“Nếu Bạn muốn Vun Trồng Hòa Bình thì hãy Bảo Vệ Thiên Nhiên”

Sứ Điệp cho Ngày Hòa Bình Thế Giới lần thứ 43 ngày 1/1/2010

của Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI

1.         Vào lúc mở màn cho Năm Mới này, tôi xin gửi lời chào bình an chân thành đến tất cả mọi cộng đồng Kitô hữu, các vị lãnh đạo quốc tế, và thành phần thiện chí trên khắp thế giới. Tôi đã chọn cho Ngày Hòa Bình Thế Giới 43 này đề tài: Nếu Bạn muốn Vun Trồng Hòa Bình thì hãy Bảo Vệ Thiên Nhiên. Việc tôn trọng thiên nhiên có một hậu quả lớn lao, không chỉ vì “thiên nhiên là khởi điểm và là nền tảng của tất cả mọi việc Thiên Chúa làm” (1), mà còn vì việc bảo trì nó giờ đây trở thành những gì thiết yếu cho việc chung sống của nhân loại. Tình trạng bất nhân của loài người đối với con người đã gây ra nhiều thứ đe dọa cho hòa bình cũng như cho việc phát triển đích thực và toàn vẹn của con người – chiến tranh, những cuộc xung đột quốc tế và từng vùng, các hành động khủng bố, và các vi phạm nhân quyền. Tuy nhiên, cũng không kém phần lo ngại ở những thứ đe dọa gây nên từ việc khinh xuất – nếu không muốn nói là việc lạm dụng một cách rõ ràng – trái đất cùng những sản vật thiên nhiên Thiên Chúa ban cho chúng ta. Vì lý do ấy, nhân loại cần phải lập lại và củng cố “cái giao ước giữa nhân loại và môi trường, một giao ước cần phải phản ảnh tình yêu thương sáng tạo của Thiên Chúa là Đấng từ Ngài chúng ta xuất thân và là Đấng chúng ta đang hành trình tiến tới” (2).

“Mối liên hệ của con người với môi trường thiên nhiên”

2.         Trong Thông Điệp Caritas in Veritate – Yêu Thương trong Sự Thật, tôi đã nhận định rằng việc phát triển toàn vẹn của con người là những gì chặt chẽ liên hệ tới những trách nhiệm xuất phát từ mối liên hệ của con người với môi trường thiên nhiên. Môi trường cần phải được thấy như là tặng ân của Thiên Chúa ban cho tất cả mọi dân tộc, và việc chúng ta sử dụng nó bao gồm một trách nhiệm chung đối với toàn thể nhân loại, nhất là đối với thành phần nghèo khổ và các thế hệ tương lai. Tôi cũng nhận định rằng bất cứ khi nào thiên nhiên, đặc biệt là con người, được thuần túy coi như là những sản phẩm của ngẫu nhiên tình cờ hay của một thứ tiến hóa theo ấn định, thì cảm thức trách nhiệm của chúng ta nói chung trở nên suy yếu (3). Đàng khác, thấy thiên nhiên như là tặng ân của Thiên Chúa ban cho nhân loại sẽ giúp cho chúng ta hiểu được ơn gọi của chúng ta và giá trị của chúng ta như là những con người. Với Thánh Vịnh gia, chúng ta có thể ngỡ ngàng bàng hoàng kêu lên rằng: “Khi con ngắm nhìn các tầng trời của Chúa, công cuộc Chúa làm, trăng sao Chúa đã tạo nên; thì con người là chi mà được Chúa nhớ tới, và con cái loài người là gì mà được Chúa chăm nom? (Ps 8:4-5). Việc chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thiên nhiên là những gì tác động chúng ta nhận biết tình yêu thương của Đấng Hóa Công, một Tình Yêu “làm di chuyển mặt trời cùng các tinh tú” (4).

3.         Hai mươi năm trước đây, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã giành Sứ Điệp Ngày Hòa Bình Thế Giới cho đề tài Bình An với Thiên Chúa Hóa Công, An Bình với Tất Cả Thiên Nhiên tạo Vật. Ngài đã nhấn mạnh đến mối liên hệ của chúng ta, như là thành phần tạo vật của Thiên Chúa, với vũ trụ chung quanh chúng ta. Ngài đã viết: “trong thời đại của chúng ta đây, một nhận thức đang gia tăng đó là hòa bình thế giới đang bị đe dọa… cũng vì thiếu tôn trọng xứng với thiên nhiên”. Ngài đã viết thêm rằng: “việc nhận thức về môi sinh, thay vì đang bị suy yếu, cần phải được giúp để tăng triển và chín mùi, và được thể hiện thích đáng nơi các chương trình và các sáng kiến cụ thể” (5). Các vị Giáo Hoàng trước đó đã nói tới mối liên hệ giữa loài người và môi trường. Chẳng hạn, vào năm 1971, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Thông Điệp Tân Sự – Rerum Novarum của Đức Lêô XIII, Đức Phaolô VI đã cho thấy rằng “bởi một thứ khai thác thiên nhiên một cách bệnh hoạn con người có cơ nguy hủy hoại nó và chính họ trở thành nạn nhân của việc làm thoái hóa này”. Ngài nói thêm rằng “môi trường vật chất chẳng những đang trở thành một mối đe dọa thường xuyên – việc phóng uế và đồ phế thải, những bệnh nạn mới và khả năng hủy hoại hoàn toàn – thế nhưng cung cách của con người không còn thuộc quyền kiểm soát của con người nữa, bởi vậy tạo nên một môi trường cho tương lai là những gì khó chấp nhận được. Đây là một vấn đề xã hội rộng lớn liên quan tới toàn thể gia đình nhân loại” (6).

“Cuộc khủng hoảng về môi sinh”

4.         Không đi sâu vào công trình của các giải quyết đặc biệt về kỹ thuật, Giáo Hội, là một “chuyên gia về nhân loại”, dầu sao cũng quan tâm trong việc kêu gọi hãy chú trọng tới mối liên hệ giữa Hóa Công, nhân loại và tạo vật. Vào năm 1990, Đức Gioan Phaolô II đã nói về một “cuộc khủng hoảng về môi sinh”, và để nhấn mạnh tới đặc tính chính yếu về đạo lý, đã nói tới “nhu cầu khẩn trương về luân lý đối với một tình đoàn kết mới” (7). Lời kêu gọi này của ngài ngày nay lại càng khẩn trương hơn nữa, trước những dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng gia tăng mà nếu không nghiêm cẩn quan tâm sẽ trở thành vô trách nhiệm. Chúng ta có thể nào cứ dửng dưng trước vấn đề liên hệ tới những thực tại như thay đổi khí hậu, việc sa mạc hóa, tình trạng trở nên suy yếu hay bị mất đi khả năng sản xuất ở những vùng nông nghiệp rộng lớn, việc phóng uế ở các sông ngòi, tình trạng đánh mất đi sinh chất đa dạng, vấn đề gia tăng những thứ thiên tai và việc phá rừng ở những miền xích đạo và nhiệt đới? Làm sao chúng ta có thể mần ngơ trước hiện tượng gia tăng về “thành phần tị nạn môi trường”, thành phần bó buộc trước tình trạng suy thoái về nơi cư trú thiên nhiên của họ phải từ bỏ nó – và thường cả gia tài sự nghiệp của họ nữa – để đối diện với những hiểm nguy và các thứ bất ổn của việc tản cư bất đắc dĩ? Làm sao chúng ta có thể cứ thụ động trước những cuộc xung đột thực sự hay khả hữu liên quan tới việc hưởng các nguồn lợi thiên nhiên? Tất cả những điều này là những vấn đề gây ảnh hưởng sâu đậm đến việc hành sử nhân quyền, chẳng hạn như quyền được sự sống, quyền có được của ăn, quyền được chăm sóc sức khỏe và quyền được phát triển.

5.         Hiển nhiên là không thể coi cuộc khủng hoảng về môi sinh này tách rời khỏi những vấn đề liên hệ khác, vì nó chặt chẽ liên hệ tới ý niệm về chính sự phát triển cũng như về kiến thức của chúng ta đối với con người trong mối liên hệ của họ với nhau cũng như với các tạo vật khác. Bởi vậy, cần phải khôn ngoan thực hiện một cuộc kiểm điểm sâu xa dài hạn về kiểu mẫu phát triển của chúng ta, một mẫu thức phát triển lưu ý tới ý nghĩa của kinh tế cùng những mục đích của nó trong việc lưu tâm điều chỉnh những mạo dụng và áp dụng sai lạc của nó. Tình trạng lành mạnh về môi sinh của hành tinh này kêu gọi điều ấy, thế nhưng nó cũng là những gì cần phải thực hiện vì cuộc khủng hoảng về văn hóa và luân lý của nhân loại có những triệu chứng đôi khi trở thành tỏ tường ở hết mọi phần đất trên thế giới (8). Nhân loại cần thực hiện một cuộc canh tân sâu xa về văn hóa; nó cần tái nhận thức thấy những giá trị giúp trở thành nền tảng cho việc xây dựng một tương lai sáng sủa hơn cho tất cả mọi người. Những cuộc khủng hoảng của chúng ta hiện nay – về kinh tế, về lương thực, về môi trường hay xã hội – tựu kỳ trung cũng là những cuộc khủng hoảng về luân lý và tất cả những thứ khủng hoảng này đều liên hệ với nhau. Chúng đòi chúng ta phải nghĩ lại đường lối chúng ta đang cùng nhau hành trình. Đặc biệt là chúng cần một lối sống có đặc tính điều độ và đoàn kết, với những qui luật và hình thức tham gia mới mẻ, một sự tham gia tin tưởng và can đảm tập trung vào những sách lược thực sự có tác dụng, trong khi vẫn dứt khoát loại trừ những sách lược không có công hiệu gì. Chỉ có thế cuộc khủng hoảng hiện nay mới có thể trở thành một cơ hội để nhận thức và phác họa sách lược mới.

“’Thiên nhiên’ xuất phát từ ‘một dự án yêu thương và chân lý’”

6.         Không phải hay sao cái chúng ta gọi là “thiên nhiên”, theo nghĩa vũ trụ quan, xuất phát từ “một dự án yêu thương và chân lý”? Thế giới này “không phải là một sản phẩm của bất cứ những gì là tất yếu hay của một số phận hay cơ duyên mù quáng… Thế giới này được xuất phát từ ý muốn tự do của Thiên Chúa; Ngài muốn làm cho các tạo vật của Ngài được thông phần vào sự hữu của Ngài, vào lý trí của Ngài và vào sự thiện hảo của Ngài” (9). Sách Khởi Nguyên, ở ngay những trang đầu tiên của mình, đã cho thấy dự án khôn ngoan về vũ trụ này: ở chỗ nó xuất phát từ lý trí của Thiên Chúa và đạt tới tột đỉnh của mình nơi con người nam nữ được dựng nên theo hình ảnh và tương tự Đấng Hóa Công để “làm tràn đầy mặt đất” và “thống trị nó” như là “những người quản lý” của chính Thiên Chúa (cf. Gen 1:28). Mối hòa hợp giữa Hóa Công, con người và thế giới thụ tạo, như được Thánh kinh diễn tả, đã bị phá vỡ bởi tội lỗi của Adong và Evà, bởi con người nam nữ, thành phần muốn chiếm chỗ của Thiên Chúa và không chịu nhận mình rằng họ là tạo vật của Ngài.  Hậu quả xẩy ra là “việc hành sử quyền thống trị” trên trái đất, “canh tác nó và trông coi nó” cũng bị phá vỡ nữa, và tình trạng xung khắc xẩy ra bên trong và ở giữa nhân loại với phần còn lại của thụ tạo (cf Gen 3:17-19). Chính nhân loại để mình bị vị kỷ làm chủ; họ đã hiểu lầm ý nghĩa mệnh lệnh của Thiên Chúa và đã khai thác thiên nhiên theo lòng muốn tuyệt đối thống trị nó. Thế nhưng, ý nghĩa thực sự nơi lệnh truyền nguyên thủy của Thiên Chúa, như Sách Khởi Nguyên rõ ràng cho thấy, không phải chỉ là một việc thông ban quyền bính, mà là một hiệu triệu về trách nhiệm. Đức khôn ngoan của người xưa đã nhìn nhận rằng thiên nhiên không ở trong quyền sử dụng của chúng ta như là “một đống đồ phế thải lung tung” (10).  Mạc Khải Thánh Kinh cho chúng ta thấy rằng thiên nhiên là tặng ân của Đấng Hóa Công, Đấng đã làm cho nó có một trật tự bẩm sinh sẵn có và giúp cho con người có thể rút ra từ nó những nguyên tắc cần thiết để “canh tác nó và trông coi nó” (cf Gen 2:15) (11). Hết mọi sự hiện hữu đều thuộc về Thiên Chúa, Đấng đã ký thác nó cho con người, không phải để cho việc họ độc đoán sử dụng. Một khi con người, thay vì tác hành như là cộng tác viên của Thiên Chúa, đặt mình vào thế chỗ của Thiên Chúa, thì họ tiến tới chỗ gây ra phản loạn nơi thiên nhiên tạo vật, “một cuộc phản loạn còn tàn bạo hơn cả bị họ cai trị” (12). Vì thế con người có nhiệm vụ thi hành vai trò quản lý hữu trách của mình trên thiên nhiên tạo vật, chăm sóc nó và vun sới nó (13).  

7.         Buồn thay, khi thấy thật là hết sức rõ ràng là có rất nhiều người ở các xứ sở và miền đất khác nhau trên trái đất này đang trải qua nỗi khốn khó gia tăng bởi sự kiện nhiều người khác tỏ ra coi thường hay chối bỏ việc hành sử vai trò quản lý hữu trách đối với môi trường. Công Đồng Chung Vaticanô II đã nhắc nhở chúng ta rằng “Thiên Chúa đã ấn định là trái đất cùng với tất cả mọi sự nó chất chứa đều cho tất cả mọi dân tộc và mọi quốc gia” (14). Những sản vật của thiên nhiên là những gì thuộc về toàn thể nhân loại. Tuy nhiên, khuynh hướng hiện nay của vấn đề khai thác môi trường đang gây nguy hiểm một cách trầm trọng cho việc cung cấp một số nguồn tài nguyên thiên nhiên chẳng những cho thế hệ hiện tại mà nhất là cho các thế hệ mai hậu (15). Không khó khăn gì khi thấy được rằng tình trạng suy thoái môi trường thường gây ra bởi vấn đề thiếu vắng những chính sách chính thức có tầm nhìn xa trông rộng hay bởi việc theo đuổi những lợi lộc thiển cận về kinh tế, những lợi lộc sau đó, thảm thương thay, trở thành một thứ đe dọa trầm trọng cho thiên nhiên tạo vật. Để chiến đấu với hiện tượng này, hoạt động kinh tế cần phải lưu ý tới sự kiện là “hết mọi quyết định về kinh tế đều có một hậu quả về luân lý” (16) và vì thế cần phải tỏ ra tôn trọng hơn nữa đối với môi trường. Khi sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên, chúng ta cần phải tỏ ra quan tâm tới việc bảo vệ chúng và coi cái giá phải trả kèm theo – về môi trường cũng như về xã hội – như là một phần thiết yếu của những chi phí chung phải gánh chịu. Cộng đồng quốc tế và chính phủ ở các quốc gia có trách nhiệm phải thực hiện những báo hiệu xác đáng để chiến đấu một cách hiệu nghiệm với việc lạm dụng môi trường. Để bảo vệ môi trường, cũng như để bảo toàn các nguồn tài nguyên thiên nhiên cùng khí hậu, cần phải tác hành theo những qui luật được ấn định rõ ràng, và theo quan điểm về pháp lý và kinh tế, trong khi quan tâm tới tình đoàn kết, chúng ta còn mắc nợ với cả những ai sống trong những miền đất nghèo khổ trên thế giới của chúng ta cũng như với các thế hệ tương lai nữa.

8.         Rất cần phải có một cảm thức hơn nữa về tình đoàn kết liên thế hệ. Các thế hệ tương lai không thể nào lại phải gánh chịu cái tổn thất gây ra bởi việc chúng ta sử dụng các nguồn môi trường chung. “Chúng ta đã được thừa hưởng từ các thế hệ trước, và chúng ta đã được hưởng lợi từ việc làm của những người đương thời của chúng ta; vì lý do ấy, chúng ta buộc phải hướng tới tất cả mọi người, và chúng ta không thể chối bỏ việc chúng ta quan tâm tới những ai đến sau chúng ta, từ chối việc mở rộng gia đình nhân loại. Tình đoàn kết phổ quát là những gì nói lên thiện ích cũng như trách vụ. Đó là một trách nhiệm mà các thế hệ hiện tại cần phải có đối với các thế hệ tương lai, một trách nhiệm cũng liên quan tới từng Quốc Gia và cộng đồng quốc tế” (17). Các tài nguyên thiên nhiên cần phải được sử dụng ở chỗ những lợi ích ngay trước mắt không được gây tác dụng tiêu cực trên các sinh vật, con người, cả hiện tại và tương lai; ở chỗ việc bảo vệ tư sản không được xung khắc với mục đích chung của các sản vật (18); ở chỗ hoạt động của con người không được tác hại tới tình trạng phì nhiêu của trái đất, vì lợi ích của con người hiện tại và tương lai. Ngoài cảm thức công bằng hơn nơi tình đoàn kết liên thế hệ này, cũng còn một nhu cầu luân lý rất khẩn trương về một cảm thức mới mẻ đối với tình đoàn kết liên thế hệ, nhất là nơi những liên hệ giữa các quốc gia đang phát triển với những xứ sở có nền kỹ nghệ hóa cao: “cộng đồng quốc tế có một nhiệm vụ khẩn trương trong việc tìm kiếm phương tiện về cơ cấu cho việc qui định vấn đề khai thác những nguồn lợi bất khả tái lập, bao gồm cả các quốc gia nghèo trong tiến trình này, để cùng nhau hoạch định cho tương lai” (19). Cuộc khủng hoảng về môi sinh này cho thấy tình trạng khẩn trương của một thứ đoàn kết bao gồm thời gian và không gian. Phải nhìn nhận rằng trong số các nguyên do cho cuộc khủng hoảng về môi sinh hiện nay là trách nhiệm về lịch sử của các xứ sở kỹ nghệ hóa. Tuy nhiên, các xứ sở kém phát triển, và đặc biệt là các xứ sở đang lên, cũng không được châm chước trách nhiệm của mình đối với thiên nhiên, vì nhiệm vụ trong việc từ từ chấp nhận các phương thức và chính sách hiệu nghiệm về môi trường là những gì áp đặt trên tất cả mọi người. Điều này được hoàn thành một cách dễ dàng hơn nếu tư lợi đóng một vai trò thua kém hơn trong việc cung cấp vấn đề trợ giúp cũng như vấn đề chia sẻ kiến thức cùng với các thứ kỹ thuật sạch sẽ hơn.

“Vấn đề các nguồn năng lượng và việc phát triển các chính sách chung” 

9.         Chắc chắn một điều là trong những vấn đề căn bản đang được cộng đồng quốc tế cần phải giải quyết đó là vấn đề các nguồn năng lượng và việc phát triển các chính sách chung khả trợ để thỏa đáng các nhu cầu về năng lượng cho các thế hệ hiện tại và tương lai. Nghĩa là các xã hội tân tiến về kỹ thuật cần phải sẵn sàng để phấn khích những lối sống điều độ chừng mực hơn, trong khi đó giảm bớt việc tiêu thụ năng lượng của mình và cải tiến mức độ hiệu năng của nó. Đồng thời cũng cần khuyến khích việc nghiên cứu và việc lợi dụng những hình thức năng lượng ít ảnh hưởng hơn tới môi trường cùng với “việc phân phối rộng rãi trên thế giới các nguồn năng lượng, nhờ đó các xứ sở thiếu hụt các nguồn năng lượng ấy có thể hưởng dùng chúng” (20). Cuộc khủng hoảng về môi sinh cung cấp một cơ hội lịch sử để khai triển một dự án hoạt động chung nhắm đến chỗ hướng kiểu mẫu phát triển toàn cầu về việc tôn trọng hơn đối với thiên nhiên tạo vật cũng như đối với việc phát triển con người toàn vẹn được tác động bởi những thứ giá trị hợp với bác ái trong chân lý. Tôi chủ trương chấp nhận một kiểu mẫu phát triển được căn cứ trên tâm điểm là con người, trên việc cổ võ và chia sẻ công ích, trên trách nhiệm, trên việc hiện thực hóa nhu cầu của chúng ta đối với một lối sống đổi thay, cũng như trên khôn ngoan là nhân đức cho chúng ta biết những gì cần phải làm hôm nay đây liên quan tới những gì xẩy ra mai ngày (21).  

10.       Việc điều hành toàn diện khả trợ về môi trường và những nguồn lợi của hành tinh này đòi trí thông minh của con người hướng tới việc nghiên cứu về kỹ thuật và khoa học cùng với các áp dụng thực hành của nó. “Tình đoàn kết mới”, những gì được Đức Gioan Phaolô II nói đến trong Sứ Điệp Ngày Hòa Bình Thế Giới 1990 (22) và “tình đoàn kết toàn cầu” được chính tôi kêu gọi trong Sứ Điệp Ngày Hòa Bình Thế Giới 2009 (23) là những thái độ thiết yếu để hình thành các nỗ lực của chúng ta trong việc bảo vệ thiên nhiên tạo vật, nhờ việc điều hành hợp tác quốc tế tốt đẹp hơn đối với những nguồn lợi của trái đất này, nhất là ngày nay, thời điểm đang gia tăng mối liên hệ rõ ràng giữa việc chiến đấu với tình trạng suy thoái về môi trường với việc cổ võ một thứ phát triển toàn diện con người. Hai thực tại này bất khả phân, vì “việc phát triển toàn vẹn cá nhân con người cần phải bao gồm một nỗ lực chung đối với việc phát triển toàn thể nhân loại” (24). Hiện nay có một số phát triển về khoa học và những đường lối mới hứa hẹn cung cấp những giải đáp thỏa đáng và quân bình cho vấn đề về mối liên hệ của chúng ta với môi trường. Cần phải khuyến khích, chẳng hạn, việc nghiên cứu các cách thức hiệu nghiệm để khai thác tiềm năng dồi dào của năng lượng mặt trời. Cũng cần phải chú trọng như thế đối với vấn đề về nước nôi trên thế giới cũng như tới hệ thống luân chuyển nước nôi toàn cầu, một hệ thống có một tầm vóc quan trọng thiết yếu đối với sự sống trên trái đất này và tính chất bền vững của hệ thống này là những gì  có thể bị hủy hoại trầm trọng bởi khí hậu đổi thay. Những sách lược thích đáng cho việc phát triển thôn làng được tập trung vào các nông gia nhỏ và gia đình của họ cần phải được tỉ mỉ khảo sát, cũng như việc áp dụng thi hành những chính sách thích hợp đối với việc coi sóc rừng rú, đối với việc sa thải cặn rác cũng như đối với việc củng cố mối liên kết giữa cuộc chiến đấu thay đổi khí hầu và việc khắc phục tình trạng nghèo khổ. Cần phải có những chính sách quốc gia nhiều tham vọng cùng với một cuộc dấn thân cần thiết của quốc tế cống hiến những lợi ích quan trọng đặc biệt có tính cách trung hạn và dài hạn. Thật vậy, cần phải vượt ra ngoài tâm thức thuần hưởng thụ để cổ võ những hình thức việc sản xuất về nông nghiệp cũng như về kỹ nghệ có khả năng tôn trọng thiên nhiên và thỏa đáng các nhu cầu căn bản của tất cả mọi người. Cần phải giải quyết vấn đề môi sinh chẳng những vì những viễn ảnh ghê sợ về tình trạng suy thoái môi trường ở trước mắt; cái động lực thực sự chính là việc tìm cầu tình đoàn kết chân thực toàn cầu được tác động bởi những giá trị bác ái, công lý và công ích. Về vấn đề này, như tôi đã nói ở đâu đó, “kỹ thuật không bao giờ chỉ là kỹ thuật. Nó cho thấy con người cùng với những ước vọng của họ hướng tới việc phát triển; nó bày tỏ một nỗi thao thức nội tâm thôi thúc họ dần dần thắng vượt được những thứ hạn chế về vật chất. Theo ý nghĩa này thì kỹ thuật là một đáp ứng với lệnh truyền của Thiên Chúa trong việc canh tác và trông nom trái đất này (cf Gen 2:15) là những gì được ký thác cho loài người, và nó cần phải giúp vào việc củng cố giao ước giữa loài người và môi trường, một giao ước cần phải phản ảnh tình yêu thương sáng tạo của Thiên Chúa” (25).  

11.       Vấn đề suy thoái môi trường càng ngày càng trở nên hiển nhiên hơn là những gì thách đố chúng ta trong việc khảo sát lối sống của chúng ta cùng với những kiểu mẫu thịnh hành về việc tiêu thụ và sản xuất, những kiểu mẫu thường không vững chắc theo quan điểm xã hội, môi trường và thậm chí kinh tế. Chúng ta không còn làm gì khác hơn là thực sự thay đổi cái nhìn mang lại những lối sống mới, “trong đó, việc tìm cầu sự thật, sự mỹ, sự thiện và mối hiệp thông với những người khác cho vấn đề tiến triển chung là những yếu tố định đoạt cho những chọn lựa về tiêu thụ, giành dụm và đầu tư” (26).  Việc giáo dục về hòa bình cần phải bắt đầu một cách gia tăng hơn bằng những quyết định trải dài vươn rộng nơi phần của cá nhân con người, gia đình, cộng đồng và quốc gia. Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm bảo vệ và chăm sóc môi trường. Trách nhiệm này là những gì không có giới hạn. Theo nguyên tắc phụ trợ, thì hết mọi người cần phải dấn thân ở tầm mức thích hợp của mình, hoạt động để chế ngự chiều hướng thịnh hành của những thứ lợi lộc riêng biệt. Vai trò đặc biệt trong việc làm gia tăng nhận thức cũng như hiểu biết là những gì thuộc về các nhóm khác nhau đang có mặt trong xã hội dân sự cũng như thuộc về các tổ chức không phải của chính phủ đang nhất quyết và quảng đại hoạt động để truyền bá trách nhiệm về môi sinh, một trách nhiệm cần phải càng ngày càng sâu xa gắn liền với việc tôn trọng “môi sinh về con người”. Phương tiện truyền thông cũng có trách nhiệm liên quan tới việc cung cấp những mẫu thức tích cực và tác động. Tóm lại, mối quan tâm về môi trường đòi phải có một nhãn quan toàn cầu bao rộng về thế giới, một nỗ lực hữu trách chung trong việc vượt ra ngoài những cách thức chiều theo những lợi lộc vị kỷ của quốc gia mà hướng tới một nhãn quan liên lỉ cởi mở trước những nhu cầu của tất cả mọi dân tộc. Chúng ta không thể cứ tỏ ra lạnh lùng trước những gì đang xẩy ra chung quanh chúng ta, vì tình trạng suy thoái ở bất cứ phần đất nào trên hành tinh này đều ảnh hưởng tới tất cả mọi người chúng ta. Những mối liên hệ giữa cá nhân, các nhóm xã hội và các quốc gia, như những mối liên hệ giữa con người và môi sinh, cần phải được đánh dấu bằng việc tôn trọng và “bác ái trong chân lý”. Trong bối cảnh bao rộng này, con người chỉ có thể phấn khích những nỗ lực của cộng đồng quốc tế trong việc bảo đảm việc giải giới từ từ và một thế giới phi các thứ khí giới nguyên tử, những thứ khí giới mà chỉ cần sự có mặt của chúng cũng đủ đe dọa sự sống của hành tinh này cùng với việc phát triển toàn vẹn đang diễn tiến của thế hệ hiện tại và các thế hệ chưa tới.

“Giáo Hội có trách nhiệm đối với thiên nhiên tạo vật” 

12.       Giáo Hội có trách nhiệm đối với thiên nhiên tạo vật, và Giáo Hội coi là nhiệm vụ của Giáo Hội trong việc thi hành trách nhiệm ấy nơi đời sống của quần chúng, để bảo vệ trái đất, nước nôi và không khí như là các thứ quà tặng của Thiên Chúa Hóa Công giành cho hết mọi người, nhất là để cứu nhân loại cho khỏi nguy cơ diệt vong. Tình trạng suy thoái về thiên nhiên là những gì chặt chẽ liên hệ tới những kiểu mẫu về văn hóa hình thành cuộc chung sống của con người, để rồi, “một khi ‘môi sinh về con người’ được tôn trọng trong xã hội thì môi sinh về môi trường cũng được lợi ích” (27). Giới trẻ không thể nào được yêu cầu tôn trọng môi trường nếu chúng không được giúp cho biết tôn trọng bản thân mình trong gia đình cũng như trong xã hội nói chung. Cuốn sách về thiên nhiên là một cuốn sách duy nhất và bất phân; nó bao gồm chẳng những môi trường mà còn cá nhân, gia đình và đạo lý xã hội nữa (28). Nhiệm vụ của chúng ta đối với môi trường xuất phát từ nhiệm vụ của chúng ta đối với con người là thành phần được coi vừa là cá thể vừa liên hệ với nhau.   

Bởi thế tôi bao giờ cũng khuyến khích những nỗ lực phát động một cảm thức hơn nữa về trách nhiệm đối với môi sinh, một cảm thức, như tôi đã nói tới trong Thông Điệp Bác Ái Trong Chân Lý, sẽ bảo toàn một thứ “môi sinh về con người” chân thực và nhờ đó mạnh mẽ tái khẳng định về tính cách bất khả vi phạm của sự sống con người ở mọi giai đoạn và ở hết mọi điều kiện, của phẩm giá con người và ở sứ vụ chuyên nhất của gia đình, nơi con người được huấn luyện để yêu thương tha nhân và tôn trọng thiên nhiên (29). Cần phải bảo toàn gia sản của nhân loại về xã hội. Gia sản về các thứ giá trị này bắt nguồn từ và là một phần của luật luân lý tự nhên, một thứ luật là nền tảng cho sự tôn trọng con người và tạo vật. 

13.       Chúng ta cũng không được quên một sự kiện rất ý nghĩa là dân chúng cảm nghiệm thấy an bình và yên tĩnh, đổi mới và tái kiên cường khi họ tiếp cận thân mật với vẻ đẹp và mối hòa hợp của thiên nhiên. Có một mối hỗ tương nào đó ở đây: khi chúng ta chăm sóc cho tạo vật chúng ta nhận ra rằng Thiên Chúa, qua tạo vật, chăm sóc chúng ta. Ngoài ra, việc hiểu biết đúng đắn về mối liên hệ giữa con người và môi sinh sẽ không kết thúc ở chỗ tuyệt đối hóa thiên nhiên hay coi nó quan trọng hơn con người. Nếu huấn quyền của Giáo Hội bày tỏ cho thấy những nghi ngại trầm trọng đối với các ý niệm về môi trường được tác động bởi chủ nghĩa thần tượng kinh tế và thần tượng sinh thể, là vì những ý niệm ấy loại trừ đi cái khác nhau về căn tính và giá trị giữa con người với những sinh vật khác. Nhân danh một nhãn quan được cho là quân bình về “phẩm giá” của tất cả mọi sinh vật, những ý niệm ấy tiến tới chỗ hủy bỏ đi cái đặc thù chuyên biệt và vai trò siêu việt của con người. Chúng cũng đồng thời mở đường cho một thứ phiếm thần nhuốm mầu sắc của khuynh hướng tân ngoại giáo, một khuynh hướng thấy nguồn mạch của việc con người cứu độ nơi nguyên thiên nhiên mà thôi, được hoàn toàn hiểu theo ý nghĩa tự nhiên. Về phần mình, Giáo Hội quan tâm đến vấn đề được giải quyết một cách cân bằng này, tôn trọng thứ “văn phạm” được Hóa Công in ấn nơi công việc Ngài làm bằng cách trao cho con người vai trò của một người quản lý và quản trị trông coi thiên nhiên tạo vật theo trách nhiệm của mình, một vai trò con người chắc chắn không được lạm dụng mà còn là một vai trò họ không được từ chối. Cũng thế, chủ trương ngược lại, một chủ trương muốn tuyệt đối hóa kỹ thuật và quyền lực của con người, sẽ đi tới chỗ xẩy ra một cuộc tấn công trầm trọng chẳng những trên thiên nhiên mà còn trên chính phẩm vị của con người nữa (30).   

14.       Nếu bạn muốn vun trồng hòa bình thì hãy bảo vệ thiên nhiên tạo vật. Việc tìm cầu hòa bình của con người thiện chí chắc chắn sẽ trở nên dễ dàng hơn nếu tất cả mọi người nhìn nhận mối liên hệ bất khả phân ly giữa Thiên Chúa, con người và toàn thể tạo vật. Theo ý nghĩa của Mạc Khải thần linh và trung thành với Truyền Thống của Giáo Hội, Kitô hữu cần phải đóng góp phần của mình. Họ chiêm ngưỡng vũ trụ cùng với các kỳ diệu của nó theo chiều hướng của việc Cha sáng tạo và việc Chúa Kitô cứu chuộc, Đấng nhờ sự chết và phục sinh của mình đã giao hòa “tất cả mọi sự” với Thiên Chúa, cả dưới đất cũng như trên trời” (Col 1:20). Chúa Kitô tử giá và phục sinh, đã ban Thần Linh thánh thiện cho nhân loại để hướng dẫn giòng lịch sử hướng tới ngày, qua cuộc trở lại vinh quang của Chúa Cứu Thế, “trời mới đất mới” (2Pt. 3:13) xuất hiện, trong đó công lý và hòa bình sẽ muôn đời tồn tại. Việc bảo vệ môi trường thiên nhiên để xây dựng một thế giới hòa bình, như thế, là một nhiệm vụ được áp đặt lên từng người và tất cả mọi người. Nó là một thách đố khẩn trương, một thách đố cần phải được đương đầu bằng cuộc dấn thân mới và chung vai sát cánh; nó cũng là một dịp thuận lợi để truyền lại cho các thế hệ mai sau cái viễn tượng về một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người. Chớ gì điều này là những gì hiển nhiên cho các vị lãnh đạo thế giới cũng như cho những ai ở hết mọi cấp độ quan tâm tới tương lai của nhân loại: việc bảo vệ thiên nhiên tạo vật và việc đi làm hòa bình là những gì sâu xa liên hệ với nhau! Đó là lý do, tôi mời gọi tất cả mọi tín hữu hãy sốt sắng dâng lời nguyện cầu lên Thiên Chúa, Đấng Hóa Công toàn năng và là Cha giầu lòng thương xót, nhờ đó tất cả mọi con người nam nữ ấp ủ trong lòng lời kêu gọi khẩn trương này: Nếu bạn muốn vun trồng hòa bình thì hãy bảo vệ thiên nhiên tạo vật.

Tại Vatican ngày 8/12/2009 

Giáo Hoàng Biển Đức XVI

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch trực tiếp từ mạng điện toán toàn cầu của Tòa Thánh

http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/messages/peace/documents/hf_ben-xvi_mes_20091208_xliii-world-day-peace_en.html  (những chỗ được in đậm và các tiểu đề là do tự ý của người dịch)

[1] Catechism of the Catholic Church, 198.

[2] Benedict XVI, Message for the 2008 World Day of Peace, 7.

[3] Cf. No.48.

[4] Dante Alighieri, The Divine Comedy, Paradiso, XXXIII, 145.

[5] Message for the 1990 World Day of Peace, 1.

[6] Apostolic Letter Octogesima Adveniens, 21.

[7] Message for the 1990 World Day of Peace, 10.

[8] Cf. Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate, 32.

[9] Catechism of the Catholic Church, 295.

[10] Heraclitus of Ephesus (c. 535 – c. 475 B.C.), Fragment 22B124, in H. Diels-W. Kranz, Die Fragmente der Vorsokratiker, Weidmann, Berlin,1952, 6th ed.

[11] Cf. Benedict XVI,Encyclical Letter Caritas in Veritate, 48.

[12] John Paul II, Encyclical Letter Centesimus Annus, 37.

[13] Cf. Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate, 50.

[14] Pastoral Constitution Gaudium et Spes, 69.

[15] Cf. John Paul II, Encyclical Letter Sollicitudo Rei Socialis, 34.

[16] Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate, 37.

[17] Pontifical Council for Justice and Peace, Compendium of the Social Doctrine of the Church, 467; cf. Paul VI, Encyclical Letter Populorum Progressio, 17.

[18] Cf. John Paul II, Encyclical Letter Centesimus Annus, 30-31, 43

[19] Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate, 49.

[20] Ibid.

[21] Cf. Saint Thomas Aquinas, S. Th., II-II, q. 49, 5.

[22] Cf. No. 9.

[23] Cf. No. 8.

[24] Paul VI, Encyclical Letter Populorum Progressio, 43.

[25] Encyclical Letter Caritas in Veritate, 69.

[26] John Paul II, Encyclical Letter Centesimus Annus, 36.

[27] Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate, 51.

[28] Cf. ibid., 15, 51.

[29] Cf. ibid., 28, 51, 61; John Paul II, Encyclical Letter Centesimus Annus, 38, 39.

[30] Cf. Benedict XVI, Encyclical Letter Caritas in Veritate, 70.