HĐGMVN: LÊN TIẾNG HAY
KHÔNG LÊN TIẾNG
Khi xảy
ra vụ việc Đồng Chiêm cũng như các vụ việc Toà Khâm
Sứ (Hà Nội), Tam Toà (Vinh) hay Loan Lý (Huế), Trang
tin điện tử của HĐGMVN nhận được nhiều thư góp ý và
một thắc mắc thường được nêu lên là: tại sao HĐGM
không lên tiếng? Trong bối cảnh trên và trong tinh
thần hiệp thông của Năm Thánh 2010, thiết tưởng một
vài suy nghĩ cần được chia sẻ để soi sáng cho nhau
trong đời sống của Hội Thánh.
Liên quan
đến từng vụ việc cụ thể tại từng địa phương, hơn ai
hết, vị giám mục sở tại vừa là người có trách nhiệm
chăm sóc một phần Dân Thiên Chúa tại đây (x. GM số
11) vừa là người nắm rõ tình hình và bối cảnh của
vấn đề, chính ngài là người đưa ra quyết định cụ thể
để giải quyết. HĐGM không lên tiếng về từng vụ việc.
Nói như thế không có nghĩa là HĐGM không quan tâm gì
đến đời sống của Dân Chúa tại địa phương, và hoàn
toàn im lặng trước những vấn đề liên quan đến đời
sống của anh chị em tín hữu. HĐGM không lên tiếng về
từng vụ việc nhưng HĐGM lên tiếng ở một tầm mức khác,
bằng cách đưa ra những định hướng mang tính chủ
đạo để mỗi địa phương áp dụng định hướng ấy vào
hoàn cảnh cụ thể của mình. Ở đây, chúng tôi muốn quy
chiếu vào bài “Quan điểm của Hội đồng Giám mục Việt
Nam về một số vấn đề trong hoàn cảnh hiện nay” [1]
để thấy được những định hướng căn bản này.
Trước hết,
HĐGMVN lên tiếng nhằm mục đích góp phần xây dựng
xã hội. Khi nhắc đến những vụ tranh chấp liên
quan đến đất tôn giáo, HĐGM đặt những vụ tranh chấp
này trong bối cảnh chung của toàn xã hội. Thật vậy,
trong những năm gần đây, tranh chấp và khiếu kiện về
đất đai là chuyện xảy ra hằng ngày trên mọi miền đất
nước. Rất nhiều vụ tham nhũng liên quan đến đất đai
bị phanh phui trên báo chí. Như thế, đây là vấn nạn
chung của toàn xã hội chứ không của riêng giới công
giáo. Có chăng vì giới công giáo là một tập thể lớn,
và nhiều phương tiện truyền thông trong cũng như
ngoài nước loan tin về những vụ tranh chấp đất đai
liên quan đến giới công giáo, nên dễ tạo cảm tưởng
chỉ có giới công giáo mới có chuyện tranh chấp đất
đai. Hiểu như thế là nhìn nhận vấn đề chưa đúng với
thực tế; hơn nữa có thể tạo ngộ nhận rằng đây không
phải là vấn đề xã hội mà là vấn đề chính trị, dù
được trình bày theo hướng bênh vực Nhà Nước hay
chống lại Nhà Nước Việt Nam. Vì thế, khi HĐGM trình
bày bối cảnh chung của xã hội hiện nay, các ngài cho
thấy việc tranh chấp đất đai là vấn đề xã hội chứ
không mang màu sắc chính trị, và khi lên tiếng về
vấn đề này, các ngài muốn góp phần xây dựng xã hội
cho tốt đẹp hơn.
Xây dựng
xã hội tốt đẹp hơn là cùng nhau xây dựng một xã
hội vì con người, một xã hội thực sự lấy dân làm
gốc. Để giải quyết những vụ khiếu kiện về đất đai,
cũng như bao Chính quyền khác trên toàn thế giới,
Chính quyền Việt Nam phải dựa vào Luật và những Nghị
định về đất đai để giải quyết. Tuy nhiên, thực tế
cho thấy rất nhiều người dân bất mãn về cách giải
quyết của Chính quyền, đồng thời tình trạng “ăn đất”
tiếp tục diễn ra dựa trên chính lề luật của Nhà Nước.
Chính vì thế, câu hỏi căn bản được đặt ra là: Luật
và những nghị định đó được xây dựng trên nền tảng
nào? Luật lệ được đặt ra là để phục vụ con người và
đời sống con người trong xã hội, sao cho ngày càng
hài hoà và tốt đẹp hơn. Con người ở đây là mọi người
dân chứ không chỉ là một nhóm hay một thiểu số nào
đó được đặc quyền đặc lợi. Muốn xây dựng một xã hội
vì con người, muốn ban hành những lề luật nhằm phục
vụ con người, thì những lề luật đó phải được xây
dựng trên nền tảng là những quyền căn bản của con
người, những quyền căn bản được cả thế giới nhìn
nhận và cả Việt Nam cũng nhìn nhận, ít là trên
nguyên tắc. Chẳng nhẽ một đất nước tự hào mình dân
chủ gấp trăm lần các đất nước khác, mà ngay cả những
quyền căn bản nhất của con người cũng không được tôn
trọng sao?
Hiểu như
thế mới thấy được tại sao HĐGM đưa ra đề nghị sửa
đổi Luật về đất đai [2] và yêu cầu việc sửa đổi này
cần quan tâm đến quyền sở hữu của công dân, là một
trong những quyền căn bản của con người, được khẳng
định trong Hiến chương Liên hiệp quốc và được Việt
Nam thừa nhận. Khi đưa ra đề nghị này, HĐGM thành
tâm muốn góp phần xây dựng một xã hội vì con người,
vì chỉ như thế mới có thể giải quyết tận gốc việc
tranh chấp và khiếu kiện đất đai đang nở rộ khắp nơi,
đồng thời lành mạnh hoá đất nước bằng cách xoá bỏ cơ
hội của những người lợi dụng chức quyền để đàn áp
người dân và kiếm tìm tư lợi.
Để thực
sự xây dựng một xã hội vì con người, cần phải xây
dựng xã hội theo định hướng phát triển toàn diện.
Phát triển con người toàn diện là phát triển cả về
thể lý, tri thức lẫn đạo đức và tinh thần. Phát
triển xã hội toàn diện là phát triển về cả kinh tế
lẫn văn hoá và tinh thần.
Một đất nước tự hào về lịch sử bốn ngàn năm sẽ không
dễ dàng phá huỷ những di tích có chiều dài lịch sử.
Một dân tộc kiêu hãnh về bốn ngàn năm văn hiến sẽ
không thể dễ dàng xoá bỏ các di tích tôn giáo và cơ
sở thờ tự, vì lẽ tôn giáo đã góp phần giữ hồn của
đất nước. Một xã hội với bốn ngàn năm văn hoá sẽ
không chấp nhận dung túng cho cách giải quyết các
vấn đề xã hội bằng sức mạnh của cơ bắp. Một loạt
những khẳng định như thế được đặt ra để muốn nhấn
mạnh sự phát triển toàn diện. Và cũng khi ấy
mới hiểu được tại sao khi bàn đến việc tranh chấp
đất đai, HĐGMVN lại nói đến những chuyện văn hoá như
tránh sử dụng bạo lực trong lời nói cũng như trong
hành động, việc truyền thông phải tôn trọng sự thật
và phẩm giá của con người; đồng thời, cổ võ việc đối
thoại chân thành [3] trong sự tương kính lẫn nhau.
Bởi lẽ đó là cái làm nên nhân cách văn hoá của con
người, làm nên nét văn hoá đáng kính của một dân tộc.
Với những
suy nghĩ này, có thể khẳng định HĐGMVN đã lên tiếng
và sẽ còn lên tiếng, không nhằm giải quyết từng vụ
việc ở mỗi địa phương, nhưng đưa ra những định hướng
căn bản nhằm góp phần xây dựng xã hội, một xã hội vì
con người và một xã hội phát triển toàn diện.
Ban
biên tập WHĐ
--------------------------------
[1]
Quan điểm của Hội đồng Giám mục Việt Nam
về một số vấn đề trong hoàn cảnh hiện nay
(Quan điểm), công bố ngày 27-9-2008
[2] x. Quan điểm, II, 1
[3] x. Quan điểm, II, 2 và 3