|
ĐTC Biển Đức XVI Tông Du Tiệp Khắc 26-28/9/2009
“Cần phải phục hồi ư nghĩ về một nền giáo dục toàn vẹn, dựa trên mối hiệp nhất của kiến thức bắt nguồn từ chân lư”. Với Các Phần Tử thuộc Cộng Đồng Hàn Lâm Chúa Nhật 27/9/2009 tại Vladislav Hall in the Prague Castle
Cùng Ngài Tổng Thống, Chư Tôn Vị Viện Trưởng và Giáo Sư, Qúi Sinh Viên và Các Bạn,
Cuộc họp của chúng ta vào tối hôm nay cống hiến cho tôi một cơ hội tiếp đón để bày tỏ niềm quí trọng của tôi đối với vai tṛ bất khả thiếu trong xă hội của các đại học đường và các tổ chức cao học. Tôi cám ơn người sinh viên đă ân cần chào mừng tôi thay cho anh chị em, cám ơn những phần tử trong ca đoàn đại học về việc tŕnh diễn hay ho của họ, và vị tôn Viện Trưởng của Đại Học Charles là Giáo Sư Václav Hampl, về lời bày tỏ ư nghĩa của ông. Việc phục vụ của những ngành hàn lâm, bằng việc phát động và đóng góp cho những giá trị về văn hóa và thiêng liêng của xă hội, làm phong phú gia sản tri thức của quốc gia và củng cố những nền tảng cho việc phát triển mai này của quốc gia. Những thay đổi lớn lao quét ngang qua xă hội Tiệp Khắc 20 năm trước đây đă xẩy ra mau chóng là do bởi không phải là ít các phong trào cải cách xuất phát từ đại học đường và môi trường sinh viên. Việc t́m cầu tự do ấy vẫn tiếp tục hướng dẫn công việc của các vị học giả mà việc phục vụ – diakonia cho sự thật của họ là những ǵ bất khả thiếu cho t́nh trạng phúc hạnh của bất cứ quốc gia nào.
Tôi ngỏ lời cùng anh chị em như là một người đă từng là một giáo sư, quan tâm đến quyền tự do của hàn lâm và trách nhiệm đối với việc đích đáng sử dụng lư trí, và giờ đây là một Giáo Hoàng, trong vai tṛ là Mục Tử, vị được nh́n nhận như là một tiếng nói cho lư lẽ về đạo lư của nhân loại. Nếu có một số người lập luận rằng những vấn đề được nêu lên bởi tôn giáo, đức tin và đạo lư là những ǵ không có chỗ đứng trong phạm vi hiệu lực của lư trí tập thể, th́ quan điểm này không thể nào tự nó là đúng. Quyền tự do là những ǵ làm cơ sở cho việc hành sử lư trí – cả ở đại học đường hay trong Giáo Hội – đều có một mục đích, ở chỗ, nó qui hướng về việc theo đuổi sự thật, và v́ thế đă cho thấy đại học đường thực sự được xuất phát từ chủ trương của Kitô giáo. Quả thực niềm khao khát của con người muốn hiểu biết đă thúc đẩy hết mọi thế hệ nới rộng quan niệm của lư trí và uống ở các nguồn mạch đức tin. Chính cái gia sản khôn ngoan cổ điển phong phú này, được thấm nhuần và mang ra phục vụ Phúc Âm, mà những vị thừa sai Kitô giáo đầu tiên đă mang tới những mảnh đất này và thiết lập như là nền tảng cho một mối hiệp nhất về thiêng liêng và văn hóa là những ǵ c̣n kéo dài cho tới ngày nay. Cũng với tinh thần này đă dẫn vị tiền nhiệm của tôi là Đức Giáo Hoàng Clement VI thiết lập Đại Học Đường Charles nổi tiếng vào năm 1347, một đại học tiếp tục thực hiện việc đóng góp quan trọng vào phạm vi hàn lâm, tôn giáo và văn hóa của chung Âu Châu.
Quyền tự lập thich đáng của một đại học đường, hay thực sự của bất cứ cơ cấu giáo dục nào, t́m thấy ư nghĩa của ḿnh nơi tính cách khả tín của nó đối với thẩm quyền của chân lư. Tuy nhiên, quyền tự lập ấy có thể bị trở ngại ở những cách thức khác nhau. Truyền thống đạo luyện cao cả, hướng tới siêu việt thể là những ǵ là nền tảng cho các đại học đường khắp Âu Châu, ở đất nước này, cũng như các nơi khác, đă bị lật đổ một cách có phương pháp bởi ư hệ suy giảm của chủ nghĩa duy vật, bởi việc kiềm chế tôn giáo cũng như bởi việc đàn áp tinh thần con người. Tuy nhiên, vào năm 1989, thế giới đă chứng kiến thấy xẩy ra một cách thê thảm t́nh trạng sụp đổ của một thứ ư hệ chuyên chế bị thảm bại và cuộc chiến thắng của tinh thần con người. Nỗi khát vọng tự do và chân lư là yếu tố bất khá tách rời của chung nhân loại chúng ta. Nó không bao giờ có thể bị loại trừ; và, như lịch sử cho thấy, nó bị chối bỏ ở ngay nơi chính cái hiểm họa của nhân loại. Niềm tin tôn giáo, các thứ nghệ thuật khác nhau, triết lư, thần học và các ngành khoa học khác, theo phương pháp riêng của ḿnh, cả về lănh vực suy tư theo khuôn phép lẫn lănh vực của một thứ tập tục lành mạnh, đă t́m cách đáp ứng chính niềm khát vọng này.
Tôn Vị Viện Trưởng và Giáo Sư, cùng với việc nghiên cứu của quí vị, c̣n một khía cạnh thiết yếu hơn nữa trong sứ vụ của đại học đường liên quan tới quí vị, đó là trách nhiệm soi sáng tâm trí của những con người trẻ nam nữ ngày nay. Nhiệm vụ nặng nề này dĩ nhiên không phải là những ǵ mới mẻ. Từ thời của Plato, vấn đề giáo dục không phải chỉ là việc gia tăng tích lũy kiến thức hay khả năng, mà c̣n là paideia, tức việc huấn luyện con người bằng những kho tàng của một truyền thống tri thức hướng tới một đời sống đạo hạnh. Dù các đại học đường lớn xuất hiện khắp Âu Châu trong thời trung cổ tin tưởng nhắm đến lư tưởng của một tổng hợp tất cả mọi kiến thức, bao giờ nó cũng phục vụ cái humanitas chân thực, cái trọn hảo của cá nhân trong mối hiệp nhất của một xă hội thứ tự lớp lang. Ngày nay cũng thế, một khi kiến thức về tầm vóc toàn vẹn và mối hiệp nhất của sự thật nơi con người trẻ được thức tỉnh, họ cảm thấy thích thú khám phá thấy rằng vấn đề về những ǵ họ có thể biết được đều hướng tới cuộc phiêu lưu rộng lớn liên quan tới cách thức họ phải là và những ǵ họ phải làm.
Cần phải phục hồi ư nghĩ về một nền giáo dục toàn vẹn, dựa trên mối hiệp nhất của kiến thức bắt nguồn từ chân lư. Nó giúp đối đầu với khuynh hướng, hết sức hiển nhiên trong xă hội đương đại, hướng tới một thứ phân mảnh về kiến thức. Theo đà gia tăng ào ạt về tín liệu và kỹ thuật c̣n có khuynh hướng tách rời lư trí ra khỏi việc theo đuổi sự thật. Tuy nhiên, bị tách khỏi chiều hướng nền tảng của con người đối với sự thật, lư trí bắt đầu trở nên lạc hướng, ở chỗ, nó tàn tạ đi, một là dưới bộ mặt ḥa nhă, thỏa măn với những ǵ chỉ là từng phần hay nhất thời, hai là dưới chiêu bài ăn chắc, nhấn mạnh tới việc chiều theo những đ̣i hỏi của những ai bừa băi gán ghép cho hết mọi sự một thứ giá trị ngang nhau trong thực hành. Hậu quả kèm theo là một thứ chủ nghĩa tương đối với lớp ngụy trang dầy đặc có thể ẩn nấp bên trong những thứ đe dọa mới cho quyền tự lập của các cơ cấu hàn lâm. Cho dù giai đoạn chi phối của chủ nghĩa chuyên chế độc tài về chính trị đă qua đi, không phải hay sao đang xẩy ra trường hợp là thường xuyên trên khắp thế giới việc hành sử lư trí và nghiên cứu hàn lâm – một cách tinh quái hay không quá tinh quái – bị cúi ḿnh trước những áp lực của những nhóm chủ trương ư hệ cũng như trước cái hấp dẫn của những mục đích thiết thực hay thực dụng ngắn hạn? Những ǵ sẽ xẩy ra nếu nền văn hóa của chúng ta xây dựng ḿnh chỉ trên những lập luận thời trang, ít qui chiếu về truyền thống tri thức lịch sử, hay trên những quan điểm được ầm ĩ phát động nhất và được tài trợ nhiều nhất? Những ǵ sẽ xẩy ra nếu trong mối lo âu của ḿnh trong việc kiên tŕ với một thứ chủ nghĩa trần thế triệt để, nền văn hóa của chúng ta tách khỏi những cội rễ ban sự sống của nó? Các xă hội của chúng ta sẽ chẳng những không trở thành hợp lư hơn hay nhân nhượng hơn hoặc đáp ứng hơn, trái lại, chúng sẽ trở nên ḍn mỏng hơn và ít toàn bộ hơn, và chúng sẽ càng ngày càng gặp khó khăn trong việc nhận thức những ǵ là chân thực, cao quí và thiện hảo.
Các bạn thân mến, tôi muốn khuyến khích các bạn trong tất cả những ǵ các bạn làm để đáp ứng lư tưởng và ḷng quảng đại của giới trẻ ngày nay, chẳng những bằng những chương tŕnh học hỏi để giúp họ vươn lên, mà c̣n bằng một cảm nghiệm về những lư tưởng chung và về việc tương trợ trong công việc khổ công học hỏi. Những khả năng phân tích và những khả năng cần để có được một giả thuyết, cộng với nghệ thuật khôn ngoan nhận thức, là những ǵ cống hiến một thứ giải độc hiệu nghiệm cho những thái độ mải mê với chính bản thân ḿnh, tách rời và thậm chí xa lạ là những ǵ đôi khi xẩy ra trong những xă hội thịnh vượng của chúng ta, và là những ǵ đặc biệt có thể ảnh hưởng tới giới trẻ. Theo chiều hướng của một thứ nhăn quan nhân bản trổi vượt về sứ vụ của đại học đường ấy, tôi muốn vắn tắt đề cập tới việc sửa chữa của t́nh trạng chia ĺa giữa khoa học và tôn giáo, một t́nh trạng đă là mối quan tâm chính yếu của vị tiền nhiệm của tôi, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Như các bạn biết, ngài cổ vơ một kiến thức trọn vẹn hơn về mối liên hệ giữa đức tin và lư trí như là hai cánh giúp cho tinh thần con người nâng lên chiêm ngưỡng chân lư (cf. Fides et Ratio, Nhập Đề). Cái này nâng đỡ cái kia và mỗi bên đều có lănh vực hoạt động tiêng (cf ibid, 17), tuy nhiên, vẫn có những người muốn tách cái này khỏi cái kia. Những đề xuất có tính chất thực chứng loại trừ thần linh ra khỏi tính chất phổ quan của lư trí này chẳng những phủ nhận những ǵ là một trong những xác tín sâu xa nhất của thành phần tín hữu đạo hạnh, họ c̣n cản trở chính cuộc đối thoại của các nền văn hóa được chính họ đề ra. Một thứ kiến thức về lư trí điếc lác với thần linh và đẩy tôn giáo vào lănh giới của hạ tầng văn hóa, là những ǵ không thể nào tiến vào cuộc đối thoại giữa các nền văn hóa mà thế giới của chúng ta hiện rất ư là cần đến. Tận cùng th́ “trung thành với con người đ̣i phải trung thành với chân lư là những ǵ duy nhất bảo đảm cho tự do” (Caritas in Veritate, 9). Niềm tin tưởng vào khả năng của con người trong việc t́m kiếm chân lư, trong việc t́m thấy chân lư và trong việc sống theo chân lư là những ǵ nền tảng cho các đại học đường lớn của Âu Châu. Chắc chắn ngày nay chúng ta cần phải tái khẳng định điều này để mang lại sự can trường cho các lực lượng tri thức cần thiết đối với việc phát triển một tương lai nẩy nở nhân bản đích thực, một tương lai thực sự xứng với con người.
Với những chia sẻ này, các bạn thân mến, tôi muốn gửi tới các bạn những nguyện chúc tốt đẹp của tôi về công việc gay go của các bạn. Tôi cầu xin để công việc của các bạn luôn được soi động và hướng dẫn bởi một đức khôn ngoan nhân bản thực sự t́m kiếm thứ chân lư giải phóng chúng ta (Jn 8:28). Tôi xin phúc lành hân hoan và b́nh an của Thiên Chúa xuống trên các bạn và gia đ́nh của các bạn.
Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch trực tiếp từ mạng điện toán toàn cầu của Ṭa Thánh (những chỗ được in đậm lên là do tự ư của người dịch trong việc làm nổi bật những điểm chính yếu quan trọng)
|
