Vị Chân Phước Dự Phong Gioan Phaolô II

 

nhận định của Cha Giám Đốc Chương Trình Đài Phát Thanh Vatican

Rev. Andrzej Koprowski SJ

nhân dịp Tòa Thánh loan báo Sắc Phong Chân Phước

cho Vị Giáo Hoàng này Thứ Sáu 14/1/2011

 

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch trực tiếp từ Vatican Radio của Tòa Thánh ngày 21/1/2011

http://www.radiovaticana.org/en1/Articolo.asp?c=454138

 

 

Phong Chân Phước: Dấu hiệu cho thấy niềm tin sâu xa và là lời mời gọi sống trọn vẹn cuộc đời Kitô hữu

Việc Giáo Hội công bố một Vị Thánh hay một Vị Chân Phước là kết quả của việc cứu xét chung về các khía cạnh khác nhau liên quan đến một Con Người đặc biệt nào đó. Trước hết, việc công bố này là hành động cho thấy một điều gì đó quan trọng nơi đời sống của chính Giáo Hội. Nó liên hệ tới một lòng “sùng kính”, tức là liên hệ tới việc tưởng nhớ về con người ấy, tới việc hoàn toàn cảm nhận về con người này nơi ý thức của họ với cộng đồng giáo hội, với xứ sở, với Giáo Hội hoàn vũ ở các xứ sở, châu lục và văn hóa khác nhau, Một khía cạnh khác đó là vấn đề ý thức rằng “việc đưa lên bàn thờ” sẽ là một dấu hiệu quan trọng liên quan tới niềm tin sâu xa, tới việc truyền bá đức tin trong cuộc hành trình sống đời của con người ấy, và dấu hiệu này sẽ trở thành một lời mời gọi, một phấn khích cho tất cả chúng ta hướng tới một đời sống Kitô hữu sâu xa hơn và trọn vẹn hơn. Sau hết, điều kiện sine qua non là thánh đức của đời sống con người này, được kiểm chứng nhận theo tiến trình xác đáng và chính thức được Giáo Hội ấn định. Tất cả những điều ấy cung cấp tài liệu cho việc quyết định của Vị Thừa Kế Thánh Phêrô, của Đức Giáo Hoàng liên quan tới việc công bố một Vị Chân Phước hay một Vị Thánh, tới việc sùng kính trong môi trường cộng đồng giáo hội cũng như trong phụng vụ.  

 

Giáo triều của Đức Gioan Phaolô II là một dấu hiệu hùng hồn và tỏ tường, chẳng những đối với người Công giáo mà còn đối với quần chúng trên thế giới nữa, đối với dân chúng thuộc tất cả mọi mầu da và tín ngưỡng. Phản ứng của thế giới đối với lối sống của ngài, với việc phát triển sứ vụ tông đồ của ngài, tới cách thức ngài chịu đựng khổ đau, tới quyết định tiếp tục sứ vụ thừa kế Thánh Phêrô của ngài cho đến cùng theo ý muốn của Đấng Quan Phòng thần linh, và sau hết, phản ứng về cái chết của ngài, đó là việc đại chúng yêu chuộng hô lời “Thánh ngay lúc này đây!” được ai đó vang lên trong ngày an táng của ngài, tất cả đều có một nền tảng vững chắc của chúng nơi cảm nghiệm của việc từng được gặp gỡ con người là vị Giáo Hoàng này. Thành phần tín hữu đã cảm thấy, đã cảm nghiệm rằng ngài là “người của Thiên Chúa”, vị thực sự nhìn thấy những bước đi cụ thể cùng những cơ cấu của thế giới đương thời “trong Chúa”, theo quan điểm của Thiên Chúa, với ánh mắt của một nhà thần bí chỉ biết nhìn lên Thiên Chúa. Ngài rõ ràng là một con người của nguyện cầu: cầu nguyện nhiều tới độ từ tính chất năng động của việc ngài hiệp nhất bản thân với Thiên Chúa, từ việc liên lỉ lắng nghe những gì Chúa muốn nói trong từng hoàn cảnh cụ thể, đã tuôn ra tất cả mọi “hoạt động của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II”. Những ai thân cận nhất với ngài đã thấy được rằng, trước khi gặp gỡ khách khứa, gặp gỡ các vị Lãnh Đạo Quốc Gia, gặp gỡ các viên chức cao cấp của Giáo Hội hay thành phần công dân bình thường, Đức Gioan Phaolô II đã tĩnh lặng nguyện cầu cho ý chỉ của các người khách và cho cuộc gặp gỡ sắp xẩy ra.

 

1- Việc đóng góp của Đức Karol Wojtyla vào Công Đồng Chung Vaticanô II

 

Sau Công Đồng Vatican II, trong các giáo triều của Đức Phaolô VI và của Đức Gioan Phaolô II, cách thức trình bày và do đó cách thức tự diễn đạt vai trò giáo hoàng, đã trở nên rất rõ ràng. Vào dịp 25 năm mừng kỷ niệm giáo triều của Đức Gioan Phaolô II, vị Bộ Trưởng Ngoại Vụ Ý quốc đã phát hành tác phẩm tựa đề Hãy đi khắp thế gian. Giancarlo Zizola, một “nhân vật Vatican”, đã nhận định về sự kiện là “vai trò giáo hoàng đã đã vượt thắng vai trò công dân của nó trong lãnh giới của tính chất hữu hình công chúng, thoát khỏi cuộc công hãm của việc cho ra rìa vấn đề thờ phượng, nơi nó bị giam hãm bởi mệnh lệnh của xã hội trần thế, nhân danh một thứ nhãn quan hiếu chiến của chủ nghĩa cấp tiến Phân Rẽ GiáoHội với Quốc Gia” (trang 17). Sử gia Đức quốc Jesuit Klaus Schatz, khi nói về Đức Phaolô VI và Gioan Phaolô II, đã nhấn mạnh đến ý nghĩa của “vai trò giáo hoàng đang tiến hành” – am hợp với Công Đồng Chung Vatican II – theo cách thức của một phong trào truyền giáo hơn là như một trụ cột hiệp nhất bất động. Sử gia Schatz muốn nói về cách thức diễn giải sứ vụ của giáo hoàng như là một thứ thách đố cho việc “củng cố đức tin của anh em mình” (Lk 22:32), ở chỗ gắn liền với thẩm quyền của cơ cấu, thế nhưng lại bằng một cái bóng mạnh mẽ thiêng liêng và đặc sủng, liên quan tới uy tín cá nhân và xuất phát từ chính Thiên Chúa.

 

Chúng ta hãy dừng lại một chút về Công Đồng Vatican II. Vị tổng giám giám mục trẻ ở Cracow là một trong những vị Nghị Phụ chủ động nhất của Công Đồng. Ngài đã góp phần quan trọng cho “Đề Án III” là đề án trở thành Hiến Chế Mục Vụ của Công Đồng Vui Mừng Và Hy Vọng về Giáo Hội trong Thế Giới Tân Tiến. Cũng như cho Hiến Chế Tín Lý Ánh Sáng Muôn Dân. Nhờ việc học hỏi của mình ở hải ngoại, đức giám mục Wojtyla đã có được một kinh nghiệm về việc truyền bá phúc âm hóa cũng như việc sứ vụ truyền giáo của Giáo Hội, ở Tây Âu cũng như ở các châu lục khác, nhất là về chủ nghĩa vô thần chuyên chế ở Balan cũng như ở các xứ sở khác thuộc “Khối Sô Viết”. Ngài đã mang tất cả kinh nghiệm ấy vào các cuộc tranh luận của Công Đồng, những cuộc tranh luận không giống như những cuộc nói chuyện ở phòng khách sau khi dự tiệc có tính cách hết sức lịch thiệp những hoàn toàn trống rỗng. Ở đây là một nỗ lực chính thực và quyết liệt để đem năng lực của Phúc Âm vào nhiệt tình của công đồng được xuất phát từ niềm xác tín rằng Kitô giáo có khả năng cống hiến “hồn sống” ccho việc phát triển của nền tân tiến cũng như cho thực tại của thế giới xã hội và văn hóa.

 

Tất cả những sự ấy được sử dụng vào việc sửa soạn cho các trách nhiệm tương lai của Vị Thừa Kế Thánh Phêrô này. Như Đức Gioan Phaolô nói, ngài đã cưu mang trong lòng bức thông điệp đầu tiên của mình, Đấng Cứu Chuộc Nhân Trần, và mang nó từ Cracow đến Rôma. Tất cả những gì ngài cần phải làm ở Rôma là viết xuống tất cả tư tưởng ấy. Trong bức thông điệp này chất chứa một lời mời gọi bao rộng nhân loại hãy tái nhận thức thực tại về việc cứu chuộc trong Chúa Kitô:

 

Con người (…) vẫn là một hữu thể bất khả thấu về bản thân mình, thì đời sống của họ vô nghĩa, nếu tình yêu không được mạc khải cho họ, nếu họ không gặp gỡ tình yêu, nếu họ không cảm nghiệm được nó và làm cho nó thành của mình, nếu họ không thân mật thông phần với nó. Điều này, như đã nói, là lý do tại sao Chúa Kitô Đấng Cứu Chuộc “hoàn toàn tỏ cho con người thấy bản thân họ”(…) con người tìm lại được cái cao cả, phẩm vị và giá trị thuộc về nhân tính của mình. Trong mầu nhiệm Cứu Chuộc, con người trở thành những gì được “thể hiện” một cách mới mẻ, và ở một nghĩa nào đó, được tân tạo. (…) Con người muốn hiểu thấu bản thân mình – và không chỉ ở những tiêu chuẩn cùng tầm vóc trực tiếp, bán phần, thường hời hợt bề ngoài, thậm chí ảo tưởng về hữu thể của mình – họ cần phải đến gần với Chúa Kitô, bằng tất cả những gì là khắc khoải, bất ổn và thậm chí yếu hèn cùng tội lỗi của mình,bằng đời sống và cái chết của mình. Có thể nói ọ cần phải nhập vào Người với tất cả bản thân họ, họ cần phải “thích ứng” và đồng hóa với toàn thể thực tại của việc Nhập Thể và Cứu Chuộc để thấy được chính mình (số 10).

Cuộc hiệp nhất này của Chúa Kitô với con người tự nó là một mầu nhiệm. Từ mầu nhiệm này xuất phát một “con người mới”, được kêu gọi để trở thành kẻ thông phần vào sự sống của Thiên Chúa, và được tân tạo trong Chúa Kitô để được tràn đầy ân sủng và chân lý. (…) Con người được biến đổi ở bên trong bởi quyền năng này như là nguồn mạch của sự sống mới là sự sống không biết mất và qua đi nhưng kéo dài cho tới sự sống trường sinh. (…) Sự sống này, một sự sống được Chúa Cha hứa ban và cống hiến cho mỗi một người trong Chúa Giêsu Kitô (…), ở một nghĩa nào đó là tầm vóc viên trọn “định mệnh” được Thiên Chúa đã sửa soạn sẵn cho họ từ thuở đời đời. “Định mệnh thần linh” này là những gì đang tiến triển, bất chấp tất cả mọi thứ bí ẩn, những uẩn khúc nan giải, những méo mó và cong queo của “định mệnh con người” nơi thế giới của thời gian này. Thật vậy, trong khi tất cả những sự ấy, bất chấp tất cả mọi dồi dào phong phú của đời sống trong thời gian, chắc chắn phải tiến đến biên giới của chết chóc và cùng tận của việc thân xác con người bị hủy hoại, thì ở bên ngoài cái tận cùng ấy chúng ta lại thấy Chúa Kitô. “Thày là sự sống lại và là sự sống, ai tin Thày … sẽ không bao giờ chết” (số 18). 

 

2- “Totus Tuus”, Tin Tưởng vào Maria Mẹ Thiên Chúa

Cuộc sống của Đức Gioan Phaolô II hoàn toàn hiến thân phục Chúa, nhờ việc chuyển cầu của Người Mẹ. Khẩu hiệu của ngài là “Totus Tuus”, cho tiện ích của Giáo Hội hay cho thiện ích của con người là đường lối của Giáo Hội (Redemptor Hominis, n 14). Đó là “raison d’tre” của các chuyến Tông Du, của những cuộc gặp gỡ dân chúng hằng ngày, của việc gặp gỡ các thành phần có trách nhiệm trong các cộng đồng giáo hội, gặp gỡ các vị hồng ý và giám mục, các vị Thủ Lãnh các Giáo Hội khác và các cộng đồng Kitô giáo khác, các vị Lãnh Đạo các tôn giáo khác, cũng như thành phần giáo dân. Điều này cũng đúng với các văn kiện của Vị Giáo Hoàng này, với những liên hệ ngoại giao của Tòa Thánh cùng các Quốc Gia và Tổ Chức Quốc Tế. Niềm xác tín sâu xa của Giáo Hội về giá trị của Công Đồng Vatican II – chẳng những về nhu cầu mà còn về khả thể trong việc mang Phúc Âm của Chúa Kitô và xây dựng trên Phúc Âm cảm nghiệm về Giáo Hội như là một nguồn cảm hứng mạnh mẽ và nhiệt liệt của nhãn quan và việc năng động nơi thế giới tân tiến – bao giờ cũng là niềm xác tín của Vị Giáo Hoàng này.

 

Vào năm 1989, “Bức Tường Bá Linh” sụp đổ, thế nhưng, ở tầm cấp quốc tế, người ta có thể cảm thấy quyền lực hủy diệt của các guồng máy thương mại và của các khuynh hướng về kinh tế cũng như về ý hệ đặc biệt trở nên tàng hình hơn bao giờ hết, gây ra bất công và loại trừ đi tất cả mọi dân nước – thậm chí cả những quyền lực hủy hoại của một số nhóm xã hội tại các xứ sở phát triển – nhất là người ta có thể thấy được sự sống con người bị hạ giá là chừng nào. Trong nhiều Chuyến Tông Du Quốc Tế ở các châu lục khác nhau, Vị Giáo Hoàng này đã vang vọng Phúc Âm của Chúa Kitô và mối quan tâm của Giáo Hội. Ngài đã viết về mối quan tâm này một cách có hệ thống hơn trong các thông điệp: Laborem Exercens, Sollicitudo Rei Socialis, Centesimus Annus; cũng như Evangelium Vitae, Veritatis Splendor, Fides et Ratio; và các thông điệp trực tiếp bàn đến vấn đề đời sống cùng việc tông đồ của Giáo Hội như Dominum et Vivificantem, Redemptoris Missio, Ut Unum Sint, Ecclesia de Eucharistia.

 

3- Chiến Tranh Iraq và “vấn đề tấn công hòa bình”

 

Đôi khi, như trong trường hợp thực hiện các nỗ lực để tránh chiến tranh giữa Hiệp Chủng Quốc và Iraq, có một “cuộc tấn công hòa bình” thực sự, chẳng những để cứu lấy mạng sống của dân chúng mà còn mang lại một cuộc ngăn chặn tình trạng gia tăng hận thù cũng như những ý nghĩ điên cuồng về những cuộc đụng độ giữa các nền văn minh, hay về hiện tượng mới liên quan tới nạn khủng bố khắp thế giới. Bởi vậy, lời diễn từ Tân Niên ngỏ cùng Ngoại Giao Đoàn làm việc với Tòa Thánh, và Tháng 2 không thể qua đi bằng một chuỗi gặp gỡ của Vị Giáo Hoàng này với các thành phần ngoại giao “thượng hạng”: J. Fischer (7^th Feb.); Tarek Aziz (14^th Feb.); Kofi Annan (18^th Feb.); Tony Blair (22^nd Feb.); José Maria Aznar và phái đoàn tùy tùng của Seyyed Mohammad Khatami, Head of the Islamic Republic of Iran (27^th Feb.); và sau hết, vì tình hình bất khả chấp nhận về phía nhân loại, quyết định gửi Đức Hồng Y Etchegaray với sứ vụ đặc biệt tới Baghdad (15^th Feb.) và Đức Hồng Y Pio Laghi tới Washington (3^rd – 9^th March). “Tháng Hai của Vị Giáo Hoàng này” đã chấm dứt ở cuộc gặp gỡ Đức Hồng Y J. L. Tauran cùng với 74 vị đại sứ và ngoại giao trên khắp thế giới; với tư cách là Bí Thư Đặc Trách Các Mối Liên Hệ Chư Quốc, “Bộ Trưởng Ngoại Vụ” của Đức Giáo Hoàng là Đức Hồng Y Tauran đã lên tiếng kêu gọi để tránh chiến tranh và nhắc nhở tất cả những gì Đức Giáo Hoàng đã nói trong “việc tấn công hòa bình” của ngài.

 

4- Đại Hỷ Năm 2000: một thực tại lịch sử để tưởng nhớ cuộc giáng sinh của Chúa Giêsu Nazareth

Công việc thường xuyên của Đức Gioan Phaolô II tập trung vào việc mục vụ và đời sống của Giáo Hội: những cuộc viếng thăm ngủ niên của các vị giám mục trên khắp thế giới, các buổi triều kiến chung Thứ Tư và những cuộc gặp gỡ Nguyện Kinh Truyền Tin Chúa Nhật với tín hữu, những cuộc viếng thăm mục vụ các giáo xứ ở Rôma. Tất cả đều được thực hiện để cổ võ việc loan báo Chúa Kitô, để chúng ta hiểu biết hơn về Con Người của Người và về sự kiện là “những lời Chúa Kitô đã nói khi Người sắp lìa bỏ các Tông Đồ cho chúng ta biết về mầu nhiệm lịch sử của con người, của mỗi người và của mọi người, mầu nhiệm về lịch sử của nhân loại. Phép Rửa nhân danh Cha và Con và Thánh Thần là một cuộc chìm ngập trong Vị Thiên Chúa hằng sống, ‘trong Đấng đang có, Đấng đã có và Đấng sẽ có’. Phép rửa là khởi điểm của cuộc gặp gỡ ấy, của mối hiệp nhất, của mối hiệp thông, và của đời sống trần gian như là lời mở đầu và là phần dẫn nhập; việc hoàn tất và viên trọn là những gì thuộc về vĩnh hằng. ‘Bóng dáng của thế gian này đang qua đi’. Chúng ta bởi thế cần phải tìm thấy bản thân mình ‘nơi thế giới của Thiên Chúa’, để đạt tới đích điểm, để tiến đến tầm vóc viên trọn của đời sống và của ơn gọi con người”(Cracow, 10^th June 1979).

 

“Chính vì một trong những điều ấy mà Đức Gioan Phaolô II đã muốn hơn hết: đó là giải thích một cách rõ ràng là chúng ta tìm kiếm Chúa Kitô là Đấng đang đến; dĩ nhiên, tìm kiếm Đấng đã đến, nhưng thậm chí còn hơn thế nữa, tìm kiếm Đấng đang đến, và theo chiều hướng ấy, đức tin của chúng ta giữ chúng ta hường về tương lai. Nhờ đó chúng ta thực sự có thể trình bày sứ điệp đức tin một cách mới mẻ theo chiều hướng Chúa Kitô là Đấng đang đến” (Benedict XVI, Light of the World).

 

Cuộc Đại Hỷ Mừng Ơn Cứu Chuộc trong Năm 2000, đối với Đức Gioan Phaolô II, không phải là một “thứ che đậy” cho hoạt động mục vụ, nhưng trước hết và trên hết là một thực tại lịch sử nhắc nhở chúng ta về việc xuất hiện của Chúa Giêsu Nazarét và hết mọi sự bao gồm trong biến cố lịch sử này, tức là Ơn Cứu Chuộc, Chứng Từ về Tình Yêu Thiên Chúa cho tới Thập Giá và Phục Sinh, đời sống của Giáo Hội sơ khai, con đường cứu độ được hoàn thành bởi Chúa Cứu Thế, nhờ đó Người đã giới thiệu Giáo Hội của Người như là dấu hiệu và là dụng cụ của mối hiệp nhất nội tại với Thiên Chúa cũng như mối hiệp nhất nội tại của gia đình nhân loại. Cuộc Đại Hỷ Năm 2000 nhắc nhở chúng ta về Thánh Địa, về mảnh đất của Chúa Giêsu cũng như về Rôma, nơi của vai trò tông đồ vị Thừa Kế Thánh Phêrô, mối liên hết cho tính xác thực của sứ điệp và của mối hiệp nhất cộng đồng giáo hội. Sứ điệp này đã được tái công thức hóa nơi các Tông Thư Tertio Millenio Adveniente và Novo Millennio Ineunte. Thế nhưng, đối với vị Giáo Hoàng này, cái cần đặt vấn đề nhất đó là việc tạ ơn riêng tư cũng như việc tạ ơn của toàn thể Giáo Hội đối với Chúa Giêsu cũng như đối với cuộc gặp gỡ trong đức tin với Đấng đã yêu thương cho đến cùng, Đấng đã cứu chúng ta và vẫn là một dấu hiệu quá cần thiết trong một thế giới đang càng ngày càng trở nên điếc lác, trong lúc cố gắng tổ chức đời sống của mình như thể Thiên Chúa không còn hiện hữu, vì thế lạc lõng mất cả căn tính và chẳng còn ý nghĩa gì nữa.

 

5- Chú trọng tới Giới Trẻ và ý nghĩa của Ngày Giới Trẻ Thế Giới

Đức Gioan Phaolô II thường thẩm định các thành quả của những Chuyến Tông Du Quốc Tế với thành phần hợp tác viên của mình, để vạch ra những gì đã được thực hiện cách tốt đẹp cũng như để cứu xét những gì cần thay đổi cho những cuộc tông du kế tiếp. Sau chuyến tông du Balan năm 1991, Vị Giáo Hoàng này đã nhận định rằng trong Thánh Lễ ở Warsaw, ở chỗ xa nhất, giới trẻ đến rồi đi, uống bia hay coca-cola, rồi trở lại. “Ngài nhận xét rằng nó không giống như các chuyến tông du trước, đã có một thay đổi nào đó nơi tâm thức của xã hội. Điều này không đáng lưu tâm ‘trên hết’. Thành phần trọng vọng bao giờ cũng được ngồi cùng một kiểu cách, còn thành phần ‘chầu rìa’ là thành phần quan trọng và đáng chúng ta chú ý”.  Ở đây điều đáng lưu ý là Vị Giáo Hoàng này không sử dụng chữ “đám đông”: ngài luôn nhìn và chú ý tới “con người”. Ngài rất lưu tâm tới vai trò của giáo dân trong đời sống và sứ vụ của Giáo Hội. Thật là ý nghĩa khi ngài còn là tuyên úy Đại Học ở Cracow, ngài đã khai thác một đoạn ngắn của “tình trạng tan vỡ về chính trị” vào năm 1957 để tổ chức – với sự hợp tác của đức tổng giám mục Cracow, Boleslaw Kominek – một hội nghị chuyên đề trong thành phố cho trên 100 sinh viên đại học khắp Balan (lần đầu tiên từ các thập niên!) về ngay chủ đề “vai trò của giáo dân trong Giáo Hội” (và năm đó xẩy ra trước Công Đồng Chung Vaticanô II!). Sau đó, trong các cuộc nghỉ hè, ngài đã tổ chức linh thao ở địa điểm của các Sơ Ursuline của Roman Union ở Bado Ślaskie  cho nhóm nhỏ hơn một chút thành phần tham dự của hội nghị chuyên đề Wroclaw, chính vì để phát động việc “huấn luyện thành phần giáo dân”.

 

Qua việc thành lập Ngày Giới Trẻ Thế Giới, vị Giáo Hoàng này nâng đỡ các hình thức hoạt động khác nhau của thành phần giáo dân trong đời sống và sứ vụ của Giáo Hội, nhờ đó mở đường cho những khởi động rất ý nghĩa vào mấy năm sau đó, trong giáo triều của Đức Biển Đức XVI: Việc tổ chức vào tháng 9/2010 ở Đại Hàn một Hội Nghị quan trọng cho giáo dân Công Giáo Á Châu; những cuộc gặp gỡ của những vị giám mục Phi Châu là những vị hằng khuyến khích giáo dân nắm giữ các vị thế trách nhiệm ở những lãnh vực truyền bá phúc âm hóa, hoạt động xã hội và trong lãnh vực giáo dục của Giáo Hội; việc hiện diện quan trọng của giáo dân Công gioáo ở Công Cuộc Truyền Giáo đại lục Mỹ Châu La Tinh.

 

Kiểm điểm lại giáo triều của mình, Đức Biển Đức XVI đã ghi nhận về những thay đổi thế hệ ở tầm cấp thế giới, và đi đến cùng một kết luận như vị tiền nhiệm của mình, đó là “thời gian đã đổi thay”. Trong lúc đó một thế hệ mới xuất hiện, với những vấn đề mới. Thế hệ của hạ bán thập niên 1960, với những cái riêng biệt của mình, đã đến rồi đi. Thậm chí thế hệ sau đó, thực dụng hơn, đang già đi. Ngày nay, chúng ta cần phải hỏi rằng: “Chúng ta làm sao có thể đương đầu với một thế giới đang đe dọa chính mình, trong đó tiến bộ trở thành một thứ nguy hiểm? Phải chăng cúng ta không cần phải bắt đầu lại từ Thiên Chúa?” (Light of the World). Vậy Đức Biển Đức XVI đã lên tiếng kêu gọi “để tân thế hệ Công giáo xuất hiện, con người được canh tân nội tâm phải dấn thân vào chính trị mà không có bất cứ một phức tạp tồi tàn nào” (một tư tưởng thường được vị Giáo Hoàng này lập lại, tức là trong Sứ Điệp cho Tuần Xã Hội thứ 46 của Công Giáo Ý Quốc, ngày 12/10/2010). Ngài tiếp tục kêu gọi một tân thế hệ có những nhà trí thức và khoa học gia tốt lành, chú trọng tới sự kiện “là một quan điểm khoa học bất chấp chiều kích đạo lý và tôn giáo của đời sống thì trở thành hẹp hòi nguy hiểm, như một thứ tôn giáo không biết chấp nhận việc góp phần hợp lý của khoa học vào kiến thức của chúng ta về thế giới” (London, St. Mary’s College, 17^th September 2010); Vị Giáo Hoàng này kêu gọi “một tân thế hệ của thành phần giáo dân Kitô hữu dấn thân có khả năng tìm kiếm, bằng khả năng và nghị lực luân lý, những giải pháp của việc phát khả trợ” (7^th September 2008).

 

6- Tính chất đơn sơ nơi kinh nguyện của Đức Gioan Phaolô II

 

Khi chúng ta nhắc lại những gì Đức Gioan Phaolô II đã hoàn thành, “những biến cố lớn lao” được trộn lẫn với việc tưởng nhớ về các giây phút đơn sơ nguyện cầu, việc nguyện cầu từng là những gì gây lạ lùng thậm chí cho cả những hợp tác viên của ngài. Tôi sẽ chỉ đề cập đến hai sự kiện, xuất phát từ hai giai đoạn khác nhau trong đời sống của ngài. Trong thập niên 1970, tôi là tuyên úy cho các sinh viên ở Đại Học Công Giáo Lublin. Vào lúc mở đầu cho năm học này, vị Hồng Y ở Cracow bấy giờ đã đến tham phần cử hành Thánh Thể ở nhà thờ của đại học ấy, để chính thức khai mạc năm học tại Sảnh Đường lớn, cũng như để dùng bữa trưa. Sau đó, vị Hồng Y này sửa soạn trở về Cracow. Vị Viện Trưởng Đại Học là Cha Krapiec, hộ tống ngài r a xe, nhưng đã dừng lại để nói chuyện với một người khách khác, lâu tới nỗi cả hai đã trễ giờ r axe. Thế nhưng lạ chưa! Vị Hồng Y đã “biến mất”! Mười phút họ chờ đợi dài như 10 thế kỷ. Vị viện trưởng, vốn quen làm chủ mọi sự, chẳng biết vị Hồng Y ở đâu nữa. Vị này hỏi tôi rằng: “Wojtyla đâu rồi? Đức Hồng Y đã biến mất! Ngài đang ở đâu nhỉ?” Bằng một nụ cười nhẹ nhàng diễu cợt, tôi nhẫn nha không trả lời vị ấy ngay, để chọc vị này một chút. Sau đó tôi bảo vị này rằng: “Ngài có lẽ đến nhà thờ rồi”. Chúng tôi đã đến đó và quả thực chúng tôi thấy Đức Hồng Y đang quì cầu nguyện trước Đàng Thánh Giá.

 

Một lần khác xẩy ra vào năm 1999, trong chuyến Tông Du Balan lần thứ bảy. Chuyến tông du kéo dài 13 ngày, với 22 chỗ viếng thăm theo chương trình, từ miền Bắc xuống miền Nam của xứ sở này. Một chương trình khá mệt vượt khả năng thể lý của Vị Giáo Hoàng. Một trong những ngày ấy, theo chương trình. Có cuộc làm phép Đền Thánh ở Lichen, Thánh Lễ ở Bydgoszcz, rồi gặp gỡ thành phần đại học, phụng vụ Thánh Tâm Chúa, liên quan tới việc phong chân phước cho Cha Frelichowski ở một thành phố khác, ở Torun, rồi trở về Lichen để ở qua đêm. Một ngày quá ư là bận roan! Bởi vậy, sau bữa tối, dãy phòng ngủ giàng cho phái đoàn của Giáo Hoàng đã đi ngủ ngay. Nhưng Vị Giáo Hoàng lại âm thầm ở trong nhà nguyện lâu thật lâu để cầu nguyện. Ở đó chỉ có 3 người chúng tôi, đó là Đức Giám Mục Chrapek, đặc trách chương trình viếng thăm của hàng giáo phẩm; bản thân tôi với tư cách là “phụ tá”, và vị lãnh đạo an ninh của Vatican là nhân vật nổi tiếng Camillo Cibin. Cuối cùng vị Giáo Hoàng đã ra khỏi nguyện đường để về phòng ngủ của mình. Ông Cibin đã nói cùng tôi rằng: “Cha Andrea, làm ơn mang cho tôi một cái ghế. Thế nhưng là một cái ghế cứng, làm bằng gỗ, chứ không phải cái sofa, hail y cà phê, cà phê đậm, và một quả táo”. Tất cả những điều ấy là để giúp cho ông ta canh cả đêm trước phòng ngủ của vị Giáo Hoàng, một phòng ngủ không đóng hết, để canh chừng xem vị Giáo Hoàng – chẳng những mệt mà còn bị  già yếu – thở có bình thường hay ngài có cần giúp đỡ gì chăng. Sự thánh thiện của bản thân vị Giáo Hoàng này là những gì được sâu xa cảm phục bởi thành phần cộng sự viên thân cận nhất của ngài và điều này thật là ý nghĩa.

 

7- Di Chúc của Đức Gioan Phaolô II

 

Đức Gioan Phaolô II đã ý thức về sự kiện là chúng ta đang trải qua một thời điểm thử thách của lịch sử, một thời điểm mà vị Thừa Kế Thánh Phêrô có nhiệm vụ phải củng cố đức tin, thế nhưng ngài đồng thời cũng ý thức thấy được sự kiện là khía cạnh quan trọng nhất ở chỗ cần phải lệ thuộc vào Thiên Chúa. Di chúc ngài viết vào năm 1979, và là bản di chúc ngài đã điều chỉnh hằng năm, trong các tuần phòng, cống hiến cho chúng ta một chứng từ mãnh liệt về điều này. Từ ngày 24/2 đến ngày 1/3 năm 1980, ngài đã viết:

”24.II-1.III.1980. Trong những tuần phòng này, tôi đã suy tư về sự thật của Thiên Chức Linh Mục Chúa Kitô liên quan tới Cuộc Vượt Qua, đối với mỗi người chúng ta, tức là giờ chết của chúng ta. Đối với chúng ta, việc ra khỏi đời này – để được tái sinh vào đời sau, vào thế giới mai hậu, dấu hiệu hùng hồn (ngài thêm chữ quyết liệt bên trên chữ dấu hiệu) – là cuộc Phục Sinh của Chúa Kitô. (…) Những khoảng thời gian chúng ta sống đã trở thành những gì là khó khăn và lo âu khôn tả. Đời sống của Giáo Hội cũng trở nên khó khăn và căng thẳng, một thứ thử thách đặc biệt của những thời điểm ấy – đối với thành phần tín hữu cũng như đối với các vị mục tử. Ở một số xứ sở (như xứ sở tôi đọc thấy trong tuần phòng), Giáo Hội thấy mình ở vào một thời điểm bị bách hại như cuộc bách hại của các thế kỷ đầu tiên, có thể còn hơn thế nữa, theo mức độ dữ tợn và hận thù. Sanguis martyrum – semen christianorum máu tử đạo – hạt giống Kitô hữu. Ngoài ra, rất đông con người vô tội đã biến mất, thậm chí ngay ở xứ sở chúng ta đang sống đây…

 

Một lần nữa, tôi muốn ký thác bản thân tôi hoàn toàn cho ân sủng Chúa. Ngài là Đấng sẽ quyết định khi nào và cách nào tôi cần phải chấm dứt cuộc đời trần gian của mình và thừa tác mục vụ của mình. Trong khi sống cũng như lúc chết, Totus Tuus, nhờ Đấng Vô Nhiễm Tội. Bằng việc sẵn sàng chấp nhận cái chết này, tôi y vọng rằng Chúa Kitô ban cho tôi ân sủng cho việc qua đi cuối cùng này, tức là cho cuộc Vượt Qua (của tôi). Tôi cũng hy vọng rằng Người làm cho ân sủng ấy trở thành hữu dụng vì lý do quan trọng hơn tôi đang phục vụ, đó là phần rỗi của con người, việc bảo vệ gia đình nhân loại, nơi tất cả mọi quốc gia cũng như nơi tất cả mọi dân tộc (trong số đó tôi đặc biệt nghĩ đến xứ sở trần gian của tôi), hữu ích cho những ai đặc biệt được trao phó cho tôi, trong Giáo Hộic, cho vinh quang của Vị Thiên Chúa này”.

 

Vào ngày 5/3/1982, ngài đã thêm như thế này: “Cuộc cố sát mạnh sống của tôi, hôm 13.V.1981, đã xác định đặc biệt chính xác những lời được viết trong tuần phòng 1980 (24.II – 1.III). Tôi cảm thấy càng sâu xa hơn là tôi hoàn toàn ở trong Tay Thiên Chúa – và tôi vẫn liên tục sẵn sàng đối với Chúa của tôi, ký thác bản thân mình cho Người nơi Người Mẹ Vô Nhiễm của Người (Totus Tuus)”.

 

Thế rồi vào ngày 17/3 của Đại Năm Thánh 2000, ở khoản số 3 ngài viết: “Như mọi năm, trong tuần phòng, tôi đọc lại di chúc của tôi về ngày 6.III.1979. Tôi tiếp tục giữ các khoản chất chứa trong đó. Những gì được thêm thắt, vào thời gian và trong các tuần phòng sau đó, tạo nên một phản ảnh về tình trạng khó khăn và căng thẳng đánh dấu thập niên 1980. Từ mùa thu năm 1989, tình trạng này đã đổi thay. Thập niên cuối cùng của thế kỷ qua đã được thoát khỏi những căng thẳng trước kia; điều này không có nghĩa là không còn những vấn đề hay những khốn khó mới. Một cách đặc biệt, chớ gì Đấng Quan Phòng Thần Linh được chúc tụng về tình trạng ấy, ở chỗ giai đoạn ‘chiến tranh lạnh’ đã chấm dứt mà không xẩy ra xung đột bạo lực nguyên tử, một thứ đe dọa đè nặng trên thế giới trong giai đoạn trước đó” (những chỗ gạch dưới do chính Đức Giáo Hoàng muốn nhấn mạnh).

 

8- Một khía cạnh thiết yếu của vị tân Chân Phước: “Thiên Chúa là nền tảng của tất cả những gì chúng ta nỗ lực”

 

Đây là một khía cạnh thiết yếu, nếu người ta muốn hiểu biết sâu xa hơn con người vị tân Chân Phước của Giáo Hội, Đức Karol Wojtyla – Gioan Phaolô II. Nền tảng của tất cả những gì chúng ta nỗ lực đều ở nơi Thiên Chúa. Chúng ta được bao phủ bởi tình yêu thần linh, bởi những thành quả của Ơn Cứu Chuộc và Cứu Độ. Thế nhưng chúng ta cần phải giúp cho con người được sâu xa hơn trong cính Thiên Chúa; chúng ta cần phải làm mọi sự có thể để có được những thái độ riêng tư và xã hội sâu xa trong thực tại của Thiên Chúa. Điều này đòi phải nhẫn nại, thời gian và khả năng thấy mọi sự bằng ánh mắt của Thiên Chúa.

 

Cuộc hành hương cuối cùng ngắn ngủi của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II ở Balan, đúng hơn ở “xứ sở nhỏ bé” của ngài, tức ở Cracow, Wadovice và Đường Thánh Giá (ở Kalwaria Zebrzydowska), đã cho thấy một quyết tâm, cũng là một tính chất sắc bén về thiêng liêng “trong tiến trình cín mùi qua thời gian” nhờ đó tất cả nhân loại, nhất là cộng đồng giáo hội và Kitô hữu, có thể hiểu được hoàn toàn hơn một số khía cạnh nền tảng của đức tin. Từ ban đầu của giáo triều mình, vào năm 1978, Đức Gioan Phaolô II thường nói ở trong các bài giảng của mình về tình thương của Thiên Chúa. Điều này đã trở thành đề tài cho bức thông điệp thứ hai của ngài, Giầu Lòng Thương Xót, năm 1980. Ngài đã thấy rằng nền văn hóa tân tiến cùng với ngôn ngữ của nó không còn chỗ co tình thương, coi tình thương như là một cái gì đó xa lạ; chúng cố gắng ghi khắc tất cả mọi sự theo thứ hạng về công lý và luật pháp. Thế nhưng vấn đề này vẫn không đủ, vì nó không phải là những gì về thực tại của Thiên Chúa.

 

9- Ký thác thế giới cho Lòng Thương Xót Chúa

 

Sau đó, vị Giáo Hoàng này đã thực hiện một số điều để kết thúc tiến trình Phong Chân Phước cho Nữ Tu Faustina Kowalska, và phong thánh (2000). Toàn thể cộng đồng giáo hội được dẫn đến chỗ cảm thấy gần gũi với con người quá thân mật gắn liền với sứ điệp của Tình Thương; điều này giúp dễ dàng hóa việc phát triển của đề tài đối với Đức Gioan Phaolô II, cho thấy thực tại của Lòng Thương Xót Chúa nơi nhiều môi trường trên thế giới, ở các châu lục khác nhau, của nhân loại ngày nay.

 

Sau hết, vào tháng Tám năm 2002, ở Lagiewniki, nơi Nữ Tu Faustina đã sống và qua đời, Đức Gioan Phaolô II đã hiến dâng thế giới cho Lòng Tương Xót Chúa, bằng lòng tin tưởng vô biên vào Thiên Chúa Tình Thương, vào Đấng đã từng là nguồn phấn khởi cũng là mãnh lực cho việc ngài phục vụ với vai trò là vị Thừa Kế Thánh Phêrô.

 

Chính là Chúa Thánh Thần, Đấng Ủi An và là Thần Chân Lý, Đấng hướng dẫn chúng ta theo những đường nẻo của Lòng Thương Xót Chúa. Bằng việc làm cho thế gian nhận ra những gì “liên quan đến tội lỗi, sự công chính và việc phân xử” (Jn 16:8), Ngài cũng làm tỏ hiện tất cả ơn cứu độ trong Chúa Kitô. Việc “thuyết phục” liên quan đến tội lỗi này có liên hệ nhị trùng với Thập Giá Chúa Kitô. Một mặt, Thánh Linh khiến cho chúng ta, nhờ Thập Giá của Chúa Kitô, có thể nhìn nhận tội lỗi, hết mọi tội lỗi, nơi tất cả chiều kích sự dữ chất chứa và tiềm ẩn nơi tội lỗi. Mặt khác, Thánh Linh cho phép chúng ta, cũng nhờ Thập Giá Chúa Kitô, thấy được tội lỗi theo chiều kích của mysterium pietatis, tức là chiều kích mầu nhiệm tình yêu nhân hậu và thứ tha của Thiên Chúa (x Thông Điệp Dominum et vivificantem, 32). Như thế, việc “thuyết phục liên quan đến tội lỗi” này cũng trở thành một niềm xác tín là tội lỗi có thể bị loại trừ và con người có thể phục hồi phẩm vị của mình là con cái dấu yêu của Thiên Chúa. Thật vậy, Thập Giá “là việc Thiên Chúa hạ mình thẳm sâu nhất xuống với con người […]. Thập giá chẳng khác gì một sự giao chạm của tình yêu hằng hữu trên những vết thương đau trong cuộc sống của con người” (Dives in misericordia, 8). Tảng đá nền của Ngôi Đền Thờ này sẽ mãi mãi nhắc nhở cho chúng ta về chân lý này, vì nó được mang về đây từ Núi Canvê, như thể từ chân Cây Thập Giá là nơi Chúa Giêsu Kitô đã chiến thắng tội lỗi và sự chết. Thế giới ngày nay cần đến tình thương của Thiên Chúa biết bao! Nơi hết mọi lục địa, từ vực sâu khốn khổ của loài người, tiếng kêu cầu xót thương dường như đang vang dậy. Nơi nào thù hằn và đòi rửa hận thống trị, nơi nào chiến tranh mang lại đau thương và chết chóc cho thành phần vô tội, thì ở đó cần đến ân sủng tình thương để ổn định lòng trí con người và tạo lập hòa bình. Nơi nào thiếu hụt lòng trọng kính sự sống và phẩm vị con người thì ở đó cần đến tình yêu nhân hậu của Thiên Chúa, Đấng mà trong ánh sáng của Ngài, chúng ta thấy được giá trị khôn tả của hữu thể con người. Cần phải có tình thương để bảo đảm rằng hết mọi bất công trên thế giới này sẽ được kết thúc trong chân lý rạng ngời. Thế nên, hôm nay đây, tại Đền Thánh này, Tôi xin long trọng ký thác thế giới cho Lòng Thương Xót Chúa. Tôi làm như vậy với một lòng thiết tha mong ước thấy sứ điệp của tình yêu nhân hậu Thiên Chúa, được loan báo nơi đây qua Thánh Faustina, cũng được tất cả mọi dân tộc trên thế giới biết đến và làm cho lòng họ tràn đầy niềm hy vọng. Chớ gì sứ điệp này, từ nơi đây, chiếu tỏa ra cho quê hương thân yêu của chúng ta cũng cho khắp thế giới. Chớ gì lời hứa quyết của Chúa Giêsu được nên trọn, ở chỗ, từ nơi đây phải chiếu giãi ra “tia sáng sửa soạn thế giới cho lần đến cuối cùng của Cha” (x Nhật Ký, 1732).

 

Vậy những tháng ngày cuối cùng nơi đời sống của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đầy những khổ đau đã hoàn trọn Giáo Triều của ngài.