CON HƯ TẠI MẸ HAY MẸ HƯ TẠI CON?
 
Bạn thân mến,
 
Tục ngữ Việt Nam có câu: “Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”. Điều này nói lên sự thương yêu con cháu của đa số những bà mẹ, những bà nội bà ngoại đối với con cháu bằng con tim và cảm xúc chứ không phải bằng lư trí. Dĩ nhiên là một đứa con bị hư không chỉ tại bà mẹ, bà nội hay bà ngoại của chúng, nhưng cũng có thể tại người cha, những anh chị em trong gia đ́nh, những bạn bè, những lối giáo dục trong học đường, những hủ tục và những ảnh hưởng xấu của một nền văn hóa kém đạo đức và luân lư. Câu tục ngữ này nói lên sự liên hệ mất thiết của những đứa trẻ đối với những bà mẹ, bà nội bà ngoại của chúng, và chúng chịu ảnh hưởng nhiều từ những cách giáo dục và lối ứng xử của những người mà chúng thường xuyên tiếp cận.
 
 
Con hư tại mẹ
 
Tôi được biết một gia đ́nh ở San Jose gồm một bà mẹ và 2 người con gái tuổi teen. Người mẹ phải làm việc lao động rất vất vả ngày đêm trong những hàng quán VN để nuôi 2 đứa con ăn học. Bà rất mực chiều chuộng 2 đứa con v́ bà nghĩ rằng chúng là nguồn vui và niềm hy vọng duy nhất của bà. Chúng muốn ǵ th́ bà cho nấy, và bà không hề tỏ ra buồn bực những lúc chúng tỏ ra vô lễ đối với bà. Tuy nhiên, 2 đứa con không hiểu được những tâm t́nh và những nỗi khỏ cực của người mẹ, và chúng bắt mẹ phải mua những chiếc xách tay cả ngàn đô v́ chúng muốn ganh đua với những đứa bạn nhà giầu khác học cùng lớp. Nhiều khi chúng có vẻ như “ra lệnh” cho mẹ chúng phải chiều theo những yêu sách vô lư của chúng mà bà mẹ cũng không hề trách mắng hay răn dạy thái độ hách dịch và vô lễ của chúng đối với bà. Những đứa trẻ từ nhỏ mà cha mẹ không răn dạy và bắt chúng vào kỷ luật khuôn phép, th́ khi lớn lên chúng chẳng khác ǵ những con ngựa chứng.
 
Ngược lại, tôi cũng thấy có những bà mẹ lại qúa khắt khe với những đứa con. Hậu quả là những đứa con đó bị stress và thường tỏ ra những thái độ phản kháng. Chúng chỉ đợi đến tuổi trưởng thành là chúng thoát ly khỏi gia đ́nh, và có thể chúng không muốn nh́n mặt cha mẹ chúng nữa. Cách đây khoảng 2 năm, tại Nam Cali cũng đă xảy ra một vụ án mạng rất thê thảm. Một người con trai, trong lúc quá nóng giận mất tự chủ, đă sát hại mẹ ḿnh bằng cách xiết cổ bà ta chỉ v́ bà đă bắt anh phải học để trở thành BS theo ư của bà mặc dù anh không hề thích học làm BS.
 
Trên đây chỉ là một vài trường hợp điển h́nh đối với sự giáo dục quá buông thả hoặc qúa khắt khe, mà cả hai đều đem đến hậu qủa rất tai hại đối với những bậc làm cha làm mẹ và những đứa con của ḿnh. Sau đây, tôi xin kể lại cho quư bạn một câu chuyện mà tôi được chứng kiến cách đây vài hôm tại San Jose.
 
 
Mẹ hư tại con
 
Bà mẹ nói với đứa con gái độ tuổi 11-12:
 
- T, con giúp mẹ đem cái hộp này ra xe để mẹ đem đi đổi lại.
 
Nh́n cái hộp một lúc, đứa con gái trả lời:
 
- You can’t return it! (Mẹ không thể trả lại được!)
 
- Why? (tại sao?) Bà mẹ hỏi lại.
 
- Because you’ve already opened and used it. (Bởi v́ mẹ đă mở ra và đă xử dụng nó.)
 
- Nhưng mẹ mới dùng nó chưa được bao lâu mà nó bị hư.
 
- You didn’t use it properly, and you broke it. (Mẹ xử dụng nó không đúng, và mẹ đă
   làm nó hư.)
 
- Th́ ḿnh nói với người ta là tự nó hư. Có ai biết được!
 
- Mom, you can’t tell lie! That’s not right. (Mẹ ơi, mẹ không thể nói dối! Như vậy
  không đúng đâu.)
 
Bà mẹ im lặng không nói ǵ, v́ đứa con gái nhỏ nói qúa đúng. Hai mẹ con đang nói về cái máy xay sinh tố mà bà mẹ mới mua cách đây khoảng hơn 1 tháng.
 
Trong trường hợp này, nếu đứa con gái không nhắc nhở cho mẹ nó, th́ mẹ nó sẽ tiếp tục nói dối, và người mẹ sẽ hư nếu đứa con biết mẹ làm sai mà không lên tiếng giống như nhiều trường hợp bên VN. Có lẽ bạn cũng biết chuyện ǵ sẽ xảy ra cho đứa nhỏ nếu nó có can đảm nói với cha mẹ chúng như thế bên VN?
 
Trong hai trường hợp “con hư tại mẹ” kể trên, có thể nhiều người sẽ tự hỏi là: “tại sao tôi thương con tôi hết ḿnh mà chúng lại đối xử với tôi như vậy”? Nhiều người lầm tưởng yêu là cảm xúc, và không nghĩ rằng yêu là ḿnh làm sự tốt lành cho người ḿnh yêu, cho dù sự tốt lành đó đi ngược lại ư muốn của ḿnh và của người ḿnh yêu. Bản chất con người vốn là ích kỷ (một bản năng tự nhiên để sinh tồn), nên nhiều khi ḿnh dễ lầm tưởng một hành động mà ḿnh cho là yêu thương, nhưng thật ra đó chỉ là do bản tích ích kỷ của ḿnh. Trong trường hợp thứ nhất, người mẹ không dám sửa phạt con cái, v́ người mẹ sợ chúng sẽ oán giận và không c̣n yêu thương ḿnh nữa. Và trong trường hợp thứ hai, người mẹ muốn con ḿnh trở thành BS không phải v́ yêu thương con, mà chỉ v́ bà muốn được nở mày nở mặt với những người bạn khác của bà.
 
 
Lương tâm của những đứa trẻ rất trong sáng giống như một tờ giấy trắng. Trong một xă hội văn minh, khi nhân phẩm của những đứa trẻ cũng được tôn trọng như những người lớn, th́ những đứa trẻ tự do thoải mái để sửa sai những việc làm sai trái của những người lớn. Và ngược lại, những người lớn cũng sẵn sàng chấp nhận những lời xây dựng của những đứa trẻ. Lương tâm của những người lớn nhiều khi đă bị vẩn đục, hoặc có thể bị chai cứng v́ họ sống trong một xă hội đầy tham lam, ích kỷ, gian dối, lừa lọc, nên họ không c̣n nhận ra được phải trái. Nhiều bậc cha mẹ v́ đă không nghe lời khuyên của con cái nên họ đă đưa gia đ́nh tới những sự bế tắc hoặc đổ vỡ đáng tiếc!
 
 
Trong một gia đ́nh, nếu mọi người đều tôn trọng và lắng nghe nhau, biết trân trọng những giá trị luân lư đạo đức, và những giá trị tâm linh, th́ gia đ́nh đó chắc chắn sẽ bền vững trong sự thuận ḥa, yêu thương và hạnh phúc! Và trong một quốc gia nếu có nhiều gia đ́nh như vậy, th́ quốc gia đó sẽ tốt đẹp, lành mạnh, ḥa b́nh và hưng thịnh!
 
 
San Jose, ngày 19 tháng 7, 2011
 
Joseph V. Bùi