Thư Luân Lưu: CÔNG LƯ VÀ H̉A B̀NH
Kính gửi quư Linh
Mục,
Tu sĩ nam nữ, chủng
sinh và toàn thể giáo dân.
Anh chị em thân mến
trong Chúa Kitô,
Công lư và Ḥa b́nh
là hai danh từ mà anh chị em đều cảm thấy cao đẹp, mọi dân tộc đều
khao khát.
Công lư và Ḥa b́nh
là hai danh từ mà mấy tháng nay đă khiến cho nhiều người bỡ ngỡ, v́
nó đưa ra một đường lối mới, nó tŕnh bày một chủ trương, một cơ cấu
mà anh chị em chưa quen thuộc.
Để đáp lại thiện chí
của anh chị em mong muốn hiểu biết rơ ràng hầu cùng ưu tư, cùng khắc
khoải, cùng cầu nguyện và hành động với Hội Thánh, tôi xin nhắc lại
đây: con đường tiến của Hội Thánh trong lịch sử, nguyện vọng của
Công Đồng Vatican II, sự thành h́nh, mục đích và hoạt động của Công
lư và Ḥa b́nh.
THỜI ĐẠI MỚI ĐẦY BIẾN CHUYỂN
Thời đại mới, đ̣i
hỏi mới, phương pháp mới. Công đồng Vatican II đă ghi nhận một cách
xác tín: “Nhân loại hôm nay đang sống một kỷ nguyên mới của lịch sử,
đánh dấu với nhiều thay đổi sâu xa và nhảy vọt đang dần dần lan đến
vũ trụ” (MV.4).
“Lịch sử tiến quá
nhanh, đến độ mỗi người khó theo dơi. Cộng đồng nhân loại chỉ c̣n
chung một vận mạng, không c̣n phân tán như xưa với nhiều lịch sử
riêng rẽ.” (MV.5).
Chưa lúc nào con
người nhiều khả năng, nhiều của cải, nhiều tài lực như hiện nay, thế
mà 2 phần 3 nhân loại đang đói rách, và 700 triệu người chưa biết
đọc biết viết.
Chưa bao giờ con
người ư thức mănh liệt về tinh thần hiệp nhất, tương trợ, liên đới
bằng hiện nay, nhưng cũng chưa bao giờ con người bị cấu xé bởi những
bất ḥa chính trị, xă hội, kinh tế, chủng tộc, thế hệ, giai cấp như
giờ này.
Chưa bao giờ con
người khám phá địa cầu và không gian như năm nay, lúc đặt chân lên
mặt trăng, nhưng cũng chưa bao giờ con người phải chán nản, cuồng
loạn, xáo trộn, mất thăng bằng, hoang mang và bị đe dọa trầm trọng
v́ chiến tranh như ngày nay, mà con người vừa la nguyên nhân vừa là
nạn nhân”.
Nhân loại như ngập
ch́m giữa biển tối tăm, lo âu, nh́n về Hội Thánh và hỏi:
“Hội Thánh nghĩ ǵ
về con người?
“Hội Thánh muốn đề
nghị đường hướng nào để xây dựng xă hội hiện đại?
“Đâu là ư nghĩa cuối
cùng của sinh hoạt nhân loại trong thế giới? (MV.11).
Làm sao trả lời được
câu hỏi ấy?
Đức Thánh Cha Phaolô
VI, Đấng đại diện Chúa Kitô, Người Cha Chung của chúng ta đă vạch
cho chúng ta một đường lối trong bức Thông điệp “Phát Triển các Dân
Tộc”:
“Các dân tộc đói khổ
hạch sách các dân tộc giàu sang” (số 3).
Ta hăy nghe tiếng
của họ.
“Hội Thánh động ḷng
run rẩy khi nghe tiếng kêu từ niềm thao thức ấy và kêu gọi mọi người
hăy v́ ḷng yêu thương đáp lại tiếng gọi của anh em ḿnh” (số 3)
Họ đang ngóng chờ
ta.
“Phải hành động gấp,
bởi v́ số người đau khổ c̣n quá nhiều và khoảng cách giữa những kẻ
tiến người lùi ngày càng lớn” (số 29).
“Sự phát triển đ̣i
hỏi những thay đổi táo bạo, những đổi mới sâu xa. Phải khởi công
ngay những cải cách mà không tŕ hoăn: mỗi người phải đại độ lănh
phần của ḿnh” (số 32).
Khi Đức Thánh Cha
vạch rơ những trách nhiệm của chúng ta, ta sẽ tham gia cách nào? Ta
dám tŕ hoăn không?
Không những Đức
Thánh Cha Phaolô VI đă nói, nhưng Ngài đă làm, đă tiếp tục công cuộc
do Đức Gioan XXIII khởi đầu.
GƯƠNG ĐỨC THÁNH CHA PHAOLÔ VI.
Trái với tập quán
của 700 năm về trước, Đức Thánh Cha Phaolô VI trong 7 năm làm Giáo
Hoàng, đă 6 lần đích thân đến với thế giới.
Ngài viếng Thánh
Địa, Ngài thăm An Độ nghèo đói, Ngài sang Liên Hiệp Quốc trước đại
diện 121 nước để kêu gọi hoà b́nh, tương trợ. Ngài sang Colombia và
bán lâu đài để giúp nhân dân xứ ấy một triệu Mỹ kim, Ngài thăm Đại
hội Lao Động Quốc Tế tại Genève, Ngài sang Uganda tại Phi châu.
Cử chỉ cao cả của
Ngài đầy ư nghĩa. Những chuyến đi của Ngài là những bài dạy hùng
hồn. Nhân loại ca ngợi v́ đường lối và tinh thần mới do Ngài vạch
ra. Thực sự Ngài chỉ làm việc của vị Chủ chăn biết con chiên, với
những phương tiện tối tân của thời đại. Ngài đă suy nghĩ lời Đức
Thánh Cha Gioan XXIII: “Nếu Hội Thánh không đến với thế giới, th́
thế giới không đến với Hội Thánh.”
Hành động ấy do hồn
tông đồ của Ngài thúc đẩy, v́ như lời Công Đồng: “Mọi canh tân đều
bắt nguồn từ nội tâm.”
NGUYỆN VỌNG CỦA CÔNG ĐỒNG VATICAN II.
Chúa Thánh Thần đă
dùng Công Đồng Vatican II để đổ vào Hội Thánh nguồn sinh khí mới:
Canh tân việc huấn luyện trong Chủng viện, canh tân Phụng Vụ, canh
tân các Tu hội, đời sống và việc mục vụ các linh mục, tông đồ giáo
dân, thái độ hiệp nhất và đối thoại với các tôn giáo, cải tổ giáo
triều có tính cách quốc tế hơn, họp Thượng Hội Đồng Giám Mục hai năm
một khóa.
V́ ư thức sự quan
trọng của vấn đề, trước khi chia tay nhau, các nghị phụ dự Công Đồng
Vatican II đă đưa ra một nguyện vọng quan trọng:
“Để lưu tâm đến
những tai ương to lớn mà hôm nay một phần lớn nhân loại là nạn nhân,
và để phát triển khắp nơi công bằng cũng như bác ái của Chúa Kitô
nhằm phục vụ hạnh phúc của những người nghèo, Công Đồng cho là rất
đáng mong ước việc thiết lập một cơ quan của Hội Thánh đại đồng mà
mục đích là thúc đẩy các người Công giáo phát triển sự mở mang các
miền nghèo nàn và công b́nh xă hội giữa các quốc gia”. Qua các
chuyến công du, Đức Thánh Cha Phaolô VI đă đau xót nói lên: “Chúng
tôi đă được tiếp xúc trực tiếp với những khó khăn ghê giớm đang bóp
nghẹt hai lục địa đầy sức sống và đầy hy vọng này (Phi Châu, Nam
Mỹ). Chúng tôi thấy tận mắt và như sờ tận tay những nỗi khổ cực …”
(Phát Triển các Dân Tộc, số 3).
ĐỨC PHAOLÔ VI ĐÁP LẠI NGUYỆN VỌNG CỦA VATICAN II
Ngày 6-7-1966, Đức
Thánh Cha Phaolô VI đă thiết lập một ủy ban lâm thời, để chuẩn bị tổ
chức “Hội đồng Tông đồ giáo dân và văn pḥng đặc trách Công lư quốc
tế”.
Ngày 6-1-1967, Đức
Thánh Cha ban tự sắc “Hội thánh Công giáo Chúa Kitô” (Catholicam
Christi Ecclesiam), công bố thiết lập Hội đồng giáo dân và Uy Hội
Giáo Hoàng Công Lư và Ḥa B́nh. Để thí nghiệm, tự sắc phác họa mục
tiêu, tổ chức, hoạt động của hai cơ quan.
Ngày lễ Phục Sinh,
26-3-1967, Đức Thánh Cha Phaolô VI đă công bố Thông điệp “Phát Triển
các Dân Tộc” (Progressio Populorum). Trong phần nhập đề, Ngài dạy
rơ:
“Sau hết, vừa rồi
đây, để thể hiện nguyện vọng Công Đồng và cũng để mọi người thấy Ṭa
thánh ủng hộ chính nghĩa của các dân tộc đang cố gắng phát triển như
thế nào. Chúng tôi thấy có bổn phận phải thiết lập tại Giáo Triều
Roma một Ủy ban trực thuộc Giáo Hoàng có nhiệm vụ “làm cho toàn thể
Dân Chúa ư thức trọn vẹn được vai tṛ mà thời đại hiện tại đang đ̣i
hỏi ở ḿnh, giúp các dân tộc nghèo được thăng tiến: làm cho có sự
công bằng giữa các dân tộc, viện trợ cho các dân tộc kém mở mang, để
họ có thể phát triển. “Công Lư và Ḥa B́nh là tên và là chương
tŕnh của Uỷ ban này” (Phát triển các dân tộc, số 5).
Như vậy anh chị em
thấy là chính Đức Thánh Cha Phaolô VI đă lập ra tổ chức này.
TINH THẦN VÀ MỤC TIÊU CỦA CÔNG LƯ VÀ H̉A B̀NH
Trong huấn từ ban
cho Uỷ ban Công Lư và Ḥa B́nh, ngày 21-4-1967, Đức Thánh Cha đă
phác họa một cách rơ rệt tinh thần và mục tiêu của Công Lư và Ḥa
B́nh: “… Trước mắt Cha, các con tiêu biểu nguyện vọng cuối cùng của
Công Đồng Vatican II thực hiện (MV.90). Như ngày xưa và ngay cả bây
giờ, mỗi khi ngôi Thánh đường hoặc tháp chuông đă hoàn thành, người
ta đặt trên nóc nhà h́nh con gà trống. H́nh ảnh này tượng trưng đời
sống Công giáo. Cũng giống thế, được đặt trên ngôi nhà thiêng liêng
của Công Đồng, Uỷ Ban này không có nhiệm vụ nào khác bằng ǵn giữ
con mắt của Hội Thánh thức tỉnh, quả tim của Hội Thánh rung cảm và
bàn tay của Hội Thánh sẵn sàng đưa hành động bác aí đến với thế
giới, như nhiệm vụ của Hội Thánh đ̣i hỏi, ngơ hầu xúc tiến phát
triển các dân tộc nghèo khổ, và cổ vũ thực hiện công b́nh xă hội
giữa các quốc gia.”
NGƯỜI CÔNG GIÁO PHẢI Ư THỨC TRÁCH NHIỆM CỦA M̀NH.
Nhiều người công
giáo nghĩ rằng đi nhà thờ, xem lễ, đọc kinh, làm tuần cửu nhật là
chu toàn phận sự một người Công giáo tốt.
Nhưng Chúa Giêsu dạy:
“Không phải kẻ nói: Lạy Chúa, Lạy Chúa là được cứu rỗi, chỉ có kẻ
thực hiện Thánh ư Chúa Cha mới được cứu rỗi”. Lại đến ngày tận thế,
Chúa sẽ phán xét: “Ta đói các con đă cho ăn; Ta khát các con đă cho
uống; Ta lữ hành các con đă đón nhận; Ta rách rưới, các con đă cho
áo mặc; Ta yếu liệt, các con đă viếng thăm; Ta ở tù, các con đă đến
với Ta … Ta nói thật cho các con, khi đối xử như thế với người hèn
mọn nhất trong anh em, th́ các con đă làm cho chính ḿnh ta vậy”
(Mt.25, 31-40).
V́ muốn vạch con
đường sống đạo và hành đạo ấy cho giáo dân mà Hội Thánh, trong lúc
ban hành thể thức mới về cách hướng các ân xá, đă ban ba cách Ân xá,
có ư giúp giáo dân làm cho những việc thường ngày trong đời sống họ
được thấm nhuần tinh thần Chúa Kitô:
Ân xá thứ nhất ban
cho giáo dân nào khi làm việc bổn phận và chịu khốn khổ ở đời này mà
có ḷng khiêm tốn trông cậy Chúa và cầu nguyện, dầu trong tâm hồn
cũng được.
Ân xá thứ hai ban
cho giáo dân nào v́ Đức Tin mà xả thân thí của với ḷng nhân ái để
giúp anh em lâm cơn ngặt nghèo.
Ân xá thứ ba ban cho
giáo dân nào v́ muốn đền tội mà tự ư kiêng bỏ một điều ḿnh được
phép làm mà ḿnh thích thú.
Khi vạch đường lối
mới này, Hội Thánh muốn cho giáo dân không t́m sự thánh thiện viển
vông, ngược lại, giáo dân phải hiểu rằng: việc họ làm thường ngày ở
công sở, ngoài thị trường, ngoài đồng áng đều là “nối tiếp công việc
của Đấng Tạo thành, tham gia vào việc thực hiện chương tŕnh Thiên
Chúa trong lịch sử”. Bởi v́ sứ điệp Kitô giáo, thay v́ làm cho con
người dửng dưng trước những nhu cầu công ích của anh em đồng loại,
th́ trái lại, thúc đẩy con người coi đó là nhiệm vụ rất khẩn trương
(MV.34).
Mỗi khi người Công
giáo “lăng quên bổn phận đối với đồng loại, tức quên bổn phận đối
với Chúa, và làm như thế là nguy hại cho phần rỗi đời của ḿnh”.
Tôi xin nhắc lại đây một lần nữa giáo huấn rất mănh liệt và rơ rệt
của Công Đồng: “Tách rời Đức Tin và sinh hoạt nhân loại hằng ngày
của nhiều người phải kể là một trong những sai lầm lớn của thời đại
chúng ta. Chúng ta chớ dựng lên bức tường giả tạo giữa sinh hoạt
nghề nghiệp hay xă hội với đời sống tôn giáo” (MV.43). Chúng ta hăy
tĩnh thức để thức tĩnh kẻ khác. Nếu người Công giáo không ư thức
trách nhiệm của ḿnh. “Nếu đời sống đạo của họ chỉ thu hẹp trong
nhà thờ với vài việc đạo đức th́ lầm lạc lắm”, và công việc canh tân
của Công Đồng Vatican II vô ích. Anh chị em hăy theo lời Đức Thánh
Cha: “giữ con mắt Hội Thánh tỉnh thức” để nh́n các dấu hiệu của thời
đại.
MỖI
NGƯỜI VÀ MỌI NGƯỜI CÔNG GIÁO CÓ BỔN PHẬN ĐEM HỘI THÁNH VÀO TRONG THẾ
GIỚI NGÀY NAY.
Anh chị em thân mến
trong Chúa Kitô,
Đức Chúa Cha đă yêu
thương trần gian và sai Con Một Ngài đến cứu trần gian. Công việc
cứu chuộc vẫn tiếp tục. Như Chúa Kitô, Hội Thánh phải nhập thế, mà
Hội Thánh không phải chỉ là Đức Thánh Cha hay giáo triều La Mă. Hội
Thánh là tất cả Dân Chúa dưới quyền lănh đạo của Đức Thánh Cha, đại
diện Chúa Kitô. Riêng đối với giáo dân, anh chị em phải nhận định
rơ nhiệm vụ đem Hội Thánh vào trong thế giới ngày nay.
Trong sắc lệnh Tông
Đồ giáo dân (số 1), Công Đồng nhắn nhủ thiết tha: “Hoàn cảnh hiện
tại bắt giáo dân phải hoạt động tông đồ cách rộng răi và mạnh mẽ
hơn. Thực vậy, dân số càng ngày càng tăng: khoa học và kỷ thuật
tiến bộ; mối liên đới giữa người với người thêm chặt chẽ. Nhưng
điều đó không những mở rộng tới vô tận môi trường tông đồ của người
giáo dân, môi trường này một phần lớn chỉ có họ (giáo dân) mới đi
vào được, nó c̣n nẩy ra nhiều vấn đề mới, đ̣i hỏi họ đặc biệt quan
tâm và nghiên cứu”.
Hoặc
người Công giáo sẽ đem Hội Thánh vào trong thế giới.
Hoặc
người Công giáo để Hội Thánh sống bên lề thế giới.
Hoặc các
phương tiện tối tân của thời đại sẽ phục vụ công cuộc của Hội Thánh.
Hoặc
chính các phương tiện của phát minh khoa học thời nay trở lại làm
khí cụ trở ngại cho hành động cứu rỗi của Hội Thánh.
Anh chị em phải làm ǵ?
Người
Công giáo chân thành phải khiêm tốn, can đảm và hiện diện trong xă
hội. Trong Thông điệp “Ḥa b́nh thế giới”, Đức Gioan XXIII đă dạy
cách thiết thực: “Các hiền tử của ta sẽ không được tự măn, v́ cho
rằng ḿnh đă được ánh sáng đức tin, hay là đang ôm ấp một hoài băo
được làm việc thiện. Nhưng họ c̣n phải có mặt trong các chế độ xă
hội và từ bên trong, họ phải gieo ảnh hưởng vào các cơ cấu ấy nữa”
(số 81).
Có đức
tin nhờ lời giảng dạy, nhưng anh chị em hăy thử xét, mỗi tuần nghe
giảng nửa giờ, c̣n mỗi
ngày mười mấy giờ, và mỗi tuần bảy ngày, con cái anh chị em, nghe
bao nhiêu câu chuyện, bài hát, nghe đài quốc nội và quốc tế, có khi
vô ích. Hơn thế nữa trong hai năm, số vô tuyến truyền h́nh ở Việt
Nam đă lên đến 350,000 chiếc, mỗi tháng có 20 phút của Công giáo.
C̣n các chương tŕnh khác? Hiện giờ thật đáng khen những cố gắng của
chuyên viên, nhưng nếu ta không quan tâm, trong tương lai, có thể
suốt 30 ngày, mỗi ngày 20 giờ, con cái ta sẽ bị đầu độc. Không ai
không đau khổ v́ nạn cao bồi, du đăng, hippi, gia đ́nh tan vỡ, ly
dị, thiếu niên phạm pháp (có luật sư trong một năm đă phải xử đến
100 vụ ly dị và cũng chừng ấy vụ thiếu niên phạm pháp). Một viện
bảo sanh lớn ghi trong thống kê năm 1967, 12,841 trẻ sơ sinh, nhưng
trong số ấy có 4,470 khai theo họ cha, c̣n 8,371 trẻ phải khai theo
họ mẹ. Nghĩa là cứ 100 trẻ th́ chỉ có 30 đứa trẻ có cha mẹ kết hôn
đàng hoàng thôi. Đó là xă hội Việt Nam (1967) chứ không phải Âu Mỹ
đâu xa.
Nhiều
lănh vực xă hội trở nên xa xăm, biệt lập, đối với những hạng người
ấy, những công việc ấy lắm lúc chúng ta có thái độ lănh đạm, nếu
không phải là khinh miệt, bỏ rơi, lên án, vô trách nhiệm. Nhưng nếu
ta vắng mặt, ta không có tiếng nói th́ ai sẽ cứu rỗi họ, và nếu đến
với họ là tiên tri giả, là muông sói mặc lốt chiên, th́ số phận họ
khốn khổ quá, đáng thương quá!
Ở đây
tôi không có ư làm một bảng thống kê, nhưng tôi muốn nêu lên một ít
con số để anh chị em lại gần thực tế và giúp anh chị em suy nghĩ.
Năm
1969 dân số Việt Nam 17,867,000 người, trong số đó:
-
Có 5,628,271 thiếu niên dưới 18 tuổi với tỷ số 33.1%
với toàn dân.
- Có
2,267,412 học sinh tiểu học, 570,627 học sinh trung học, 39,944 sinh
viên đại học, 1,096,000 binh sĩ, độ 300,000 thanh niên du đăng,
300,000 gái măi dâm, 250,000 công nhân sở Mỹ.
Xă hội
Việt Nam ta c̣n giữ được một h́nh thức lễ độ, khuôn phép, nhưng với
số người đứng tuổi dần dần ra đi và thế hệ mới đang lên, Hội Thánh
có đi sâu vào cái thế giới Việt Nam này không? Có thấm nhuần ḷng
người dân Việt Nam không? Có nhập vào cuộc sống của người Công giáo
Việt Nam không?
Chúng
ta xin cho “Nước Cha trị đến”, Chúa đă ban ơn, c̣n ta, ta làm ǵ? Ơn
Chúa ở trong ta đă vô ích rồi sao?
Chúng
ta ước mong và cầu nguyện cho Ḥa b́nh, nhưng người Công giáo đă
chuẩn bị Ḥa B́nh chu đáo chưa? Với một số binh sĩ sẽ giải ngũ, với
mấy mươi vạn công nhân thất nghiệp, với từng vạn sinh viên tốt
nghiệp đại học không đủ công sở, xí nghiệp, kỹ nghệ, th́ cảnh nghèo
khó bần cùng, chia rẽ, tranh chấp, trộm cướp, trụy lạc, sẽ là một
nỗi đe dọa khủng khiếp cho nền văn minh, cho luân lư, cho toàn dân
Việt Nam. Cầu nguyện cho Ḥa b́nh mà không suy nghĩ, không lo lắng
là thử phép Chúa. Kinh cáo ḿnh mới có câu: “và những điều thiếu
sót”, có khi đó là điều trọng và nhiều nữa. Anh chị em hăy nghe lời
Đức Thánh Cha: “Không ai có quyền thản nhiên nh́n số phận của con
người anh em ḿnh đang ch́m đắm trong bần cùng, đang bị ngu dốt dày
ṿ, đang khổ cực v́ thiếu an ninh. Người tín hữu cũng phải chạnh
ḷng như Chúa Kitô, Đấng đă nói rằng: “Ta thương xót quần chúng”
(Nc. 8.2). Tất cả mọi người cùng thành tâm khẩn cầu Thiên Chúa cho
nhân loại, một khi đă ư thức được những tai họa to lớn ấy th́ để
ḷng trí mà t́m cách đẩy lui nó (Td. Phát Triển các dân tộc 74,74).
Anh em hăy trở nên quả tim của Hội Thánh, biết rung cảm trước cảnh
tượng đau xót ấy.
NGƯỜI CÔNG GIÁO PHẢI LÀM MỘT CUỘC CÁCH MẠNG XĂ HỘI.
Đứng
trước một tương lai quá mù mịt, những vấn đề quá bao la và phức tạp,
ḷng anh chị em rung cảm v́ xót xa. Tiếng Đức Thánh Cha kêu gọi lại
càng thúc bách:
“Sự
phát triển đ̣i hỏi những thay đổi táo bạo, những đổi mới sâu xa,
phải hành động gấp, bởi v́ số người đau khổ c̣n quá nhiều …”
Cuộc
cách mạng xă hội ấy, Đức Thánh Cha tóm lại trong danh từ “phát
triển”.
Một
điều tối quan trọng là phải hiểu đùng nghĩa tiếng phát triển. Người
ta thường hiểu: phát triển nghĩa là làm cho giàu có
(enrichissement); hoặc là làm tăng giá trị nhờ các phương pháp khoa
học (mise en valeur), hoặc khuếch trương bành trướng (expansion);
hay là năng suất tối đa (maximation). Tất cả quan niệm ấy chỉ nhắm
bên ngoài, chỉ chú ư đến “số lượng”, mà không quan tâm đến giá trị
con người toàn diện và tất cả mọi người.
“Phát
triển” theo ư Đức Thánh Cha Phaolô VI là thăng tiến con người toàn
diện, và thăng tiến mọi người, thăng tiến mọi quốc gia, mọi tầng lớp
xă hội.
“Trong
ư định của Thiên Chúa, mỗi người sinh ra là để được phát triển, v́
mỗi đời sống là một sứ mạng” (số 15).
Đi cho
đến cùng, phát triển không thể rời khỏi ơn thiên triệu, nghĩa là
tiếng Chúa gọi con người thăng tiến ngày càng “giống h́nh ảnh Con
Một Chúa Cha” (Rm 8.29).
Một nền
nhân bản siêu việt làm cho con người sống đầy đủ tột độ cũng chưa đủ
làm sao cho con người phát triển toàn diện, tuy là tốt đẹp và đáng
mong lắm. Anh chị em hăy xem nước Nhật, Thụy Điển, là những quốc
gia có tổ chức xă hội hoàn bị nhất, số con trong gia đ́nh ít nhất,
mà cũng lại là nơi có tỉ số tự tử cao vào
bậc nhất.
Phát
triển chân chính là sống “ra người hơn” theo thiên nhiên phú bẩm cho
ta và ơn thánh sủng Chúa đă đổ vào tâm hồn ta.
Phát
triển như thế đă trở nên một bổn phận. Bổn phận mỗi cá nhân, mỗi
dân tộc, phải làm lợi những tài đức (Phúc Âm gọi là nén bạc) Chúa đă
trao cho. Ngày trước Đức Piô XII đă dạy: “Phải làm cho nhân loại
từ một thế giới man rợ đến một thế giới xứng với con người đến một
thế giới xứng với con Chúa.”
NHỮNG TRỞ NGẠI CHO VIỆC PHÁT TRIỂN
1 –
Tham lam
Đối với
giáo dân cũng như dân tộc, mục đích tối hậu của phát triển không
phải là thêm nhiều của; tuy nhiên chúng ta công nhận của cải vật
chất cần cho con người được an ninh, tự do và hân hoan nẩy nở.
Dù thế,
con người c̣n tham lam quá độ, lúc ấy “ḷng con người trở nên chai
đá và khép kín lại, con người không c̣n đến với nhau v́ t́nh nghĩa
nhưng chỉ v́ lợi lộc, lợi lộc đă làm cho con người chống đối nhau và
chia rẽ nhau” (Td. Phát Triển. 19)
Anh chị
em thấy đủ mọi h́nh thức tham lam: tham lam của cá nhân, tham lam
của đoàn thể, tham lam của giai cấp xă hội, tham lam của các quốc
gia. Con người là đồng thủ phạm và là tù nhân của sự tham lam ấy.
Anh chị em thân mến
trong Chúa Kitô,
Là dân Chúa, anh chị
em hăy suy nghĩ, hăy tự vấn lương tâm, hăy góp phần xây dựng ḥa
b́nh an lạc cho đất nước, nhưng nếu “thượng hạ giai chinh lợi” tham
nhũng, bất công bằng bất cứ h́nh thức nào, công khai hay âm thầm, có
tổ chức khoa học hay lộ liễu, đều là những tội đối với đồng bào và
kêu đến tận trời. Thánh Gioan dạy: “Kẻ có của cải trên đời, nếu
thấy anh em ḿnh túng bấn mà khóa ḷng dạ lại, không thương nó, th́
ḷng mến Chúa ở trong kẻ ấy thế nào được?” (1Gio. 3,12).
Anh chị em hăy sống
tinh thần thanh bần của Phúc âm và hăy nhớ lời khuyên bảo đơn sơ và
xác thực của Đức Gioan XXIII: “Các con đừng nghĩ đến ḿnh v́ các con
sẽ thấy ḿnh thiếu nhiều, các con hăy nh́n đến kẻ nghèo khổ, rồi các
con sẽ nh́n thấy ḿnh c̣n nhiều của dư thừa và xa xỉ” (triều yết
11-9-1962).
2- Tinh thần duy
vật
Khi măi t́m tiện
nghi và của cải, con người sẽ mù quáng và quên bỏ các giá trị thiêng
liêng. Đó là duy vật thực tế, sống động mà xă hội ta đă khởi sự hô
hấp, và mỗi ngày từ Âu Mỹ tràn ngập sang. Thật là điên dại đối với
con người và các dân tộc trong lúc “v́ ham sống vật chất mà hy sinh
lư do của cuộc sống” (Td. Phát Triển, 40).
Những chiến dịch
chống nạn đói, chống bệnh tật, mù chữ, rất hữu ích. Nhưng nếu nó
cũng mang theo các tệ đoan duy vật th́ vô t́nh nó đầu đôc dân chúng.
Nếu phát triển chỉ
nhắm mặt kinh tế, vật chất, th́ nền nhân bản ấy chỉ có thể thắng lợi
ngoài b́ phu.
3- Bạo động
Giữa căng thẳng của
cơn khủng hoảng hầu như không lối thoát, con người dễ bị lôi cuốn
phản ứng bạo động.
Hội Thánh đă tố cáo
những “t́nh trạng bất công kêu tận trời” mà lại cấm bạo động sao?
Xin thưa, Hội Thánh
khuyên tránh “những cuộc nội loạn và cách mạng làm cho thêm bất công,
đem đến chênh lệch và gây thêm tàn phá” (Phát Triển, 31).
Nhưng chúng ta cũng
không quên rằng Đức Thánh Cha cho là hợp lư trong “trường hợp để
đánh đổ một chế độ độc tài rơ rệt và kéo dài quá lâu, làm thương tổn
nặng nề đến những quyền lợi căn bản của con người, vốn nguy hại lớn
cho ích chung của xứ sở”.
Hội Thánh không dạy
chấp nhận cách nhẫn nhục các bất công, ngược lại, dạy cách rơ rệt:
“T́nh trạng hiện tại phải được đương đầu một cách can đảm, những bất
công phải được dẹp tan và lướt thắng, những cải cách khẩn cấp phải
được áp dụng không tŕ hoăn” (Td. P.T; 32).
Tiếng nói đanh thép
của Đức Thánh Cha kêu gọi, tỉnh thức tinh thần trách nhiệm của anh
chị em, thay v́ tặng quà, giúp đỡ với tinh thần trên dưới, giàu
nghèo, quan thầy với bầy tôi, anh chị em hăy ḥa ḿnh vào cuộc sống
của họ, chia sẻ nỗi khổ nhục của họ, giúp họ t́m lại phẩm giá và khả
năng.
Làm như thế chúng ta
tự giúp ḿnh thoát khỏi t́nh trạng kém mở mang thiêng liêng, xă hội
và công dân.
Xin anh chị em tự
hỏi ḿnh: “Tôi đă sống xứng với tiếng gọi của Chúa chưa?”
Phát triển toàn diện
phải đi liền với phát triển toàn thể nhân loại.
Một chi thể phải yếu
đau th́ toàn thân phải cực khổ.
Muốn đạt mục tiêu
phát triển toàn diện và liên đới; Đức Thánh Cha Phaolô VI nêu lên 3
khía cạnh của bổn phận:
1- Bổn
phận liên đới
Anh em của tôi là
người không cơm ăn, không áo mặc, là người mù chữ, là người thất
vọng.
“Chống bần cùng, tuy
cấp bách và cần thiết nhưng không đủ. Vấn đề chính là thiết lập một
xă hội, trong đó mỗi người, không phân biệt ṇi giống, tôn giáo,
quốc tịch, có thể sống một đời sống đầy đủ là con người” (Phát Triển,
47).
Liên đới không phải
chỉ là bổn phận giữa cá nhân với cá nhân, mà c̣n là bổn phận giữa
dân tộc với dân tộc.
Trí khôn nhân loại
đă đẩy lui các biên giới của vũ trụ: không gian và đại dương đă mở
các bí mật cho con người; bệnh tật đă đầu hàng trước khám phá và
tiến bộ lạ lùng của khoa học, kỹ thuật. Nhưng c̣n nạn đói là thảm
kịch xưa nhất, mà cũng là thảm kịch của thời đại. Tương lai của văn
minh và ḥa b́nh thế giới bị đe
dọa nặng nề, v́ như nhà bác học dinh dưỡng trứ danh Josué de Castro
nói: “ Người ta làm ra nạn đói”. Xâm lăng, trở ngại của thiên nhiên,
ngu dốt không sử dụng kỹ thuật tối tân, mê tín theo một số tục lệ
tôn giáo, độc quyền của một số quốc gia trên các nguyên liệu, tạo ra
đói khổ: trong 3 người trên thế giới có hai người đói. Hằng năm có
20 triệu người chết đói, và trên thế giới có 500 triệu người không
bao giờ no. Đức Thánh Cha nói: “Đây là vấn đề sống c̣n của các dân
tộc nghèo, của sự ḥa hợp dân tộc trong các nước kém mở mang và của
ḥa b́nh thế giới” (Phát Triển, 55).
2- Bổn
phận công b́nh xă hội
Để thực hiện bổn
phận liên đới, Đức Thánh Cha Phaolô VI đă hô hào, giúp đỡ nhiều
chính trị gia, nhiều nhà kinh tế học trên con đường chống nạn đói,
dành phần dư thừa của nước giàu đem giúp các nước nghèo. Tại
Bombay, Ngài đă kêu gọi thiết lập một ngân quỹ quốc tế, đóng góp bởi
một phần kinh phí, để đem giúp các nước đói kém nhất. Trên thực tế
đă có nhiều tiến bộ, các nước dần dần ư thức tham gia. Nếu không có
các biện pháp ấy th́ tuyên ngôn nhân quyền, kêu gọi ḥa b́nh, chỉ là
ảo tưởng và giả h́nh.
Nhưng tất cả các
biện pháp ấy phải đặt trên công b́nh xă hội, nếu không, “các nước
nghèo sẽ hết tín nhiệm ở nước giàu khi họ có cảm tưởng là tay này
cho, tay kia lấy lại” (Phát Triển, 56).
Sự cạnh tranh thương
măi vô lương tâm, kẻ yếu bị bóc lột và chấp nhận điều kiện của kẻ
mạnh, là “chế độ của con cáo tự do trong chuồng gà tự do”.
Nếu chủ nghĩa tự do
cạnh tranh thương măi vi phạm công b́nh xă hội, th́ chúng ta cũng
không quên chủ nghĩa quốc gia quá khích và chủ nghĩa chủng tộc quá
khích. Nó tạo nên tủi nhục, hận thù, chia rẽ, tranh chấp ngay giữa
ḷng các dân tộc; công lư, cuộc sống an b́nh và sinh mạng bị đe dọa,
nhất là khi có tranh chấp vụ lợi bên ngoài nhúng tay vào. Nigeria
Biafra là nạn nhân điển h́nh: trên 2 triệu người chết đói trong hai
năm nay v́ tranh chấp bộ lạc, v́ giành giựt dầu hỏa.
Công lư là
tôn trọng lẫn nhau. Muốn có công lư ta hăy tự đặt ḿnh vào địa vị
của người kia. Công lư chỉ được hoàn hảo khi đi đến chỗ thiện cảm
với nhau, thân thiết với nhau.
3 – Bổn phận bác ái huynh đệ
Đức Thánh
Cha Phaolô VI nhận định: “Xă hội loài người đau đớn trầm trọng.
Nguyên nhân của bệnh t́nh này không phải là tài nguyên của thiên
nhiên kiệt quệ hay ḷng tham của một số người vơ vét, mà chính là
thiếu t́nh huynh đệ giữa người với người, cũng như giữa dân tộc với
dân tộc” (Phát Triển, 66).
Chỉ có
t́nh bác ái huynh đệ mới tiêu hủy được những nguyên nhân của bất
công, của tội ác, của khốn cùng.
Chỉ có
t́nh bác ái huynh đệ mới ngăn cản được “sự tiến bộ của những người
này khỏi thành trở ngại cho sự phát triển của những người khác”. V́
đó là dấu hiệu của sự bất công tận gốc rễ.
Tính bác
ái huynh đệ ấy phải được thực hiện đối với lớp người trẻ cần được
tiếp đón, đối với những người di dân cần được nâng đỡ. T́nh bác ái
huynh đệ ấy phăi được thực hiện bởi các nhà kinh doanh, những chuyên
viên đi giúp phát triển ở nước ngoài.
T́nh bác
ái huynh đệ ấy phải được thực hiện qua các hiệp ước quan trọng giữa
các quốc gia.
T́nh bác
ái huynh đệ ấy chỉ được thành h́nh và tồn tại khi công nhận một uy
quyền quốc tế hữu hiệu, một cơ cấu pháp lư để chuẩn bị, phối hiệp và
điều hành.
Không có
bác ái huynh đệ th́ không thể nào xây dựng ḥa b́nh chân chính và
vĩnh cửu được. Các dân tộc ngày càng khó chịu các nỗi bất công, và
sự giận dữ của họ đă rung động thế kỷ 20 này! Các dân tộc giàu đă
xung đột nhau trong thế kỷ 20 này cũng v́ mâu thuẫn trong việc phát
triển, v́ họ nhằm phát triển thế lực thay v́ phát triển nhân đạo.
Ông René Maheu, Giám đốc cơ quan văn hóa quốc tế Unesco đă nói:
“Phát triển là một trạng thái tinh thần, nhất là, phát triển là một
việc của lương tâm” (Tuyên ngôn 19-4-1967).
Đức Thánh
Cha đă trưng lời văn hào Nicolas Bardiaeff, rất đáng cho ta suy
nghĩ: “Bánh tôi ăn là vấn đề vật chất, bánh tôi cho anh em là vấn đề
thiêng liêng” (Huấn từ 20-4-1967).
Nhân loại
không mua ḥa b́nh bằng bác ái huynh đệ th́ phải trả giá ḥa b́nh rất
cao bằng sự khủng khiếp. Ngay từ 1963, nghĩa là 7 năm trước đây,
người ta tính rằng khối bom nguyên tử của thế giới lên tới 320,000
megatôn (mỗi megatôn là một triệu tấn). Nếu đem chia ra cho nhân loại
trên thế giới th́ mối người được 10 tấn. Đang lúc 2 phần 3 nhân loại
đói th́ mỗi giờ chiến tranh tiêu thụ hết 14 tỉ Mỹ kim. Với giá một
chiếc oanh tạc cơ thôi, người ta có thể xây 75 bệnh viện, mỗi cái có
100 giường, tặng 50,000 chiếc máy cày cho các nước kém mở mang, săn
sóc tất cả các người phong cùi trên thế giới và trả lương cho
250,000 giáo viên trong một năm.
Anh chị em thân mến
trong Chúa Kitô,
Tôi chắc anh chị em
hiểu v́ sao mà Đức Thánh Cha kêu gọi ḥa b́nh, v́ sao người sáng lập
Công Lư và Ḥa B́nh, và tinh thần của Công Lư và Ḥa B́nh là ǵ?
Xin anh chị em hăy
nghe lời Đức Thánh Cha tha thiết mời gọi:
“Giờ hành động đă
điểm … Hết thảy mọi người và hết thảy mọi dân tộc đều phải lănh lấy
trách nhiệm… Người Công giáo phải sẵn sàng đứng đầu hàng ngũ những
kẻ không từ chối một cố gắng nào để xây dựng, trong thực tế, một
nền luân lư quốc tế hợp đạo công b́nh” (Phát Triển, 81).
Đức Thánh Cha đă kêu
gọi các Hội Đồng Giám Mục, các Chủng viện, các Đại học, các Hội
Đồng, các nhóm nghiên cứu, mọi đoàn thể giáo dân, đặc biệt giới trẻ,
trong chương tŕnh học vấn, trong các cuộc tĩnh tâm, giảng thuyết,
dạy giáo lư, phải “học hỏi để hành động” (étude pour l’action).
Đức Thánh Cha dạy
cũng phải hợp tác chặt chẽ với các tôn giáo bạn, với các tổ chức
quốc gia và quốc tế để học hỏi và hành động cho công lư và ḥa b́nh.
Anh Chị em thân mến
trong Chúa Kitô,
Tôi chân thành cám
ơn các anh em trong chức Linh Mục, các tu sĩ, các chiến sĩ đă hy
sinh nhiều cho Công Lư và Ḥa B́nh trong năm qua. Tôi xin dùng
tiếng của Đức Thánh Cha Phaolô VI: “Có thể nói anh em là tông đồ của
công cuộc phát triển và hữu ích” (Td. Phát Triển, 86).
Trong niềm tin tưởng
vô biên của ơn Chúa và ḷng từ ái của Đức Mẹ Maria, chúng ta hăy hy
sinh cầu nguyện và dấn thân phục vụ trong năm mới 1970.
Xin Thiên Chúa Ba
Ngôi ban phúc lành cho anh chị em và xin cầu nguyện cho tôi.
Nha Trang ngày 1
thang 1 năm 1970
Ngày Quốc Tế Ḥa
B́nh
Fr.X. Nguyễn Văn
Thuận
Giám Mục