Cha Mẹ và
Con Cái
Trong
truyện cổ, người ta có kể chuyện một ông phú hộ và bốn
người con trai. Khi bốn người con này lớn lên lập gia
đ́nh, ông phú hộ này đem một phần gia tài chia cho bốn
người con, phần c̣n lại vợ chồng ông giữ để dưỡng già.
Mấy năm sau khi vợ ông qua đời, mấy người con sợ rằng
ông sẽ t́m vợ mới, lúc có con, gia tài này phải chia cho
những đứa con khác. Chúng bàn với nhau thuyết phục cha,
về ở với ḿnh, săn sóc cha thật chu đáo, sung sướng để
ông không cảm thấy cô đơn, khỏi cần phải tục huyền. Được
ít lâu, chúng thuyết phục ông phú hộ chia hết tài sản
cho chúng. Bùi tai và thấy không cần giữ riêng cho ḿnh
một tài khoản nào, ông đồng ư đem gia tài chia hết cho
bốn đứa con.
Sau đó ông đến ở với đứa con thứ nhất, nhưng đứa con
này nghe vợ, chỉ được ít hôm, bảo ông đến ở nhà đứa em
kế. Cứ như thế, không ở được với đứa con nào. Không một
đồng xu dính túi, người cha bị bỏ rơi, phải đi khất thực
từng nhà. Bấy giờ cây gậy cũng c̣n có ích hơn là những
đứa con. Cây gậy đó có thể giúp ông già xua đuổi những
con chó, ḍ dẫm trên đường, tránh những vũng nước và
giúp ông những lúc yếu chân sắp ngă.
Câu chuyện này sao giống câu chuyện của một bà mẹ ở
Quận Cam. Sau Tháng Tư 1975, hai vợ chồng đem một đàn
con vượt biển sang Mỹ. Trong nhiều năm, ông bà vừa nuôi
con khôn lớn, ăn học thành tài, dựng vợ gả chồng cho
con, vừa tậu được một căn nhà khang trang trong vùng
Bolsa. Sau khi người chồng qua đời ít lâu, bà vợ được
con cái thuyết phục nên bán ngôi nhà đi, chia đều cho
các con rồi về ở với con cháu cho đỡ cô đơn. Bà nghe
theo, và cũng lần lượt ở với nhiều đứa con, chịu cảnh
bạc đăi và cuối cùng bà quyết định phải rời khỏi nhà
những đứa con ấy. May thay, trên đất Mỹ, bà già cô đơn
này c̣n có chỗ nương tựa, đó là một món trợ cấp nhỏ và
ngôi nhà “housing” mà chính phủ đă đành cho bà. Nếu ở
một xứ sở khác, chắc bà cũng cần đến một cây gậy.
Những đứa con mua nhà mới có thể đă không tính đến một
chỗ cho cha mẹ già khi xế bóng, nhưng tôi biết nhiều bậc
cha mẹ khi luống tuổi, con cái lập gia đ́nh đi xa cả rồi,
mà vẫn giữ cái nhà cũ nhiều pḥng, với ư nghĩ dành cho
con lúc trở về thăm viếng. Tôi có một người bạn được con
trai bảo lănh sang Mỹ, nhưng chỉ ít lâu sau cô con dâu
muốn chồng bán căn nhà đang ở và đi mua lại một cái nhà
nhỏ hơn, lấy lư do để tiết kiệm cũng là lư do để cha mẹ
chồng phải dọn ra.
Cha mẹ đối với con lúc nào cũng hết ḷng. Mẹ có thể lăn
vào lửa để cứu con, cha có thể đổ mồ hôi nhọc nhằn để
đứa con có được một nụ cười hạnh phúc, nhưng những đứa
con, khi đă có gia đ́nh riêng của ḿnh, không giữ được
sự chăm sóc, lo lắng cho đời sống của cha mẹ. Người mẹ
nào cũng mỗi đêm kéo chăn đắp cho con, sờ trán con, hạnh
phúc theo từng nụ cười của con, nhưng bây giờ con ở xa,
thời giờ dùng để gọi về thăm mẹ đôi khi cũng hiếm hoi.
Ông Chu Dung Cơ nói về mối liên hệ giữa cha mẹ già và
con cái:
“Cha mẹ thương con là vô hạn, con thương cha mẹ là có
hạn.
Con bệnh cha mẹ buồn lo. Cha mẹ bệnh con đến nḥm một
cái, hỏi vài câu thấy là đủ.
Con tiêu tiền của cha mẹ thoải mái, cha mẹ tiêu tiền
của con chẳng dễ chút nào.
Nhà của cha mẹ là của con. Nhà của con không phải là
nhà cha mẹ.
Ốm đau trông cậy vào ai? Nếu ốm đau dai dẳng có đứa
con hiếu nào ở bên giường đâu (cứu bệnh sàng tiền vô
hiếu tử)”.
Và lời khuyên đối với các bậc cha mẹ là: “Khác nhau là
như vậy! Người hiểu đời coi việc lo cho con là nghĩa vụ,
là niềm vui không mong báo đáp. Chờ báo đáp là tự làm
khổ ḿnh.”
Cũng có nhiều con cái nuôi cha mẹ. Luận Ngữ chép, Tử Du
hỏi về đạo hiếu. Khổng Tử đáp: “Ngày nay người ta cho
nuôi cha mẹ là hiếu, nhưng đến chó ngựa kia, người ta
cũng nuôi, nếu nuôi mà không kính hiếu cha mẹ th́ có
khác chi!” Người già không khác những đứa trẻ, nhiều
khi hay tủi thân, hờn dỗi và dễ phiền muộn, con cái có
thể cho cha mẹ ăn uống, hầu hạ cha mẹ khuya sớm nhưng
rất khó biết đến nỗi buồn của cha mẹ lúc về già.
Người thợ hớt tóc cho tôi biết về con cái của ông, cả
hai đứa con đều có nhà riêng, cùng ở trong quận Cam,
nhưng không mấy khi chúng điện thoại hỏi thăm ông. Tháng
trước, ông bệnh, nằm nhà một tuần lễ mà cũng chẳng đứa
con nào ghé qua thăm. Ông nói thêm: “Chỉ trừ lúc nào
chúng cần nhờ đến ông việc ǵ đó”, và buồn bă kết luận:
“Ở Mỹ này, có chín đứa con, cha mẹ già bệnh cũng phải
vào nursing home thôi!”
Tuy vậy, nursing home ở Âu Mỹ, mang tiếng là văn minh,
hiện đại nhưng liệu rằng đây có phải là nơi yên ổn cho
những ngày cuối cùng của tuổi già không? Tại các viện
dưỡng lăo trên đất Mỹ mỗi năm có hàng chục ngh́n trường
hợp khiếu nại v́ cách đối xử của nhân viên như bỏ bê,
đánh đập, đại tiểu tiện, ói mửa mà không dọn dẹp, không
cho uống nước, hiếp dâm, sờ mó, tệ hại nhất là đối với
những bệnh nhân Alzheimer. Năm ngoái, phúc tŕnh của Bộ
Y Tế Minnesota cho ta thấy chỉ trong ṿng 5 tháng đă có
15 trường hợp bệnh nhân mất trí nhớ bị hành hạ, trong đó
có những vụ như bị chọc ghẹo liên tục, bị nhổ nước bọt
vào miệng, bị bóp ngực hay hạ bộ. Phải chăng nhà dưỡng
lăo, chặng cuối đời của người già là chốn địa ngục có
thật trên trần gian như thế!
Vậy th́ con cái có hiếu tâm, xin cầu nguyện cho các đấng
sinh thành sớm ra đi trước khi họ trở thành những người
mất trí lú lẫn, nằm suốt ngày một chỗ, tiêu tiểu không
kiểm soát được. Thấy cha mẹ lớn tuổi mà c̣n minh mẫn,
mạnh khỏe nên mừng, mà thấy cha mẹ ra đi nhẹ nhàng,
trước khi phải chịu những cảnh đau ḷng của tuổi già lại
càng mừng hơn.
Tuy vậy, rất nhiều gia đ́nh người Việt trên xứ người có
được niềm an ủi là họ có những đứa con Việt Nam, nhất là
những đứa con của một gia đ́nh nghèo khó, lớn lên trong
chiến tranh và thông cảm được nỗi thiệt tḥi bất hạnh
của cha mẹ.