|
Nghệ sĩ Kiều Chinh – niềm tự hào
về bà mẹ Việt nam
23-05-2011
07:30
Kiều Chinh sinh ngày
3/9/1937, tuổi Đinh
Sửu, tại Hà Nội. Là
con gái út của ông
Nguyễn Cửu, một viên
chức tài chính cao
cấp trong chính phủ
Bảo hộ Pháp, và bà
Nguyễn thị An.
Năm 6
tuổi, chiến tranh đă cướp
mất người mẹ và người em
chưa chào đời cuả bà. Sau đó,
bà sống được ít năm hạnh
phúc với cha, với chị và
người anh trong khung cảnh
nhung lụa của giới thượng
lưu Hà Nội lúc bấy giờ.
Kiều Chinh bị ảnh
hưởng người cha về học thức, về nhân
cách, về sự yêu thương con cái và
gia đ́nh đến hy sinh hạnh phúc riêng
tư của ḿnh, quư mến bạn bè và nhất
là ḷng say mê điện ảnh không có ǵ
thay thế được. Cha bà, ông Nguyễn
Cửu, người con trai duy nhất của
điền chủ họ Nguyễn, chủ nhân khách
sạn Đồng Xuân, Hà Nội.
Ông Cửu theo Tây học
nhưng mang lư tưởng quốc gia và có tâm hồn
nghệ sĩ. Trong pḥng khách văn chương của
gia đ́nh họ Nguyễn thường lui tới những nhân
vật thời danh của Hà Nội như ông Dương Đồ Cổ
Hàng Trống, ông An hàng Đào, ông Phúc chủ
nhân đồn điền Cam Bố Ha, ông Hùng tay đua xe
hơi hạng nhất đường Hà Nội – Hải Pḥng, cùng
những nhà văn, nhà thơ tên tuổi như Ngọc
Giao, Vũ Hoàng Chương, Lê văn Trương, Đinh
Hùng…
Là con út mồ côi mẹ từ nhỏ, Kiều
Chinh được bố thương đi đâu cũng mang theo, không
cuộc họp mặt nào của bố mà thiếu vắng. V́ thế, bà đă
thấm nhuần tư tưởng của Bố và những bằng hữu của ông.
Ngay từ thời thơ ấu, Bố c̣n luôn đưa cô ‘công chúa
của bố’ đi xem xi nê tại rạp Majestic hay rạp
Philhamonique. Khi ngồi bên bố, không những xem phim
lại c̣n được bố giảng giải cho từ truyện phim cho
tới các tài tử. Phim ảnh do đó, đă ăn sâu vào tim óc
bà từ thuở thơ ấu. Kiều Chinh từng tâm sự : ‘Người
đàn ông quan trọng nhất trong đời của tôi là bố tôi…’
Năm 1954, cuộc chiến tranh chống Pháp kết
thúc bằng hiệp định Genève, chia cắt hai miền Nam Bắc và
cũng cắt đứt cuộc đời ấu thơ tươi đẹp, hạnh phúc nhưng ngắn
ngủi của bà. Người chị của Kiều Chinh lập gia đ́nh và theo
chồng sang Pháp. Đêm trước ngày cả gia đ́nh di cư vào Nam,
người anh theo tiếng gọi thanh niên bỏ nhà tham gia kháng
chiến. Sau hai ngày chờ đợi tại phi trường Bạch Mai, phút
chót người cha đẩy cô con lên máy bay nói “Con vào Nam trước,
Bố ở lại t́m anh rồi sẽ vào sau.”
Đây là lần sau cùng Kiều Chinh trông thấy
Bố.
Năm ấy bà mới 17 tuổi, một thân, một ḿnh nơi
xứ lạ, trông ngóng ngày gặp Bố, nhưng ngày ấy không bao giờ tới
nữa. Kiều Chinh đă khóc hết nước mắt, khi thời hạn 300 ngày tiếp
thu miền Bắc chấm dứt, làm tan vỡ ước mơ cha con xum họp. Chiến
tranh đă cướp mất tất cả những người thân yêu của bà.
Tại miền Nam Việt Nam, Kiều Chinh được
gia đ́nh một người bạn của Bố là ông bà Nguyễn Đại Độ giúp
đỡ và sau này chị trở thành con dâu của gia đ́nh. Kiều Chinh
kết hôn với thứ nam của cụ Độ là anh Nguyễn Năng Tế, một sĩ
quan nhẩy dù VNCH. Lúc đó, bà mới 18 tuổi. Cuộc hôn nhân
mang lại ba người con, một gái hai trai.
Năm 1957, hai năm sau ngày di cư,
Kiều Chinh được mời đóng vai ni cô trong cuốn phim đầu
tiên ‘Hồi chuông Thiên Mụ’ và nhiều phim sau đó. Dù là
một diễn viên, khi ra ngoài được gọi là ‘minh tinh màn
bạc’ nhưng sau cánh cổng của gia đ́nh, bà vẫn chu toàn
mọi bổn phận làm dâu, làm vợ và làm mẹ trong một gia
đ́nh nền nếp kiểu Bắc.
Chuyến bay ṿng quanh thế
giới
Trung tuần tháng 4 năm 1975,
chưa đủ một tuần sau khi trở về VN sau khi hoàn
tất phim ‘Full House’ tại Singapore, Kiều Chinh
lại phải đáp chuyến máy bay thương mại cuối cùng
rời khỏi VN. Niềm hy vọng được gặp ngựi cha yêu
dấu sau 22 năm xa cách đă bị dập tắt v́ ‘nước
mắt chảy xuôi’, bà phải t́m cách sang Canada,
nơi cả ba người con của bà đang du học. Tới
Singapore, bà bị bắt vào nhà giam v́ thông hành
ngoại giao mà bà được chính phủ VNCH trao cho
sau khi được tặng tước hiệu ‘Sứ giả của Nghệ
Thuật và Thiện Chí của VN’, với phim ‘Devil
Within’ tại Ấn độ năm 1971, không c̣n giá trị.
May sao lúc đó tạp chí Female tại Singapore có
đăng bài về phim ‘Full House’ và h́nh bà tại
trang b́a. Tờ báo đă giúp bà ra khỏi nhà giam và
được lệnh rời Singapore trong ṿng 48 tiếng đồng
hồ.
Sau khi Sài G̣n không c̣n
tên gọi, nhiều người đă trải qua một hành
tŕnh đi t́m tự do khó quên. Hành tŕnh t́m
tự do của Kiều Chinh cũng thật đặc biệt.
Chiều ngày 25/4/1975, bà bay chuyến bay ṿng
quanh thế giới trong lúc Sàig̣n hấp hối, và
bà không được phép nhập cảnh bất cứ một quốc
gia nào v́, Nam VN đối với quốc tế lúc bấy
giờ là đang trong t́nh trạng vô chính phủ.
Chờ cho tới khi miền Nam mất, lúc ấy bà mới
có quyền xin tị nạn.
Sau 100 giờ bay, với
những giờ phút đau khổ, lo sợ, nôn nóng
đến tột cùng của cảnh ‘nước mất, nhà
tan’, với bộ quần áo, và chiếc sắc tay
duy nhất trên người, Kiều Chinh đă đáp
xuống không biết bao nhiêu là phi trường
trên quả địa cầu. Đúng 6 giờ chiều ngày
30/4/1975, khi chuyến bay của bà đáp
xuống Torronto, Canada. Kiều Chinh mừng
tủi ôm được ba người con trong tay, nước
mắt trào ra khi nghe tin tên Saigon đă
không c̣n.
Khi thành người
tị nạn tại Canada, công việc đầu
tiên Kiều Chinh là quét dọn, hốt
phân gà, với số lương tối thiểu. Anh
Tế lúc này cũng đă tới đảo Guam rồi
sau đó sang Canada đoàn tụ với gia
đ́nh. Hiểu rằng đây không phải là
đời sống của ḿnh và tương lai các
con, Kiều Chinh quyết định t́m mọi
cách vào Mỹ. Tháng 7 năm 1975, nhờ
sự bảo lănh của người bạn cũ là tài
tử Tippi Hedren, Kiều Chinh và gia
đ́nh sang định cư tại California.
Lời
nguyện cầu đoàn tụ
Khi Kiều
Chinh bắt đầu t́m được một
chỗ đứng tương đối th́ được
tin bố mất sau những ngày
lao tù. Ông đă chết trong cô
đơn và thiếu thốn. Niềm hy
vọng được gặp bố băng xương
bằng thịt cũng tiêu tan.
Cuộc hôn nhân kéo dài 25
năm, đă chính thức chấm dứt
(Nguyễn Năng Tế). Và khi hỏi
về người chồng cũ bây giờ đă
có gia đinh mới, bà luôn nhẹ
nhàng nói : ‘Anh Tế, đúng
như cái tên mà các cụ đă
đặt, anh ấy là một người rất
tử tế. Chỉ tiếc duyên phận
của ḿnh chỉ có vậy. Bây giờ
ḿnh vẫn coi anh ấy như
người anh, người bạn, thường
gặp nhau trong những sinh
hoạt chung của gia đ́nh.”
Trong
chuyến trở về VN lần đầu
tiên năm 1995, sau 20
năm xa Sài g̣n và 41 năm
xa Hà Nội trong chuyến
công tác cho Viêt Nam
Children’s Fund, tổ chức
xây trường cho trẻ em VN,
Kiều Chinh đă ôm lấy mộ
của bố, nỗi đớn đau cuả
41 năm xa cách, nhớ
thương bật thành tiếng
khóc : ‘Bố ơi, con đă về
! Bà đă khóc lặng người
trước mộ phần của bố.
Nỗi đau khi nghĩ về
những đày ải bố phải
gánh chịu trong
những ngày tù đày và
những khốn khổ thiếu
thốn cả miếng ăn,
mọi người đều xa
lánh khiến bố đă
chết trong cô đơn và
đói lạnh đă cắt từng
tế bào của người
nghệ sĩ VN tị nạn.
Và trong những giờ vinh quang nhất của sự nghiệp, buổi lễ nhận giải Emy Arward cho phim tài liệu “Kieu Chinh, A Journey Home” của nhà sản xuất Patrick Perez; phim nói về chuyến thăm quê hương của Kiều Chinh. Bà đă tuyên bố trước hàng ngàn khán giả tại chỗ và hàng trăm triệu khán giả trên toàn thế giới qua những cuộc trực tiếp truyền h́nh : “Xin nguyện cầu cho sự đoàn tụ đưọc đến với tất cả các gia đ́nh bị chia ĺa v́ chiến tranh trên toàn thế giới”
Sống như năm đời
sống
Đă có rất
nhiều nhà
văn, nhà
báo, nhà làm
phim nổi
tiếng Việt
Nam cũng như
ngoại quốc
viết và nhận
định về cuộc
đời, và con
người của
Kiều Chinh.
Mỗi người
nh́n một
cách khác
nhau nhưng,
người viết
thích nhất
là nhận xét
của hai nhân
vật, đó là
nhà văn nữ
Alison
Leslie Gold,
và nữ tài tử
nổi tiếng
Tippi
Hedren.
Bà
Alison
Leslie
Gold,
người
viết
cuốn
‘Nhật kư
của Ann
Frank’,
một
trong
những
‘best
seller’
đă được
dịch ra
16 thứ
tiếng và
được làm
thành
phim
đoạt
giải Emy
Award
năm
1994,
phim
‘The
Attic’,
Bà Gold
đă viết
về Kiều
Chinh
như sau
: ‘Kiều
Chinh là
một phụ
nữ phi
thường.
Bà đă
sống như
năm đời
sống.
Kiều
Chinh đă
sống như
một nhân
chứng
chua cay
và từng
trải qua
cơn lốc
thời
cuộc
mang
nhiều
tính
tranh
căi nhất
cuả thời
đại
chúng ta.
Tôi xin
ngả mũ
chào
Kiều
Chinh,
một phụ
nữ có
sắc đẹp
cao quư
của viện
bảo tàng,
một nghệ
sĩ với
tài năng
hiếm có,
và với
tôi,
Kiều
Chinh là
người
bạn
trung
thực và
cao quư.’
Nhận
xét
về
con
người
của
Kiều
Chinh,
Tippi
Hedren,
một
trong
những
tài
tử
hàng
đầu
của
Hollywood,
người
đă
bảo
trợ
Kiều
Chinh
vào
Mỹ,
đă
nhận
xét
như
sau
:
‘Kiều
Chinh
thực
sự
là
một
trong
những
phụ
nữ
can
đảm
nhất,
mạnh
mẽ
nhất,
và
dịu
dàng
nhất
mà
tôi
được
quen
biết
trong
suốt
cuộc
đời
của
tôi’
.
Tài tử Kiều Chinh và diễn viên Đỗ Hải Yến
Cuộc đời của Kiều Chinh là một định mệnh khắc nghiệt, một thân phận nổi trôi với vận nước thăng trầm. Có thể nói, đời bà hạnh phúc, đắng cay, thành công, thất bại đă đến mức tận cùng của nó. Nhưng bà đă vượt lên tất cả bằng nghị lực, sự quả cảm, ḷng vị tha, một nhân cách đặc biệt, và bằng một sức làm việc kiên tŕ, bền bỉ hiếm có.
Sống giữa ánh sáng chói loà của kinh đô điện ảnh, thế giới của bà là thế giới của vật chất xa hoa với phấn son, áo quần, trang sức, xe cộ… nhất nhất phải là đệ nhất, nhưng bà sống rất nội tâm. Ngoài những giờ đi đóng phim và học hỏi, trau dồi nghề nghiệp, đă dành th́ giờ và những ǵ bà có để yêu thương gia đ́nh, yêu quư bạn bè, dành một phần đời không nhỏ cho các hoạt động xă hội từ những ngày c̣n ở VN với các thương bệnh binh và cô nhi quả phụ. Đến việc chia xẻ với người VN tị nan trong những ngày tháng bơ vơ tại xứ lạ, quê người. Và cho tới nay, hội VCF do bà là Chủ tịch sáng lập đă xây cất xong 42 trường tiểu học cho nhiều chục ngàn trẻ em Việt Nam tại các vùng quê từng bị tàn phá bởi chiến tranh.
Bí quyết nào giúp bà bảo đảm được những giá trị tinh thần kể trên nhưng vẫn tạo cho ḿnh một bề ngoài với vẻ đẹp, với phong thái hàng đầu tại Hollywood ? Chính là Kiều Chinh đă không chạy đua với hào nhoáng, xa xỉ, và bà đă chọn cái đẹp cuả sự đơn gỉản nhưng thanh nhă và trang trọng, một sự giản đơn có chọn lọc nên không tầm thường. Bà là biểu trưng cho cái đẹp tự nhiên, kín đáo cổ điển luôn vững bền và đứng trên những cái đẹp rực rỡ, chói chang mau tàn, mau chán.
Và Kiều Chinh cũng chỉ là một trong hàng triệu người trải qua hai lần phải dời bỏ quê hương. Qua câu chuyện của bà, tôi không cố ư đề cao bà v́ bà là một nghệ sĩ nổi tiếng. Tôi kính trọng bà cả v́ t́nh mẫu tử. Chỉ có t́nh mẫu tử mới khiến cho bà cương quyết ra đi t́m lại các con, t́nh mẫu tử đă khiến bà mạnh mẽ hơn, can đảm hơn khi phải đối đầu với mọi thử thách.
Chúng ta luôn có những Bà Mẹ Việt Nam như thế!
Triều Giang
__._,_.___
|
