Hạt Giống Đức Tin: Lời Chúa

"Nói đến mạc khải, trước tiên và trên hết, phải nói đến chủ thể mạc khải, tức mạc khải từ đâu mà có hay ai đã thực hiện việc mạc khải" (trang 31). Cũng thế, nói đến Đức Tin, trước hết và trên hết, phải nói đến nguồn gốc đức tin, tức đức tin từ đâu mà có hay tác nhân làm nên đức tin.

Thật ra, nếu mạc khải là việc của Thiên Chúa và trực tiếp liên quan đến Thiên Chúa thì đức tin là việc của loài người và trực tiếp liên quan đến loài người. Tuy nhiên, không phải vì thế, vì đức tin là việc của loài người và trực tiếp liên quan đến loài người, mà đức tin phát xuất từ loài người hay loài người là chủ thể của đức tin như Thiên Chúa là chủ thể mạc khải. Bởi vì, nếu mạc khải là việc Thiên Chúa tỏ mình ra cho loài người nơi Con của Ngài "để ai tin sẽ không phải chết song được sự sống đời đời" (Jn.3:16), thì đức tin là việc con người "được sinh lại từ trên cao" (Jn.3:3) để có thể chấp nhận mạc khải của Thiên Chúa, tức đức tin là phản ánh nơi con người "ánh sáng chiếu trong tăm tối" (Jn.1:5).

Thật vậy, chính vì đức tin là phản ánh nơi con ngươi "ánh sáng chiếu trong tăm tối", tức phản ảnh mạc khải của Thiên Chúa như thế mà giáo lý Công Giáo dạy đức tin là do Thiên Chúa ban cho Kitô hữu khi họ lãnh nhận Bí Tích Rửa Tội tái sinh. Và cũng chính vì thế, vì đức tin là phản ảnh mạc khải của Thiên Chúa, mà trước khi được lãnh nhận Bí Tích Rửa Tội tái sinh, họ cũng đã có đức tin (chứ không phải "lòng tin"), bằng không ơn cứu độ và sự công chính sẽ không phải từ Thiên Chúa cho bằng từ loài người mà có.

Đúng thế, đức tin trước khi lãnh nhận Bí Tích Rửa Tội và đức tin từ khi lãnh nhận Bí Tích Rửa Tội cũng chỉ là một, một tác động thần linh nơi con người để "con người (vốn) thích tối tăm hơn ánh sáng" (Jn.3:19) có thể chấp nhận mạc khải của Thiên Chúa là "tất cả sự thật" (Jn.16:13) về Thiên Chúa, của Thiên Chúa và nơi Thiên Chúa, được "Thiên Chúa Ngôi Con duy nhất hằng ở nơi Cha tỏ ra cho" (Jn.1:18). Như thế, đức tin quả thật được phát xuất từ Đức Giêsu Kitô là Thực Tại Mạc Khải (chương 4), tức là "tất cả sự thật" (Jn.16:13) Thiên Chúa muốn mạc khải, vì Người là "Lời đã hóa thành nhục thể" (Jn.1:14) như "ánh sáng chiếu trong tăm tối" (Jn.1:5), đồng thời Người cũng là một nông phu đi gieo hạt giống thần linh vào thửa ruộng trần gian (x.Mt.13:24,37-38).

Sau đây là phần trình bày về Lời Chúa là căn nguyên của đức tin và là tác nhân của đức tin. Cũng giống như các phần khác trong cuốn sách này, thể thức trình bày mỗi vấn đề sẽ theo thứ tự như sau:

1- Xác Tín vấn đề (giáo lý).

2- Mạc Khải vấn đề (Lời Chúa).

3- Nhận Thức vấn đề (diễn giải).

Lời Chúa: Căn Nguyên Đức Tin

Xác Tín 24      

                Lời Chúa là căn nguyên của Đức Tin bởi vì chỉ có thần linh mới ban sự sống, chứ tự mình xác thịt không thể nào chấp nhận nổi mạc khải thần linh cũng như không thể nào thấu nhập được thực tại siêu linh. 

Mạc Khải

"Những lời Thày đã nói với các con là thần linh và là sự sống" (Jn.6:63).

"Mặc dầu là Con, Người cũng biết vâng phục nơi những gì phải chịu' và khi thành toàn, Người đã trở nên căn nguyên cứu độ đời đời cho tất cả những ai tín phục Người" (Heb.5:8-9)               

Nhận Thức

Nếu đức tin là phản ảnh tất cả mạc khải thần linh thì đức tin phải là kho tàng chứa đựng tất cả mạc khải, đúng như Chúa Giêsu đã dùng dụ ngôn ám chỉ: "Triều đại Thiên Chúa giống như một kho tàng được chôn giấu mà người kia tìm thấy trong một thửa ruộng" (Mt.13:44). Vì đức tin chất chứa cả một kho tàng mạc khải thần linh như thế mà mạc khải thần linh chính là nhân trung của đức tin, tức là căn nguyên hay nguyên lý làm nên hạt giống đức tin. Đến nỗi, nếu không có mạc khải thần linh cũng không có đức tin, và nếu không phải là mạc khải thần linh đích thực thì cũng không phải là đức tin chân chính và chân truyền.

Thật vậy, tất cả mạc khải thần linh ở đây là gì, nếu không phải, như phần thứ nhất của cuốn sách đã tìm hiểu và trình bày, là Đức Giêsu Kitô, "Lời đã hố thành nhục thể và ở giữa chúng ta" (Jn.1:14) để Thiên Chúa có thể qua Người và nhờ Người mà truyền thông (mạc khải) bản thân của Ngài cũng như để truyền đạt (mạc khải) tâm ý của Ngài cho tạo vật của Ngài. Chính Đức Giêsu Kitô là bản thân của Thiên Chúa, Đấng Thiên Chúa đã ban cho thế gian (x.Jn.3:16), để "ai thấy Con là thấy Cha" (Jn.14:9). Đức Giêsu Kitô đến thế gian chẳng những để tỏ mình ra là Con Thiên Chúa, là bản thân sống động của Thiên Chúa, mà còn để hoàn tất tâm ý của Thiên Chúa là những gì Cha đã trao cho Người (x.Jn.17:4), để loài người có thể qua Người mà đến cùng Cha (x.Jn.14:6). 

Do đó, nếu Đức Giêsu Kitô là tất cả mạc khải thần linh, tức  là nhân trung của đức tin, là căn nguyên làm nên đức tin, thì đức tin tinh tuyền và chân chính nhất phải là một đức tin bao hàm cách nguyên trọn và mãi mãi một "Đức Giêsu Kitô  hôm qua, hôm nay và muôn đời vẫn thế" (Heb.13:8), một Đức Giêsu Kitô được các thánh tông đồ là những chứng nhân tiên khởi của Người ghi lại đối chiếu với Cựu Ước, cũng như được chính các tông đồ chứng thực, bằng cách rao giảng cho muôn dân, và nhất là truyền lại cho các vị thừa kế trực tiếp của các ngài như một Thánh Truyền của Giáo Hội và cho Giáo Hội là thẩm quyền tối cao trong việc dẫn giải và truyền dạy "tất cả sự thật" (Jn.16:13) được chất chứa nơi kho tàng mạc khải của Thiên Chúa.

Vì nội dung của đức tin là "Đức Giêsu Kitô hôm qua, hôm nay và muôn đời vẫn thế" mà đức tin của các thánh tông đồ, của những vị chứng nhân tiên khởi, cũng như của các giáo phụ, của các thánh nhân, của các Kitô hữu, qua mọi đời và ở khắp mọi nơi trên thế giới, cũng chỉ là một và cũng chỉ có một mà thôi. Đức tin chân truyền chỉ là một và chỉ có một này, bởi được xây trên tảng đá góc là Đức Giêsu Kitô và trên nền tảng các tông đồ, sẽ trở thành một đền thờ vô cùng linh thiêng và vững chắc (x.Eph.2:20), cho dù  bão tố và hận thù hỏa ngục có liên lỉ công phá đi nữa, vĩnh viễn sẽ không bao giờ bị sụp đổ (x.Mt.7:25,16:18)

Do đó, hễ bao giờ Đức Giêsu Kitô là "tất cả sự thật" (Jn.16:13), là tất cả những gì Thiên Chúa muốn mạc khải cho loài người, được tuyên xưng và rao truyền khác với đức tin mà thánh Phêrô, đại diện cho riêng thành phần chủ chiên, cũng như cho chung cả đoàn chiên Kitô hữu, đã tuyên xưng: "Thày là Đức Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống" (Mt.16:16), thì bấy giờ xẩy ra những lạc thuyết, những bè rối, như đã từng xẩy ra trong suốt giòng lịch sử của Giáo Hội cho đến ngày nay, nhất là vào thời tận thế, thời mà các kitô giả và các tiên tri giả xuất hiện khắp nơi, đến nỗi có thể đánh lừa được cả thành phần được tuyển chọn (x.Mt.24:24).

Lịch sử Giáo Hội đã cho thấy, trong thời các vị giáo phụ, tức thời của 7 Công Đồng Chung đầu tiên, có những lạc thuyết trực tiếp liên quan đến nền tảng Kitô học. Theo thứ tự thời gian, những lạc thuyết sau đây đã xuất hiện và đã bị các Công Đồng Chung phi bác như sau. Lạc thuyết Ariô bị Công Đồng Chung Nicêa I năm 325 lên án vì chủ trương Chúa Kitô được dựng nên do đó Người không hằng hữu và ngang hàng với Thiên Chúa. Lạc thuyết Nestôriô bị Công Đồng Chung 'phêsô năm 431 luận bác vì phủ nhận ngôi vị thiên nhân lưỡng tính của Chúa Kitô. Lac thuyết Mônôphysitô bị Công Đồng Chalcêđô năm 451 lên án vì chủ trương Chúa Kitô chỉ có thiên tính mà không có nhân tính. Lạc thuyết Mônôthêlithô bị Công Đồng Chung Côntantinôpôli III năm 680 luận bác vì chủ trương Chúa Kitô có hai bản tính song chỉ có một ý muốn mà thôi. Và lạc thuyết Adoptiôniô bị Công Đồng Chung Nicêa II năm 787 lên án vì chủ trương Chúa Kitô theo thiên tính là Con Chúa Cha song theo nhân tính lại là con thừa nhận của Chúa Cha.

Hiện tượng lạc thuyết còn cho thấy kho tàng mạc khải vô cùng phong phú vẫn còn cần được khám phá và khai thác cho đến khi Đức Giêsu hoàn toàn tỏ hiện. Phải, cho đến khi Chúa Giêsu hoàn toàn tỏ hiện vào lần đến cuối cùng của Người, Người vẫn liên tục tỏ mình ra cho Giáo Hội là thân thể của Người. Nhờ "Thần Chân Lý là Đấng chính Người từ Cha sai đến" (Jn.15:26) để "dẫn (Giáo Hội) vào tất cả sự thật" (Jn.16:13), một sự thật mà tự các thánh tông đồ, cho dù còn ở với Thày chí thánh của mình, cũng "không thể nào thấu triệt" (Jn.16:12), mà Giáo Hội càng ngày càng nhận biết phu quân của mình hơn.

Giáo Hội tỏ ra càng ngày càng nhận biết phu quân của mình hơn nữa qua những lần công bố tín điều, không phải chỉ để, như trước đây vẫn làm, tái xác tín đức tin chân truyền của mình liên quan trực tiếp đến các mạc khải về Đức Kitô bị các lạc thuyết tuyên truyền sai lạc, mà còn để, từ thế kỷ 19, tuyên xưng đức tin sâu xa của mình cần phải được sáng tỏ, vào thời điểm của nó, như khi Giáo Hội, qua Công Đồng Chung Vaticanô I năm 1870, công bố tín điều bất khả ngộ của Đức Giáo Hoàng, qua việc ngài chính thức lấy quyền tối thượng của mình mà tuyên bố những gì liên quan đến tín lý cũng như luân lý, hay qua Đức Piô IX năm 1854 tuyên bố tín điều Mẹ Maria được ơn Vô Nhiễm Nguyên Tội ngay từ giây phút đầu thai trong lòng thai mẫu, và qua Đức Piô XII năm 1950 công bố tín điều Mẹ Maria Hồn Xác Lên Trời sau khi mãn phần thế gian, và hy vọng sắp đến lúc Giáo Hội công bố tín điều Mẹ Maria Đồng Công Cứu Chuộc.

Tuy nhiên, không phải lúc Giáo Hội công bố tín điều đức tin thì lúc bấy giờ Giáo Hội mới tin, hay lúc bấy giờ đức tin mới có nơi Giáo Hội, liên quan đến tín điều Giáo Hội định tín. Như trên đã nhận định, vì nội dung hay nhân trung của đức tin là "Đức Giêsu Kitô hôm qua, hôm nay và muôn đời vẫn thế" (Heb.13:8) mà đức tin của Giáo Hội là một đức tin chân truyền (chân chính và tông truyền), một đức tin không thay đổi, một đức tin duy nhất. Tuy nhiên, đức tin nguyên thủy này chẳng khác gì như ánh sáng từ "Mặt Trời Công Chính" (Mal.3:20) là Đức Giêsu Kitô chiếu tỏa, qua thời gian, càng lên cao sẽ càng chói chang, hay như một hạt giống, tự bản chất đã chất chứa đầy đủ sự sống nơi nhân trung của mình, qua thời gian, cũng cần phải được mọc lên  cho đến khi "phát triển đến tầm vóc thành toàn của Chúa Kitô là đầu" (Eph.4:15).

Vâng, chính "tầm vóc thành toàn của Chúa Kitô là đầu" làm cho đức tin nơi Kitô hữu nói riêng và nơi Giáo Hội nói chung được nên trọn như thế đã chứng thực "Đức Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống" (Mt.16:16), "tất cả sự thật" (Jn.16:13) Thiên Chúa muốn mạc khải cho loài người, thực sự Người chẳng những là đối tượng của đức tin Kitô giáo hướng tới và là mục tiêu cho đức tin Kitô giáo cần phải đạt thành mà còn là căn nguyên thực sự làm nên đức tin Kitô giáo nữa.

Và cũng chính vì Đức Giêsu Kitô là căn nguyên thực sự làm nên đức tin Kitô giáo, tức là nhân trung của đức tin Kitô giáo, là nền tảng của đức tin Kitô giáo, mà trên thực tế và trong thực hành, Người còn là chính tác nhân của đức tin Kitô giáo, tức là chính động lực làm cho hạt giống đức tin Kitô giáo, một đức tin được lãnh nhận từ ban đầu nơi các tông đồ, cũng là đức tin được truyền ban cho các Kitô hữu khi họ lãnh nhận bí tích rửa tội, có thể phát triển cho đến khi Người đạt đến tầm vóc vẹn toàn của mình (x.Eph.4:13) nơi mỗi một Kitô hữu cũng như nơi chung thân thể của Người là Giáo Hội.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL