Giới thiệu tác
phẩm ”Ở thượng nguồn thi ca Công giáo Việt Nam”
Gần 400 năm đă trôi qua tính vào thời điểm các vị thừa sai đặt chân
đến đất nước chúng ta trong sứ mạng rao giảng Tin Mừng; cũng từ buổi
ấy, như một hạt cải nhỏ bé, Lời Chúa đă dược gieo vào tâm trí và
trái tim tiền nhân chúng ta qua nền văn hóa nước Việt, âm thầm nhưng
có kết quả, qua biết bao thăng trầm của dân tộc, qua biết bao lao
nhọc của các sứ giả Tin Mừng, để hôm nay, non nửa thiên niên kỷ
nh́n lại, chúng ta nhận ra một điều, đó là cả một kho tàng về đức
tin và văn hóa đă được chuyển thành thơ, thơ, như một con thuyền mà
từ ngàn đời trong văn hóa dân ta đă đă chuyên chở những ư tứ sâu xa,
những văn phong mỹ miều, những sánh ví hài ḥa khi muốn dạy bảo,
những nhân cách đáng soi rọi trong những tư cách của bậc hiền nhân,
những câu ca dao vần điệu, những bài thơ để đời, những điển tích thơ
hóa, khiến mỗi chúng ta khi đọc lại, thấy như một giá trị luân lư,
đồng hành với những giá trị văn chương. Quả thật, trong kho tàng vô
giá của văn hóa, th́ thơ đă có một chỗ đứng rất thế giá, rất đáng
trân trọng, và quan trọng hơn cả, là rất xứng đáng được bảo tồn.
Thơ và nhạc, đă được các thi sĩ và nhạc sĩ Công giáo qua ḍng thời
gian, sử dụng như một phương tiện để ca ngợi Thiên Chúa, để chuyển
tải những cảm nhận thần linh mà tác giả đă thi hóa và nhạc hóa,
nguồn thơ và nhạc ấy rải theo ḍng đời, với những biến thiên của
kiếp nhân sinh, khi liền lạc, lúc gián đoạn, nhưng nét chính, vẫn là
ngợi ca, cảm tạ và cầu xin, xin cho ḿnh và xin cho người, chung mối
đồng cảm trong thân phận con người yếu đuối, thiếu thốn và mỏng gịn
!.
Thơ và nhạc, có đấy, và tồn tại đấy, nhưng dường như chúng ta chỉ
nghe nói thế, hoặc đôi lúc luận bàn rồi mọi sự lại được trả về vị
trí của ḍng đời, mà ḍng đời lại là người bạn thân của sự lăng
quên.
Thơ và nhạc, từ chỗ phôi thai, mộc mạc chân chất, tới điểm dược gọt
dũa tinh xảo và tế vi, thơ và nhạc, cũng thăng cũng trầm như ḍng
đời và như ngữ nghĩa thể hiện nơi chính kư tự, cũng có thăng và
giáng, qua đó, tặng cho đời và tặng cho người những áng thơ cháy tận
đáy ḷng người và những bản nhạc rung dến tận cùng tần số có dựoc
của trái tim.
Một tŕnh tự song hành với kiếp người, vẫn có đó và vẫn c̣n đó, thơ
và nhạc, cách riêng, thơ và nhạc Công giáo Việt Nam, trong mấy trăm
năm qua, là một hiện hữu cần phải dược sưu tầm, và hơn thế nữa, phải
được ‘ǵn vàng giữ ngọc’ cho hôm nay và cho mai sau, không chỉ là “
mai sau nếu có bao giờ”(Kiều), mà phải là luôn luôn, luôn luôn t́m
thấy trong những cung trầm bổng, trong những vận trắc bằng mà tiền
nhân đă mượn để quảng diễn Lời, để khắc họa chân dung và cái nh́n
tŕu mến của Chúa, mỗi lúc đó, thơ và nhạc không chỉ là nhạc và thơ
thuần túy, nhưng có hồn của Tim Mừng.
Nhà thơ Lê Đ́nh Bảng đă làm diều mà chúng ta đang trăn trở, qua
nghiên cứu, sưu tầm,ông đă trao cho chúng ta, ít là một cái nh́n
tổng quát về thơ ca Công giáo Việt Nam từ ban đầu, tuy những mai một
gập ghềnh của những sáng tác ấy, trước hết là nhằm vào việc truyền
bá Tin Mừng qua thơ nhạc, nhưng thơ và nhạc lại luôn chịu tác động
khách quan của lịch sử, là môi trường cho tho và nhạc nảy sinh và
phát triển.
Tôi không trích dẫn trong những ḍng này bất cứ một tác giả nào, bởi
v́, không chỉ một vài câu thơ hay đoạn nhạc nào đấy mới trân trọng,
mà là, các trích dẫn của họ Lê, đều có thể thưởng lăm một cách thú
vị, qua đó, chúng ta có một cái nh́n về những con người và những
công việc họ đă làm, cần mẫn, lặng thầm, và như thân thưa, hạt
giống Lời Chúa âm thầm mà mănh liệt, qua đó, chúng ta thấy được
việc Chúa làm.
Nhà thơ Lê Đ́nh Bảng, với hoàn cảnh không có nhiều thuận lợi, gánh
phong trần với những mối lo cố hữu làm ơằn vai nhiểu kẻ , trong đó
có họ Lê, những chuẩn bị và vốn liếng kiến thức của ông, sau 1975,
tưởng chừng không c̣n đất dụng vơ, th́ Chúa lại tính khác, cái vất
vả của đời thường, đă đẩy họ Lê tiến vào sâu nhất cho những cuộc
gặp gỡ, những buổi dạy học nơi những miền xa tít tắp với những cộng
đoàn mà số tu sĩ xấp xỉ với số ngón của một bàn tay, nhưng qua đó,
ông học dược nhiều hơn ông dạy. Cơ duyên ấy, ông đă tận dụng để
nghe, để hỏi, để gom góp, và hôm nay, để ông cống hiến cho chúng ta
như một tặng vật, quư và hiếm. Quư, là v́ tặng vật của ông chính là
sưu tầm lại, t́m lại những giá trị thơ và nhạc trải dài và điểm họa,
nhấn nhá theo ḍng thời gian, một giá trị không thể tính bằng con số
hay cân lường; hiếm, v́ không có nhiều, không có sẵn như bất kỳ một
mạch chảy của những thể loại văn chương, thường rất dễ hao ṃn, mất
mát so với thời gian, đơn giản ở chỗ, những người tâm đắc với văn
chương, với thi ca nhạc họa thường là bởi ḷng đam mê.
Đam mê của ông, đă kết trái, xin được gửi tới độc giả, theo tŕnh tự
thời gian và thể loại, thượng nguồn thi ca theo kư ức ḍng đời (Philipphê
Bỉnh, Phaolô Nguyễn Trường Tộ, Petrus Trương Vĩnh Kư, Huỳnh Tịnh
Paulus Của, Phêrô Giuse Nguyễn Hữu Bài, GB Nguyễn Bá Ṭng, Mai Lăo
Bạng, Giuse Phúc Dân, Giacôbẻ Nguyễn Ngoc Quang, Giuse Maria Nguyễn
Quang Tuyến), thượng nguồn thi ca trong miền thơ Huấn ca (Thánh
Phipipphê Phan văn Minh, Trần Lục, Hồ Ngoc Cẩn, Trần văn Trang, Lê
Thiện Bá, Trần văn Thi, Đoàn văn Hàm), thượng nguồn thi ca trong
kinh cầu nguyện (Sảng Đ́nh Nguyễn văn Thích, Đỗ Đ́nh, Hàn Mac Tử,
Bàng Bá Lân, Phạm đ́nh Tân, Bùi Tuân, Hồ Dzếnh, Mgọc Minh, Nguyễn
Duy Diễn, Vũ D́nh Trác, Trần thị Hoa, Huỳnh Thị Kim Hải), thượng
nguồn trong Phúc Âm diễn ca (Lữ Y Đoan, Tống Viết Toại, Mai Lâm.
Gérard Gagnon, Trần Đức Huân, Nguyễn Thế Thuấn, Long Giang Tử,
Nguyễn Xuân Văn) thượng nguồn thi ca trong thánh nhạc thánh ca
(…..), thượng nguồn thi ca trong kinh nguyện (…..)
* * *
Chưa thể kể là vẹn toàn chi mỹ, chưa thể nói là uyên bác khoa học,
nhưng với Lê Đ́nh Bảng, miệt mài với nghiệp thi ca, nhiệt thành với
di sản của Giáo Hội Cong giáo, đă trao vào tay chúng ta những điều
mà thực sự cần thiết đối với những ai tha thiết với sự nghiệp, với
tiền đồ của Giáo Hội, trong ṭa nhà của Giáo Hội , những nguy nga
tráng lệ nơi thượng tầng kiến trúc, mấy ai nghĩ tới những giá trị
trường cửu, cấu thành bởi móng và nền, là phần ch́m, là phần khuất,
là phần ẩn; mà những cống hiến của các tiền nhân chúng ta sắp thưỡng
thức là một điển h́nh.
Kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Hàng Giáo phẩm Giáo Hội Công giáo Việt
Nam, qua ‘Ở thượng nguồn thi ca Cong giáo Việt Nam’, chúng ta có
dịp nh́n lại những ǵ các bậc tiền bối đă cống hiến cho Giáo Hội,
chúng ta cảm tạ Thiên Chúa nhân lành qua chặng đừơng dài với Giáo
Hội Công giáo Việt Nam.
Xin Chúa chúc lành cho công tŕnh khiêm tốn nhưng cần thiết và đúng
lúc của Nhà thơ Lê Đ́nh Bảng, và hân hạnh giới thiệu công tŕnh này
với quư độc giả.
Saigon, ngày 20 tháng 9 năm 2009
Bạch Lư Nhân
Tác phẩm “Ở Thượng nguồn thi ca công giáo Việt Nam” ( một bộ gốm sáu
cuốn, hơn 4000 trang sách ) sẽ được Nhà Sách Đức Mẹ tổ chức phát
hành vào lúc 16g30 ngày Chúa Nhật 4 tháng 10 năm 2009 ( lễ Đức Mẹ
Mân Côi ), địa điểm tổ chức : Lầu 3, Hội trường thánh An Phong, nhà
Sinh hoạt mục vụ ( ngôi nhà mới ) trong khuôn viên Đền Đức Mẹ Hằng
Cứu Giúp 38 Kỳ Đồng, Phường 9, Quận 3.
Chương tŕnh gồm : sau thánh lễ tạ ơn tại Hội trường sẽ có buổi tṛ
chuyện cùng tác giả và các nhà nghiên cứu văn học công giáo, một số
bạn bè hát thánh ca.
Kính mời tất cả những ai trân trọng các tác phẩm văn học Giáo Hội,
quí mến tác giả, tha thiết với sách báo công giáo, vui ḷng đến tham
dự và tiếp cận với tác phẩm.
Xin gởi xe nơi hầm để xe, v́ sân nhà thờ có cuộc vui Trung Thu của
thiếu nhi, nên quí vị nào tham dự sẽ sử dụng thang máy ngay trong
hầm để lên lầu 3 ( có người hướng dẫn).
Trân trọng kính mời
Nhà sách Đức Mẹ.
21/9/2009