|
ĐẮC NHÂN TÂM
Chuyển Dịch: Nguyễn Hiến Lê
Khích Lệ Người Ta Cách Nào?
Tôi
Đă được anh Pete Barlow. Anh chuyên môn dạy chó và ngựa làm tṛ trong
Những rạp xiếc. Tôi thích coi anh dạy chó lắm. Khi một con chó hơi tấn
Tới một chút, anh vuốt ve nó, khen nó, thưởng nó thịt, nói tóm lại Coi
trọng sự thành công của nó.
Phương Pháp đó không mới mẻ ǵ. Tất cả những người dạy súc vật áp
dụng Nó đă nhiều thế kỷ rồi.
Tôi tự hỏi Đối với loài người sao chúng ta không dùng cách hợp lư
đó? Tại sao Ta không dùng thịt thay cho rồi lời khen thay cho lời mắng?
Chúng ta nên Theo anh Pete Barlow muốn khuyến khích ai th́ dù người đó
tấn tới rất ít, ta cũng nên khen.
Như vậy chúng Ta kích lệ họ cho họ tiếp tục gắng sức. Lewis E.
Lawes, giám đốc khám Sing Sing, nhận thấy rằng những lời khuyến khích có
nhiều kết quả rất Tốt, cả với tội nhân chai nhất. Ông viết trong một bức
thư: "Tôi nhận Thấy rằng muốn cho tội nhân hợp tác với tôi và trở lại
con đường Lương thiện th́ khen những sự gắng sức của họ, có hiệu quả hơn
là rầy, Phạt họ!" Tới bây giờ tôi chưa từng bị nhốt khám Sing Sing và
không Biết bọn tội nhân nghĩ sao. Nhưng chỉ cần ngó về quá khứ của tôi,
cũng Thấy rằng đời tôi có một đôi khi thay đổi do một lời khen hay
khuyến Khích. Và bạn có như vậy không? ... Quá khứ đầy những thí dụ
chứng Minh năng lực thần diệu của lời khen.
Năm mươi năm trước, một đứa nhỏ mười tuổi làm việc trong một xưởng
ở Naples. Nó mơ mộng muốn thành một danh ca. Chẳng may, ông thầy đầu
tiên Dạy nó ca làm cho nó thất vọng: "Giọng này ca như té tai người ta".
Nhưng mà nó, một người nhà quê nghèo an ủi nó, ôm nó vào ḷng, bảo Rằng
bà tin chắc nó có tài và đă
thấy nó tiến tới rồi. Bà làm việc Cực khổ, nhịn ăn, nhịn mặc đi chân
không, để dành tiền cho học âm nhạc... Những lời khuyến khích của bà
thay đổi hẳn đời đứa nhỏ. Chắc bạn đă Được nghe người ta nói tới nó: tên
nó là Caruso.
Thế kỷ trước, một thiếu niên ở Luân Đôn ước ao trở nên văn sĩ.
Nhưng Hoàn cảnh nó thật là trái ngược. Học th́ sơ sài, cha bị giam thâu
và Chính nó nghèo lắm, nhiều khi bị "lửa cơ đốt ruột". Sau cùng, nó kiếm
Được một việc làm là dán nhăn lên trên những ve thuốc nhuộm trong Một
kho hàng đầy những chuột cống. Tối, nó ngủ trên một gác thượng Ghê tởm,
sát mái nhà, cùng với bọn du côn cặn bă của thành Luân Đôn. Nó không tin
ở giá trị của nó và sợ người ta chê giễu tới nỗi Phải đợi trời tối như
mực rồi mới dám lén lú đem bản thảo bỏ vào Thùng thư. Hết bản này đến
bản khác bị trừ chối. Sau cùng, một ngày Tươi sáng tới: một chuyện nó
viết được người ta nhận đăng. Đành rằng Người ta không trả nó một xu nhỏ
nào hết, nhưng nó không cần. Nhà Xuất bản khen nó, là đủ
rồi! Có người nhận rằng nó có tài rồi! Nó Sung sướng tới nỗi nó đi lang
thang ngoài phố, hai hàng lệ ṛng ṛng Trên má.
Từ lúc đó, nó hy vọng, tự Tín và tương lai của nó thay đổi hẳn.
Nhưng nếu không có sự khuyến khích Đó th́ có lẽ nó c̣n làm suốt đời
trong những nhà máy đầy chuột cống. Người đó, cũng không xa lạ ǵ với
bạn. Chính là văn sĩ Anh Charles Dickens. Nửa thế kỷ sau, một thanh niên
khác ở Luân Đôn làm việc trong một Cửa hàng bán đồ nỉ. Dậy từ ba giờ
sáng, quét tiệm, và nai lưng ra làm Mười bốn giờ một ngày. Được hai năm,
chịu không nổi, rồi một buồi sáng không Điểm tâm, bỏ nhà ra đi, cuốc bộ
hai mươi cây số về thăm bà mẹ làm quản Gia cho một chủ điền. Cậu than
thở khóc lóc van lớn, thề nhất định tự Tử, nếu cón phải bắt buộc bước
chân vào cửa hàng đó nữa... Rồi cậu Viết một bức thư dài cho ông giáo cũ,
thú nhận rằng chịu không nổi Đời nữa, chỉ muốn quyền sinh thôi. Ông giáo
hồi âm, an ủi cậu, nói Cậu rất thông minh, làm việc lớn được, đời tươi
sáng và cuối thư, cho Cậu một chân giáo viên.
Những lời Khen và an ủi đó thay đổi đời và có ảnh hưởng sâu xa
trong văn học Nước Anh. Thực vậy từ hồi ấy, nhân vật đó đă viết bảy mươi
bảy cuốn sách và Dùng ng̣i viết mà kiếm được trên một triệu mỹ kim. Chắc
bạn văn sĩ Đó: chính là H.Gwells.
Năm 1922, ở Californie Có một thanh niên nghèo khổ, sống với vợ.
Giọng chàng tốt: chủ nhật Hát ở nhà thờ, thỉnh thoảng hát trong những lễ
cưới để kiếm vài mỹ Kim. Nhưng khó đủ ăn lắm, chàng nhất quyết xa châu
thành về nhà quê Mà đời
sống ít đắc đỏ. Kiếm một cái cḥi ở giữa vườn nho rồi ở đó. Tiền mướn
nhà tuy chẳng là bao, nhưng đối với chàng c̣n nặng quá: chàng Không trả
nổi. Thiếu mười tháng tiền nhà, chàng đành
làm trong vườn nho Để trả nợ. Nhiều khi đói quá, được ít nho lót ḷng
chàng mừng lắm. Chàng thất vọng đến nỗi muốn giải nghệ đi bán xe cam
nhông... Chính Lúc đó, văn sĩ Rupert Hugles nghe chàng ca, khen chàng: "Giọng
anh tốt Lắm. Anh phải lên Nữu Ước, kiếm thầy học, luyện thêm nó đi..".
Chính lời khen đó mở đầu cho quảng đường rực rỡ của chàng. Chàng
dăi Bày tâm sự với tôi như vậy. Chàng liền mượn hai ngàn rưỡi mỹ kim rồi
Đi về miềm Đông. Thanh niên đó danh ca Lawrence Tibbett.
Nếu chúng ta biết đem ra ánh sáng những tài năng sâu kín của nhũng
Người xung quanh chúng ta, th́ chẳng phải là chỉ dẫn đạo, cải thiện,
Phân phát họ mà thôi, ta c̣n cải tạo họ nữa. Bạn cho rằng tôi nói Quá ư?
Th́ đây, xin bạn nghe những lời chí lư sau này của một giáo sư William
James, một nhà tâm lư có lẽ có tài nhất của châu Mỹ.
Chúng ta hiện tại ra sao, và chúng ta có thể trở thành một người
ra Sao, hai trạng thái đó khác nhau xa lắm, cũng như một người chập chờm,
Nửa thức nửa ngủ, so với một người tỉnh táo hẳn ḥi vậy.
Chúng ta chỉ dùng một phần nhỏ những khả năng vật chất và tinh
thần Của chúng ta. Nói chung th́ loài người sống mà bỏ phí nhiều khả
năng Lắm. Có đủ các bảo vật mà không dùng tới.
Bạn cũng có những bảo vật mà bạn không dùng tới, hoặc không biết
Lợi dụng nó tới cực độ. Trong những bảo vật đó, khả năng hiền diệu Khen
ngợi người khác và khuyến khích họ thực hiện những khả năng thầm Kín của
họ. Vậy, muốn thay đổi người khác mà không làm cho người khác Phật ư,
giận dữ, bạn phải: Lấy công tâm nhận những sự gắng sức của Họ, khen
những tấn tới nhỏ nhất của họ.
Lời khen của bạn phải thành thật và đại
độ.
|
|