Thánh Phaolô

Hướng về Đại hội Dân Chúa Năm Thánh 2010

Nhận định về bản văn Tài Liệu Làm Việc

Nhìn chung bản văn kiện Tài Liệu Làm Việc, về đề tài rất sâu xa, liên quan tới Giáo Hội theo 3 chiều kích chính yếu của Giáo Hội là Mầu Nhiệm, Hiệp Thông và Sứ Vụ; về bố cục rất mạch lạc, với hai phần lý thuyết và thực hành, và về nội dung rất phong phú, với những xác tín truyền thống theo huấn quyền của Giáo Hội cùng với những nhận định thực tế về hiện trạng của một xã hội quê hương dân tộc là môi trường cho một Giáo Hội tại Việt Nam.

Tài Liệu Làm Việc đã sử dụng hai thành ngữ rất chính xác, mang tính chất thực sự hiệp thông, đó là ”các Thánh Tử Đạo tại Việt Nam” (7 chữ cuối cùng ở đoạn đầu tiên trong phần Dẫn Nhập), chứ không phải là cụm từ “các Thánh Tử Đạo Việt Nam” vốn quen dùng, một cụm từ mang ý nghĩa bao gồm cả các vị tử đạo thừa sai ngoại quốc không phải là người Việt Nam chính cống, và “Giáo Hội tại Việt Nam”, tức Giáo Hội hoàn vũ ở Việt Nam, chứ không phải “Giáo Hội Việt Nam”, một cụm từ vẫn quen nói, tuy mang tính cách riêng biệt (particular) về một Giáo Hội địa phương (local Church), nhưng thực tế và tự nhiên cho thấy, nếu không khéo, vốn chất chứa một cái gì đó có vẻ tách biệt, như bên các Giáo Hội Chính Thống hay Anh Giáo, và cụm từ “Giáo Hội Việt Nam” này trong Tài Liệu Làm Việc chỉ xuất hiện có một lần duy nhất ở “Lời Nguyện Dâng Lên Đức Mẹ La Vang” cuối phần I, ám chỉ đến riêng “những đường hướng và chương trình mục vụ của Giáo Hội Việt Nam”, một Giáo Hội địa phương liên quan đặc biệt tới Mẹ La Vang.

Tuy nhiên, về hình thức, có hai chi tiết thiết nghĩ nên được bổ túc như sau:

Trước hết, xin trích nguồn dẫn cho những câu ở trong ngoặc kép, chẳng hạn ở các đoạn 2, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 15, 19, 24, 25, 28. Những câu này thường được trích từ văn kiện của Công Đồng Chung Vaticanô II. Thậm chí những câu chỉ trích ý chứ không nguyên văn hay gần như nguyên văn, chẳng hạn câu “là bí tích, nghĩa là dấu chỉ và là dụng cụ” là giáo huấn trong cf. Hiến Chế Lumen Gentium đoạn 1, “dân chúng mong muốn thấy và gặp những chứng nhân hơn là những thày dạy” là tư tưởng của ĐTC Phaolô VI trong cf. Tông Huấn Evangelii Nuntiandi đoạn 41, hay câu “Giáo Hội tự bản chất là truyền giáo” là xác tín của Công Đồng trong cf. Sắc Lệnh Ad Gentes đoạn 2 và 35. Ở phần II, Tài Liệu Làm Việc có trích nguồn dẫn đàng hoàng, như ở số I-1, IV-1. V-3-a, VI-3-c+d.

Sau nữa, ba phần của văn kiện Tài Liệu Làm Việc nên có thêm câu chuyển ý nữa ở đoạn mở đầu mỗi phần để cho thấy phần này chặt chẽ liên kết với phần kia. Chẳng hạn phần nhất về “Mầu Nhiệm” liên kết với phần hai về “Hiệp Thông”, ở chỗ, “Hiệp Thông” như Chúa Ba Ngôi chính là cốt lõi của “Mầu Nhiệm”, và phần hai về Hiệp Thông liên kết với phần ba về “Sứ Vụ”, ở chỗ, nếu không hiệp thông cũng không thể nào hiệu quả trong việc truyền giáo. Ba chiều kích Mầu Nhiệm, Hiệp Thông và Sứ Vụ này có thể được tóm gọn nơi những lời của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI trong bài giảng khai mạc cho Thượng NGhị Giám MỤc Trung Đông 10/10/2010 nguyên văn như sau:

• “Giáo Hội được thiết lập để làm dấu chỉ và dụng cụ cho dự án đặc thù và phổ quát cứu độ của Thiên Chúa nơi loài người; Giáo Hội hoàn thành sứ vụ này chỉ bằng việc trở thành chính mình, tức là, trở thành ‘mối hiệp thông và chứng từ’, như được thấy nơi đề tài cho Thượng Nghị Giám Mục được khai mạc hôm nay, liên quan tới câu định nghĩa nổi tiếng của Thánh Luca về cộng đồng Kitô hữu tiên khởi: ‘Toàn thể nhóm tín hữu hiệp nhất nên một tấm lòng và linh hồn’ (Acts 4:32). Không hiệp thông sẽ không thể nào có chứng từ: đời sống hiệp thông thực sự là một đại chứng từ. Chúa Giêsu đã hiển nhiên nói về điều này: ‘Chính ở nơi tình các con yêu thương nhau mà mọi người sẽ nhận biết các con là moan đệ của Thày’ (Jn 13:35). Mối hiệp thông này cũng là sự sống của Thiên Chúa, một sự sống được truyền đạt bởi Thánh Thần, qua Chúa Giêsu Kitô”.

Một vài đề nghị căn cứ vào những gợi ý ở Phần II của bản Tài Liệu Làm Việc

I-2-a. “Cử hành Thánh Thể: ý thức, tích cực và sống động hơn”. Giáo dân cần học học thêm về việc cử hành phụng vụ để họ có thể chẳng những thấu hiểu được các cử chỉ thích đáng của Thánh Lễ mà còn thi hành cho đúng nữa. Chẳng hạn, sau khi chủ tế truyền phép Bánh và Rượu và dâng lên cao cho mọi cộng đồng phụng vụ bấy giờ ngước lên chiêm ngắm thì hầu như giáo dân lại cuí xuống tôn thờ, và khi chủ tế bái quì sau khi dâng Mình Thánh và Mấ Thánh vừa được truyền phép lên thì giáo dân lại ngẩng lên. Xin đề nghị học hỏi lại Bản Hướng Dẫn “‘Redemptionis Sacramentum’ Về Một Số Vấn Đề Cần Phải Tuân Giữ Hay Tránh Lánh Liên Quan Đến Thánh Thể Cực Linh” của Tòa Thánh ban hành ngày 25/3/2004.

I-3-b. “Học hỏi những hướng dẫn của Huấn Quyền” và VI-3-a. “tìm cách phổ biến rộng rãi giáo huấn của Giáo Hội đến mọi thành phần Dân Chúa”: Các vị hữu trách trong giáo xứ, nhất là Cha Xứ, nên giúp cho giáo dân theo sát với các giáo huấn định kỳ của Đức Thánh Cha, chẳng hạn các sứ điệp hằng năm của ngài, nhất là Sứ Điệp Mùa Chay, Sứ Điệp Ơn Gọi, Sứ Điệp Giới Trẻ, Sứ Điệp Truyền Giáo, Sứ Điệp Hòa Bình, thậm chí học hỏi kỹ lưỡng cả các Tông Huấn và Thông Điệp của Đức Thánh Cha, chẳng hạn Tông Huấn về Lời Chúa hậu Thượng Nghị Giám Mục Thế Giới 2008 vừa mới được ĐTC ký ban hành vào chính ngày lễ Thánh Giêrônimô 30/9/2010, nhờ đó, giáo dân, và cả giáo sĩ, được cập nhật hóa những gì được Vị Chủ Chiên Tối Cao của Giáo Hội hiện đại, vị thừa kế Thánh Phêrô và là đại diện Chúa Kitô trên trần gian, dẫn dắt trong thời đại của mình.

I-3-d. “Những khóa đào tạo thường xuyên cho giáo lý viên” và 4-3-c. “đào tạo các chuyên viên giáo lý cũng như nghiên cứu những phương thế thích hợp trong việc giáo dục đức tin”: Nên sử dụng tài liệu của Giáo Hội cho các khóa này, chẳng hạn như các tài liệu sau đây: Giáo Lý Trong Thời Đại Chúng Ta Tông Huấn Catechesi Tradendae của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II ban hành ngày 16-10-1979, và Bản Hướng Dẫn Tổng Quan về Giáo Lý Directorium Catechisticum Generale của Thánh Bộ về Giáo Sĩ ban hành Chúa Nhật Phục Sinh 11-4-1971.

II-3.b. “nghiên cứu, tìm kiếm hạt giống Lời Chúa trong văn hóa dân tộc Việt Nam”: Về cơ cấu hôn nhân gia đình Việt Nam, chúng ta có một số từ ngữ phản ảnh Lời Chúa, như hạt giống Lời Chúa đã được gieo vãi vào tâm thức của nhân dân này từ xa xưa. Chẳng hạn mấy chữ sau đây: trước hết là cụm từ “lập gia đình”, để ám chỉ việc “lấy nhau”, “cưới nhau”, “thành hôn với nhau”, cho thấy hôn nhân bao gồm cả con cái nữa, đúng như dự án thần linh từ ban đầu của Thiên Chúa Hóa Công (xem Khởi Nguyên 1:27-28), chứ không phải thứ hôn nhân pro choice theo kiểu văn minh duy nhân bản ngày nay; sau nữa là chữ “mình”, một tiếng gọi nhau giữa hai vợ chồng với nhau, nhất là chồng gọi vợ, hoặc chữ “anh em” để gọi nhau giữa vợ chồng, là những từ ngữ âm vang câu Thánh Kinh Khởi Nguyên 2:24: “cả hai nên một xác thịt”.

III-3-c. “Hội Đồng Giám Mục cần đặt một phát ngôn viên chính thức để kịp thời thông tin và bày tỏ lập trường của HĐGM trước những vấn đề liên quan đến đời sống Giáo Hội”: Điều này dường như là một kinh nghiệm hết sức nhức nhối, được rút tỉa từ biến cố Đức Tổng Giám Mục Giuse Ngô Quang Kiệt mới đây. Đề nghị rất thiết thực và đầy công ích này quả thực cần làm và phải làm, theo đúng đường lối của Tòa Thánh, nơi hễ có bất cứ điều gì xẩy ra về Đức Thánh Cha nói riêng và Tòa Thánh nói chung, nhất là những gì bị truyền thông tung ra có tính cách tấn công hay tuyên truyền bất lợi cho uy tín của Giáo Hội, thì thường vị Giám đốc Văn phòng Báo chí của Tòa Thánh lên tiếng ngay.

IV-2-b. “Nên để ý đến vai trò và sự tham gia của giáo dân vào tiến trình đào tạo linh mục tu sĩ”: Đề nghị này rất thực tế và thực dụng theo chiều hướng văn minh Tây phương. Quả thực, không phải làm Cha và học làm linh mục là biết hết mọi sự. Kinh nghiệm cho thấy các linh mục khi thi hành thừa tác mục vụ của mình, có những trường hợp phản mục vụ, nhất là về vấn đề hôn nhân gia đình, một vấn đề rất tế nhị và đầy khó khăn không thể giải quyết theo nguyên tắc chung mà phải tùy theo từng trường hợp mới may ra đem lại kết quả mong muốn. Nếu “việc đào tạo linh mục và tu sĩ… phải hòa hợp cách sinh động bốn chiều kích nhân bản, tri thức, tu đức và mục vụ” (Tài Liệu Làm Việc đoạn 25), thì thành phần giáo dân, nếu có bằng cấp thích đáng và hợp lệ, cũng có thể góp phần xây dựng Giáo Hội địa phương nơi lãnh vực này, hay nếu không đủ bằng cấp, vẫn có thể đóng góp kinh nghiệm sống đạo của mình liên quan tới ít là hai lãnh vực “nhân bản” và “mục vụ”.

V-2-a. “Ý thức thừa sai”: Nên học hỏi cho thấu đáo huấn quyền của Giáo Hội về sứ vụ truyền giáo của Giáo Hội trong thế giới ngày nay, nhất là Tông Huấn Evangelii Nuntiandi của ĐTC Phaolô VI ban hành ngày 8/12/1975, và Thông Điệp Redemptoris Missio của ĐTC Gioan Phaolô II ban hành ngày 7/12/1990.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh,
Giáo Phận San Bernadino Nam California USA,
Lễ Cung Hiến Đền Thờ Phêrô và Phaolô 18/11/2010