TAM
THẬP LỤC KẾ
1.
Dương đông kích tây
(Đánh lạc hướng đối phương) Kế "Dương đông kích tây" là reo
ḥ giả vờ như thật sự đánh vào phía đông, nhưng chủ yếu lại
đánh vào phía tây. Trong tất cả mọi vấn đề của xă hội, từ
chiến trường, thương trường, chính trường cho đến t́nh
trường; nếu muốn điều này nhưng lại giả làm điều kia, nói
điều này mà làm điều nọ, ấy là "Dương đông kích tây" vậy. Kế
này mờ ảo vô song. Nó rất khó biết, khó đoán, bị đánh bất
ngờ. Kế này nhằm chuyển mục tiêu để lừa dối đối phương,
khiến cho địch sơ ư, lừa lúc bất ư tấn công kẻ không chuẩn
bị. Có nhiều cách thức để thực hiện kế này, như: - Tạo tin
đồn. - Làm rối tai rối mắt địch. - Buộc đối phương lo nhiều
mặt. - Mê hoặc ư chí của địch. - Nghi binh. - Làm phân tán
lực lượng đối phương. - Làm yếu lực lượng đối phương, lực
lượng pḥng vệ địch. Nguyên tắc của " Dương đông kích tây"
là bí mật và chủ động. Bị động coi như phải chịu sự khống
chế của địch. Điều kỵ khi dùng kế " Dương đông kích tây" là
để lộ cơ. Lộ cơ là mất hết khả năng pḥng bị, chuẩn bị. Dù
là trên chiến trường, thương trường hay chính trường cũng
đều phải giữ bí mật và nắm được thế chủ động.
2. Điệu
hổ ly sơn
(Dụ hổ ra khỏi rừng) Kế "Điệu hổ ly sơn" là nhử, dụ hay
khuấy động làm cho con hổ ra khỏi rừng. Kế "Điệu hổ ly sơn"
có hai lối: Một là nhử hổ ra khỏi rừng để dễ dàng giết hổ.
Hai là đuổi hổ đi để dễ bắt giết những loại hồ ly vẫn dựa
oai hổ mà hoành hành.
3. Nhất
tiễn hạ song điêu
(Một mũi tên hạ hai con chim) Kế "Nhất tiễn song điêu" là
dùng một mũi tên bắn chết hai con chim. Ư của mưu kế này là
dùng sức lực tối thiểu để đạt đến hiệu quả tối đa.
4. Minh
tri cố muội
(Biết rơ mà làm như không biết) Kế "Minh tri cố muội" là
biết thật rơ chuyện đấy, nhưng làm ra vẻ không biết ǵ. Với
người xưa, đây là một triết lư xử thế rất cao, mục đích lại
ẩn trốn tất cả những tiếng thị phi nghi hoặc, nhưng theo
nghĩa mưu kế, nó là một thái độ thâm sâu. Cái đức của người
quân tử không thể không cho thiên hạ biết, nhưng cái mưu kế
của trượng phu không thể không giấu thiên hạ. Tóm lại, biết
rất nhiều mà tỏ ra không biết một là kế "Minh tri cố muội"
vậỵ.
5. Du
long chuyển phượng
(Biến rồng thành phượng) Kế "Du long chuyển phượng" là biến
cái này thành cái kia, bên trong là h́nh rồng đó, nhưng làm
cho nó trở thành phượng. Cái kế này rất phổ biến, trong dân
gian ta gọi là "Treo đầu dê, bán thịt chó".
6. Mỹ nhân kế
(Kế dùng
gái đẹp) "Mỹ nhân kế" là dùng gái đẹp để làm xoay chuyển,
thay đổi t́nh thế mà những cái khác không thể thực hiện được.
Giai nhân từ ngàn xưa đến nay bao giờ cũng là đề tài chính.
Tuy là phái yếu, không thể vác gươm đao mà đánh giặc, nhưng
các nàng có thể thắng được bằng đôi mắt biếc và nụ cười xinh
đẹp. Có những bức thành kiên cố cả mười vạn quân không hạ
nổi, nhưng nó có thể bị sụp đổ bởi ánh mắt mỹ nhân. Sức mạnh
của mỹ nhân đặc biệt là có ảnh hưởng đối với người anh hùng,
người có quyền thế.
7. Sấn
hỏa đả kiếp
(Theo lửa mà hành động) Kế "Sấn hỏa đả kiếp" là lợi dụng lúc
loạn để thao túng, lúc t́nh h́nh rối ren mà sắp xếp theo ư
muốn. Có hai loại "Sấn hỏa đả kiếp": Một là theo lửa để mà
đánh cướp. Hai là chính ta phóng hỏa mà đánh cướp. Theo lửa
tức là thừa lúc người ở trong cơn nguy biến mà ta quấy hỗn
loạn thêm. Phóng hỏa tức là chính ta gây ra sự hỗn loạn mà
thực hiện theo ư muốn của ta. Theo lửa hay phóng hỏa cùng đi
chung vào một mục đích là đánh địch và đoạt của địch để tạo
cơ hội cho ta. Theo lửa th́ dựa vào thời cơ sẵn có. Phóng
hỏa th́ tự ta tạo ra thời cơ. Không thể phê phán theo lửa
hay phóng hỏa, cái nào hay, cái nào dở, cái nào tốt, cái nào
xấu, v́ cả hai giống như một sự biến ảo giữa không khí và
nước. Trong sử sách, người ta thấy tay phóng hỏa giỏi là
Trương Nghi. Một ḿnh Trương Nghi đă phá tan thế hợp tung
bằng cách dối Tề, lừa Triệu, dọa Ngụy, thuyết Yên, bịp Sở.
Trương Nghi thật là con người có cái lưỡi bằng lửa thiêu đốt
cả sáu nước, dựng thành cơ nghiệp thống nhất cho nhà Tần.
Khổng Minh tuy là một nhà chính trị lỗi lạc tài t́nh, nhưng
cái thế của ông ngay từ đầu chỉ là cái thế phải theo lửa để
gây vốn: Lưu Bị bị Tào Tháo đánh chạy đến cùng đường, Khổng
Minh đành tính kế nương nhờ Tôn Quyền rồi ăn theo cuộc chiến
tranh Nam - Bắc, ăn theo trận Xích Bích để cướp Kinh Châu. "Sấn
hỏa đả kiếp" đ̣i hỏi một khả năng hành động mau lẹ như con ó
bắt mồi.
8. Vô
trung sinh hữu
(Không có mà làm
thành có) Kế "Vô trung sinh hữu" là từ không mà tạo thành có.
Thiên hạ không loạn, trật tự không rối th́ làm ǵ có anh hào
xuất lộ! Bởi lẽ đó, những anh hào thường được gọi là kẻ "chọc
trời khuấy nước". Mục đích của khuấy nước là làm rối beng sự
việc lên để dễ bề thao túng. Thủ đoạn của khuấy nước là gây
tiếng tăm, tung tiếng đồn, gây xáo trộn rồi dựa vào đó mà
thủ lợi. Kế "Vô trung sinh hữu" h́nh dung là tu hú đẻ nhờ,
tổ th́ chim khác làm, nhưng con tu hú cứ đến đặt trứng của
nó vào đó, rồi lại nhờ loài chim khác ấp trứng luôn, khi
trứng nở thành chim, tu hú con bay về với bầy tu hú.
9. Tiên phát chế nhân
(Ra tay trước để chế phục đối phương) "Tiên phát chế nhân"
là ra tay trước để dành chiếm ưu thế, để đoạt lợi, để bắt
lấy sự chiến thắng. Kế "Tiên phát chế nhân" là không nói quá
xa, viễn vông, mà phải nh́n vào thực tế gần nhất. Các vụ xảy
ra trong lịch sử như: Lư Thế Dân tại Huyền Vũ Môn, Vơ Tắc
Thiên phế lập Lư Lăng Vương, Ung Chính cướp Bảo Ṭa, Từ Hi
độc sát Quang Tự, Gia Cát Lượng lấy đất Quang Trung... Tất
cả đều là áp dụng thủ đoạn "chớp nhoáng" không cho địch kịp
trở tay, không cho dư luận phản ứng kịp. Vẫn có câu "Tiên hạ
thủ vi cường" là vậỵ.
10. Đả
thảo kinh xà
(Đập cỏ làm cho rắn sợ) Kế "Đả thảo kinh xà" là đập vào cỏ,
làm động cho rắn sợ.
11. Tá
đao sát nhân
(Mượn đao để giết người) Kế "Tá đao sát nhân" là mượn dao để
giết người, mượn tay người khác để giết kẻ thù của ḿnh.
Ngạn ngữ Trung Quốc có câu: “Sát nhân bất kiến huyết, kiến
huyết phi anh hùng”. (Giết người không thấy máu, thấy máu
không anh hùng). Trên đời dĩ nhiên chưa có kẻ nào chỉ giết
người mà thành anh hùng, nhưng cũng hiếm có tay anh hùng nào
không giết người. Điểm khác nhau không ở có hay không, mà ở
chỗ thông minh hay ngu xuẩn. Tào Tháo mượn Lưu Biểu giết Nễ
Hành, mượn ḷng quân giết Dương Tu rồi lại được làm cái việc
mèo già khóc chuột, thật đáng kể là một tay thông minh, gian
hùng.
12. Di
thể giá họa
(Dùng vật ǵ để vu khống người ta) Kế "Di thể giá họa" là
đem xác chết hay đồ vật ǵ bỏ vào nhà người khác để giá họa.
Kế này thường được dùng bởi khối óc quỷ quyệt thông minh, tự
ḿnh không ra mặt mà làm cho đối phương bị hại. Như vậy gọi
là "giết người không thấy máu".
13.
Khích tướng kế
(Kế chọc giận tướng giặc) "Khích tướng kế" là kế chọc
giận tướng giặc, làm tướng giặc nổi giận. Nổi giận sẽ mất
sáng suốt, thiếu suy nghĩ, không tự chủ được con người ḿnh.
Mạnh Tử nói: "Nhất nộ nhi an thiên hạ". Trong đời có nhiều
sự việc được thành tựu bằng một cơn giận và cũng có nhiều
việc thất bại bởi một cơn giận. Bởi vậy cái kế khích tướng
cũng là một trong những diệu kế, nếu đạt ra th́ kiến thiên
hạ, cùng th́ mang họa vào thân. Khích tướng c̣n là khơi dậy
cái hùng khí của người khác để người ấy làm việc cho ta. Đối
tượng tốt nhất của kế khích tướng là những người có tính
t́nh bạo tháo hay sẵn sàng phẫn nộ. Tuân Tử bảo rằng: “Lời
nói khéo êm như lụa, lời nói ác nhọn như giáo mác”. Thuyết
là tiến dẫn lời nói, cái nghĩa căn bản của thuyết làm cho
người ta nghe theo. Hiệu quả của thuyết rất lớn. Bởi thế mới
có câu: "Thiên hạ tĩnh, nhất ngôn sử chi động. Thiên hạ động,
nhất ngôn sử chi tĩnh". (Thiên hạ đang yên lặng, một lời nói
làm náo loạn. Thiên hạ đang náo loạn, một lời nói làm lắng
dịu). Căn bản mưu thuật của thuyết, theo Tuân Tử có bốn điều:
Cơ, dũng, trí, biến. - Cơ: Là xem thời độ thế, nhân lợi
thuận tiện. - Dũng: Là quyết đoán nói những điều không ai
dám nói. - Trí: Là biết rơ sự t́nh, tâm lư, giải quyết được
thắc mắc, chế phục được người. - Biến: Là biến hóa, trong
các trường hợp bất trắc. Mục đích của thuyết có năm điều: -
Làm cho người hiểu rơ. - Làm cho người tin tưởng. - Làm cho
người đồng t́nh. - Làm cho người phục. - Làm cho người theo.
Đạt được năm mục đích trên th́ kể như nắm chắc phần thắng
trong tay.
14. Man
thiên quá hải
(Lợi dụng sương mù để lẩn trốn) Kế "Man thiên quá hải"
là lợi dụng lúc trời sương mù mà lẩn trốn, vượt qua hay hành
động ngay trong lúc sương mù. Man thiên, trời u ám không
phải hoàn cảnh hoàn toàn bất lợi như một quẻ trong Dịch lư
đă nói. Man thiên, không thể ngồi đợi nó tới như sương mù do
thời tiết thiên nhiên, mà phải tạo ra nó. Kế "Man thiên" đem
áp dụng thực hiện được cả hai mặt: tiêu cực lẫn tích cực.
Tích cực là đem ánh sáng đến cho một t́nh thế mờ mịt. Tiêu
cực là lẩn tránh một tai họa, là lợi dụng cơ hội sơ hở của
địch để thoát bí. Ở trận Xích Bích, Khổng Minh đă giải quyết
vấn đề thiếu tên bắn cho các cung thủ bằng cách lấy mười
chiếc thuyền lớn chất đầy rơm, đợi lúc trời sương mù, âm
thầm đến trại Tào Tháo nổi trống la hét làm như tấn công.
Tào sợ ngụy kế, không dám xông ra, chỉ bắn tên như mưa vào
các thuyền rơm. Bằng một đêm đánh trống reo ḥ, không chết
một người, Khổng Minh đă lấy được của Tào Tháo cả trăm ngàn
mũi tên.
15. Ám
độ trần sương
(Đi con đường mà không ai nghĩ đến) Kế "Ám độ trần
sương" là bí mật đưa quân qua con đường mà không ai nghĩ
rằng ta sẽ đi qua. Kế này áp dụng giữa lúc hai bên đang đấu
tranh, chiến đấu với nhau. Mỗi bên đều ra sức giấu mục tiêu
thật của ḿnh rồi đưa ra mục tiêu giả mà lừa đối phương. Đây
là công việc rất phức tạp, có một quá tŕnh khúc triết. Như
"Tôn Tử Binh Pháp" viết: “Việc binh là trá ngụy, có thể mà
làm ra vẻ không có thể, dùng đấy mà tỏ ra không dùng, gần
giả làm như xa, xa giả làm như gần. Lấy lợi mà dụ, gây rối
mà đuổi, thấy khỏe th́ tránh. Đầu tiên là làm mọi cách giảm
nhược lực đối phương, sau rồi mới tiến hành dự định. Muốn
dụng kế này phải là người có tầm nh́n xa hiểu rộng và một
khối óc tuyệt vời.
16. Phản
khách vi chủ
(Đổi vị khách thành vị chủ) Kế "Phản khách vi chủ" là đổi
địa vị khách thành địa vị chủ. "Phản khách vi chủ" là trong
đấu tranh đang ở vào thế bị động nên phải t́m kế hoạch đến
chủ động, khách vốn là địa vị bị chi phối, mọi việc đều do
chủ đặt định sắp xếp. "Phản khách vi chủ" là nguyên tắc
thường dùng trong đấu tranh. Có chủ động mới khống chế được
cục diện. Không có chủ động, không thể thắng lợi.
17. Kim
thiền thoát xác
(Ve sầu vàng lột xác) "Kim thiền thoát xác” là con ve sầu
vàng lột xác. Kế này dùng cho lúc nguy cấp, tính chuyện ngụy
trang một h́nh tượng để lừa dối, che mắt đối phương, đặng
đào tẩu chờ một cơ hội khác. Kế "Kim thiền thoát xác" có một
phạm vi rất rộng răi và phổ biến, bất cứ ai ở hoàn cảnh nào
cũng có thể sử dụng được.
18.
Không thành kế
(Kế bỏ trống cửa thành) "Không thành kế" là kế bỏ thành
trống, thành bỏ ngỏ. Kế này có hai loại: - Một là lúc t́nh
thế cực khẩn cấp, nguy hiểm như treo trên sợi tóc, buộc phải
dùng nghi binh để lừa dối đối phương mà dựa vào đó để trốn
thoát. - Hai là rút lui với đầy đủ kế hoạch dụ cho địch quân
xâm nhập rồi mới bao vây tiêu diệt. "Không thành kế" thực ra
là một cách tạo nghi âm cho đối phương, mục đích là không
cho đối phương sớm có một quyết định.
19. Cầm
tặc cầm vương
(Dẹp giặc phải bắt tướng giặc) "Cầm tặc cầm vương" là dẹp
giặc phải bắt chúa giặc. Phương pháp bắt chúa giặc thật
thiên biến vạn hóa, không cứ bằng sức mạnh hay bằng trí khôn.
Các kế khác như "Điệu hổ ly sơn", "Mỹ nhân kế" hay "Man
thiên quá hải" đều có thể dùng cho kế "Cầm tặc cầm vương".
Để đối phó với một nhân vật anh hùng, th́ dù một quả đạn mà
giết hay dùng mỹ nhân kế mà nhử th́ cũng như nhau. Nhưng đa
số âm mưu cầm vương được hiệu quả bằng kích thích anh hùng
và mỹ nhân kế. "Tự cổ anh hùng đa hiếu sắc" là vậy. Việt
Vương thua trận rồi, mà chỉ dùng một nàng Tây Thi đă đủ giam
cầm Phù Sai. Lư Viên muốn đoạt quyền của Xuân Thân Quân, nên
đă cho cô em là Lư Yên sang làm t́ thiếp. Đó là những cách
gián tiếp để cầm vương.
20. Ban
trư ngật hổ
(Giả làm con heo để ăn thịt con hổ) Kế "Ban chư ngật hổ" là
giả làm con heo để ăn thịt con hổ. Lăo Tử nói: “Người cực
khôn khéo mà làm ra vụng về”, cũng như câu "đại trí nhược
ngu". Người đi săn thường học tiếng heo kêu rồi tự giả làm
heo để nhử con hổ. Đối với kẻ thù, ta hăy giả ngu như một
con heo, trên bề mặt cái ǵ cũng thuận chịu, lúc nào cũng
cười, lúc nào cũng cung kính để cho địch mất hết nghi âm.
Chờ thời cơ chín, t́m thấy chỗ nhược của kẻ thù mà đập đ̣n
sấm sét. - Dùng việc không ǵ quan trọng bằng bí mật. - Hành
động không ǵ quan trọng bằng thừa lúc bất ư. - Ḍ xét không
ǵ quan trọng bằng làm cho địch không hay biết. - Bên ngoài
ra vẻ loạn mà bên trong rất có cơ ngũ. - Tỏ ra đói mệt nhưng
thật là no khỏe. - Làm ra ngu xuẩn nhưng rất tinh tường.
Những câu trên đây chính là căn bản lư luận của kế "Ban chư
ngật hổ" vậy.
21. Quá
kiều trừu bản
(Qua cầu rồi phá cầu) "Quá kiều trừu bản" là qua cầu
rồi th́ phá cầu, ư nói một người sau khi đă thành công, muốn
hưởng thụ một ḿnh nên giết hại hoặc xa lánh những người bạn
đă đồng lao cộng khổ với ḿnh. Kế "Quá kiều trừu bản" thường
trái ngược với kế "Ban chư ngật hổ". Qua cầu cất nhịp là lúc
đắc thời đắc thế đem thuộc hạ ra mà khai đạo. C̣n giả tiếng
heo là kế áp dụng giữa lúc ở vào thế kẹt. Đứng trên lập
trường đạo lư th́ cất nhịp cầu là một hành động vong ân bội
nghĩa. Lưu Bang nổi danh là người qua cầu cất nhịp lớn nhất
trong lịch sử. Lúc Lưu Bang hàn vi c̣n đi ăn cắp gà, thôi
th́ Bang nói đủ các điều ngon ngọt dễ nghe để tựu chúng lập
đảng. Đến khi nên cơ nghiệp rồi, lo việc củng cố quyền thế,
Lưu Bang chẳng ngại ǵ hết, đổi lại thái độ, nghi ghét triều
thần. Người thứ nhất mà Lưu Bang lôi chém là Hàn Tín, rồi
đến Bành Việt, Anh Bố, bỏ tù Tiêu Hà, Trần Hi, Phàn Khoái.
Trương Lương thấy họa chẳng chóng th́ chày cũng đến với ḿnh,
nên bỏ trốn lên rừng học đạo tu tiên.
22. Liên
hoàn kế
(Kế móc nối nhau) "Liên hoàn kế" là nối liền với nhau thành
một dây xích. "Liên hoàn kế" c̣n là vận dụng một quyền thuật
để tạo phản ứng dây chuyền cho đối phương hoặc gây thành
phản ứng nhiều mặt. Mỹ nhân kế là vũ khí phổ biến nhất cần
thiết cho việc dùng "Liên hoàn kế". V́ người đẹp ví như nước,
anh hùng ví như bùn, nước làm cho bùn nhăo ra. Từ ngàn xưa,
đa số anh hùng đă v́ thương hoa tiếc ngọc nên bỏ lăng nhiệm
vụ. Tuy vậy, vẫn phải phân biệt "Mỹ nhân kế" với "Liên hoàn
kế". Liên hoàn kế là một h́nh ảnh của thực tiễn, bất cứ việc
ǵ xảy ra cũng gây thành phản ứng dây chuyền. Việc xảy ra
hôm nay cũng không tự dưng mọc ra, nó phải là kết quả dây
chuyền từ những sự việc trước.
23. Dĩ
dật đăi lao
(Lấy khỏe để đối phó với mệt) Kế "Dĩ dật đăi lao" là lấy sự
thanh thản để đối phó với hấp tấp, nhọc nhằn; dưỡng sức mà
đợi kẻ phí sức. Kế này viết ở trong thiên "Quân Tranh" của
bộ "Tôn Tử Binh Pháp": "Lấy gần đợi xa, lấy nhàn đợi mệt"
nghĩa là trên chiến thuật phải t́m nắm trước địa vị chủ động
để ứng phó với mọi tấn công của địch. Cũng có ư nói nên
chuẩn bị chu đáo, dễ dàng lấy cái thế b́nh tĩnh xem xét t́nh
h́nh biến hóa mà quyết định chiến lược, chiến thuật. Đợi
địch mỏi mệt, tỏa chiết bớt nhuệ khí rồi mới thừa cơ xuất
kích. Tôn Tử gọi thế là: "Ẩn sâu dưới chín từng đất, hành
động trên chín từng trời". Sử dụng sách lược này đ̣i hỏi
thái độ tuyệt đối trầm tĩnh ứng biến, đo được ư kẻ thù, hoàn
cảnh kẻ thù, thực lực kẻ thù. Nếu thời cơ chưa chín th́ đứng
yên như trái núi. Khi cơ hội vừa tới th́ lập tức lấp sông,
chuyển bể. Tư Mă Ư ngăn Gia Cát Lượng ở Kỳ Sơn. Chu Du phóng
hỏa tại Xích Bích. Tào Tháo đại phá Viên Thiệu nơi Quan Độ.
Tạ Huyền đuổi Bồ Kiên ở Phi Thủy. Tất cả đều lấy ít đánh
nhiều, thế kém vượt thế khỏe. Tất cả đều là kết quả sử dụng
tài t́nh sách lược "Dĩ dật đăi lao".
24. Chỉ
tang mạ ḥe
(Chỉ vào gốc dâu mà
mắng cây ḥe) "Chỉ tang mạ ḥe" là chỉ vào gốc dâu mà mắng
cây ḥe. Ư nói v́ không tiện mắng thẳng mặt nên mượn một sự
kiện khác để tỏ thái độ.
25. Lạc
tỉnh hạ thạch
(Ném đá vào người dưới giếng) "Lạc tỉnh hạ thạch" là ném đá
vào đầu kẻ đă rơi xuống giếng. Rơi xuống giếng lại c̣n ném
đá vào đầu nạn nhân. Nếu đứng trên quan điểm đạo đức Khổng -
Mạnh th́ phải là hành động không chính nhân quân tử, nhưng
nếu coi là một mưu kế th́ hành động này lại là một hành động
sáng suốt. Căn bản triết lư của "Lạc tỉnh hạ thạch" là chi
phối được th́ mới chiếm đoạt được, và nhân từ với kẻ thù tức
là tàn nhẫn với chính ta. Lưu Bị lúc nào hé miệng cũng nói
những điều nhân từ, lúc nào cũng chảy nước mắt, nhưng ông
lại là người cũng giỏi thủ đoạn "Lạc tỉnh hạ thạch" nhất.
Chẳng vậy mà khi Lă Bố vốn là người làm nhiều ân huệ đối với
Lưu Bị, nào việc bắn kích ở Viên Môn, nào việc cho Lưu Bị
nương tựa ở căn cứ ḿnh... Đến lúc Lă Bố bị bắt sau khi thất
trận Từ Châu, Tào Tháo trong ḷng c̣n đôi chút thương mến
muốn dụ dỗ Lă Bố, Lưu Bị ngại Tào Tháo có thêm một mănh
tướng nữa nên đă ghé tai Tào Tháo mà nhắc khéo: “Ông không
nhớ chuyện Đinh Nguyên và Đổng Trác hay sao?” (Đinh Nguyên
và Đổng Trác đều nhận Lă Bố làm con nuôi, nhưng đều bị chết
v́ tay Lă Bố. Lưu Bị đă không kể đến ơn nghĩa, lại c̣n đưa
đ̣n độc "Lạc tỉnh hạ thạch" hạ Lă Bố. Như vậy, Lă Bố làm sao
khỏi chết!
26. Hư
trương thanh thế
(Thổi phồng thanh thế) "Hư trương thanh thế" là thổi phồng
thanh thế để cho người ta chóa mắt, nể sợ. Đời Tam Quốc, Tào
Tháo tiến xuống Giang Định, rầm rộ cả trăm vạn hùng quân.
Tháo định dùng ưu thế tuyệt đối để buộc Tôn Quyền phải hàng
phục. Nhưng Khổng Minh trông thấy âm mưu này nên chỉ ba vạn
quân với một số mưu kế và trận gió đông đă đánh bại quân Tào.
Khi sử dụng kế này, trước hết phải xem mục đích và giá trị
của nó thế nào đă, rồi mới định cỡ to nhỏ.
27. Phủ để
trừu tân
(Bớt lửa dưới nồi) Kế "Phủ để trừu tân" là bớt lửa dưới nồi,
ư nghĩa là giải quyết trên căn bản một vấn đề, chủ ư không
cho nó phát ra (bớt lửa cho nước khỏi trào). Khi có một việc
đă bùng nổ ra rồi th́ t́m cách làm cho nó dịu đi, không để
nó tiếp tục ác liệt. Chỗ diệu dụng kế "Phủ để trừu tân" là
không nghe thấy tiếng, không nh́n thấy h́nh, vô cùng như
trời đất, khó hiểu như âm dương, khiến cho kẻ thù rơi vào kế
của ḿnh mà họ không biết. Không kể t́nh trường, chiến
trường hay thương trường, kế "Phủ để trừu tân" lúc nào cũng
là kế rất âm độc, lớn mang hiệu quả lớn, nhỏ có hiệu quả nhỏ.
Ở t́nh trường, anh chàng kém vế thường o bế song thân hoặc
anh em của đào, hơn là tấn công chính nàng! Ở chiến trường,
kế "Phủ để trừu tân" lại càng dày đặc, giăng mắc như mạng
nhện.
28. Sát kê
hách hầu
(Giết gà cho khỉ sợ) "Sát kê hách hầu" nghĩa đen là giết con
gà cho con khỉ sợ. Theo truyền thuyết dân gian, con khỉ rất
sợ trông thấy máu, cho nên khi người ta muốn dạy khỉ, trước
hết họ giết một con gà, bắt con khỉ nh́n thấy đống máu bê
bết rồi mới bắt đầu giáo hóa. Lúc bắt khỉ cũng thế, người ta
vặn cổ con gà cho nó kêu lên những tiếng ghê rợn, khiến cho
khỉ bủn rủn chân tay th́ đến bắt. "Sát kê hách hầu" có tác
dụng lớn, làm cho các vụ mới nở ra trong trứng nước bị rơi
vào cảnh bối rối, sợ sệt.
29.
Phản gián kế
(Dùng kế của đối phương để quật lại) "Phản gián kế" là dùng
người của đối phương lừa dối đối phương, dùng kế địch lừa
địch. Tôn Tử nói: “Biết ḿnh là biết thực lực và nhiệm vụ
của ḿnh. Biết người là biết thực lực và ư đồ của địch. Biết
ḿnh th́ tương đối dễ hơn biết người. Cho nên muốn biết
người th́ phải dùng gián điệp”.
30. Lư
đại đào cương
(Đưa cây lư chết thay cây đào) "Lư đại đào cương" là
đưa cây lư chết thay cho cây đào. Người lớn làm họa, bắt
người bé chịu tội thay. Có rất nhiều kẻ tác gian phạm tội
lại bắt người khác thế thân.
31.
Thuận thủ khiên dương
(Thuận tay dắt con dê về) "Thuận thủ khiên dương" theo nghĩa
đen là thuận tay dắt con dê về. Sự việc trên đời, thiên biến
vạn hóa rất kỳ diệu. Phải biết nắm lấy bất cứ cơ hội nào vụt
hiện đến trước mắt, đó là những thâu hoạch, những cái lợi
bất ngờ.
32. Dục
cầm cố tung
(Muốn bắt mà lại thả ra) "Dục cầm cố tung" theo nghĩa
đen là muốn bắt cho nên thả ra. Muốn thực hành kế này, phải
có một nhăn quan sâu rộng, một tấm ḷng nhẫn nại vô song.
Những kẻ cấp công cận lợi không bao giờ có đủ tài trí để thi
hành nó. Kế "Dục cầm cố tung" không thi hành theo cái nghĩa
đen của nó. Kế này nói lên sự mềm dẻo cho mọi chính sách,
thứ nhất là chính sách thu phục ḷng người, giữ người.
33. Khổ
nhục kế
(Hành hạ thân xác ḿnh để người ta tin) "Khổ nhục kế" là
hành hạ ḿnh, rồi đem cái thân xác bị hành hạ ấy để làm bằng
chứng mà tiếp cận với địch để hoàn thành một âm mưu nào đó.
34.
Phao bác dẫn ngọc
(Ném ḥn ngói để thu về ḥn ngọc) "Phao bác dẫn ngọc" nghĩa
đen là ném ḥn ngói để thu về ḥn ngọc. Tức là dùng tiểu vật
để đoạt một đại vật, như người đi câu vậy. Dân gian thường
nói "thả con tép bắt con tôm" cũng là kế này.
35. Tá
thi hoàn hồn
(Mượn xác để hồn về)
"Tá thi hoàn hồn" nghĩa là mượn xác để hồn về. Ư kế này chỉ
rằng: Sau khi đă thất bại, buộc phải lợi dụng một lực lượng
nào đó để khởi lên thi hành trở lại chủ trương của ḿnh. Tuy
nhiên, dùng kế này rất dễ đi vào con đường nguy hiểm, nếu sơ
xuất th́ tỷ như rước voi về giày mả tổ. Nếu mượn xác mà mượn
ẩu th́ chẳng khác ǵ vác xác chết về nhà.
36. Tẩu
kế
(Chạy, lùi, thoát thân) "Tẩu kế" nghĩa là chạy, lùi,
thoát thân. Tại sao kế sau chót cổ nhân lại đặt là "kế chạy"?
Lại có câu: "Tam thập lục kế, tẩu vi thượng sách". (Ba mươi
sáu chước, chạy là hơn hết!) Bởi vậy kế này liên quan nhiều
đến sự thành bại của một công việc lớn. Bất luận là đánh
nhau bằng văn hay bằng vơ, không ai là có thể thắng hoài.
Trong quá tŕnh chiến đấu bao gồm nhiều kiểu thắng, nhiều
kiểu bại, lúc ẩn lúc hiện, trong chớp mắt dồn dập cả trăm
ngàn biến chuyển. Nếu không ứng phó mau lẹ để tránh những
cảnh bất lợi, để nắm mau lợi thế mà tiến tới thắng lợi, th́
không phải là nhân tài. Chạy có nhiều phương thức. Bỏ giáp,
bỏ vũ khí mà chạy, bỏ đường nhỏ mà chạy tới đường lớn, bỏ
đường bộ mà chạy sang đường thủy... Các phương thức tuy
không giống nhau nhưng cùng hướng chung đến mục đích là
tránh tai họa để bảo đảm an toàn, để bảo toàn lực lượng. "Tẩu
kế" không phải là chạy dài. Chạy chỉ là một giải pháp để mà
sẽ quay lại. Tinh hoa của kế chạy là giành thời gian, bảo
tồn sức khỏe, lực lượng. Rút chạy đến một vị trí mới, cho tư
thế vững mạnh hơn, tập trung nỗ lực và củng cố tinh thần,
chọn một cơ hội thuận tiện để quật lại, ấy mới thực là "Tẩu
kế". Sau hết phải lo đến điểm nguy của kế chạy: Khi chạy, sẽ
mất tinh thần, sự việc hoàn toàn lỏng lẻo, mất sự tin tưởng
ở xung quanh. Nếu không giải quyết cho chính xác những vấn
đề trên th́ "tẩu" không c̣n là một kế hoạch nữa, mà là một
sự tan ră vậy!