XUỐNG NÚI (Mc 9,2-10)
Nhân kỷ niệm 10 năm giám mục của
Đức Cha Phaolô Bùi Văn Đọc, giám mục giáo phận Mỹ Tho
Trong một hai tuần lễ vừa qua, các giám mục Việt
Nam di chuyển liên tục. Lên Tây nguyên để cử hành lễ phong chức
cho Đức Tân giám mục của giáo phận Ban Mê Thuột. Xuống đồng bằng
Cửu Long để mừng thọ 100 tuổi, 75 năm linh mục và 50 năm giám
mục của Đức Cha Micae Nguyễn Khắc Ngữ. Và hôm nay, đi Mỹ Tho để
mừng kỷ niệm 10 năm giám mục của Đức Cha Phaolô Bùi Văn Đọc.
Trong khung cảnh của những chuyến đi, khi nh́n
lại 10 năm giám mục của Đức Cha Phaolô, tôi cũng h́nh dung cuộc
đời giám mục của ngài như một cuộc di chuyển.
Di chuyển từ núi đồi Đà Lạt đến đồng bằng Cửu
Long. Là chủng sinh của Sàig̣n nhưng khi làm linh mục, lại là
linh mục của giáo phận Đà Lạt v́ Đà Lạt đă được tách ra thành
một giáo phận mới từ năm 1960. Và đời linh mục của ngài gắn với
giáo phận Đà Lạt, với vẻ đẹp thơ mộng, với không khí vùng núi,
với văn hoá cao nguyên. Rồi đến năm 1999, Toà Thánh quyết định
bổ nhiệm ngài làm giám mục giáo phận Mỹ Tho. Thế là ngài phải
thực hiện một cuộc di chuyển từ núi đồi Đà Lạt xuống đồng bằng
Cửu Long, từ văn hoá cao nguyên đến văn hoá sông nước, từ không
khí miền núi đến khí hậu đồng bằng. Một cuộc di chuyển không dễ
dàng, đ̣i hỏi khả năng thích nghi và sáng tạo để có thể chu toàn
sứ vụ.
Hàm trong cuộc di chuyển về mặt không gian là một
cuộc di chuyển khác, khó thấy hơn nhưng lại sâu sắc hơn, đó là
di chuyển từ núi đồi thần học đến đồng bằng mục vụ. Hầu như gần
trọn cuộc đời linh mục của Đức Cha Phaolô gắn liền với công việc
suy tư, nghiên cứu và giảng dạy triết học, thần học. Ngài làm
công việc đó không chỉ như một nhiệm vụ được trao phó mà thực sự
như một đam mê. Không lạ ǵ trước khi được gọi làm giám mục,
ngài đă được chọn làm chuyên viên thần học của HĐGMVN, và khi
làm giám mục, đă được HĐGM tin tưởng trao cho nhiệm vụ Chủ tịch
Uỷ ban Giáo lư Đức tin. V́ thấy ngài say mê nghiên cứu thần học
như thế nên khi nghe tin Toà Thánh bổ nhiệm ngài làm giám mục,
đă có người thắc mắc : không biết ngài làm mục vụ có tốt không
v́ suốt ngày toàn suy nghĩ những chuyện trên trời, c̣n mục vụ
th́ lại quan tâm chuyện dưới đất, kể cả chuyện kiếm tiền cho các
dự án của giáo phận nữa! Thực tế cho thấy nhà thần học đă làm
mục vụ rất tốt. Không chỉ là xây dựng thêm nhiều cơ sở cho giáo
phận, cũng không chỉ là lên kế hoạch cho việc đào tạo nhân sự,
mà điều chính yếu là lấy suy tư thần học để soi sáng, dẫn đường
cho những hoạt động mục vụ của ḿnh.
Xin lấy một ví dụ cụ thể. Trong bài phát biểu tại
Thượng Hội Đồng Gíam Mục Thế Giới năm 2005, Đức Cha Phaolô đă
chia sẻ : “Từ lúc bắt đầu học thần học, tôi luôn nghĩ rằng Thiên
Chúa của chúng ta là Đấng Thiên Chúa cởi mở. Sự nhiệm sinh vĩnh
hằng chính là sự cởi mở vĩnh hằng của Thiên Chúa… Vậy nếu Thiên
Chúa là Đấng Cởi Mở, th́ con người, h́nh ảnh của Thiên Chúa, tự
bản chất là cởi mở.” Những khẳng định thần học chắc nịch! Rồi từ
đó, ngài nói thêm : “Giống như Thiên Chúa, giám mục phải là con
người cởi mở. Giám mục phải có trái tim cởi mở giống trái tim bị
đâm thâu của Chúa Giêsu, từ đó có nước và máu chảy ra. Giám mục
phải có đầu óc cởi mở, lắng nghe mọi tiếng nói, nhất là tiếng
nói của những người nghèo khổ và những người không cùng quan
điểm…. Giống như Chúa Giêsu, giám mục là thầy dạy đối thoại.
Muốn dạy cho các linh mục đối thoại, giám mục phải biết đối
thoại. Muốn biết đối thoại, giám mục phải học đối thoại, học với
mọi người, với những người nghèo, với những người trẻ, với các
tôn giáo bạn, với các nền văn hoá.” Và ngài chia sẻ kinh nghiệm
bản thân : “Tôi đă cố gắng học đối thoại với các linh mục trong
giáo phận. Bài học này đ̣i hỏi nhiều thời giờ và sức lực, nhưng
trên hết là sự khiêm tốn và ḱm chế. Tôi cũng đă học với các nữ
tu nhiều điều bổ ích. Giáo dân dạy cho tôi bài học về sự đa dạng
và phức tạp của đời sống con người.”
Thiết nghĩ những suy tư và tâm t́nh trên đă minh
hoạ cụ thể điều muốn nói ở đây, tức là lấy suy tư thần học soi
sáng, định hướng cho hoạt động mục vụ của ḿnh. Hiểu như thế,
mục vụ không chỉ là làm chuyện này hay chuyện kia, nhưng là thể
hiện ra bên ngoài chiều sâu của suy tư đức tin tức là thần học
(intellectus fidei) và có thế, hoạt động mục vụ mới mang lại kết
quả bền lâu.
Như thế đă rơ, Đức Cha Phaolô đă di chuyển từ
núi đồi Đà Lạt đến đồng bằng Cửu Long, từ núi đồi thần học đến
đồng bằng mục vụ. Câu hỏi đặt ra là đằng sau cuộc di chuyển cả
trong không gian thể lư lẫn không gian tư tưởng ấy là ǵ? Nói
cách khác, động lực nào thúc đẩy cuộc di chuyển đó? Người môn đệ
Chúa Giêsu t́m kiếm câu trả lời bằng cách chiêm ngắm chính Chúa
Giêsu, Thầy chí thánh.
Trong câu chuyện về việc Chúa Giêsu biến h́nh
trên núi cao, thánh Marcô ghi nhận rằng khi chứng kiến vẻ đẹp uy
nghi và sự thánh thiện chói ngời của Thầy, các môn đệ đă chỉ
mong được ở lại măi trên núi cao : “Thưa Thầy, chúng con ở đây,
thật là tốt! Chúng con xin dựng ba cái lều, một cho Thầy, một
cho ông Môsê, một cho ông Eâlia” (Mc 9,5). Thế nhưng Chúa Giêsu
đă không ở lại trên đỉnh núi vinh quang mà lại dẫn các môn đệ
xuống núi, và xuống núi cũng có nghĩa là bắt đầu hành tŕnh bước
vào cuộc khổ nạn đang đợi Người ở cuối đường.
Cuộc đời Chúa Giêsu là một cuộc xuống núi liên lỉ.
Những bước đi từ núi Tabor xuống chỉ là h́nh ảnh cụ thể của một
cuộc xuống núi vĩ đại, kéo dài từ Nhập Thể đến Thăng Thiên. Mầu
nhiệm nhập thể là ǵ nếu không phải là hành tŕnh từ núi hạnh
phúc của Thiên Chúa vĩnh hằng đến vực sâu khổ đau của con người
(x. Phil 2,5-11). Mà phải có nhập thể th́ mới có thăng thiên,
phải có hành tŕnh xuống núi của Chúa Giêsu th́ nhân loại mới
t́m thấy đường đi lên thế giới của Thiên Chúa. Ẩn sau hành tŕnh
xuống núi ấy chính là t́nh yêu, không chỉ là t́nh yêu của Chúa
Giêsu mà là t́nh yêu của Ba Ngôi, t́nh yêu sáng tạo, t́nh yêu
cứu độ, t́nh yêu thánh hoá. Thế nên khi chiêm ngắm thập giá Chúa
Giêsu, thượng phụ Philarép đă có thể thốt lên, “Chúa Cha là T́nh
Yêu đóng đinh (crucifiant), Chúa Con là T́nh Yêu chịu đóng đinh
(crucifié), Chúa Thánh Thần là sức mạnh vô địch của thập giá.”
T́nh yêu Thiên Chúa là t́nh yêu không ngừng sáng tạo những nẻo
đường hết sức bất ngờ, vượt ngoài mọi tính toán và tưởng tượng
của con người. T́nh yêu Thiên Chúa là t́nh yêu cứu độ, không
chịu lùi bước trước tội lỗi của con người nhưng t́m mọi cách để
cứu thoát, kể cả bằng sự hi sinh lớn lao nhất. T́nh yêu Thiên
Chúa c̣n là t́nh yêu thánh hoá, ước mong con người thuộc trọn về
Ngài, cũng là đạt tới hạnh phúc viên măn.
T́nh yêu ấy chính là động lực cho hành tŕnh
xuống núi của Chúa Giêsu. T́nh yêu ấy cũng phải là ánh sáng
hướng dẫn và động lực thúc đẩy mọi chọn lựa và hành động của
người môn đệ Chúa Giêsu. Và tôi dám tin rằng t́nh yêu ấy đă là
sợi chỉ đỏ xuyên suốt cuộc sống của vị giám mục đă chọn khẩu
hiệu “Chúa là niềm vui của con.” Trong nhiều năm, Đức Cha Phaolô
phụ trách giảng khoá về mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi và trong lớp học,
khi ngài hỏi, “Thầy có hiểu không?” là anh nào cũng sợ cả! V́
trả lời đằng nào cũng chết cả! Bảo rằng chưa hiểu th́ sẽ nghe
thầy nói, “Giảng suốt 2 tiếng đồng hồ mà không hiểu à!” C̣n nói
là hiểu th́ sẽ nghe thầy phán, “Mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi, ‘tui’
c̣n chưa hiểu th́ làm sao thầy hiểu?” Nhưng cả lớp tràn ngập
tiếng cười. Và lúc nào cũng thấy cha giáo cười rất tươi, lúc nào
cũng “dzui” hết. Niềm vui tràn ngập. Niềm vui của Chúa chứ
không phải niềm vui của thế gian. Niềm vui của Chúa là niềm vui
của t́nh yêu. Niềm vui của Chúa là niềm vui cho đi chứ không
phải niềm vui chiếm hữu. Niềm vui của Chúa là niềm vui phục vụ
chứ không phải niềm vui thống trị. Hoặc nói theo cách diễn tả mà
Đức Cha Phaolô từng vận dụng, đó là niềm vui của trái tim bị đâm
thâu, có nước và máu chảy ra!
Niềm vui ấy đang tràn ngập ở đây, hôm nay. Xin
hợp lời với giáo phận Mỹ Tho trong tâm t́nh tạ ơn Thiên Chúa về
những thành quả tốt đẹp Chúa đă ban cho giáo phận trong 10 năm
qua. Và cùng với cộng đồng Dân Chúa giáo phận Mỹ Tho, xin cảm ơn
Đức Cha Phaolô đă đem niềm vui cho đi và phục vụ đến cho mọi
người trong giáo phận. Cầu xin cho niềm vui ấy măi dâng cao
trong giáo phận Mỹ Tho, và chúng tôi được hưởng niềm vui ấy mỗi
khi đến thăm giáo phận Mỹ Tho.
Ngày 20.5.2009
Gm. Phêrô Nguyễn Văn Khảm