“Thiên Chúa nhân lành đã ban cho con một người cha và một người mẹ xứng với Thiên Đàng hơn là thế gian”

 Cặp Vợ Chồng Tân Chân Phước 19/10/2008 Louis Martin và Zélie Guérin, cha mẹ của Nữ Thánh Tiến Sĩ Têrêsa Hài Đồng Giêsu

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL

Lứa đôi Chân Phước

“Thiên Chúa nhân lành đã ban cho con một người cha và một người mẹ xứng với Thiên Đàng hơn là thế gian”. Đó là lời chị Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu viết (Lá Thư 261) khi gần qua đời cho Cha Bellière tóm tắt về gia đình của chị. Và đó cũng là lời được khắc trên mộ của cha mẹ chị, khi thi thể của hai vị được cải táng và chôn bên nhau ở gần hậu cung Đền Thờ Lisieux. Vào năm 1956, kỷ niệm 50 năm khấn trọn đời của Céline là một trong 4 chị em vào cùng một dòng kín Carmêlô, nhưng sau 2 chị và cô em, vị giám mục bản quyền địa phương đã loan báo rằng: “Tôi có một tin vui cho Sơ. Tôi có thể loan báo là án phong chân phước cho cha mẹ của Sơ được bắt đầu”. Ngày 19/8/2008, ĐTC Biển Đức XVI đã phê chuẩn lễ nghi phong chân phước cho các vị. Và ngày ấn định tôn phong chân phước cho nhị vị là ngày Khánh Nhật Truyền Giáo 19/10/2008. Đây là cặp vợ chồng thứ hai được Giáo Hội phong chân phước. Cặp vợ chồng đầu tiên là cặp người Ý Luigi (chết vào năm 1951) và Maria Beltrame Quattrocchi (chết năm 1965), được ĐTC Gioan Phaolô II tuyên phong vào Ngày Truyền Giáo Thế Giới 21/10/2001, 7 năm trước.

Thật vậy, án phong thánh cho cha mẹ của chị được bắt đầu tiến hành từ đó, nhưng mãi cho đến ngày 10/6/2003, tức gần một nửa thế kỷ mới xong, ngày ĐHY Tổng Giám Mục Milan là Dionigi Tettamanzi long trọng kết thúc án phong chân phước, khi công nhận một phép lạ chữa lành nhờ lời chuyển cầu của các vị. Trong khi ĐHY đang cử hành nghi thức thì chính em bé 13 tháng tuổi được chữa lành này bò ở dưới bàn của ngài. Phép lạ được công nhận này đã xẩy ra cho bé Pietro Schiliro, sinh ở Monza ngày 25/5/2002 trong một gia đình có 5 anh chị em, và đã được chữa lành vào chính ngày lễ quan thày của mình 29/6/2002 khỏi một chứng bệnh phổi rất trầm trọng và nguy tử sau hai tuần cửu nhật với nhị vị cha mẹ đáng kính này, theo lời đề nghị của Cha Sangalli dòng Carmêlô. Bé đã rời bệnh viện ngày 26/7 hoàn toàn bình phục. Và bé cũng đã có mặt ở vương cung thánh đường Lisieux Pháp quốc Chúa Nhật 19/10/2008 trong thánh lễ do Đức Hồng Y Tổng Trưởng Thánh Bộ Án Phong Thánh hưu trí là Saraiva Martins chủ tế phong chân phước cho nhị vị đã chuyển cầu cho việc bé được chữa lành.. 

Thế nhưng, vấn đề được đặt ra ở đây là đâu là đời sống hôn nhân gia đình thánh thiện nơi nhị vị tân chân phước vợ chồng là cha mẹ của vị thánh nữ quan thày các nhà truyền giáo Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu?

Vào ngày 4/4/1957, Céline, bấy giờ đã là nữ tu Dòng Kín Carmêlô với tên gọi là Géneviève Thánh Nhan, đã làm chứng trong tiến trình phong chân phước cho cha mẹ mình về một “vẻ đẹp của một đời sống phối ngẫu sống hoàn toàn cho một mình Chúa nhân lành, không theo cái tôi hay vị kỷ. Nếu người tôi tớ Chúa muốn có nhiều con là để hoàn toàn hiến dâng chúng cho Thiên Chúa mà thôi. Tất cả những điều ấy đều xẩy ra một cách đơn thành của một cuộc sống bình thường, chịu khó làm việc và đầy những khốn khó được đón nhận bằng niềm phó thác và cậy trông nơi Ý Muốn Thần Linh”.

Trong bản Tuyên Ngôn được công bố ngày 13/10/1957 về Các Nhân Đức của cặp vợ chồng thân phụ mẫu của Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu này, người ta đọc thấy những lời được Đức Hồng Y Tổng Trưởng Thánh Bộ Án Phong Thánh hưu trí là Saraiva Martins lập lại để kết thúc bài nói của ngài trong Đại Hội mừng kỷ niệm 150 năm lập gia đình của nhị vị vào ngày 12-13/7/2008 ở Alencon và Lisieux như sau:

“Chúng ta đã thấy trước mắt chúng ta một cặp vợ chồng, và một gia đình, những người đã sống và đã tác hành hoàn toàn tuân hợp với Phúc Âm, chỉ lo sống trọn mỗi phút giây trong ngày dự án mà Thiên Chúa giành cho họ. Họ chỉ đạt đến sự trọn lành bằng việc tìm kiếm và nghe tiếng của Ngài. Louis và Zélie không phải là những con người rao giảng tin mừng trong các phong trào nhiệt thành hay của một hội tông đồ đặc biệt nào đó, thế nhưng cả gia đình của họ đã sống một cuộc sống bình thường được soi dẫn bởi thần linh và siêu nhiên. Đó là chiều kích chính yếu, thuận lợi cho bất cứ ai, được cống hiến cho các gia đình ngày nay noi gương bắt chước. Trước gương của gia đình Martin này, chúng ta có được dưỡng chất, sức mạnh và hướng đi hầu tránh được quyền lực tân tiến của chủ nghĩa tục hóa, nhờ đó vượt lên trên nhiều sầu thương và thấy được tặng ân yêu thương phối ngẫu, cũng như tặng ân làm cha làm mẹ trong ý nghĩa thích đáng của chúng như là Tặng Ân khôn lường của Thiên Chúa”.

Sau đây là truyện đời của riêng nhị vị tân chân phước cũng như của chung gia đình hai vị.

Thiên duyên tiền định

Louis, đứa con thứ hai trong 5 người con của gia đình Martin, vào đời ngày 22/8/1823 ở Bordeaux. Cha của Louis Martin giải ngũ và dọn về ở Alencon. Louis đã học hành ở đó cho đến năm 22 tuổi thì quyết định hành nghề chế tạo đồng hồ. Louis đã đến Strasbourg học nghề này. Trong thời gian học nghề ấy, có một lần chàng đến thăm Đan Viện Thánh Bênađô sống theo Luật Thánh Âu Quốc Tinh, một đan viện có một địa thế cao nhất Âu Châu, 6000 bộ trên mặt biển ở rặng núi Alps, lạnh âm 20 độ vào mùa đông. Khi trở về, chàng mang theo một cành hoa nhỏ, và cành hoa này đã được tìm thấy trong những thứ đồ đạc của chàng sau khi qua đời.

Sau đó một năm, tức vào năm 23 tuổi, cảm thấy có ơn gọi làm linh mục, chàng quyết định trở lại với Đan Viện Thánh Bênađô ấy một lần nữa, nơi hợp với lòng yêu thích thiên nhiên và khuynh hướng chiêm niệm của chàng. Thế nhưng, vì đan viện trưởng đã đòi hỏi chàng một điều kiện, đó là “anh cần phải học tiếng Latinh đã”. Thế là chàng đã cố gắng học tiếng Latinh. Người ta còn thấy trong cuốn sổ chi tiêu của chàng những ghi nhận về việc mua các cuốn sách giáo khoa Latinh và các bài học Latinh hằng tuần. Rồi đùng một cái, người ta thấy xuất hiện một ghi chú là “bán cuốn tự điển Pháp – Latinh…” Thế là chàng đã bỏ cuộc, không theo đuổi ơn gọi linh mục nữa. Nhưng vẫn không có hay chưa có  ý định lập gia đình.

Chàng tiếp tục học nghề chế tạo đồng hồ ở Strasbourg và sau mấy năm học thêm ở Paris, chàng đã hoàn tất việc huấn nghệ này. Trở về Alencon, chàng đã mua một căn nhà và mở tiệm chế tạo đồng hồ lẫn sửa chữa đồng hồ ở địa chỉ 17 rue du Pont Neuf 21 năm. Công việc làm ăn của chàng thành công đến nỗi sau đó chàng mở thêm tiệm nữ trang nữa. (Thì ra từ hậu bán thế kỷ 19 đã có những tiệm bán đồng hộ kiêm nữ trang rồi, chứ không phải bây giờ mới có). Chàng thích đọc sách, bơi lội, cầu nguyện, chơi thục bida, câu cá và đi bách bộ lâu giờ ở đồng quê.  Chàng tậu một khu đất có một cái chòi để có thể sống một cuộc đời bình lặng thảnh thơi. Tuy nhiên, mẹ của chàng lại có ý khác. Bà đã sắp xếp cho chàng gặp Zélie là cô bé cùng học lớp làm ren với bà…

Zélie, người con thứ hai trong 3 chị em, sinh ngày 23/12/1831 ở Gandelain. Cha của nàng cũng là một quân nhân và giải ngũ như cha của Louis. Sau khi vợ ông mở tiệm cà phê bị lỗ lã, ông đã dọn về Alencon để hai đứa con gái của ông được học ở trường Công Giáo của các Chị Dòng Thánh Tâm. Zélie rất thông minh. Cô đã chiếm giải nhất thi viết văn 10 trong 11 lần. Cô đã trải qua thời niên thiếu khốn khổ với người mẹ khắc nghiệt. Sau này cô đã viết cho đứa em trai Isidore của cô rằng: “Mẹ tỏ ra quá nghiêm khắc với chị, còn em thì lại được mẹ nuông chiều”.

Zélie đã xin vào Dòng Thánh Vinh Sơn Phaolô ở Alencon, đã gặp mẹ bề trên, vị đã nói với cô rằng cô không có ơn kêu gọi. Tuy cảm thấy buồn khi phải chấp nhận lời khuyên này, vì cô nhận ra Thánh Ý Chúa khi kêu lên cùng Ngài rằng: “Chúa Trời con ơi, con sẽ đi lập gia đình để chu toàn thánh ý của Chúa. Vậy con xin Chúa hãy ban cho con nhiều con cái và chúng được thánh hiến cho Chúa”.

Thế là cô trở về quyết định theo học nghề làm ren. Alencon là trung tâm làm ren ở Pháp. Zélie đã trở thành một chuyên nghiệp viên về ngành nghề này. Cô đã điều hành một nhóm phụ nữ, vẽ kiểu và mua chỉ sợi. Cứ mỗi Thứ Năm họ tới nhà của cô để cô giao cho một số việc nào đó mang về làm ở nhà họ trong vòng một tuần, và nộp lại cho cô vào Thứ Năm sau đó. Cô ráp nối những gì họ làm, điều chỉnh những sai sót rồi lại chia việc cho họ làm tiếp. Cô rất thành công trong ngành nghề này. Cô đã biến lầu một căn nhà của cô cư ngụ ở Rue Ste Blaise thành văn phòng và công xưởng. (Đường lối làm việc này vẫn còn thịnh hành cho tới ngày nay, ngay trong cộng đồng Người Việt Hải Ngoại Nam California).

Thấy mình không có ơn gọi làm nữ tu, cố đã quyết định lập gia đình. Một ngày kia, tình cờ cô lưu ý tới một chàng thanh niên có vóc dáng quí phái đi ngang qua mặt cô. Bấy giờ cô nghe thấy một tiếng nói trong lòng rằng “chàng là người Ta sửa soạn cho con đó”. Ít lâu sau nàng biết được người thanh niên đó là Louis Martin. Qua việc sắp xếp của mẹ Louis, hai người đã gặp nhau và chỉ sau 3 tháng, họ đã quyết dịnh tiến tới hôn nhân, và chính thức trở thành vợ chồng với nhau tại Nhà Thờ Đức Mẹ Ban Ơn, vào nửa đêm Thứ Ba ngày 13/7/1858, khi Zélie ở vào tuổi 27 và Louis ở vào tuổi 35.

Khi quyết định lập gia đình, cô không có ý nghĩ gì về vấn đề sinh sản. Vào chính ngày cưới, nghe thấy vấn đề này, cô đã đến gặp người chị của cô bấy giờ là Nữ Tu Maria-Dosithée Dòng Thăm Viếng ở Le Mans cũng vào năm 1858, khóc lóc thảm thiết. Nhưng sau đó cô đã viết trong một bức thư rằng: “Em không bao giờ hối tiếc về việc lập gia đình”.  Louis là một con người sống lý tưởng, thậm chí là một con người lãng mạn, đã thuyết phục nàng rằng cả hai sẽ sống với nhau như anh em theo gương Thánh Giuse và Mẹ Maria.

Tuy nhiên, 10 tháng sau, qua vị giải tội, nhận thấy việc sống như thế không hợp với ý muốn của Thiên Chúa, nhất là Zélie lại muốn có con, cặp vợ chồng có một không hai này đã bắt đầu cho ra đời những đứa con, đầu tiên là Maria, rồi tới Pauline và Léonie. Zélie viết: “Chúng tôi chỉ sống cho con cái của mình, chúng là tất cả những gì may lành mà chúng tôi chỉ tìm thấy nơi chúng”. Nàng còn viết cho người con gái Pauline của nàng rằng: “Đối với mẹ thì mẹ muốn có nhiều con cái để mẹ có thể dưỡng dục chúng cho Thiên Đàng”. Bởi thế, chưa đầy 13 năm, họ đã có tất cả là 9 người con. 

Muối đất men bột

Công việc làm ăn của Zélie thành công tới độ Louis đã bán cả tiệm chế tạo đồng hồ lẫn tiệm nữ trang cho người cháu của mình để về làm quản đốc và giao dịch cho vợ. Tổ ấm gia đình của họ là chính căn nhà bấy giờ của Zélie, nơi đã trở thành một hãng làm ren nổi tiếng được gọi là “Point d’Alencon”. Tuy nhiên, công việc làm ăn càng lên và để phát triển ngành nghề này của vợ, Louis đã phải bôn ba đây đó ít khi có nhà, ngay cả lúc cô con gái út của ông là Têrêsa vào đời cũng thế.

Hai vợ chồng Louis và Zélie làm ăn chẳng những rất lương thiện mà còn bác ái nữa. Nhất là đối với người nghèo và nhân vên của mình. Họ trả tiền cho nhân viên ngay sau khi họ xong việc, kể cả khi họ bị bệnh nữa. Trong năm đầu đời hôn nhân, họ đã nhận chăm sóc cho một bé trai có mẹ chết để lại 11 người con. Đối với Chúa, cả hai đều chú trọng tới đời sống nội tâm cầu nguyện nữa. Họ đã tham gia vào các hội đạo đức, chẳng hạn như Dòng Ba Phanxicô, hội chầu Thánh Thể đêm. Họ tuân giữ kỷ càng những luật lệ của Giáo Hội như ăn chay, kiêng thịt. Họ thường xuyên xưng tội và tham dự Thánh Lễ hằng ngày.

Louis tỏ ra rất chăm sóc cho vợ, cho dù không thường xuyên ở nhà với vợ. Có lần, từ Paris, chàng đã viết thư về cho vợ căn dặn nàng như thế này: “Đó em thấy không, anh đã dặn em là hãy cứ bình thản mà. Em làm việc vất vả quá đi; em bị mệt chết mất thôi.  Chúng ta chỉ cần chịu khó làm việc, phần Chúa sẽ lo cho chúng ta hết mọi sự. Chúng ta sẽ xây dựng một thương vụ phát triển nho nhỏ, nhưng đừng vì thế mà kiệt sức nghe em”.

Có lần chàng lại viết như sau: “Cưng ơi, anh xin lập lại một lần nữa là đừng có lo lắng quá nghe cưng. Với ơn Chúa giúp, chúng ta sẽ xây dựng được một công việc làm ăn nhỏ bé tốt đẹp thôi”….  “Anh ấp yêu em trong lòng và chờ ngày được vui vầy với em”….. “Chồng của em và người bạn chân thật mãi mãi yêu em”.

Mặc dù bận bịu với việc làm ăn như thế, đồng thời còn phải chăm sóc cho một gia đình đông đảo, kể cả người bố chồng được nàng phụng dưỡng sau khi mẹ chồng nàng qua đời, Zélie vẫn trung thành với đời sống cầu nguyện, với Thánh Lễ hằng ngày, với việc cùng các con cầu nguyện. Trong 218 bức thư (từ năm 1863 đến 1877) còn được lưu giữ của nàng, nhất là những bức thư nàng gửi cho bà chị nữ tu ở Le Mans và đứa em trai dược sĩ Isidore ở Paris, cũng như cho hai đứa con gái lớn học nội trú của nàng, người ta thấy được mối quan tâm nàng tỏ ra đối với các thực tại của đời sống cũng như của thế giới.

Vào năm 1870, quân Đức xâm chiếm Pháp quốc. Họ đã trú chân ở các gia đình trong tỉnh Alencon. Trong một bức thư, Zélie đã thuật lại hậu quả của cuộc xâm chiếm này đối với riêng gia đình nàng cũng như với phố thị này như sau: “Quân Đức đã hủy hoại nếp sống của gia đình tôi trong nháy mắt. Tỉnh lỵ này trở thành tan hoang, và hết mọi người than van khóc lóc trừ chúng tôi”. Cũng qua một bức thư của Zélie, người ta biết được rằng có 9 người lính Đức vào ở trọ gia đình nhà Martin này, nhưng có một người lính bị Louis bắt quả tang lấy trộm chiếc đồng hồ của chàng, đã bị chàng tóm cố tống ra khỏi nhà. Hôm sau, chàng nộp đơn tố cáo vụ này với thẩm quyền của quân Đức. Tuy nhiên, sau đó một ngày, khi nghe thấy có lệnh xử bắn những ai hôi của, và tên lính bị chàng tố cáo sẽ bị xử như thế thì chàng lập tức tới xin rút lại lời tố cáo của mình và xin đừng bắn người lính tội nghiệp ấy.

Việc chiếm đóng của quân Đức không phải là hoạn nạn duy nhất của gia đình Martin này, mà còn những đau khổ thử thách khác xẩy ra trong nội bộ gia đình họ nữa. Đúng thế, đó là 6 cái chết liền trong vòng 5 năm của gia đình này. Đầu tiên là người bố chồng qua đời vào năm 1865. Bố của Zélie qua đời 3 năm sau đó, năm 1868, nơi an táng của ông đã được Zélie đã cho biết là: “Mộ của ông sẽ là ngôi mộ gần với nấm mồ của hai nhỏ Giuse”. Thật thế, hai bé trai Giuse đều chết vào năm mới được một tuổi, một đứa qua đời năm 1867 và đứa kia vào năm 1868. Nhất là trong năm 1870 họ mất đến hai đứa con gái, một đứa 5 tuổi rưỡi là Hélène và một đứa chưa đầy 2 tháng tuổi là Mélanie.

Về những cái chết của con cái mình, Zélie đã nghẹn ngào viết: “Khi tôi khép mắt cho những đứa con thân yêu của tôi lại để sửa soạn an táng chúng, thì lòng tôi cảm thấy hết sức xót xa, thế nhưng, nhờ ơn Chúa, tôi bao giờ cũng cam chịu theo ý muốn của Người. Tôi không hối hận về những đớn đau và hy sinh phải chịu vì chúng… Tôi không hiểu được tại sao dân chúng lại nói rằng ‘nếu không trải qua những sự ấy thì cô đã sống hạnh phúc hơn rồi’… Giờ đây chúng đang được hoan hưởng trên thiên cung. Như thế tôi đâu có mãi mãi mất chúng. Đời sống thì ngắn ngủi, rồi tôi sẽ được gặp lại những đứa nhỏ của tôi trên thiên đàng”.

Cô út Thiên-Sa vào đời năm 1873. Zélie biết rằng bé là đứa con cuối lòng. Thế nhưng, cô út Thiên-Sa sinh ra rất yếu ớt. Cho dù đã quen với những cái chết của các người con trước, Zélie vẫn lo cho sự sống của cô út Thiên-Sa. Sau 3 đứa đầu, nàng không thể cho con bú sữa mẹ, mà phải nhờ đến một người vú nuôi. Nàng đã thuật lại bệnh hoạn của cô út Thiên-Sa như thế này:

“Để khỏi quá muộn, ngay đêm hôm ấy tôi đã lên đường đi tìm người vú nuôi. Thật là cả một đêm dài! Thiên-Sa không dùng một chút dinh dưỡng gì hết. Cả đêm hôm ấy, tất cả mọi dấu hiệu chẳng lành xẩy ra cho những cái chết của các vị thiên thần khác của tôi đã chập chờn hiện lên, và tôi cảm thấy buồn là tôi không thể giúp được gì hết trong tình trạng yếu đuối mỏng dòn của đứa con gái út này”.

Trên đường đi vào đêm hôm ấy, nàng đã thấy hai người đàn ông mặt mũi hung dữ tiến đến với nàng từ một con đường hoang vắng. Bấy giờ nàng nhủ thầm rằng “nếu họ có giết tôi chăng nữa thì cũng chẳng có gì là khác biệt hết. Tôi đã cảm thấy đau lòng đến chết được ở trong lòng rồi”. Cuối cùng nàng cũng đến được Semallè và xin Rose Taillè là vú nuôi mấy đứa con trước của nàng đến Alencon nuôi cô út Thiên-Sa. Tuy nhiên, Rose đã từ chối vì chính người vú này cũng đang phải nuôi đứa con nhỏ của mình. Sau đó Rose đã nhận lời đến Alencon nhưng là để mang Thiên-Sa về Semallè nuôi. Tới Alencon, nhìn thấy Thiên-Sa, Rose đã nói rằng “đã quá trễ rồi”. Zélie liền chạy ngay lên lầu, đến trước tượng Thánh Giuse van xin Thánh nhân cứu lấy Thiên-Sa. Trở xuống lầu, nàng thấy Thiên-Sa không còn trong tình trạng “đã quá trễ rồi” nữa.

Đường tình thập giá

Vấn đề Zélie không cho con bú sữa mẹ được là vì khi còn là con gái, nàng đã ngã trúng vào một cái bàn và bị đau ngực. Năm 1865 nàng viết thư cho đứa em trai cho biết nàng cảm thấy đau ở ngực. Nàng cứ mặc kệ nó vì có lẽ nàng hy vọng rằng nó sẽ hết thôi. Sau đó ngực nàng có bướu và vì đau nên không thể cho con bú. Sau hết, vì cái đau ấy, vào tháng 12 năm 1876, nàng khám phá thấy rằng mình bị ung thư, nhưng đã quá trễ mất rồi, các bác sĩ đều cho là nàng đã ở vào thời kỳ ung thư cuối cùng.

Nàng đã dẫn 3 đứa con gái đầu đi hành hương Lộ Đức, một cuộc hành hương làm cho nàng càng cảm thấy vất vả đớn đau. Ba cô con gái cảm thấy buồn vì Đức Mẹ đã không chữa lành cho mẹ của mình. Nhưng người mẹ bất hạnh này đã trấn an các con một cách đầy thánh đức bằng chính lời Đức Mẹ nói với chị Bernadette (vị thụ khải mà khi người mẹ khốn khổ này gần qua đời bấy giờ vẫn còn sống) rằng: “Đức Mẹ đã nói với mẹ như đã nói với Bernadette rằng: ‘Mẹ sẽ làm cho con được hạnh phúc, nhưng không phải ở đời này mà là đời sau’”.

Người ta còn đọc thấy tâm tưởng của người vợ tốt lành và người mẹ thánh đức này trong một bức thư như sau: “Khi tôi nghĩ đến những gì vị Thiên Chúa nhân lành này, Vị tôi hết lòng tin tưởng, và tôi đã trao phó vào tay Ngài việc chăm sóc cho các công việc của tôi, đã làm cho tôi cũng như cho chồng của tôi, thì tôi chắc chắn một điều là Vị Quan Phòng Thần Linh này đang đặc biệt chăm sóc giữ gìn những người con cái của Ngài”.

Trong cuốn tự thuật của mình, Chị Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu đã diễn tả về người mẹ của mình đang hấp hối như sau: “Những nghi thức Xức Dầu Thánh đã in sâu vào trí tưởng tượng của con. Con vẫn còn thấy được nơi con quì bên cạnh chị Céline. Năm đứa chúng ta ở đó thứ tự theo tuổi tác, và tội nghiệp thay người cha thân yêu cũng quì đó thổn thức”.

Trong cuốn tự thuật của mình, Céline còn cho biết thêm là người cha này chỉ khóc duy có hai lần trong đời và đó là lần thứ hai. Người mẹ của 5 cô con gái này đã qua đời ngày 28/8/1877, hưởng dương 46 tuổi, sau 19 năm sống đời hôn nhân gia đình. Cô gái út Thiên-Sa bấy giờ mới được 4 tuổi.

Tuy rất luyến tiếc Alencon là nơi an táng vợ và có nhiều bạn bè thân thiết, nhưng vì con cái cần sống gần gũi một người đàn bà thay mẹ chúng mà người bố góa bụa quyết định hy sinh dọn đến ở với gia đình cậu của chúng là Isidore Guérin ở Lisieux, nơi sau này cô út được gọi là Thánh Thiên-Sa Lisieux. Gia đình ông cậu này có người vợ là Céline và hai người con gái là Jeanne và Marie. Chính bà mợ tốt lành này đã ngỏ lời mời gia đình của người chị dâu mới qua đời về chung sống với gia đình mình. Trong khi để các con đi trước đến ở với cậu và ở lại Alencon thu dọn, người bố đã viết thư nhắn nhủ con cái của mình rằng: “Các con hãy nhớ rằng bố phải hy sinh rất nhiều để dọn đi, nhưng bố vì các con mà đi… Khi cậu mợ các con bảo các con làm gì thì hãy làm như vậy nhé – và hãy học hỏi v ới cậu mợ nghe”.

Người cha góa 54 tuổi bắt đầu cuộc đời hưu trí của mình ở Lisieux với 5 cô công chúa của ông. Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu đã viết về người cha của mình như thế này: “Tấm lòng rất dịu dàng của Ba đã liên kết tình yêu thương từ mẫu thực sự với một tình yêu vốn đã có”.

Gia đình gà trống nuôi con này sống ở Lisieux không sinh động như ở Alencon trước đó. Họ ít có những giao tiếp về xã hội và sống trong nhung nhớ hình ảnh của một người vợ và người mẹ. Ông bố luôn nói với con cái mình về “người mẹ thánh đức của các con”. Hai đứa con gái nhỏ trong 5 chị em được ông gửi vào học với các Đan Sĩ Biển Đức Đức Bà Pré.

Tuy nhiên ông cũng biết cách làm khuây khỏa các con của mình, bằng cách đi xem kịch ảnh, đi chơi biển ở Trouville, thăm viếng Paris v.v. Nhất là chuyến viếng thăm Rôma với cô út Thiên-Sa. Có lần ông đã cùng với một vị linh mục thực hiện một cuộc hành hương thăm Constantinople, Nhã Điển và Rôma, và trong thời gian này, ông đã viết về thăm các con, ở cuối thư, ông đã tỏ ra lòng ông rất mến thương gắn bó với chúng như thế này: “Ngàn nụ hôn cho tất cả con cái của bố. Bố của các con, người yêu thương các con”. Hay “Bố yêu thương tất cả các con và ấp ủ các con trong tâm can của mình”. Hoặc “Bố ôm ấp các con bằng tất cả tấm lòng của bố”.

Chiều tím Canvê

Đời sống thánh đức của người bố góa vợ này được thể hiện đặc biệt nơi việc hiến dâng con cái và chính bản thân mình cho Chúa. Người vợ thân yêu của ông đã thấy trước ơn gọi tu trì của hai đứa con gái lớn của bà, đó là Pauline vào Dòng Carmêlô ở Lisieux tháng 10/1882, và Marie cũng tháng 10 nhưng 4 năm sau, 1886. Còn người con gái bệnh hoạn Léonie cũng bắt đầu dâng mình cho Chúa, đầu tiên với Dòng Thánh Clara Nghèo, rồi tới Dòng Thăm Viếng là nơi sau hai lần thất bại cô đã được vĩnh viễn trở thành phần tử vào năm 1899, sau khi cô em út Thiên-Sa qua đời 2 năm.

Đúng thế, con út Thiên-Sa cũng phải tranh đấu lắm mới được nhập Dòng Kín Carmêlô vào năm 15 tuổi, hồi tháng 4/1888, thay vì 21 theo luật dòng, nhờ phép chuẩn của Đức Giáo Hoàng Lêô XIII, sau cuộc gặp gỡ thiên định giữa cha con cô với ngài trong chuyến viếng thăm Vatican 20/11/1887 trước đó. Vào ngày 15/6/1888, tức sau 2 tháng cô út lên đường, cô chị Céline cũng tiết lộ cho cha biết là mình cũng cảm thấy ơn gọi tu trì. Bấy giờ, cha cô nói với cô rằng: “Nào, chúng ta hãy cùng nhau đến với Thánh Thể để tạ ơn Chúa là Đấng đã ban cho bố được vinh dự chiếm được tất cả mọi đứa con của bố”. Và cô cũng vào Dòng Kín Carmêlô năm 1994, sau khi cha của cô qua đời, với 2 chị và em. Để rồi vào năm 1956, thời điểm mừng lễ kim khánh 50 năm khấn trọn đời trong dòng Carmêlô, cô đã được nghe vị giám mục bản quyền địa phương Lisieux cho biết là án phong chân phước cho cha mẹ cô được bắt đầu tiến hành.

Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu đã chứng thực đời sống Phúc Âm của vị thân phụ mình như sau: “Những gì con nhận thấy nhất đó là tình trạng tăng tiến nên trọn lành của Ba; theo gương thánh Phanxicô Salêsiô, ba đã có thể làm chủ được bản chất hăng máu của ba cho đến độ ba đã tỏ ra có một bản chất dịu dàng nhất trên thế gian này… Các sự xẩy ra trên thế gian này dường như khó có thể chi phối được ba; ba đã dễ dàng thắng vượt được những khó khăn trong cuộc đời này”.

Vào năm 1887, ông bị một cú đột quị nhẹ trên đường đi Lễ. Vào tối áp Lễ Hiện Xuống, sau khi tham dự Buổi Kinh Tối ở Vương Cung Thánh Đường về, đang ngồi nghỉ ngơi trong vườn, vừa thấy cô út Thiên-Sa ra vườn, ông đã đứng lên loạng choạng ôm lấy cô, ghì cô vào lòng. Thấy cô khóc, ông hỏi “sao vậy con?” Cô út bấy giờ xin cha cho vào dòng kín Carmêlô ở Lisieux. Ông nói với cô rằng cô còn quá trẻ, mới 14 tuổi đầu thôi. Cô đã thuyết phục cha, đến nỗi cha cô đã cho phép nếu đó là ý Chúa muốn. Ông đã ngắt một cành hoa trắng nhỏ trên tường trao cho cô như là biểu hiệu cho cuộc đời của cô vậy. Cuối cùng, cô út đã từ giã cha lên đường vào dòng kín Carmêlô ở Lisieux ngày 9/4/1888. Đêm hôm đó, ông nghe thấy một người bạn nói cùng ông rằng: “Anh thực sự còn hơn cả Abraham nữa kìa”. Ông trả lời: “Đúng thế, nếu tôi được ở vào trường hợp của Abraham, thì tôi đã thực hiện cùng một của lễ hiến dâng, thế nhưng đồng thời tôi cũng đã nguyện cầu, nguyện cầu và nguyện cầu. Tôi đã rợn người khi giơ con dao lên, run run giơ con dao lên một cách chầm chậm, và xin Chúa hãy sai vị thiên thần cùng với con cừu tới”. 

Sau khi cô út Thiên-Sa vào dòng, ông bắt đầu bị đột quị nhiều hơn. Vào Tháng 5/1888, năm ông dâng cúng hầu như trọn vẹn số tiền để làm bàn thờ cho ngôi Vương Cung Thánh Đường Thánh Phêrô ở địa phương của mình, người cha này đã hồi tưởng lại những giai đoạn cuộc đời của ông trong lúc ông đến viếng thăm ngôi nhà thờ ở Alencon mà ông đã thành hôn 30 năm trước. Sau đó ông đã nói với các cô công chúa của ông rằng: “Các con ơi, ba đã trở lại Alencon là nơi ba đã lãnh nhận ở Nhà Thờ Đức Mẹ Ban Ơn những ân huệ rất trọng đại, những niềm an ủi đến nỗi ba đã đọc lời nguyện này: ‘Chúa Trời con ơi, thật là quá sức! Vâng, con quá ư là hạnh phúc. Con không thể nào về trời như thế được, con muốn chịu đựng một điều gì đó vì Chúa! Và con xin dâng mình con…’”. Chữ cuối cùng ông không nói lên lời này được các con ông hiểu là “làm tế vật”.

Quả nhiên lời ông cầu lòng ông ước đã được trời cao khứng nhận. Vào ngày 23 tháng 6 năm 1888, tức 1 tháng sau đó, ông đã bị chứng sơ cứng động mạch ảnh hưởng đến cả tâm thần của ông. Người ta đã không còn thấy ông ở đâu nữa. Ông đã biến mất. Mãi đến ngày 27 cùng tháng người ta mới thấy ông ở Le Havre. Vì ông hay thất thường biến mất như thế, đến độ hai cô con gái còn ở nhà với ông là Léonie và Céline không thể chăm sóc cho ông. Vào tháng 2/1889, hai cô đã phải đành đưa cha vào nhà thương tâm thần ở Caen là Nhà Thương Chúa Cứu Thế Nhân Lành. Cùng năm ấy, nhà họa sĩ lừng danh Van Gogh cũng vào bệnh viện tâm thần ở San Remy, và qua các bức tranh của ông người ta thấy được phần nào cảnh đọa đầy của một nhà thương điên bấy giờ.

Khi người cha này vừa được đưa vào đấy, mang số 14449, ông đã nghe cô y tá nói với ông rằng: “ở nơi đây ông cũng có thể thực hiện một việc tông đồ tuyệt vời”. Ông đáp lại rằng: “Tôi biết, thế nhưng tôi thích thực hiện nó ở chỗ khác kìa. Phải, cả cuộc đời của tôi đã từng ra lệnh và ban bố các thứ chỉ thị, bởi vậy mà Thiên Chúa có thể là đang thanh tẩy tôi đây – để khống chế cái kiêu hãnh và lăng xăng của tôi bằng việc giờ đây tôi phải tuân theo các lệnh truyền”. Vào lúc tỉnh táo, ông đã thường lập lại rằng: “Tất cả cho vinh danh Chúa hơn… Tôi chưa bao giờ bị nhục nhã trong đời, tôi cần phải chịu ô nhục”.

Tuần nào cũng thế, trong vòng 3 năm liên tục, hai chị em Léonie và Céline đã đi xe lửa tới Caen để thăm cha của họ. Sau đó ông bị đột quị nặng và trở nên tê liệt. Vì không còn lang thang được nữa, vào tháng 5/1892, ông đã được mang về lại Lisieux sống với gia đình đứa em trai của vợ. Ông đã nghẹn ngào thốt lên lời vĩnh biệt 3 đứa con gái của ông đang tu ở đan viện Carmêlô khi ông đến thăm họ lần cuối rằng: “Thôi giã biệt các con nhé, hẹn gặp các con trên Thiên Đàng!” Cuối cùng, sau khi bị đứt mạch tim, ông đã âm thầm qua đời vào ngày 29/7/1894, bên cạnh chỉ có Céline là đứa con gái duy nhất tạm dời ngày gia nhập đan viện Carmêlô để ở nhà lo chăm sóc cho bố đến giây phút ông vĩnh viễn ra đi.

Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu đã viết về cuộc khổ nạn cuối đời của cha mình như sau: “Con không biết rằng vào ngày 12/2, một tháng sau khi con được mặc áo dòng, thì người Cha thân yêu của chúng ta lại phải uống một trong những chén đắng nhất, một chén hèn mạt nhất. A! Ngày hôm đó, con không nói rằng con đã có thể chịu khổ hơn được nữa! Không lời nào có thể tả hết nỗi buồn thương của chúng ta, và con sẽ không cố gắng để bày tỏ nó. Ngay kia, trên Thiên Đàng, chúng ta sẽ tha hồ mà nói với nhau về những thử thách vẻ vang của chúng ta; chúng ta đã chẳng cảm thấy hạnh phúc vì được chịu đựng chúng hay sao? Phải, ba năm tử đạo của Ba đối với con dường như là những gì khả ái nhất, lợi ích nhất trong cuộc sống của con; con không trao đổi chúng với tất cả những thứ ngất trí xuất thần và khải thị của các thánh. Lòng con tràn đầy niềm tri ân cảm tạ khi con nghĩ đến thứ kho tàng vô giá đến khiến cho các thần trời cũng phải cảm thấy ghen tương thánh hảo nữa…”

Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu quả thực đã cảm nhận rất chính xác về cha mẹ của chị:  “Thiên Chúa nhân lành đã ban cho con một người cha và một người mẹ xứng với Thiên Đàng hơn là thế gian”. Đúng thế, cặp vợ chồng chân phước là thân phụ mẫu của vị Thánh Nữ Tiến Sĩ 33 này nói riêng và chung gia đình của hai vị nói chung, đã sống ở thế gian mà không thuộc về thế gian (x Jn 17:11,14), ở chỗ: 1) "lấy nhau không phải vì sắc dục" (Tôbia 8:7) mà hoàn toàn theo Thánh Ý Chúa; 2) muốn có con là để dưỡng dục chúng hoàn toàn hầu dâng lại cho Chúa; 3) đã làm ăn sinh sống một cách chân chính theo lòng kính sợ Chúa, dù làm chủ và phát tài nhưng không quên Chúa, và không tỏ ra gian dối, hách dịch, trái lại đã biết sử dụng của cải theo Ý Chúa và cho tha nhân; 4) biết chấp nhận mọi sự theo Ý Chúa về tất cả những gì xẩy ra cho chung gia đình cũng như cho từng người, nhất là  liên quan đến những cái chết của phần tử thân yêu trong nhà. Tóm lại, gia đình Chị Thánh Thiên-Sa Hài Đồng Giêsu quả thực là mô phạm cho một "Cộng Đồng Yêu Thương và Sự Sống" (Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo, 1660), cho một "Giáo Hội Tại Gia" (Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo, 1666 và 2685) vậy . 

(Bài viết được nghiên cứu từ 4 nguồn của mạng điện toán toàn cầu thereseoflisieux.org, một là của Đức Giám Mục Phụ Tá ở Bayeux và Lisieux, Guy Gaucher, OCD, trong bài "Louis and Zelie Martin: A Marriage of Love," hai là của Cha James Geoghegan, OCD, trong bài "The Parents of St. Therese", ba là của Cha Dom Antoine Marie osb. trong bài "Louis and Zelie Martin: An example of a Christian family Interpreted according to Pope John Paul II's Letter to Families", và bốn là của Đức Hồng Y Tổng Trưởng Thánh Bộ Án Phong Thánh hưu trí Saraiva Martins trong bài "The Martin Couple: A Path of Sanctity that Imparted Faith").