Lễ hội chứng từ của các gia đ́nh với Đức Thánh Cha
Nguồn:
http://vietvatican.net/
MILANO. Tối thứ bẩy, 2-6-2012, 350 ngàn
người thuộc các gia đ́nh năm châu đă tham dự lễ hội chứng từ do ĐTC
chủ tọa bắt đầu từ lúc 8 giờ rưỡi tại Công viên Bresso ở mạn bắc
Milano, Italia.
Trong lễ hội này, dưới bầu trời dịu mát,
đă có phần tŕnh bày chứng từ, xen lẫn 5 câu hỏi được nêu lên với
các câu trả lời ứng khẩu của ĐTC và các bài ca điệu vũ được tŕnh
diễn.
1. Bé Cát Tiên người Việt
Mở
đầu, bé gái Cát Tiên 7 tuổi, trong chiếc áo dài màu đỏ, đầu đội khăn
đóng, cầm bó hoa đến cắm trước ảnh Thánh Gia, và em tiến đến trước
ĐTC để chào ngài và nói:
”Con chào Đức Giáo Hoàng, con là Cát
Tiên, con đến từ Việt Nam. Năm nay con 7 tuổi và con muốn giới thiệu
với Đức Giáo Hoàng gia đ́nh con: đó là ba con tên là Đang, và mẹ con
tên là Thảo, và đó là em con tên là B́nh. Con rất muốn biết về gia
đ́nh Đức Giáo Hoàng và hồi Cha c̣n bé như con.. Vừa nói, bé Cát Tiên
vừa chỉ ba em trong áo lam màu và mẹ em trong áo dài màu đỏ như cô
dâu và bé B́nh đứng gần đó.
ĐTC âu yếm ôm
hôn bé Cát Tiên và nói:
”Cám ơn con rất yêu quí, và cha mẹ con..
Cha chân thành cám ơn. Con hỏi cha kỷ niệm về gia đ́nh cha như thế
nào: có nhiều lắm. Cha chỉ muốn nói ít điều. Đối với gia đ́nh cha,
điều rất quan trọng là chúa nhật, và chúa nhật th́ bắt đầu ngay từ
chiều thứ bẩy. Ba của cha vẫn đọc cho con cái các bài đọc của ngày
lễ chúa nhật, rút từ cuốn sách rất phổ biến bấy giờ ở Đức, trong đó
cũng có những giải thích về các bài đọc. Và thế là chúa nhật bắt đầu:
gia đ́nh cha đă bước vào phụng vụ trong một bầu không khí vui mừng.
Ngày hôm sau, cả gia đ́nh cha đi lễ. Nhà cha ở gần thành phố
Salzburg, v́ thế gia đ́nh cha có nhiều âm nhạc, - với các nhạc sư
nổi tiếng như Mozart, Schubert, Haydn -và khi bắt đầu bài ca Kyrie
kinh Thương Xót, th́ như thể bầu trời mở ra. Và trong gia đ́nh th́
dĩ nhiên điều quan trọng là dùng bữa chung với nhau. trong gia đ́nh
cha vẫn thường ca hát nhiều: anh của cha là một nhạc sĩ giỏi, sáng
tác nhạc ngay từ nhỏ cho cả gia đ́nh, và cả nhà cha đều hát. Ba của
cha th́ chơi đàn hạc cầm và hát; đó là những lúc không thể quên được.
Và dĩ nhiên là gia đ́nh cha cũng đi chung với nhau, đi bộ; nhà cha
gần một khu rừng và v́ thế đi bộ trong rừng là điều rất tốt: có
những cuộc phiêu lưu và các tṛ chơi nữa, cùng những thứ khác. Tóm
lại là gia đ́nh cha một ḷng một ư với nhau, với bao nhiêu kinh
nghiệm chung, cả trong thời kỳ khó khăn, v́ hồi đó là thời chiến
tranh, thời độc tài, rồi nghèo đói. Nhưng t́nh yêu thương nhau trong
gia đ́nh cha, niềm vui v́ những điều đơn sơ rất là mạnh, nên gia
đ́nh cha có thể khắc phục và chịu đựng được cả những cơ cực đấy. Cha
thấy điều này rất quan trọng, đó là cả những điều nhỏ bé cũng mang
lại vui mừng, v́ qua đó có biểu lộ tâm hồn của người khác. Và thế là
anh chị cùng với cha được lớn lên với xác tín rằng ḷng nhân từ của
Chúa phản ánh cả nơi cha mẹ và anh chị em. Thú thực là khi cha t́m
cách tưởng tượng xem thiên đàng như thế nào, cha luôn h́nh dung ra
thời cha c̣n trẻ, thời niên thiếu của cha. Trong khung cảnh tín thác,
vui mừng và yêu thương như thế, gia đ́nh cha thật là hạnh phúc và
cha nghĩ rằng thiên đàng cũng giống như trong thời niên thiếu của
cha. Theo nghĩa đó, cha hy vọng được ”đi về nhà”, đi sang phần bên
kia của thế giới.
2. Câu hỏi thứ hai được anh chị
Serge Razafinbony và Fara Andrianombonana người Madagascar nêu lên:
”Kính thưa ĐTC, chúng con là Fara và Serge, chúng con đến từ
Madagascar. Chúng con quen nhau ở Firenze nơi chúng con đang học,
con học ngành kỹ sư c̣n Fara học kinh tế. Chúng con đính hôn với
nhau từ 4 năm nay, và sau khi tốt nghiệp, chúng con mơ ước trở về
nước để góp phần giúp dân qua nghề nghiệp của chúng con.
-
FARA: Những kiểu mẫu gia đ́nh ở tây phương không làm cho chúng con
tin tưởng lắm, nhưng chúng con cũng biết rằng có nhiều truyền thống
của Phi châu chúng con cần phải vượt qua. Chúng con cảm thấy rất hợp
nhau, v́ thế chúng con muốn kết hôn với nhau và cùng nhau xây dựng
một tương lai. Chúng con cũng muốn rằng mọi khía cạnh trong đời sống
chúng con được các giá trị Tin Mừng hướng dẫn. Nhưng thưa Đức Thánh
Cha, nói về hôn nhân, có một từ ngữ thu hút chúng con nhiều nhất
nhưng đồng thời cũng làm cho chúng con kinh sợ, đó là từ ”măi măi”.
- ĐTC đáp:
”Các
bạn thân mến, cám ơn các bạn v́ chứng từ này.. Kinh nguyện của tôi
tháp tùng các bạn trong hành tŕnh đính hôn và tôi hy vọng rằng với
các giá trị Tin Mừng, các bạn có thể thành lập một gia đ́nh ”măi
măi”. Bạn đă nhắc đến các kiểu hôn nhân khác nhau: chúng ta biết thứ
hôn nhân theo tập tục của Phi châu và hôn nhân tây phương. Nói đúng
ra, ở Âu Châu này, cho đến thế kỷ 19, cũng có một kiểu hôn nhân khác
rất thịnh hành: hồi đó hôn nhân thường là một hợp đồng giữa các gia
tộc khác nhau, qua đó người ta t́m cách mở ra tương lai, bảo vệ tài
sản, v.v. Người ta t́m người để kết hôn, với hy vọng là cuộc hôn
nhân này hợp với gia tộc, hoặc phe này phe kia. Tại các nước ở Âu
Châu phần nào cũng như thế. Tôi c̣n nhớ ở làng nhỏ của chúng tôi nơi
tôi đi học, phần lớn cuộc hôn nhân là do gia đ́nh xếp đặt như vậy.
Nhưng rồi từ thế kỷ 19 trở đi, có sự giải phóng cá nhân, tự do cá
nhân, và hôn nhân không c̣n dựa trên ư muốn của người khác nữa,
nhưng do chính hai người chọn lựa; hai người yêu nhau, rồi đính hôn
sau đó thành hôn với nhau. Hồi ấy tất cả đều xác tín rằng chỉ có
kiểu mẫu hôn nhân v́ t́nh yêu như thế mới đúng và t́nh yêu tự nó bảo
đảm tính chất ”măi măi” của hôn nhân, v́ t́nh yêu là tuyệt đối, muốn
tất cả và v́ thế nó bao trùm trọn vẹn thời gian: kéo dài măi măi.
Rất tiếc là thực tế không như thế: người ta thấy rằng yêu nhau thực
là đẹp, nhưng nó không kéo dài măi măi, cũng như tâm t́nh, t́nh cảm
nó không tồn tại măi. V́ thế, ta thấy rằng giai đoạn từ sự yêu nhau
đến việc đính hôn, và kết hôn với nhau đ̣i phải có những quyết định
khác, những kinh nghiệm nội tâm nữa. Như tôi đă nói, t́nh cảm yêu
thương nhau thật là đẹp, nhưng nó cũng cần được thanh tẩy, phải tiến
theo một con đường phân định, nghĩa là phải có cả lư trí lẫn ư chí
nữa; lư trí, t́nh cảm và ư chí cần phải được liên kết với nhau.
Trong nghi thức hôn phối, Giáo Hội không nói: ”Anh - chị - có yêu
thương không?”, nhưng hỏi: Anh - Chị có muốn, có quyết định hay
không, nghĩa là sự yêu nhau phải trở thành một t́nh yêu thực sự, bao
gồm cả ư chí lẫn lư trí khi tiến hành, phải bao gồm sự đính hôn, sự
thanh tẩy, phải có chiều sâu hơn, như thế, trọn con người, với tất
cả khả năng của ḿnh, với sự phân định của ư chí, với sức mạnh của ư
chí, để nói rằng: ”Đúng, đây là cuộc sống của tôi”. Tôi thường nghĩ
đến tiệc cưới Cana. Rượu đầu tiên thật là ngon: đó là sự bắt đầu yêu
thương nhau. Nhưng nó không kéo dài đến cùng; cần phải có thứ rượu
thứ hai, nghĩa là phải lên men và tăng trưởng, trưởng thành. Một
t́nh yêu chung kết thực sự trở thành ”rượu thứ hai” càng đẹp hơn
nữa, c̣n ngon hơn rượu thứ nhất. Và đó là điều chúng ta phải t́m
kiếm. Và điều quan trọng ở đây là hai người đính hôn không lẻ loi,
hai người thành hôn c̣n cần sự can dự của cộng đoàn xứ đạo, Giáo
Hội, bạn hữu. Sự hiệp thông cuộc sống với tha nhân, với gia đ́nh như
thế nâng đỡ cho đôi hôn nhân, là điều rất quan trọng, và chỉ với sự
can dự của cộng đoàn, của bạn hữu, của Giáo Hội, của Đức tin và của
chính Thiên Chúa, th́ rượu mới tăng trưởng và kéo dài măi măi. Tôi
cầu chúc các bạn mọi điều tốt đẹp!
3. Gia đ́nh thứ
ba lên tiếng là ông bà Paleologos người Hy Lạp:
(Nikos): Kalispera! Chúng con là gia đ́nh Paleologos, chúng con
đến từ Athènes. Con tên là Nikos và vợ con đây tên là Pania. Và hai
đứa con của chúng con đây là Pavlos và Lydia.
”Cách đây nhiều năm, cùng với hai người hợp đồng, chúng con đầu tư
tất cả tài sản để mở một công ty nhỏ về tin học. Nhưng rồi xảy đến
cuộc khủng hoảng kinh tế rất trầm trọng, các khách hàng giảm bớt rất
nhiều và những người c̣n lại th́ cứ hoăn lại việc trả tiền. Chúng
con vất vả lắm trong việc trả lương cho hai nhân viên, và chúng con
và hai người hợp đồng đầu tư chỉ c̣n lại rất ít tiền: v́ thế, số
tiền dành để nuôi gia đ́nh chúng con chẳng c̣n lại bao nhiêu, ngày
càng ít đi. T́nh trạng chúng con là một trong bao nhiêu t́nh cảnh,
trong số hàng triệu người như vậy. Tại thành phố, dân chúng bước đi,
đầu cúi xuống, chẳng ai c̣n tin tưởng ai nữa, thiếu hy vọng.
Pania: Cả chúng con nữa, tuy tiếp tục tin tưởng nơi Chúa quan pḥng,
nhưng chúng con thấy khó ḷng nghĩ đến một tương lai cho con cái.
Kính thưa ĐTC, có những ngày những đêm, chúng con tự hỏi phải làm ǵ
để khỏi đánh mất niềm hy vọng. Giáo Hội có thể nói ǵ với những
người dân như thế, với những người và những gia đ́nh không c̣n viễn
tượng tương lai nữa?
-
ĐTC đáp:
Các
bạn thân mến, cám ơn các bạn v́ chứng từ này, đă đánh động con tim
tôi, tâm hồn của tất cả chúng ta. Chúng ta có thể trả lời thế nào
đây? Lời nói không đủ. Chúng ta phải làm cái ǵ cụ thể và tất cả
chúng ta đều đau khổ v́ sự kiện chúng ta không có khả năng làm cái
ǵ cụ thể. Trước tiên, chúng ta hăy nói về chính trị; tôi thấy cần
phải có sự gia tăng cảm thức trách nhiệm nơi tất cả các đảng phái,
xin họ đừng hứa những điều không thể thực hiện được (vỗ tay), họ
đừng chỉ t́m kiếm những lá phiếu cho ḿnh, nhưng hăy có tinh thần
trách nhiệm đối với thiện ích của mọi người và hăy hiểu rằng chính
trị cũng luôn luôn là một trách nhiệm nhân bản, trách nhiệm luân lư
trước mặt Thiên Chúa và loài người. Và dĩ nhiên mỗi người đau khổ và
phải chấp nhận t́nh trạng như thế mà nhiều khi họ không có phương
thế để tự vệ. Nhưng ở đây chúng ta cũng có thể nói rằng: mỗi người
chúng ta hăy làm những ǵ ḿnh có thể, hăy nghĩ đến ḿnh, đến gia
đ́nh, đến tha nhân với tinh thần trách nhiệm cao độ, với ư thức rằng
những hy sinh là điều cần thiết để tiếp tục tiến bước.
Điểm
thứ ba là: chúng ta có thể làm được ǵ? Đây là câu hỏi của tôi trong
lúc này. Tôi nghĩ rằng có lẽ sự kết nghĩa giữa các thành phố, các
gia đ́nh, các giáo xứ, có thể giúp đỡ được. Ở Âu Châu hiện nay,
chúng ta có một hệ thống kết nghĩa với nhau, nhưng chỉ là những trao
đổi văn hóa, điều này chắc chắn là tốt và rất hữu ích, nhưng có lẽ
cũng cần những sự kết nghĩa theo nghĩa khác nữa: để thực sự là một
gia đ́nh tây phương, Italia, Đức, Pháp, cảm nhận trách nhiệm giúp
gia đ́nh khác. Như thế, cả các giáo xứ, cả thành phố thực sự lănh
nhận trách nhiệm, giúp đỡ cụ thể. Anh chị em hăy chắc chắn rằng tôi
và bao nhiêu người khác đang cầu nguyện cho anh chị em, và việc cầu
nguyện này không phải chỉ là lời nói mà thôi, nhưng cởi mở tâm hồn
với Thiên Chúa và qua đó tạo ra cả tinh thần sáng tạo để t́m ra
những giải pháp. Tôi hy vọng rằng Chúa giúp chúng ta, và Chúa luôn
luôn giúp đỡ! Cám ơn.
4. Gia đ́nh thứ tư là ông bà
Rerrie từ Hoa Kỳ:
Jay: Chúng con sống gần thành New York. Con tên là Jay, gốc
người Jamaica và con làm kế toán viên. Anna vợ con đây là giáo viên
hỗ trợ. Và đây là 6 đứa con của chúng con, từ 2 đến 12 tuổi. Thưa
ĐTC, ngài có thể tưởng tượng được cuộc sống của chúng con với những
cuộc chạy đua với thời gian, với những cơ cực, những vụ bị kẹt rất
phức tạp.. Ở Mỹ chúng con, làm sao giữ được công ăn việc làm cũng là
một trong những ưu tiên tuyệt đối, và để giữ được việc làm như vậy,
th́ không được để ư đến thời biểu, và nhiều khi chúng con phải hy
sinh những quan hệ gia đ́nh.
Anna. Chắc chắn là không luôn luôn dễ dàng.. Thưa ĐTC, chúng con có
cảm tưởng là các cơ chế và xí nghiệp không tạo điều kiện dễ dàng để
dung hóa thời gian làm việc và thời gian dành cho gia đ́nh. Kính
thưa ĐTC, chúng con cũng nghĩ rằng cả ĐTC cũng không dễ dàng dung
ḥa giữa bao nhiêu công việc và sự nghỉ ngơi. ĐTC có lời khuyên nào
để giúp chúng con t́m lại được sự ḥa hợp cần thiết này hay không?
Trong cơn lốc của bao nhiêu kích thích do xă hội ngày nay áp đặt,
làm sao giúp các gia đ́nh sống việc mừng lễ theo tâm hồn của Thiên
Chúa?
- ĐTC đáp:
”Đây
thực là một vấn đề lớn và tôi nghĩ là hiểu được đ̣i hỏi giữa hai ưu
tiên: ưu tiên giữ công ăn việc làm là điều quan trọng, và ưu tiên
duy tŕ đời sống gia đ́nh. Làm sao dung ḥa giữa hai ưu tiên ấy. Tôi
chỉ có thể cố gắng đưa ra vài lời khuyên. Điểm thứ nhất: có những xí
nghiệp cho phép một ngoại lệ nào đó cho các gia đ́nh như ngày sinh
nhật chẳng hạn và họ thấy rằng cho tự do một chút như thế, th́ xét
cho cùng điều này th́ cũng có lợi cho cả xí nghiệp nữa, v́ củng cố
ḷng yêu thích công ăn việc làm. V́ thế, tôi muốn mời gọi các chủ
nhân hăy nghĩ đến các gia đ́nh, hăy nghĩ cách giúp đỡ để hai ưu tiên
có thể dung ḥa được với nhau.
Điểm
thứ hai: tôi thiết nghĩ dĩ nhiên cần phải t́m kiếm một sự sáng tạo
nào đó, và đây là điều không luôn luôn dễ dàng. Nhưng ít là mỗi ngày
mang lại một yếu tố vui mừng nào đó trong gia đ́nh, sự quan tâm, từ
bỏ ư riêng ḿnh để ở chung với gia đ́nh, chấp nhận và vượt thắng
những đêm đen, như đă nói trên đây, và nghĩ đến thiện ích lớn lao là
gia đ́nh, và như thế khi ân cần mang lại một điều tốt lành nào đó
mỗi ngày, t́m được sự dung ḥa giữa hai ưu tiên. Và sau cùng, là
chúa nhật, là ngày lễ: tôi hy vọng chúa nhật cũng được tuân giữ tại
Mỹ. Và v́ thế, tôi thấy chúa nhật rất quan trọng, đây là ngày của
Chúa, và với tư cách ấy, đó cũng là ngày của con người, để chúng ta
được rảnh rang, được tự do. Trong tŕnh thuật sáng tạo, ư hướng
nguyên thủy của Đấng Tạo Ḥa là có một ngày trong đó tất cả được
rảnh rang. Trong sự rảnh rang của người này cho người khác, cho
chính ḿnh, người ta cũng rảng rang cho Thiên Chúa. Và tôi nghĩ rằng
chúng ta bảo vệ sự tự do, sự rảnh rang của con người, khi bảo vệ
chúa nhật và những ngày lễ như những ngày của Thiên Chúa và cũng là
ngày của con người. Cám ơn và chúc mừng anh chị em.
5. Gia đ́nh sau
cùng là Ông Araujo từ Porto Alegre, Brazil.
Bà
Maria Marta nói: Kính thưa ĐTC, cũng như nơi khác trên thế giới, tại
Brazil chúng con, các cuộc hôn nhân tan vỡ tiếp tục gia tăng. Con
tên là Maria Marta, và chồng con đây là Manoel Angelo. Chúng con kết
hôn từ 34 năm nay và chúng con trở thành ông bà rồi. Trong tư cách
là bác sĩ và là chuyên gia trị liệu tâm lư gia đ́nh, chúng con gặp
bao nhiêu gia đ́nh, nhận thấy nơi những xung đột vợ chồng có một khó
khăn rất lớn trong việc tha thứ và đón nhận tha thứ, nhưng trong
nhiều trường hợp khác, chúng con cũng gặp ước muốn và ư chí xây xựng
một cuộc hôn nhân mới, một cái ǵ lâu bền, và cũng v́ con cái sinh
ra từ cuộc kết hiệp mới này.
Manoel Angelo: Có một vài cặp tái hôn muốn đến gần Giáo Hội, nhưng
khi thấy ḿnh bị từ chối không được lănh nhận các bí tích th́ họ rất
thất vọng. Họ cảm thấy bị gạt bỏ, bị mang một bản án không thể kháng
tố được. Những đau khổ lớn lao này gây thương tổn sâu đậm cho những
người liên hệ; t́nh trạng bị xâu xé ấy cũng trở thành một phần của
thế giới, trở thành những vết thương của chúng ta, của toàn thể nhân
loại. Kính thưa ĐTC, chúng con biết rằng những t́nh cảnh và những
người ấy rất được Giáo Hội quan tâm: vậy đâu là những lời nói và
những dấu hiệu hy vọng mà chúng ta có thể mang lại cho họ?
- ĐTC trả lời:
Các
bạn thân mến, cám ơn các bạn v́ công việc tâm lư trị liệu cho các
gia đ́nh là điều rất cần thiết. Cám ơn v́ tất cả những ǵ các bạn
làm để giúp những người đau khổ ấy. Thực tế là vấn đề những người ly
dị tái hôn là một trong những đau khổ lớn của Giáo hội ngày nay.
Chúng ta không có công thức đơn gian. Đau khổ thật lớn lao và chúng
ta chỉ có thể giúp các giáo xứ, mỗi người giúp những người ấy chịu
đựng đau khổ do cuộc ly dị như vậy. Tôi muốn nói rằng điều rất quan
trọng dĩ nhiên là sự pḥng ngừa, nghĩa là ngay từ đầu đào sâu việc
yêu thương nhau trong một quyết định sâu xa, trưởng thành; và ngoài
ra, việc tháp tùng trong hôn nhân, để các gia đ́nh không bao giờ lẻ
loi, nhưng thực sự được tháp tùng trong hành tŕnh của họ. Và về
những người ấy, chúng ta phải nói - như bạn đă nói - rằng Giáo Hội
yêu mến họ, nhưng họ phải nh́n thấy và cảm được t́nh thương ấy. Tôi
thấy một trách vụ lớn của giáo xứ, của một cộng đoàn Công Giáo, là
làm tất cả những ǵ có thể để họ cảm thấy được yêu mến, được chấp
nhận, và họ không phải là những người ”ở ngoài Giáo Hội, cho dù họ
không thể nhận phép xá giải và rước lễ: họ phải thấy rằng dù như vậy
họ sống trọn vẹn trong Giáo Hội. Có lẽ, tuy không thể có sự xá giải
trong phép giải tội, nhưng sự tiếp xúc thường xuyên với một linh mục,
với một vị linh hướng, là điều rất quan trọng để họ thấy ḿnh được
tháp tùng, được hướng dẫn. Rồi một điều cũng rất quan trọng là họ
cảm thấy rằng Thánh Lễ là đích thực và được tham dự Thánh Lễ thực sự
khi được hiệp thông với Ḿnh Chúa Kitô. Nhưng cả khi không có sự
lănh nhận ”thể lư” bí tích này, chúng ta cũng được kết hiệp thiêng
liêng với Chúa Kitô trong Ḿnh của Chúa. Và giúp họ hiểu điều này,
thực là quan trọng. Làm sao để họ có thể sống một cuộc sống đức tin,
với Lời Chúa, với sự hiệp thông của Giáo Hội và để họ có thể thấy
rằng những đau khổ của họ là một món quà cho Giáo Hội, v́ qua đó họ
phục vụ tất cả mọi người qua việc bảo vệ sự bền vững của t́nh yêu,
của hôn nhân; và đau khổ này không phải chỉ là một sự hành hạ thể lư,
một sự ray rứt về tâm lư, nhưng cũng là một đau khổ trong cộng đoàn
Giáo Hội v́ những giá trị lớn lao của niềm tin chúng ta. Tôi nghĩ
rằng đau khổ của họ, nếu được chấp nhận thực sự trong nội tâm, th́
cũng là một hồng ân cho Giáo Hội. Họ cần biết điều đó, và qua đó, họ
phục vụ Giáo Hội, họ ở trong con tim của Giáo Hội. Xin cám ơn sự dấn
thân của các bạn.
Trong cuộc gặp gỡ các gia đ́nh, ĐTC cũng gửi lời thân ái chào thăm
những ngừơi bị động đất ở Italia, ngài biết rơ những đau khổ của họ
và nói: ”Tôi cầu nguyện hằng ngày để những vụ động đất này chấm dứt.
Tất cả chúng tôi đều muốn cộng tác để giúp đỡ anh chị em. Xin anh
chị em hăy tin chắc rằng chúng tôi không quên anh chị em, và chúng
tôi đang làm tất cả những ǵ có thể để giúp đỡ anh chị em, -
Caritas, tất cả những tổ chức của Giáo hội, Nhà Nước và các cộng
đoàn khác, mỗi người chúng tôi đều muốn giúp đỡ anh chị em, về mặt
thiêng liêng qua lời cầu nguyện, trong sự gần gũi tâm hồn, cũng như
về mặt vật chất. Tôi cầu nguyện nồng nhiệt cho anh chị em. Xin Chúa
giúp đỡ anh chị em. Tôi xin gửi cầu chúc mọi sự lành cho anh chị em,
xin Chúa chúc lành cho Anh chị em.
Lễ
hội chứng từ kéo dài 1 tiếng đồng hồ, với kinh lạy cha và phép lành
của ĐTC cho mọi người. Hàng trăm ngàn người ở lại khu vực công viên,
ngủ trong các lều để có thể dự lễ bế mạc sáng chúa nhật hôm sau.
G. Trần Đức Anh OP