“Các khoa học gia không phải là thành phần tạo nên thế giới này; họ tìm hiểu về nó và cố gắng bắt chước nó”

….

Lịch sử của khoa học trong thế kỷ 20 là một trong những thành tích không thể chối cãi và trong những tiến bộ chính. Tiệc thay, hình ảnh phổ thông về khoa học của thế kỷ 20 đôi khi lại mang những tính chất khác theo hai chiều hướng cực đoan. Một đàng, khoa học được một số định vị như là một thứ thần dược, được chứng tỏ bởi những chiếm đạt đáng kể của nó trong thế kỷ vừa qua. Những thứ tiến bộ vô vàn của nó thực sự là rất hoàn thành và nhanh chóng tới độ chúng dường như củng cố quan điểm là khoa học có thể giải đáp tất cả mọi vấn đề của đời sống con người, và thậm chí cả đến những khát vọng cao vời nhất của con người. Mặt khác, lại có những người sợ khoa học và những người tách mình khỏi khoa học, vì quan tâm tới những phát triển như vấn đề kiến tạo nên và khủng khiếp sự dụng các thứ vũ khí nguyên tử.  

Dĩ nhiên, khoa học không được xác định bởi một trong hai cực đoan này. Công việc của nó đã là và vẫn là một tìm kiếm nhẫn nại nhưng tha thiết sự thật về vũ trụ, về thiên nhiên và về việc cấu tạo của con người. Nơi việc tìm kiếm này, đã từng có nhiều thành đạt và thất bại, thắng đoạt và thoái lui. Những phát triển của khoa học là những gì vừa thăng hoa, như khi vấn đề phức tạp của thiên nhiên cùng các hiện tượng của nó được khám phá ra, ngoài lòng mong ước của chúng ta, và vừa giáng hạ, như khi một số các giả thuyết chúng ta nghĩ có thể giải thích các hiện tượng ấy một lần dứt khoát lại cho thấy là chỉ đúng một phần nào thôi. Tuy nhiên, cho dù là những thành quả tạm thời ấy cũng thực sự góp phần làm sáng tỏ tính chất tương ứng giữa lý trí và các thực tại tự nhiên là những gì các thế hệ sau nhờ đó có thể xây dựng thêm hơn.

Tiến bộ đạt được nơi kiến thức khoa học trong thế kỷ 20, ở tất cả mọi phương diện khác nhau của nó, đã dẫn đến một ý thức cải tiến hơn nữa về vị trí mà con người và trái đất này chiếm được trong vũ trụ. Trong tất cả mọi khoa học, mẫu số chung tiếp tục vẫn là ý niệm về việc thí nghiệm như là một phương pháp hữu hiệu để quan sát thiên nhiên. Trong thế kỷ vừa qua, con người chắc chắn đạt được tiến bộ hơn – nếu không luôn ở nơi kiến thức của họ về bản thân họ và về Thiên Chúa, thì chắc chắn là ở nơi kiến thức của họ về đại vũ trụ và tiểu vũ trụ – hơn toàn thể lịch sử trước đây của nhân loại. Các bạn thân mến, cuộc gặp gỡ của chúng ta hôm nay đây là chứng cớ cho thấy Giáo Hội quí trọng việc nghiên cứu liên tục của khoa học và Giáo Hội tri ân về nỗ lực của khoa học, một nỗ lực được Giáo Hội vừa khuyến khích vừa nhận được lợi ích. Trong thời đại của chúng ta đây, chính các khoa học gia càng ngày càng cảm thấy cần cở mở trước triết lý nếu họ cần phải khám phá ra nền tảng hữu lý và kiến thức cho phương pháp học của họ và những kết luận của họ. Về phần mình, Giáo Hội xác tín rằng hoạt động của khoa học tối hậu mang lại lợi ích từ việc nhìn nhận chiều kích thiêng liêng của con người và việc họ tìm cầu những giải đáp tối hậu để có thể nhận thức về một thế giới hiện hữu tách khỏi chúng ta, một thế giới chúng ta không hoàn toàn hiểu được và là một thế giới chúng ta chỉ có thể thấu hiểu một khi chúng ta nắm bắt được cái lý lẽ vốn có của nó. Các khoa học gia không phải là thành phần tạo nên thế giới này; họ tìm hiểu về nó và cố gắng bắt chước nó, căn cứ vào các luật lệ và tính chất hợp lý được thiên nhiên tỏ ra cho chúng ta thấy. Kinh nghiệm của khoa học gia như là một con người bởi thế là kinh nghiệm của việc nhận định một hằng số, một luật lệ, một biểu trưng không do họ tạo nên mà được họ nhận thấy: thật vậy, nó dẫn chúng ta đến chỗ công nhận sự hiện hữu của một Lý Trí toàn năng, một lý trí khác với lý trí con người, và là một lý trí nâng đỡ thế giới này. Đó là một tụ điểm giữa khoa học tự nhiên và tôn giáo. Bởi thế, khoa học trở thành nơi để đối thoại, một cuộc gặp gỡ giữa con người và thiên nhiên, và thậm chí có thể giữa con người và Đấng Hóa Công của họ nữa.

Khi chúng ta nhìn đến thế kỷ 21, tôi muốn nêu lên hai tư tưởng để chia sẻ thêm. Tư tưởng thứ nhất, khi việc gia tăng những thành đạt của các khoa học đào sâu việc chúng ta suy tư về tính chất phức tạp của thiên nhiên, thì nhu cầu cần có một phương thức liên lãnh vực dính dáng tới việc suy tư về triết lý để dẫn tới một tổng luận  là những gì càng ngày càng được nhận định thấy. Tư tưởng thứ hai đó là việc thành đạt của khoa học trong thế kỷ mới này bao giờ cũng cần phải được thông tín theo trách nhiệm của tình huynh đệ và hòa bình, giúp giải quyết các vấn đề quan trọng của nhân loại, và hướng nỗ lực của mọi người về sự thiện chân thực của con người cũng như về việc phát triển toàn vẹn các dân tộc trên thế giới. Thành quả tích cực của khoa học thế kỷ 21 chắc chắn sẽ lệ thuộc phần lớn vào khả năng của khoa học gia trong việc tìm kiếm chân lý và áp dụng các khám phá một cách song hành với việc tìm kiếm những gì là công chính và thiện hảo….

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch theo tín liệu được Zenit phổ biến ngày 28/10/2010