|
CHƯƠNG TR̀NH CHUYÊN ĐỀ CHIỀU THỨ 7
Chuyên đề: Nguyên tắc giáo dục con cáitrong gia đ́nh
T2, 23/11/2009 - 06:06
WGPSG - Hồi 14 giờ, ngày 21/11/2009, tại Hội Trường PX Nguyễn Văn Thuận thuộc Trung tâm Mục vụ Sàig̣n, với sự tham dự của hơn 200 cử tọa, đă diễn ra buổi nói chuyện về đề tài: “Nguyên tắc giáo dục con trong gia đ́nh”, do Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng thuyết tŕnh. Cử tọa bao gồm nhiều thành phần nam nữ giáo dân, có nhiều vị tóc đă bạc, nhưng đông hơn cả, vẫn là các bạn trẻ, sinh viên học sinh và không ít tu sĩ nam nữ. Đặc biệt có sự tham dự của linh mục Phạm Sĩ Sản (ḍng Don Bosco), các Mục sư Hoàng Thanh Hải (Giáo hội Agapé), Mục sư Nguyễn văn Kiêm (Giáo hội Luther) cùng một số tín đồ đạo Phật và đạo ông bà. Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng (Đại học Sư phạm) là một diễn giả nổi tiếng. Buổi nói chuyện thật sinh động, lôi cuốn và bổ ích, đă kết thúc vào hồi 17 giờ cùng ngày. Chuyên đề: Nguyên tắc giáo dục con trong gia đ́nh Nguyên tắc giáo dục con cái trong gia đ́nh. Vô số những lô cốt mọc lên khắp nơi làm t́nh trạng kẹt xe kinh niên của đường phố Sàig̣n thêm trầm trọng hơn cả Bangkok, v́ vậy, dù cố gắng hết sức Tiến sĩ Bích Hồng cũng phải đến trễ 10 phút. Nhưng Ban Tổ chức không để lăng phí thời giờ, 10 phút chờ đợi được các linh hoạt viên biến thành một khoảng thời gian ư nghĩa với các tṛ chơi thú vị. Tṛ chơi chính là công cụ của giáo dục. Giáo dục, đặc biệt là giáo dục con cái, là một khoa học nhưng cũng là một nghệ thuật nên không thể đóng khung thành công thức để áp dụng cho cho tất cả mọi trường hợp. Tuy nhiên, cũng giống như các môn nghệ thuật, khiêu vũ, ca múa,…, để tŕnh diễn những điệu vũ bay bướm, đẹp mắt phải bắt đầu từng bước, mà muốn vậy, cần phải nắm vững và tập luyện đúng quy tắc và cách thức để trước hết không bị vấp ngă. Cũng thế, để có thể giáo dục con cái một cách hiệu quả, cần phải biết rơ và hành xử những nguyên tắc phù hợp. Chung sức.
Phần cầu nguyện kết hợp với một bài hát cộng đồng, nhạc đệm chỉ là tiếng đàn ghita thùng, đơn sơ, nhẹ nhàng, gần gũi và sâu lắng.
Khởi đầu, cử tọa xem “slide show” Chung sức “Những nguyên tắc giáo dục con …”, một tṛ chơi vui và nổi tiếng trên truyền h́nh do nghệ sĩ Tạ Minh Tâm phụ trách. Ai có con mà không phải dạy dỗ, nhưng dạy dỗ cách nào để có hiệu quả lại là một nghệ thuật lớn, cần phải nắm rơ những nguyên tắc đă được đúc kết từ nhiều công tŕnh nghiên cứu giá trị và nhất là, đă được rút ra từ thực tế cuộc sống của thời đại hôm nay. Có 8 nguyên tắc cơ bản:
1/ Ư THỨC TẦM MỨC QUAN TRỌNG CỦA VẤN ĐỀ GIÁO DỤC GIA Đ̀NH: Một khi ư thức đúng đắn việc giáo dục con cái có tầm quan trọng hàng đầu, trên cả sự nghiệp, tiền của th́, dù ai cũng chỉ có 24 giờ một ngày, không hơm kém, mỗi người vẫn t́m thêm được thời gian dành cho con cái. 2/ XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU GIÁO DỤC CON: Không có mục tiêu rơ ràng, hoặc mục tiêu theo thị hiếu thời thượng, bất chấp hoàn cảnh, điều kiện gia đ́nh, khả năng, khuynh hướng và ư thích của con cái sẽ là tai họa thay v́ hạnh phúc cho con. Đặc biệt, việc cha mẹ áp đặt ư chí của ḿnh lên con cái, sẽ gây rất nhiều bất lợi, có thể làm cho con cái suy sụp, mặc cảm rồi oán hận cha mẹ. 3/ THỐNG NHẤT: Ông bà, cha mẹ, cô d́, chú bác phải thống nhất quan điểm, rồi xác định vai tṛ của ḿnh và đề ra cách thức hướng dẫn con cháu. Thiếu sự thống nhất này sẽ dẫn đến những hậu quả không nhỏ, trẻ sẽ hoang mang không biết nghe ai, tin ai, rồi tự xoay sở, thăm ḍ, cuối cùng ngả theo người quyền lực nhất trong nhà. Từ đó, trẻ sẽ dần biến thành một kẻ cơ hội, giỏi đối phó nhưng thiếu trung thực. Gia đ́nh cần đặt lợi ích của con cái lên hàng đầu, thay v́ áp đặt ư chí và kỳ vọng của cha mẹ lên con cái. 4/ CHA MẸ LÀM GƯƠNG: Làm gương khác với “mẫu gương”- tấm gương mẫu mực, tuyệt hảo; cha mẹ không hoàn hảo nhưng phải chân thành, cầu tiến. Khi sai lỗi, cha mẹ phải dũng cảm thừa nhận, xem như một cách thức giáo dục và giúp con có thái độ đúng trước các sai lỗi tương tự. Không cần phải hoàn hảo như một “mẫu gương”, nhưng làm gương cho con cái th́ cha mẹ nào cũng làm được nếu thực sự muốn xây dựng một gia đ́nh hạnh phúc trong đó con cái được giáo dục đầy đủ. 5/ TỔ CHỨC CUỘC SỐNG GIA Đ̀NH: Nếu quốc gia có quốc pháp th́ gia đ́nh cũng phải có gia phong. Khác với luật pháp quốc gia nghiêm minh nhưng lạnh lùng, luật lệ của gia đ́nh được h́nh thành trên tinh thần YÊU THƯƠNG, và thể hiện bằng những hành động bao dung, thông cảm, tránh dừng lại ở những lời nói suông. Từ đó h́nh thành một nề nếp văn hóa và nhân bản trong gia đ́nh. 6/ TÔN TRỌNG SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH CỦA CON: Tôn trọng đích thực là bảo vệ và tạo điều kiện cho sự phát triển của con, nghĩa là biết lắng nghe mà không áp đặt, không xúc phạm, vùi dập và làm tổn hại con ( ép học). Hiểu rơ quy luật phát triển, hồn nhiên của tuổi thơ, nghịch ngợm của tuổi trẻ, nhiệt t́nh của thanh niên. 7/ YÊU THƯƠNG – NGHIÊM KHẮC: Nhờ Yêu thương, trẻ cảm nhận ngay được điều này để từ đó thấy ḿnh có giá trị, tự tin và tự trọng. Qua Nghiêm khắc, trẻ biết giới hạn và điều chỉnh để tiến bộ. Quá Yêu thương nhưng ít nghiêm khắc, trẻ sẽ ỷ lại và yếu đuối, thiếu tự lập. Quá Nghiêm khắc, ít yêu thương, trẻ sẽ trở nên nhu nhược, chai lỳ. Phải gia giảm, điều chỉnh cho phù hợp với mỗi t́nh cảm và khuynh hướng của từng trẻ. Để biết rơ khuynh hướng và t́nh cảm ấy cần phải có thời gian để gần gũi, chia sẻ và chơi đùa với chúng. 8/ HIỂU CON ĐỂ CÓ PHƯƠNG PHÁP PHÙ HỢP: Khác với những kiểu áp đặt, coi con cái như “vật sở hữu” để áp đặt nhào nặn con cái theo ư muốn và khuynh hướng riêng ḿnh, cha mẹ phải tự trang bị những kiến thức và kỹ năng giáo dục con, hiểu tâm lư theo từng lứa tuổi và nhất là, những đặc điểm của từng đứa con trong gia đ́nh. Một công việc không hề là nhẹ nhàng, đơn giản, nhưng cũng thật thú vị và hấp dẫn cho những ai muốn xây dựng một gia đ́nh đúng nghĩa.
Thảo luận, 12 tổ với 3 câu hỏi:
Buổi nói chuyện của TS Bích Hồng sinh động ngay từ đầu, tạo được sự “cùng tham gia và cộng hưởng” của mọi người, sôi nổi với các câu hỏi và những câu trả lời không chỉ từ diễn giả mà c̣n trực tiếp từ cử tọa. Nhiều tràng pháo tay tán thưởng liên tục vang lên, thêm nhiều trận cười ồ lên thú vị khi có những câu trả lời dí dỏm, chen vào vài câu lạc đề. Sau đó là phần thảo luận theo tổ. Ba câu hỏi như sau: 1/ V́ sao cha mẹ phải làm gương? Để làm gương, cha mẹ có bắt buộc phải là người toàn hảo? Nếu cha mẹ đă từng sai sót, th́ họ có thể làm gương cho con cái bằng cách nào? 2/ Những biểu hiện thiếu tôn trọng sự phát triển nhân cách của con? Tác hại? 3/ Những sai sót của cha mẹ trong việc biểu lộ t́nh thương yêu và sự nghiêm khắc đối với con cái? Tác hại của những sai sót đó? (12 tờ giấy khổ lớn, 12 cây bút lông đă được phát ra cho 12 người của 12 Nhóm.) Ba câu hỏi này nếu chỉ nhằm trả lời để chấm điểm th́ có vẻ dễ dàng v́ đă được nghe diễn giả triển khai. Nhưng v́ là thảo luận, nên đă có những đúc kết rất phong phú đầy bất ngờ. Sau đây là lược ghi các nội dung chính: Câu hỏi 1: Cha mẹ phải làm gương cho con cái, v́ “Lời nói lung lay, gương bày lôi kéo”. Trẻ em thích bắt chước c̣n cha mẹ là người thày đầu tiên, là người trẻ tin cậy nhất do đó ảnh hưởng rất lớn trên con cái. Không ai hoàn hảo, nên khi sai lỗi, cha mẹ cần dũng cảm, chân thành nhận lỗi để hiện tượng không bị lập lại và giúp con pḥng tránh. Từ sự dũng cảm đó, cha mẹ sẽ hoàn thiện chính ḿnh, biết chấp nhận sự bất toàn nơi ḿnh và kẻ khác, để dễ tha thứ và sửa sai. Câu hỏi 2: Việc thiếu tôn trọng sự phát triển nhân cách của con, có thể thấy rơ những biểu hiện và tác hại: Biểu hiện: la mắng con trước mặt người khác; luôn xem con là “trẻ con”; không tin tưởng dẫn đến không giao việc, hoặc giao việc nhưng nhiều nhắc nhở quá mức cần thiết; không lắng nghe con; thường la mắng khi con phạm lỗi dù chưa t́m hiểu nguyên nhân; quen dùng bạo lực (tinh thần và thân thể); đánh giá thấp khả năng của con; áp đặt suy nghĩ của ḿnh lên con; không thừa nhận con là thành viên b́nh đẳng trong gia đ́nh; “dán nhăn” cho con; so sánh và hạ thấp con ḿnh với con người khác. Tác hại: con cái bị mặc cảm, thu ḿnh, ngại giao tiếp hoặc t́m sự tin tưởng nơi người ngoài hoặc thú vui thiếu lành mạnh ngoài gia đ́nh khi có dịp.Từ đó tạo khoảng cách giữa cha mẹ và con cái; đánh mất sự tôn trọng và yêu thương đối với cha mẹ; gia đ́nh trở nên tù ngục; con cái bất măn với cha mẹ, trở nên lỳ lợm; sống miễn cưỡng; không phát huy những năng khiếu; tự ti, thấy ḿnh vô dụng, lạc lơng, cô đơn ngay trong nhà ḿnh; ảnh hưởng đến tâm và sinh lư, mặc cảm và dễ sa đà vào các tệ nạn xă hội. Trẻ sẽ nói dối để đối phó và qua mặt cha mẹ. T́nh trạng căng thẳng - “stress”, dẫn đến chống đối lại cha mẹ, khởi đầu là những xung đột trong ư nghĩ, tư tưởng, rồi chống đối ngầm và ra mặt ( tùy theo điều kiện và hoàn cảnh) Câu hỏi 3: Nuông chiều con, cho tiền vượt quá nhu cầu; vô t́nh hoặc cố ư dung túng các hành vi sai trái; phục vụ quá đáng, hănh diện quá đáng đến như tôn sùng con cái. Hoặc nghiêm khắc quá mức như mệnh lệnh, áp đặt, bạo lực, khô khan, không biểu lộ t́nh thương... Tất cả những biểu hiện thái quá như vậy dẫn đến những tác hại; trẻ không hiểu rơ và tôn trọng đúng mức giá trị đồng tiền; thấy ḿnh như “ông hoàng, bà chúa” ngay từ khi c̣n bé; con cái sẽ ỷ lại, vô kỷ luật dẫn đến dễ dàng phạm pháp.
Khi khen thưởng con không đúng, hoặc thưởng tiền mỗi khi làm xong việc bổn phận hoặc thiên vị giữa các đứa con cũng sẽ dẫn đến những tác hại không nhỏ: trẻ sẽ khó phân biệt giá trị đúng sai, trẻ sẽ làm bổn phận v́ tiền thay v́ chứng tỏ trách nhiệm và nghị lực, con cái trong nhà nảy sinh những đố kỵ, bất ḥa. *** Sau khi đúc kết và phân tích những thảo luận của các nhóm, diễn giả đă bày tỏ sự phấn khởi trước nhiệt t́nh tham gia của mọi người, đặc biệt, diễn giả đă bất ngờ trước sự phong phú và sâu sắc trong các ư kiến của các nhóm được họ tŕnh bày thật sinh động.
Buổi nói chuyện kết thúc hồi 17 giờ cùng ngày.
Câu chuyện bên lề
Vội theo chân ra ngoài hành lang để kịp gặp cha Phạm Sĩ Sản (ḍng Don Boscô), được nghe những lời chí t́nh của Ngài: “Tôi từ Gia Kiệm về đây để dự lớp học này. V́ rất có ích cho tôi, các giáo dân của tôi rất cần những điều này. Tôi không ngờ giáo dân hôm nay tŕnh độ quá, giỏi giang quá. Quăng đường Sàig̣n – Gia Kiệm là 80 cây số đó.”
Không có thời gian để tṛ chuyện, chỉ có được những cái bắt tay với 2 vị Mục sư Tin Lành và đón nhận một câu rất ngắn, thật ấm ḷng: “Ai cũng cần phải học và học măi đến suốt đời, nhưng chúng tôi không có được hoàn cảnh và điều kiện, nên chúng tôi phải đến đây, v́ vậy…”
Lại nhớ đến 2 Phật tử gặp trong giờ giải lao, tâm đắc với ư kiến của ông Trần Thanh Tài: “Đạo Chúa thật vui và đă cho chúng tôi những kiến thức rất bổ ích và thiết thực. Nhất định tôi sẽ kêu gọi các thân hữu và con cháu tôi tham gia những lớp học rất cần thiết này… ”
Chiều nay, gió lồng lộng, không gian thoáng mát, rời Pḥng hội Nguyễn văn Thuận của Trung Tâm Mục vụ Sàig̣n, ḷng đầy cảm xúc, chúng tôi nhớ câu nói của một chị theo đạo ông bà: “Từ lâu tôi đă thấy sự ích lợi của mục chuyên đề cuối tuần, đặc biệt là chủ đề lần này về giáo dục con cái, nên tôi đă đến dự chuyên đề này, thay cho buổi ‘gặp nhau cuối tuần’ trên tivi ”.
NGUYÊN TẮC GIÁO DỤC CON CÁI TRONG GIA Đ̀NH
Josephine Trần – Hạt Cát
Có những bậc làm cha mẹ thiếu chuẩn bị và thiếu kinh nghiệm, nên thường phản ứng theo bản năng. Hơn nữa, nhiều bậc làm cha mẹ có quan niệm cho rằng con cái là sở hữu riêng, nên họ có quyền quyết định phương thức giáo dục chúng. Đôi khi đó là cách thức tùy hứng và sai lầm. Cách giáo dục quá nuông chiều con hay quá nghiêm khắc đều để lại những chấn thương trong nhân cách trẻ. Thời gian gần đây, con số thanh thiếu niên vi phạm pháp luật ngày càng cao và càng mang tính nghiêm trọng. Điều này là một dẫn chứng thuyết phục để đặt lại vấn đề: giáo dục con trong gia đ́nh cần tuân theo những nguyên tắc cơ bản nào, nhằm đạt hiệu quả trong việc giúp nhân cách trẻ được h́nh thành và phát triển cách tốt nhất.
Chiều ngày 21/11/2009 tại Hội Trường Lầu I của Trung Tâm Mục Vụ, Tổng Giáo Phận Tp HCM, hơn 200 tham dự viên gồm sinh viên, phụ huynh, các nhà giáo dục, Linh mục, Muc sư và rất nhiều nam nữ tu sĩ tham dự. Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng, giảng viên trường ĐHSP đă thuyết giảng về “Các nguyên tắc giáo dục con trong gia đ́nh”. Với kinh nghiệm sống thực tế và kinh nghiệm giáo dục phong phú, Cô đă xây dựng bầu khí lớp học rất sinh động, thân thiện và dễ hiểu. Bằng giọng văn dí dỏm và cách dẫn dắt thông minh, Cô đă hướng dẫn cộng đoàn dần dần khám phá ra 8 nguyên tắc cơ bản trong việc giáo dục con cái trong gia đ́nh như sau:
i. Quan điểm, mục tiêu trong việc giáo dục con cái ii. Phân công vai tṛ iii. Phương pháp sử dụng
Tóm lại, giáo dục trong gia đ́nh là bước đầu tiên và quan trọng trong việc h́nh thành và phát triển nhân cách con người. Để giáo dục trong gia đ́nh đạt hiệu quả, đ̣i hỏi các bậc làm cha mẹ một sự huy sinh lớn lao, không vụ lợi, không cần được con cái đáp đền. Tám nguyên tắc cơ bàn giáo dục trên cần sử dụng đan xen nhau. Nó là chiếc ch́a khóa mở cánh cửa hạnh phúc của con cái, nền tảng hạnh phúc của xă hội. Josephine Trần – Hạt Cát
|
