|
|
Trịnh Công
Sơn:
Thư t́nh gửi
một người
Ngày
1/4/2011,
đúng
mười
năm
sau
ngày
nhạc
sĩ
Trịnh
Công
Sơn
rời
cơi
tạm
để
rong
chơi
chốn
vĩnh
hằng,
bà
Dao
Ánh
–
người
t́nh
đầu
tiên
–
một
trong
những
người
t́nh
đă
măi
măi
bất
tử
bằng
những
ca
khúc
của
ông
cho
công
bố
hơn
300
bức
thư
t́nh
của
Trịnh
Công
Sơn
gửi
cho
bà.
Trịnh
Công
Sơn
đă
nói
tiếng
yêu
em
bằng
ngôn
ngữ
thật
đẹp,
là
bản
chúc
thư
ca
ngợi
t́nh
yêu,
là
thân
phận,
là
những
dằn
vặt
triền
miên
về
kiếp
người.
Người
ta
nói
nghệ
thuật
là
đời
sống
riêng
biệt,
hiếm
hoi.
Trong
trường
hợp
này,
dường
như
t́nh
yêu
đă
làm
nên
những
cảm
xúc
để
từ
đó
ra
đời
những
t́nh
khúc
huyền
thoại
để
lại
cho
cuộc
đời.
Xin
cảm
ơn
bà
Dao
Ánh
và
gia
đ́nh
cố
nhạc
sĩ
Trịnh
Công
Sơn
đă
cho
phép
Giai
phẩm
xuân
Tân
Măo
Sài
G̣n
Tiếp
Thị
lần
đầu
tiên
công
bố
những
di
bút
rất
riêng
tư
này.
|
Dao Ánh
lần trở
lại năm
1998.
Ảnh:
TLGĐ |
Sau gần nửa
thế kỷ, hơn
ba trăm bức
thư t́nh mới
được chủ
nhân của nó
tiết lộ, hé
mở phần sâu
thẳm trong
trái tim một
nhạc sĩ tài
hoa, gắn với
một thời
đoạn khai
sinh những
ca khúc bất
hủ về t́nh
yêu và thân
phận...
25 tuổi, tốt
nghiệp
trường Sư
phạm Quy
Nhơn, Trịnh
Công Sơn đă
chọn B’lao,
một thị trấn
chênh vênh
giữa những
tầng mây để
sống như một
kẻ ẩn dật,
ôm theo mối
t́nh si với
người con
gái xứ Huế
mang tên Dao
Ánh.
Bức thư đầu
tiên anh gửi
ngày
17/9/1964,
với những
lời mở đầu
như một
tiếng reo
vui “Dao Ánh,
Dao Ánh, Dao
Ánh…”. Nét
chữ của anh
hồi ấy nắn
nót như
những nốt
nhạc: “Anh
cảm ơn Ánh
ngh́n lần đă
yêu thích
thiên-đàng-sương-mù
của anh. Anh
sẽ cố gắng
yêu thích
lấy nó đến
bao giờ
không thể. Ở
đây có cái
tự do của
con người
mỗi ngày chỉ
thấy ḿnh và
trời đất…”.
B’lao bỗng
hiển hiện
thật rơ nét
với h́nh ảnh
một người
đàn ông mơ
mộng trầm tư
ngày ngày
chỉ có một
niềm vui duy
nhất là ra
bưu cục đón
nhận những
bức thư. Anh
viết về
những ngày
dài hoang
vu, những
buổi sáng
thức dậy
trong im
lặng, những
buổi tối
trăng non…
Anh gọi tên
Dao Ánh
không biết
bao nhiêu
lần trong
thinh không…
Anh dệt lên
trong tâm
tưởng một
h́nh ảnh
thật trinh
nguyên, một
Dao Ánh với
“mái tóc
thật dài,
với tâm hồn
lá non và
tiếng cười
hồn nhiên
như một buổi
sáng mùa
xuân…”. Bắt
gặp đâu đó
trong những
cuộc hẹn ḥ
bất thành
của anh là
những giận
hờn, trách
cứ như biết
bao người
đàn ông khác
trong t́nh
yêu. Nhưng
trách cứ của
anh sao mà
dịu dàng,
sao mà ngọt
ngào, yêu
thương.
|
|
Những kỷ niệm đẹp
nhất giữa hai người
đă trở thành cái cớ
cho những suy tư về
thân phận, về chiến
tranh, về t́nh yêu
của Trịnh Công Sơn
tuôn trào. Hay có lẽ
cái khoảng cách vời
vợi giữa một t́nh
yêu quá mộng mị đă
giúp anh soi rọi một
cách trầm tĩnh nhất
vào cái hố thẳm của
riêng ḿnh, để gọi
tên những cảm xúc
cho Phúc âm buồn,
Tuổi đá buồn, Lời
buồn thánh, Như cánh
vạc bay, Chiều một
ḿnh qua phố… Dao
Ánh c̣n giữ lại
nguyên vẹn bản viết
tay đầu tiên của Mưa
hồng, Tuổi đá buồn
với lời đề tặng “bản
của Ánh đó”. Suốt cả
mùa hè năm 1965,
nhạc sĩ Trịnh Công
Sơn lơ lửng giữa sự
sống và cái chết,
với những cơn hôn mê
trước giấc ngủ của
một kẻ tuyệt vọng
cùng cực. Những ca
khúc phản chiến, kêu
gọi hoà b́nh rúng
động ḷng người đă
ra đời chính trong
thời điểm này, như
Ca dao mẹ, Lại gần
với nhau, Người con
gái Việt Nam da vàng...
Những ca khúc tranh
đấu quyết liệt để
giành lại quyền sống,
để được làm người.
|
|
Trịnh Công Sơn dạy tại B’lao
chỉ ba năm, từ 1964 đến
1967, ba năm đều đặn với hơn
ba trăm bức thư t́nh. Quả
thật anh là người viết thư
t́nh lăng mạn nhất của thời
đại. Bức thư đầu tiên anh
nói lời cảm ơn, và bức thư
chia tay cuối cùng, anh cũng
nói lời cảm ơn. Mỗi lá thư
của anh như một đoản văn đầy
chất thi ca, chứa đựng tâm
trạng lo âu, dằn vặt triền
miên về kiếp người, ḷng tin
vào những điều tốt đẹp đang
dần mất đi trong cơi nhân
gian. Đây thực sự là mảng
văn chương ấn tượng trong
cuộc đời nghệ thuật của
Trịnh Công Sơn, bên cạnh gia
tài đồ sộ về âm nhạc của anh.
Năm 1993, Dao Ánh đă trở lại
Việt Nam, và gặp lại Trịnh
Công Sơn. Xin trả nợ người
đă được anh viết liền một
mạch vào đêm mùng ba tết năm
ấy. Dưới bản nhạc anh viết
tặng Dao Ánh là một tiếng
thở dài đau nhói: “Nỗi buồn
xin lỗi bàn tay/Tấm thân hiu
quạnh ngồi say một ḿnh…”
Dao Ánh đă ly dị chồng ngay
sau cuộc hội ngộ buồn bă này.
|
Thủ bút Trịnh
Công Sơn. |
Những lời cuối cùng
anh viết cho Dao Ánh là những ngày
anh nằm trên giường bệnh. Anh không
thể cầm bút được, nên phải đọc cho
người bạn Sâm Thương viết giùm ḿnh,
và gửi qua email. Vẫn là những lời
an ủi thật dịu dàng: “Ánh cố gắng
t́m được những niềm vui nhỏ nhắn
trong cuộc sống b́nh thường là quư
giá lắm rồi. Chúc Ánh một cái tết
thú vị dù chỉ một ḿnh hay với người
khác…”.
Hơn bốn mươi năm đă qua, bao tao
loạn, thăng trầm, chiến tranh liên
miên, rồi lấy chồng, sang Mỹ... vậy
mà Dao Ánh vẫn cất giữ nguyên vẹn
những bức thư t́nh, những chiếc
phong b́, kể cả từng chiếc lá dă quỳ
anh ép trong thư, cả những giọt nến
anh đốt lên để viết tên chị... Nhưng
có một điều ít ai biết, là lúc đó
Ngô Vũ Dao Ánh, em gái của Ngô Vũ
Bích Diễm (nhân vật của Diễm xưa),
chỉ mới… mười lăm tuổi.
|
|
Không ít người thắc mắc tại sao đến giờ này,
Dao Ánh mới chịu công bố những bức thư t́nh.
Chính chị đă phải trải qua những ngày dài
đắn đo, nên mười năm sau ngày mất của nhạc
sĩ Trịnh Công Sơn, chúng ta mới được chiêm
ngưỡng nó. Trong thư gửi Trịnh Vĩnh Trinh,
em gái Trịnh Công Sơn, Dao Ánh viết: “Hăy
nghĩ về anh Sơn không phải chỉ để dành riêng
cho một con người, một gia đ́nh, một thành
phần cụ thể nào cả… Dù cho ḿnh có yêu
thương anh Sơn thế nào đi nữa th́ anh đă là
một vĩ nhân rồi, và theo hướng nh́n đó anh
đă là của tất cả mọi người. Dao Ánh đă tập
nghĩ cho ḿnh như thế, để có thể giao phó
tập thơ này cho gia đ́nh xuất bản, như một
món quà để lại cho thế hệ đời sau và văn
chương Việt Nam…”.
|
|
|
Bà Dao Ánh chụp chung cùng gia đ́nh nhạc sĩ
trong đêm nhạc Trịnh Công Sơn ở Vũng Tàu năm 2008. Ảnh: Nguyệt
Vy |
Nhà thơ Nguyễn Duy, người được gia đ́nh Trịnh Công Sơn tin cậy giao
phó việc biên tập và xuất bản tác phẩm Thư t́nh gửi một người, thổ
lộ: “Đọc hết ba trăm hai mươi bức thư t́nh, tôi gần như choáng váng.
Cảm ơn những người t́nh như Dao Ánh đă biết ǵn giữ t́nh yêu của anh
Sơn trong bốn mươi sáu năm qua, tức là gần nửa thế kỷ. Dao Ánh vừa
là một t́nh yêu rất cụ thể, đồng thời là một t́nh yêu biểu tượng.
Một t́nh yêu cụ thể đă chấm dứt, nhưng biểu tượng t́nh yêu th́ bất
tử với thời gian…”.
B’lao, Ngày 25/Mars/1967
Bây giờ đă quá khuya, chương tŕnh chuyên đề về t́nh yêu c̣n
để lại một vị đắng rất mỏng. Mọi người cũng đă ngủ từ lâu và
anh cũng phải quyết định một lần cho Ánh lẫn cho anh. Một
quyết định thật khó khăn và chẳng ai trong cuộc dám dứt
khoát với chính ḿnh. Quyết định nào cũng có sự khổ sở của
nó. Anh cam đành là kẻ bội bạc để mở ra cho Ánh sự ngạt thở
bấy lâu trong đó người này hay kẻ kia đă cố gắng đóng cho
trọn vai tṛ của ḿnh. Cho đến phút này anh vẫn cảm thấy chỉ
riêng ḿnh anh đă sống thật hồn nhiên trong t́nh yêu đă qua.
“Chúng ḿnh chấm dứt t́nh yêu đó ở đây”
Hăy xem mọi lầm lỗi đều ở anh cả và sau quyết định này là
một lối ngỏ thênh thang trên đó Ánh hăy đi vào những phiêu
lưu mới đừng ăn năn, đừng băn khoăn ǵ cả. Tất cả đă rơ như
một khoảng trắng. Cũng đành vậy thôi.
|
Bà Ngô Vũ Dao Ánh lần trở lại
mười năm sau. Ảnh: Nguyệt Vy
|
Anh đă nh́n t́nh yêu ở một độ cao nhất của thuỷ triều. Quyết
định như không thuộc về anh. Anh xin cảm ơn bốn năm ṛng ră
nâng niu t́nh yêu đó. Cũng xin cảm ơn những buổi đợi chờ
thật dịu dàng không bao giờ c̣n có được. Để vĩnh biệt nhau
trong t́nh yêu đó anh chỉ muốn khuyên Ánh, trong tương lai
hăy tự tin hơn và bớt suy tính.
Anh đă bất lực không cứu văn ǵ được cho t́nh yêu của ḿnh.
Thêm một lần đánh mất và thất lạc những vàng son.
Đă viết quá dài ngoài ư muốn nhưng nói một lần mà cho tất cả
về sau.
Cầu mong thật nhiều b́nh an cho Ánh và đời đời hạnh phúc
trong những dự tính mới ở tương lai.
Thân yêu
Trịnh Công Sơn |
|
|
|
|