TUỔI
THƠ TRƯỚC NHỮNG NGUY CƠ
Tuổi thơ là tuổi đẹp. Chính v́ thế,
mà Chúa Giêsu đă quả quyết: "Thầy
bảo thật anh em: nếu anh em không
quay trở lại, mà nên như trẻ nhỏ,
th́ sẽ chẳng được vào Nước Trời"
(Mt 18,3).
Trẻ nhỏ mà Chúa Giêsu nói ở đây, là
thứ tuổi ngây thơ sẵn sàng đón nhận
nền giáo dục tốt, để vươn tới trưởng
thành.
Thực tế cho thấy: Loại trẻ nhỏ với
tuổi thơ ngoan ngoăn lành mạnh như
thế không xuất hiện đều khắp mọi nơi,
mọi thời. Nghĩa là trẻ nhỏ với tuổi
thơ vẫn thay đổi như bất cứ sự ǵ
trên trái đất này. Có thể tốt đấy,
nhưng rồi trở nên xấu đấy. Nhiều trẻ
em không có tuổi thơ. Nhiều trẻ em
đánh mất tuổi thơ. Kinh nghiệm đó
thực là đắng cay.
Trước t́nh h́nh này, các bậc phụ
huynh không khỏi lo lắng. Lo lắng đó
của các cha mẹ cũng là lo âu của
những người có trách nhiệm trong
lănh vực giáo dục.
Chia sẻ của tôi ở đây chỉ là một
đóng góp rất nhỏ vào lănh vực bao la
đó. Tôi sẽ nhắc tới một số nguy
cơ đang đe doạ tàn phá tuổi thơ.
Những nguy cơ này được gợi ư từ câu
chuyện một đứa bé. Phúc Âm thánh
Marcô kể chuyện đứa bé này một cách
tỉ mỉ (x. Mc 9,14-29). Xin tóm
lược thế này:
Một ông bố đem đứa con ḿnh đến Chúa
Giêsu, xin Người cứu chữa. Ông thưa
với Chúa là con ông từ nhỏ đă mắc
bệnh với những triệu chứng sau đây:
1. Bị câm, mất khả năng diễn tả bằng
lời nói.
2. Hay nổi cơn với những thái độ bất
thường.
3. Đôi lúc khùng điên, tự ḿnh làm
khổ ḿnh.
Chúa Giêsu động ḷng thương, đă chữa
lành đứa bé.
Những triệu chứng trên đây có thể áp
dụng cho những nguy cơ đang đe doạ
tàn phá tuổi thơ. Trẻ c̣n nhỏ và trẻ
đă lớn đều bị như nhau.
Nguy cơ thứ nhất là sự tàn phá
chức năng diễn tả.
Đứa bé đưa đến cho Chúa Giêsu là
đứa bé bị câm (x. Mc 9,17).
Không nói được, đó là một tật bệnh
làm hư chức năng diễn tả.
Dùng lời nói để diễn tả, đó là một
chức năng quan trọng trong đời sống
xă hội. Mục đích là để hiệp thông,
chia sẻ, góp phần, góp ư, thông tin,
xây dựng bầu khí đạo đức, bầu khí
trí thức, bầu khí văn hoá. Nói tắt
là để phát triển cộng đồng và chính
bản thân ḿnh. Thế mà câm.
Chức năng diễn tả c̣n bị hư bởi
nhiều tật bệnh khác, như nói bậy bạ,
nói sai sự thực, nói có nội dung
đúng, nhưng với h́nh thức thiếu lịch
sự. Những tật bệnh này cũng do giáo
dục.
Để góp phần xây dựng đạo đức, nếu
diễn tả lại chỉ gieo rắc hận thù,
th́ sẽ ra sao?
Để góp phần phát triển trí thức, nếu
giáo dục diễn tả lại tŕnh bày những
sự thực hàm hồ, th́ sẽ ra sao?
Để gầy dựng một nếp sống văn minh,
nếu giáo dục diễn tả lại phổ biến
những cách suy nghĩ lệch lạc và
những khát vọng đê hèn, th́ sẽ ra
sao?
Để chấn hưng một thế hệ đang xuống
dốc về đạo đức, nếu giáo dục diễn tả
lại quá nhấn mạnh đến những h́nh
thức đạo đức bề ngoài mà thiếu nội
tâm, th́ kết quả sẽ ra sao?
Hiện nay, các nguy cơ trong diễn tả
đang phát sinh mạnh. Không những
trên sách báo, truyền h́nh, truyền
thanh, mà nhất là trong những quan
hệ công khai và riêng tư. Nhiều trẻ
c̣n nhỏ bị lây nhiễm. Nhiều trẻ đă
lớn bị mắc sâu.
Nguy cơ thứ hai là sự bùng nổ
thái độ mất quân b́nh.
Đứa bé kể trong Phúc Âm mắc chứng
hay nổi cơn. Mỗi lần nổi cơn là nó
có những thái độ không kềm chế được.
Như nghiến răng, xùi bọt mép, vật
ḿnh xuống đất, lăn lộn, la hét
(x. Mc 9,18)
Tất cả những cử chỉ đó chứng minh
một sự mất quân b́nh. T́nh trạng mất
quân b́nh đó không sao kiểm soát
nổi, không thể kềm chế được. Nó làm
giảm sút nhân cách, nhân phẩm con
người.
Hiện nay, hiện tượng mất quân b́nh
đang xuất hiện khắp nơi. Mất quân
b́nh trong sinh lư, trong tâm lư, cả
trong đạo đức.
T́nh cảm mất quân b́nh sinh nhiều
chuyện rắc rối. Phán đoán mất quân
b́nh càng sinh nhiều hiệu quả tai
hại. Đạo đức mất quân b́nh có thể đi
tới hoang tưởng và những điều mê
tín.
Xă hội với nhiều chuyển biến mau lẹ
dễ làm cho nhiều người mắc bệnh mất
quân b́nh. Người lớn c̣n bị, phương
chi trẻ nhỏ.
Nguy cơ thứ ba là khuynh hướng
tự ḿnh làm khổ ḿnh.
Đứa bé trong Phúc Âm nhiều lúc
lao ḿnh vào lửa, đâm đầu xuống sông
(x. Mc 9,22).
Nó tự tạo ra trong đầu cảnh khổ, rồi
tự chọn cách chấm dứt cảnh khổ, bằng
d́m ḿnh vào cái chết khổ. Trong
chừng mực nào đó, nó là con người
dại.
Trên đời không thiếu những người dại
như thế. Xin đưa ra vài thí dụ. Có
người luôn luôn nuôi mặc cảm ḿnh bị
khinh, bị chê, bị ngược đăi, bị đối
xử bất công. Thực sự đó là suy nghĩ
chủ quan, chứ thực tế khách quan
không đúng như vậy. Nhưng mặc cảm tự
ti chủ quan vẫn ám ảnh. Con người
mặc cảm đó tự làm khổ ḿnh.
Trường hợp người có mặc cảm tự tôn
cũng giống như vậy. Cứ tưởng ḿnh có
tài có đức, đáng được trọng kính.
Nhưng thấy không được như ư muốn,
th́ đâm ra bất măn. Họ tự làm khổ
ḿnh.
Có người chạy theo dư luận, bám sát
các mẫu thời trang, ngả nghiêng dưới
bóng các ngôi sao. Họ làm nô lệ,
buông trôi đời ḿnh. Họ tự làm khổ
ḿnh.
Có người tưởng ḿnh dấn thân cho một
lư tưởng nào đó, rồi v́ thế mà lơ là
với những giá trị nhân bản, khiến họ
thất bại trong những liên hệ giữa
người với người. Họ tự làm khổ ḿnh.
Ba nguy cơ kể trên đây phát xuất từ
đâu? Theo Phúc Âm, ông bố đă quả
quyết đứa bé bị quỷ ám. Chúa Giêsu
cũng xác nhận đứa bé bị quỷ nhập.
Những nhận xét trên đây cho phép tôi
nghĩ rằng: Những nguy cơ hiện nay
đang đe doạ tàn phá tuổi thơ cũng có
phần nào do ma quỷ. Nói là phần nào
do ma quỷ, nghĩa là có những phần do
những nhân tố khác. Những tội ác
trong giới trẻ hiện nay đang tố cáo
những nhân tố đó.
Cho dù thế nào, chúng ta cũng hăy
bắt chước ông bố đứa bé. Ông đă cùng
với con ḿnh đến với Chúa Giêsu. Ông
đă cầu nguyện thay cho con ḿnh.
Chúa Giêsu đă chữa con ông, đồng
thời cũng đă chữa chính ông.
Chúng ta nên nhớ rằng: Khi đặt vấn
đề giáo dục trẻ nhỏ, chính là đặt
vấn đề cho người lớn chúng ta, nhất
là cho những ai mang trách nhiệm
giáo dục kẻ khác.
Riêng trong lănh vực Đức tin, việc
giáo dục hiện nay cần phải rất tỉnh
thức. Bởi v́ nền văn minh với những
phát triển của nó ngày càng cung cấp
cho sự tự do con người nhiều phương
tiện, để chọn sự lành hoặc chọn sự
ác, theo ư riêng ḿnh. Những phương
tiện ấy cũng đang lạm dụng để chống
phá Đức tin. Đức tin ở tuổi thơ đang
bị thử thách. Hiện tượng mất đức tin
ở tuổi trẻ không c̣n là hiếm hoi.
Chính lúc này, chúng ta nên nhớ lại
lời thánh Gioan khuyên bảo: “Hỡi
anh em là những người con bé nhỏ,
hăy tránh xa các tà thần” (1 Ga
2,1).
Chúng ta càng cần nhớ lại lời Chúa
đă phán với thánh Phaolô: “Ơn của
Ta đă đủ cho con” (2 Cr 12,9).
+
Gm. Gioan B Bùi Tuần