người dân, khiến cho “t́nh làng nghĩa xóm” thưở xưa đang dần tan biến.
Sự gian dối lan tràn trong cuộc sống hằng ngày, kể cả trong những môi
trường đáng trân trọng nhất là giáo dục và y tế, làm cho mối tương quan
giữa người với người mất đi sự trong sáng cần thiết. Chủ nghĩa hưởng thụ
khiến cho mỗi người chỉ biết đến quyền lợi riêng của ḿnh, của gia đ́nh
và phe nhóm của ḿnh, mà không màng ǵ đến ích lợi chung của tập thể xă
hội. Trong t́nh h́nh đó, bác ái, liêm chính và quư trọng ích chung quả
là những đ̣i hỏi khẩn thiết cho việc xây dựng và phát triển đất nước
cách vững bền. Cũng bằng cách sống những giá trị đó, người công giáo có
thể minh chứng cho mọi người thấy rằng, nếu mỗi người công giáo thực sự
là công giáo th́ điều đó không những không gây tai hại ǵ cho đất nước
và dân tộc; trái lại, c̣n làm cho đất nước được phồn thịnh và tốt đẹp
hơn.
Để đạt được mục đích này, Đức
Thánh Cha yêu cầu các giám mục phải chú tâm đến việc đào tạo người giáo
dân. Điều đặc biệt là ngài không chỉ nói đến đào tạo về đức tin mà ngài
c̣n nói đến cả việc nâng cao tŕnh độ văn hoá của người tín hữu, bởi lẽ
khi tŕnh độ văn hoá được nâng cao, người giáo dân sẽ có thể hiểu biết
đức tin cách sâu xa hơn và phục vụ Giáo Hội cũng như xă hội cách hiệu
quả hơn. Trong thực tế, dù có nhiều giới hạn, Giáo Hội tại Việt Nam đă
quan tâm đến việc đào tạo người tín hữu giáo dân dưới nhiều h́nh thức,
từ cấp giáo xứ đến cấp giáo phận. Chắc chắn sự nhắc nhở của Đức Thánh
Cha sẽ thúc đẩy các vị có trách nhiệm trong Giáo Hội quan tâm hơn nữa
đến đ̣i hỏi này.
Giáo Hội Chúa
Kitô giữa dân của ḿnh
Khi nói đến mối tương quan
giữa Giáo Hội và xă hội tại Việt Nam, Đức Thánh Cha nhắc lại định hướng
của Thư Chung 1980 : “Giáo Hội Chúa Kitô
giữa dân của ḿnh” (l’Eglise du Christ au milieu de son Peuple).
Nếu xét theo từ ngữ, cụm từ mà Đức Thánh Cha dùng có chút thay đổi so
với nguyên bản của Thư Chung 1980 v́ Thư Chung nói đến việc “sống Phúc
âm giữa ḷng dân tộc”. Thiết nghĩ sự thay đổi này không tương phản mà
chỉ muốn làm cho rơ hơn nội dung của Thư Chung 1980. Cụm từ “Giáo Hội
Chúa Kitô giữa dân của ḿnh” làm nổi bật chiều kích Giáo Hội. Chiều kích
ấy trước hết hàm nghĩa cộng đoàn chứ không chỉ là cá nhân. Vấn đề không
chỉ là mỗi cá nhân sống Phúc âm nhưng là tất cả Dân Chúa tại Việt Nam
cùng sống Phúc âm trong tư cách là những chi thể của cùng một Thân Thể
mầu nhiệm. Thứ đến, chiều kích Giáo Hội c̣n hàm nghĩa Dân Chúa tại Việt
Nam sống Phúc âm trong mối hiệp thông với Giáo Hội phổ quát. Sẽ không có
chuyện tự cho rằng ḿnh sống Phúc âm nhưng lại không hiệp thông với Giáo
Hội phổ quát, cụ thể là với Đấng kế vị thánh Phêrô. Cũng sẽ không có
chuyện tự hào ḿnh sống Phúc âm nhưng lại là thứ Phúc âm theo cách giải
thích riêng của ḿnh, bởi v́ Phúc âm chỉ được sống và công bố cách chính
thực trong mối hiệp thông với Huấn quyền của Giáo Hội. Đây là một trong
những điều kiện căn bản để Giáo Hội tại Việt Nam thực sự là Giáo Hội của
Chúa Kitô.
Sứ mạng đặc thù của Giáo Hội
là loan báo Tin Mừng Chúa Kitô. Tin Mừng đó là Tin Mừng Nước Trời, vương
quốc của t́nh yêu và chân lư; do đó, khi loan báo Tin Mừng – bằng lời
rao giảng và bằng đời sống – Giáo Hội góp phần không những vào việc phát
triển những giá trị nhân văn và tinh thần của người dân Việt Nam, mà c̣n
góp phần cho sự phát triển vững bền của đất nước nữa, nhất là trong thời
điểm hiện nay, khi những giá trị đạo đức và truyền thống của dân tộc bị
đe doạ trước làn sóng của chủ nghĩa thực dụng và hưởng thụ.
Khi loan báo Tin Mừng cho
người dân Việt, Giáo Hội ư thức rơ ràng mối liên hệ với đời sống xă hội
cũng như với cộng đồng chính trị, v́ người dân Việt là những con người
cụ thể đang sống trong môi trường xă hội cụ thể, dưới sự điều hành của
một Chính quyền cụ thể. Nói về mối liên hệ này, Đức Thánh Cha khẳng định
rơ ràng : Giáo Hội không hề có ư định thay thế Chính quyền dân sự và đ̣i
hỏi quyền lực, nhưng chỉ muốn cộng tác nhằm xây dựng một xă hội công
bằng, liên đới và b́nh đẳng. Ngài cũng xác tín rằng sự cộng tác lành
mạnh như thế là điều có thể thực hiện được, trên nền tảng đối thoại và
tôn trọng lẫn nhau. Hiểu như thế, tôn giáo chân chính không bao giờ là
mối nguy hiểm cho dân tộc và đất nước, v́ tôn giáo chỉ nhằm mục đích
giúp mỗi cá nhân thánh hoá bản thân, đồng thời qua những tổ chức và hoạt
động của ḿnh, tôn giáo phục vụ con người cách quảng đại và vô vị lợi.
Kết Luận
Vào cuối năm nay, 24.11.2009,
Giáo Hội Việt Nam sẽ chính thức khai mạc Năm Thánh 2010, kỷ niệm 50 năm
thiết lập hàng giáo phẩm tại Việt Nam. Chắc chắn những chỉ dẫn mục vụ
của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI sẽ được cộng đồng Dân Chúa tại Việt Nam
quan tâm đặc biệt, để cùng nhau sống chiều kích mầu nhiệm của Giáo Hội,
phát huy sự hiệp thông trong Giáo Hội, và hăng say thi hành sứ mạng loan
báo Tin Mừng Nước Trời cho đồng bào của ḿnh trên quê hương Việt Nam
thân yêu.
Rôma, Lễ Thánh Phêrô và
Phaolô Tông đồ 2009,
Gm. Phêrô
Nguyễn Văn Khảm
Ban Thư kư
HĐGMVN
|
|