|
LINH MỤC PHÊRÔ NGUYỄN VĂN ĐỨC,
Từ nơi xa, tôi viết mấy ḍng này như một lời ai điếu tiếc thương và hết ḷng tri ân, cảm tạ Ngài, kính dâng linh hồn Ngài trước khi về hưởng Nhan Thánh Chúa và thể xác Ngài về sâu trong ḷng đất mẹ xứ Vĩnh Ḥa. Mục tử nhân lành
Xứ Văn Hạnh chúng tôi đón nhận linh mục Phêrô vào cuối năm 1991, những cảm giác ban đầu đó đă để lại ấn tượng mạnh, đến nay c̣n đậm măi trong ḷng giáo dân về h́nh ảnh một linh mục nhanh nhẹn, hóm hỉnh và năng động ngay trong buổi đón tiếp đầu tiên. Đoàn chiên của Giáo hạt Nghĩa Yên đưa tiễn Ngài về giáo xứ chúng tôi hết sức đông đúc với nước mắt chan ḥa đă thể hiện sự tiếc nuối của họ với một mục tử đă gắn bó dẫn dắt và hi sinh cho họ 10 năm trời. Những tháng ngày làm Quản hạt và Quản xứ Văn Hạnh, Ngài đă làm thay đổi không chỉ diện mạo mà cả nhận thức, cách nghĩ, cách làm của đoàn thể, cộng đồng. Không những thế, những việc Ngài đă làm đă có tác động mạnh mẽ đến từng giáo dân với một tư duy mới, một cách nh́n nhận chữ “quyền” của người dân nói chung và giáo dân nói riêng mà trước đó chưa có ai dám nói đến. Gia đ́nh tôi có mối quan hệ với Ngài từ những năm tháng trước đó, bố tôi quen biết Ngài từ khi Ngài c̣n quản Hạt Nghĩa Yên. Bản thân tôi cũng đă đôi ba lần gặp Ngài nên không c̣n bỡ ngỡ, nhưng những giáo dân quê tôi khi được gặp một linh mục mạnh mẽ, nhanh nhẹn, thông minh th́ dấu ấn về Ngài đă đậm sâu trong họ. Ngay từ khi mới về quản Hạt, Ngài đă làm những việc mà với giáo dân quê tôi lúc đó là… lạ đời. Những năm tháng trước đó, bất cứ khi nào, một dân quân, một công an viên hay cán bộ chính quyền nào cũng có thể vào nhà xứ, hoạnh họe cha xứ mà không ai dám có ư kiến. Cha xứ cũ của chúng tôi đă qua một thời gian tù đầy nhiều năm, quản xứ qua những năm chiến tranh khốc liệt giữa trào lưu đang lên của “cuộc cách mạng văn hóa, xây dựng Chủ nghĩa xă hội”… nên nhiều khi chuyện bị hoạnh họe, bị bắt đi các chú, các thầy hay Ban hành giáo bị hạch hỏi dần dần được coi là chuyện… b́nh thường. Những cuộc lễ lạt, rước xách là chuyện khó khăn, viết giấy tŕnh bẩm từ lâu nhưng xă không cho ư kiến, không đồng ư th́ cũng đành chịu, một công an viên xông vào nhà xứ hoạnh họe cha, cũng không ai dám nói ǵ. Chẳng phải ngài sợ hăi cho Ngài, mà cả đất nước, cả xă hội cả khu vực và từng con người chấp nhận những điều đó như một sự đương nhiên, lâu dần rồi chẳng ai thấy c̣n khó chịu nữa. Tuy nhiên với cha xứ cũ, th́ việc rước, việc lễ vẫn cứ đều đều, tuy nhiên là phải làm… chui (không có phép). Việc xây dựng các công tŕnh tôn giáo th́ quả là một ngưỡng cửa hết sức khó khăn trong việc xin cấp phép, kiểm tra… có một thời đừng ai nghĩ đến chuyện xây dựng, sửa chữa lại nhà thờ, nhà xứ dù chỉ một vài viên ngói mà không có báo cáo, mà có báo cáo cũng chẳng có được sự đồng ư. Nhưng khi Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức về quản hạt, những động thái của Ngài đă thể hiện ngay sự khác biệt. Những sự việc khởi đầu sự đổi mới tư duy ở một vùng quê Xin kể lại vài câu chuyện nhỏ, nếu vào thời buổi này là chuyện quá b́nh thường, nhưng thời điểm của gần 20 năm trước đây ở quê tôi, đó là những chuyện không hề nhỏ. Nhậm chức vào cuối năm, đầu năm mới Ngài đi thăm cán bộ UBND các cấp và “tặng” cho mỗi người một cuốn “Lịch phụng vụ Công giáo”. 1- Một hôm, một cán bộ Công an Thị xă đến nhà xứ, quen như với cha xứ cũ anh ta không báo trước, không giới thiệu và cứ thế vào pḥng khách ngồi rồi nói với chú giúp việc “cho gặp linh mục”. Chú giúp việc vào báo với Ngài, Ngài vẫn ngồi đọc sách và nguyện ngắm từ 1h30 đến 3 giờ chiều – đó là thói quen của Ngài hàng ngày – Khi giờ đọc sách của Ngài đă xong, Ngài bước ra pḥng khách, viên công an lên tiếng: - Tôi chờ cụ cả gần 2 tiếng đồng hồ, cụ không thèm ra là sao? - Anh là ai, chờ tôi làm ǵ, anh có hẹn trước đâu? - Tôi là công an Thị xă, tôi xuống làm việc với cụ mà cụ không ra để làm việc là thế nào? - Anh là công an à, giấy tờ của anh đâu? Thẻ công an của anh đâu? Viên công an ngẩn mặt một lúc nh́n Ngài như từ trên trời rơi xuống, dù rất bực bội v́ chưa khi nào đến nhà thờ, nhà xứ mà bị hạch hỏi thế bao giờ, nhưng vẫn phải đưa giấy chứng minh công an. Sau khi xem xong, Ngài chậm răi giải thích: - Anh là công an, xuống làm việc với dân, anh phải báo trước, hẹn giờ th́ người ta mới có bố trí thời gian làm việc với anh được. Khi đến chỗ mới gặp dân, anh phải đưa giấy tờ chứng minh là công an dân mới tin và làm việc. Ngộ nhỡ có thằng bé chăn trâu nào chạy vào đây bảo “Tôi là công an” th́ tôi cũng phải ngồi tiếp chuyện à? Một điều nữa là khi làm việc với dân phải biết “kính trọng, lễ phép”, đừng có hống hách như vừa rồi, nghe chưa? Viên công an tím mặt, nhưng từ đó trở đi anh ta ít tùy tiện vào nhà thờ những khi có lễ lạt, rước xách hoặc vào bất cứ lúc nào như trước. Trước đó, nhác thấy bóng công an th́ dân mắt xanh mắt vàng khiếp sợ, muốn hạch ai th́ hạch, muốn đưa ai lên đồn th́ chỉ cần ra lệnh miệng là xong, nhưng từ đó mọi chuyện đă thay đổi. Câu chuyện đó đă trở thành đề tài bàn tán cho giáo dân ngay từ đầu khi Ngài về Văn Hạnh nhậm chức quản Hạt về sự thẳng thắn và mạnh mẽ của Ngài. 2- Tháng Hoa năm ấy, Ngài dự định tổ chức một đám rước kiệu Đức Mẹ từ họ lẻ cách hơn 1km về Nhà thờ xứ v́ lâu lắm ở xứ này không có cuộc rước nào hoành tráng như ḷng người giáo dân mong đợi. Giáo dân nô nức sắm đèn, kiệu hoa và chuẩn bị công phu cho cuộc rước. Bỗng nhiên có công văn của UBND Thị xă gửi đến: Không cho phép xứ Văn Hạnh tổ chức rước từ họ lẻ về nhà xứ. Nhận được văn bản, chiều Chúa nhật hôm đó, trước thánh lễ cả mấy ngàn giáo dân, Ngài đọc lên và nói: “Bà con thấy người ra văn bản này có hỗn không? Họ có quyền ǵ mà “Cấm” giáo dân tổ chức rước? V́ vậy, bà con chuẩn bị chu đáo, nếu không cấm, ta rước từ họ lẻ như đă định. Nhưng nếu cấm, ta sẽ rước từ Thị xă (cách 5km) về đây, mỗi nhà đáng làm một chiếc đèn th́ nay làm hai chiếc”. Giáo dân nghe vậy th́ hưởng ứng nhiệt thành và hào hứng chuẩn bị, một mặt nghe ngóng xem cha xứ sẽ giải quyết như thế nào việc này. Khi biết không thể “bắt nạt” được vị linh mục già này, khi thấy tinh thần giáo dân càng ngày càng nô nức và hứng khởi, UBND Thị xă mới báo cáo và Tỉnh xuống làm việc với Ngài. Cán bộ hỏi: “Sao cụ chuẩn bị lễ lạt, rước xách to thế mà không báo cáo?” Ngài trả lời: “Báo cáo cái ǵ? lễ này năm nào chẳng có, đầu năm tôi đưa các cấp chính quyền mỗi ông một quyển lịch Công giáo th́ để chơi à? Lẽ ra là đầy tớ của dân, các ông phải chú ư biết xem dân đang thế nào, chuẩn bị làm ǵ để giúp đỡ họ chứ? Chúng tôi tự lo được nên không phải báo cáo. Khi nào chúng tôi cần các cấp chính quyền giúp ổn định trật tự cho cuộc rước hay lễ lạt lớn, chúng tôi mới báo cáo chứ”? Biết t́nh h́nh căng, mấy cán bộ đành phải đánh bài chuồn và dặn trước khi về: “Vậy cụ chỉ rước như kế hoạch đă định trước nhé, đừng rước từ Thị xă về nó phức tạp”. Vậy là cuộc rước hoành tráng mở đầu cho những cuộc lễ, cuộc rước không phải cấp phép của quê tôi từ đó mà ra đời.
Sau một thời gian được Tỉnh cấp giấy phép như sau: “Cho phép Họ… xây dựng nhà thờ trên nền cũ, kích thước dài 22m, rộng 12m, cao 17 mét tính từ đỉnh Thánh giá trở xuống”.
Nhân một hôm ông trưởng ban Tôn giáo tỉnh xuống nhà xứ, Ngài chỉ vào bản vẽ phối cảnh nhà thờ và hỏi: “Ông xem h́nh thức nhà thờ như vậy có đẹp không”? ông TBTG Tỉnh trả lời: “H́nh thức thế là đẹp, nhưng nh́n nó hơi vuông”. Ngài đủng đỉnh “Nhiều người cũng chê là không hợp lư về kiến trúc giữa các chiều, nhưng tôi nói với họ là lên Tỉnh mà hỏi, nhà thờ này đẹp hay xấu là lỗi của Tỉnh”. Ông TBTG giáo nói: “Sao cụ lại chỉ là lỗi ở Tỉnh?” Ngài trả lời: “Giấy phép xây dựng ông không căn cứ số giáo dân mà định theo tiêu chuẩn diện tích, c̣n muốn làm dài th́ phải bớt rộng, nhưng các ông ấn định luôn kích thức th́ nó chẳng vuông sao”? Ông TBTG Tỉnh im lặng và từ đó, các nhà thờ khác khi được cấp giấy phép chỉ ấn định diện tích và chiều cao Thánh Giá mà thôi. Chẳng là v́ sợ Thánh giá cao quá lại vượt công tŕnh nào đó th́… ảnh hưởng.
Chiều hôm đó, trước Thánh lễ, Ngài nói: “Bà con yên tâm, đẩy nhanh tiến độ thi công, đúng kỹ thuật bản vẽ. Nếu có ai hỏi th́ bảo về hỏi cha xứ, cấm không ai được làm việc riêng với cán bộ thay mặt tôi. Cấm luôn chuyện tiếp cán bộ bừa băi, đút lót, hối lộ làm hỏng cán bộ. Những người nào không có trách nhiệm đến kiếm ăn th́ đuổi ra khỏi công tŕnh”. UBND Thị xă lại báo cáo Tỉnh, Tỉnh xuống hỏi Ngài, Ngài bảo: “Công tŕnh th́ Tỉnh cho phép, làm đúng mà Thị xă lại ra lệnh dừng, vậy có bao giờ con to hơn cha không. Tôi đề nghị các ông không được mời hoặc làm khó bất cứ hành giáo nào của tôi, tôi chịu trách nhiệm về mọi việc, họ chỉ là thừa hành, muốn mời họ phải có ư kiến của tôi”? Vậy là bà con lại tiếp tục thi công, và từ đó không thấy cán bộ xuống hỏi thăm hoặc ŕnh ṃ nhiều như trước nữa. Kể từ đó, việc xây dựng công tŕnh tôn giáo đă dần dần được dễ dàng hơn, không c̣n phải làm vụng trộm như trước. 4- Với công tŕnh công ích, Ngài là một mục tử biết lo lắng cho giáo dân và nhân dân. Ngài cho xây lại giếng nước, quăng trường… Một lần UBND định mở con đường qua xứ, nhưng chẳng có đền bù đất đai cũng chẳng có họp hành thống nhất. Đến ngày cho dân quân xuống chỉ định chặt tre, mở đường mỗi bên mấy mét theo ư ḿnh. Một số dân cầm dao kháng cự ngay, cả nhóm dân quân được điều động từ nơi khác đến không ai dám chặt cây cối mở đường, đành rút về. Ngài chỉ im lặng Hôm sau, chính quyền phải đến nhờ Ngài giúp đỡ. Ngài đồng ư kêu gọi bà con với tinh thần hi sinh để mở đường dân sinh cho làng xóm được văn minh. Ngay sáng chủ nhật, từ ông già bà lăo đến trẻ em từng gia đ́nh đă tự chặt cây, giải phóng trong phần đất nhà ḿnh, con đường được mở ra nhanh chóng và hoàn toàn an b́nh, tự nguyện. Một cuộc đời hi sinh và phục vụ Kể lại các câu chuyện này của một thời đă qua, để nhớ đến một giai đoạn linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức đă phục vụ gần 8 vạn giáo dân Hạt Văn Hạnh ngày xưa và cụ thể là cả vạn giáo dân mấy xứ lân cận trong những năm tháng đầy khó khăn và chúng ta hiểu về Ngài, một linh mục đầy t́nh yêu thương với đàn chiên. Cuộc đời Ngài đă chịu nhiều đớn đau, nhiều vất vả và những năm tháng cải tạo, quản chế như những “phần tử phản cách mạng”. Nhưng, thực tế đă cho thấy ở Ngài, chỉ có một tinh thần hi sinh và chịu đựng khó khăn. Những nơi Ngài phục vụ, giáo dân luôn tin tưởng, mến yêu và kính phục Ngài. Không chỉ có thể, ngay cả chính quyền cũng hết sức tôn trọng và kính phục Ngài qua nhiều sự việc Ngài đă làm v́ nhân dân. Phục vụ một lượng giáo dân hàng vạn người, nhưng trong các xứ, họ, Ngài thuộc hầu hết nhiều đặc tính, hoàn cảnh cũng như những vấn đề mỗi giáo dân đang gặp, đang khó khăn để giải quyết giúp họ. Chính những điều đó đă giúp giáo dân đặt ḷng tin mạnh mẽ vào Ngài. Giáo dân các xứ xung quanh Văn Hạnh, không thể quên được những giai đoạn mà cứ tối đến, từng đoàn giáo dân đầy các ngơ xóm, các con đường kéo về nhà thờ để được nghe Ngài giảng dạy, cắt nghĩa và kể những câu chuyện hóm hỉnh của ḿnh. Chính v́ sự hiểu biết, sự dấn thân và hiểu rơ từng hoàn cảnh giáo dân, cũng như sự làm việc công minh chính đại, Ngài đă thu hút được sự yêu mến của giáo dân Ngài chăm sóc. Cũng chính v́ sự hiểu biết kết hợp sự mạnh dạn và hợp lư, Ngài đă dần dần nâng đỡ giáo dân những nơi Ngài chăm sóc được vững vàng hơn trong niềm tin, đặc biệt là có tư duy đổi mới, sống theo pháp luật và hiểu được ḿnh có quyền ǵ. Chính sự hiểu biết đó đă làm cho giáo dân mạnh mẽ hơn trong các công việc và cuộc sống, tự tin hơn, không c̣n những mặc cảm của những công dân hạng hai trong xă hội. Chỉ phục vụ giáo xứ chúng tôi có ba năm, năm 1994 vâng lệnh bề trên, Ngài về quản hạt Chính ṭa Xă Đoài rồi về xứ Vĩnh Ḥa quản xứ khi tuổi đă cao, sức đă yếu. Năm ngoái về thăm Ngài, tôi bước vào ngôi nhà xứ Vĩnh Ḥa thinh vắng, lặng lẽ. Ngài đang ngồi ăn cơm một ḿnh, một con chó khá to nằm bên cạnh, cứ ăn một miếng Ngài lại xúc đổ cho nó một miếng.
Mới đây, khi đàn chiên Tam Ṭa đau đớn và tan tác, Ngài dù sức đă quá yếu nhưng vẫn gượng dậy để góp lời cầu nguyện cho giáo dân cách xa Ngài 250 km. Những nơi có bước chân của Ngài đến phục vụ, tinh thần đoàn kết, hi sinh của giáo dân lên cao, đời sống đạo đức mạnh mẽ và sâu sắc. Những người đă quen biết Ngài đă không tiếc lời ca ngợi một vị linh mục suốt đời sống đạo đức và hi sinh. Cuộc đời của Ngài chứng minh trọn vẹn cho mục đích cuộc sống của đời linh mục: “Ta đến để phục vụ chứ không phải được phục vụ (M. 20:28 ). Ngài đă ra đi nhẹ nhàng, thanh thản như đă hoàn thành xong một cuộc đời tận hiến với sứ mệnh nặng nề nhưng h́nh ảnh của vị linh mục trọn đời hi sinh vẫn luôn măi đọng lại trong mỗi giáo dân Giáo phận Vinh kiên cường.
Xin Chúa đoái thương, đưa Ngài sớm về hưởng Nhan thánh Chúa. Xin Ngài cũng cầu bầu cho chúng con đang trên bước đường dương thế lắm chông gai, nhiều thử thách được giữ trọn vẹn hai tiếng “Xin vâng”. Hà Nội, Ngày lễ Đức Mẹ Sầu bi 20/9/2009
J.B Nguyễn Hữu Vinh
Chú thích ảnh: 1- Chân dung linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức năm 1996 2- Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức thăm giáo dân xây dựng Nhà thờ tháng 8 năm 1992 3- Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức trao quà mừng giáo dân xây dựng Nhà thờ tháng 8/1992 4- Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức cầu nguyện cho Giáo dân Tam Ṭa ngày 1/8/2009 5- Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Đức và tác giả năm 1996 ***************
|
