Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI: Buổi Triều Kiến Chung hằng tuần Thứ Tư 11/11/2009 – Loạt Bài Giáo Lý Giáo Hội Hiệp Thông Tông Truyền – Bài 95 về

Tầm Ảnh Hưởng của Đan Viện ở Cluny đối với Âu Châu

Anh chị em thân mến,

Sáng hôm nay tôi muốn nói về một phong trào đan tu đã có một tầm vóc rất quan trọng ở những thế kỷ Thời trung Cổ, và tôi đã nói tới phong trào này ở các buổi giáo lý trước đây. Đó là về Hội Dòng ở Cluny, một hội dòng, vào đầu thế kỷ 12, thời điểm phát triển nhất của nó, đả có tới 1.200 đan viện: thật là một con số ấn tượng!

Thật vậy, ở Cluny, 1.100 năm trước đây, vào năm 910, một đan viện được thành lập và được hướng dẫn bởi Đan Viện Phụ Bernone, sau cuộc dâng cúng của William Con Người Đạo Hạnh, Công Tước ở Aquitaine. Vào lúc bấy giờ phong trào đan tu Tây phương, một phong trào được triển nở mấy thế kỷ trước đó nhờ Thánh Biển Đức, rất mòn mỏi vì một số lý do: những điều kiện bất ổn về chính trị và xã hội gây ra bởi những cuộc liên lỉ xâm chiếm và tàn phá của đám dân không thuộc về cơ cấu của Âu Châu, tình trạng nghèo khổ tràn lan, và nhất là việc lệ thuộc của các vị đan viện phụ vào những ông hoàng địa phương, thành phần cai trị hết mọi sự thuộc về lãnh địa thuộc thẩm quyền họ. Trong một bối cảnh như thế, Cluny xuất hiện như hồn sống của một cuộc canh tân sâu xa đời sống đan tu, đưa nó trở về với ơn linh ứng ban đầu của nó.

Tiêu biểu ở Cluny là việc tuân giữ Luật của Thánh Biển Đức với một số thích ứng đã được thực hiện bởi các vị cải cách khác. Trên hết đó là ý hướng muốn bảo đảm vai trò chính yếu của phụng vụ trong đời sống Kitô giáo. Các đan sĩ ở Cluny yêu mến và thận trọng trong việc lưu tâm tới việc cử hành Phụng Vụ Giờ Kinh, việc hát các thánh thi ca, tới những cuộc kiệu rước vừa sốt sắng vừa trang nghiêm, nhất là tới việc cử hành Thánh Lễ. Họ cổ võ thánh nhạc; họ muốn kiến trúc và nghệ thuật là những gì góp phần vào vẻ đẹp và bầu khí trang nghiêm của các lễ nghi; họ làm phong phú lịch phụng vụ với những cử hành đặc biệt, chẳng hạn như, việc tưởng nhớ tới thành phần tín hữu đã qua đời vào đầu tháng 11, việc tưởng niệm chúng ta cũng mới cử hành cách đây ít lâu; họ đề cao việc tôn sùng Trinh Nữ Maria.

Phụng vụ mặc lấy một tầm vóc quan trọng rất nhiều, vì các đan sĩ ở Cluny xác tín rằng đó là việc tham dự vào phụng vụ của Thiên Đình. Và các đan sĩ này cảm thấy có trách nhiệm trong việc chuyển cầu ở bàn thờ cho kẻ sống và kẻ chết, vì rất nhiều tín hữu hằng yêu cầu các vị nhớ đến họ khi các vị cầu nguyện. Đàng khác, chính vì mục đích ấy mà William Con Người Đạo Hạnh mới muốn thấy xuất hiện Đan Viện ở Cluny. Trong bản văn kiện cổ chứng thực cho việc thành lập này, chúng ta đọc thấy như sau: “Với tặng vật này, tôi muốn xây dựng một đan viện cho các tu sĩ ở Cluny để tôn kính Thánh Tông Đồ Phêrô và Phaolô, và các đan sĩ qui tụ lại ở đó phải sống theo Luật của Thánh Biển Đức (…) và nó phải là một nơi an toàn khả kính cho việc cầu nguyện được thường xuyên lui tới khấn hứa và khấn nguyện, khi hết lòng mong muốn và hết sức nhiệt tình tìm kiếm và mong mỏi cuộc sống thiên đình cùng với những lời nguyện cầu, khẩn cầu và thỉnh cầu dâng lên Chúa”. 

Để canh chừng và nuôi dưỡng bầu khí cầu nguyện này, luật ở Cluny nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc thinh lặng, một kỷ luật được các đan sĩ rất sẵn sàng tuân giữ, thâm tín rằng cái tinh tuyền của các nhân đức là những gì họ mong ước, đòi phải sâu xa và liên lỉ phản tỉnh. Chẳng lạ gì, không bao lâu, đan viện ở Cluny này đã nổi tiếng thánh đức, và nhiều cộng đồng đan tu khác tỏ ra muốn theo những thực hành của nó. Nhiều vị vương tước và giáo hoàng xin các vị đan viện phụ ở Cluny lan truyền cuộc canh tân của mình, cho đến độ trong một thời gian ngắn, đã có cả một hệ thống đông vô kể các đan viện liên kết với Cluny, bằng những liên hệ thật sự và đích đáng về pháp lý hay như một thứ sát nhập theo đặc sủng. Thế là một Âu Châu về tinh thần bấy giờ được phác họa lên ở những miền khác nhau là Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Đức và Hung Gia Lợi.

Việc thành công của Cluny được bảo đảm trước hết bởi linh đạo cao quí được vun trồng ở đó, cùng với một số những điều kiện khác thuận lợi cho việc phát triển của nó. Ngược lại với những gì đã xẩy ra cho tới bấy giờ, đan viện ở Cluny và các cộng đồng lệ thuộc vào nó được châm chước khỏi thẩm quyền của các vị giám mục địa phương và được trực thuộc Giáo Hoàng Rôma. Điều này mang lại một mối liên hệ đặc biệt với Tòa Thánh Phêrô, và nhờ chính việc bảo về và khuyến khích của các vị giáo hoàng, những lý tưởng về sự tinh tuyền và lòng trung thành, những gì được cuộc canh tân của Cluny cố ý theo đuổi, đã có thể nhanh chóng lan tràn. Ngoài ra, các vị đan viện phụ được tuyển chọn không bị chi phối bởi bất cứ thẩm quyền dân sự nào, rất khác với những trường hợp ở các nơi khác. Những con người thực sự xứng đáng theo nhau thừa kể để dẫn dắt Cluny và nhiều cộng đồng đan việc khác, đó là Đan Viện Phụ Odilon ở Cluny, vị tôi đã nói tới ở buổi giáo lý cách đây 2 tháng, và các nhân vật quan trọng khác, như Emard, Maiolo, Odilion và nhất là Hugh the Great, vị đã phục vụ cộng đồng đan viện này qua một thời gian dài, bảo đảm tình trạng bền vững của cuộc cải cách được thực hiện và việc lan tràn của nó. Ngoài Oddon, cũng được tôn kính như những vị thánh là Maiolo, Odilon và Hugh.

(tiếp)

Cuộc cải cách của Cluny đã có những tác dụng tích cực chẳng những nơi việc thanh tẩy và làm tái bừng lên đời sống đan tu, mà còn nơi đời sống của Giáo Hội hoàn vũ nữa. Thật thế, khát vọng nên trọn lành phúc âm trở thành một kích tố chiến đấu với hai sự dữ trầm trọng đang ảnh hưởng tới Giáo Hội vào thời bấy giờ, đó là vấn đề buôn thần bán thánh, tức là việc muốn chiếm các địa vị mục vụ được thù lao, và đời sống vô luân của hàng giáo sĩ đời. Các vị đan viện phụ ở Cluny theo thẩm quyền thiêng liêng của mình, những đan sĩ ở Cluny đã trở thành các vị giám mục, một số trong họ còn làm cả giáo hoàng, đều là những nhân vật thủ vai chính trong hoạt động đảm trách việc canh tân thiêng liêng. Và không thiếu gì những hoa trái: đời sống độc thân của các vị linh mục đã được trân quí và sống, và những phương thức thanh liêm đã được đặt ra cho việc lãnh nhận các chức vụ trong giáo hội.

Xã hội cũng được hưởng lợi ích không kém bới những đan viện theo chiều hướng cải cách của Cluny. Ở vào lúc chỉ có những cơ cấu tổ chức của giáo hội là những nơi cung cấp cho thành phần nghèo khó thì đức bác ái được thựa hành một cách quyết liệt. Ở tất cả mọi nhà, người phát chẩn phải đón nhận khách qua đường và những người hành hương thiếu thốn, các vị linh mục và tu sĩ lữ hành, và nhất là thành phần nghèo khổ đến xin lương thực và trú ngụ qua ngày. Có hai tổ chức khác không kém quan trọng, tiêu biểu cho văn minh Thời Trung Cổ, được Cluny cổ võ phát động, gọi là chiến dịch đình chiến của Thiên Chúa và hòa bình của Thiên Chúa. Ở vào lúc được sâu đậm ghi dấu vết bạo lực và tinh thần trả thù, thì với chiến dịch “đình chiến của Thiên Chúa”, những giai đoạn dài phi giao tranh đã được bảo đảm, vào những ngày lễ quan trọng trong đạo và vào mấy ngày trong tuần lễ. Với chiến dịch “hòa bình của Thiên Chúa”, và bằng việc phải chịu trừng phạt theo luật đạo, thành phần bất khả tự vệ và các nơi thánh được yêu cầu là phải tỏ ra tôn trọng.

Bởi vậy, được tăng bổ nơi lương tâm của nhân dân Âu Châu là cái tiến trình của cuộc thai nghén lâu dài này, cái tiến trình đã dẫn đến việc nhìn nhận, một cách rõ ràng hơn bao giờ hết, hai yếu tố thiết yếu cho việc kiến thiết xã hội, đó là giá trị của con người và sự thiện cản bản của hòa bình. Ngoài ra, như đã xẩy ra với các cuộc thành lập đan viện khác, những đan viện theo Cluny đã có được những của cải dồi dào, chuyên chú tới việc sử dụng cho có lợi ích, góp phần vào việc phát triển nền kinh tế. Bên cạnh việc lao động chân tay, cũng không thiếu những hoạt động tiêu biểu về văn hóa của trào lưu đan tu Thời trung Cổ, như mở trường dạy trẻ em, lập các thư viện và các phòng sao chép sách vở.

Như thế, một ngàn năm trước đây, khi tiến trình hình thành căn tính Âu Châu đang lên tới cao độ của nó, thì kinh nghiệm của Cluny lan tràn những miền đất rộng lơn của Địa Lục Châu Âu, và cống hiến việc đóng góp quan trọng và quí báu của mình. Nó nhắc nhở cái căn bản của những sự thiện về tinh thần; tứ đó, nó kéo chú ý tới những sự về Thiên Chúa; nó tác động và thuận lợi cho những sáng kiến và những tổ chức phát động những giá trị nhân bản; nó giáo dục về tinh thần hòa bình.

Anh chị em thân mến, chúng ta hãy cầu nguyện để tất cả những ai tha thiết với một nền nhân bản chân chính và tương lai của Âu Châu có thể tái nhận thức, cảm nhận và bênh vực gia sản phong phú về văn hóa và đạo giáo của những thế kỷ ấy. 

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo tín liệu được Zenit phổ biến ngày 11/11/2009