Bài
Giáo Lư số 16
ĐẶC TÍNH GIÁO HỘI
CẢM NGHIỆM NHÂN SINH
ột hữu thể hay đoàn thể đều có những ǵ làm nên
ḿnh và làm cho ḿnh hết sức đặc thù hoàn toàn
khác với tất cả mọi sự khác nói chung cũng như
với đồng loại của ḿnh nói riêng. Nếu bản tính
là yếu tố chung làm nên một hữu thể hay đoàn thể,
th́ căn tính là yếu tố riêng làm cho mỗi hữu thể
và mỗi đoàn thể trở thành khác biệt nhau, đến
nỗi, nói đến căn tính của hữu thể nào hay của
đoàn thể nào th́ người ta nghĩ ngay đến hữu thể
hay đoàn thể chuyên biệt ấy. Nếu bản tính của
loài người hợp bởi hồn thiêng và xác thể là hai
yếu tố làm nên hữu thể của họ, th́ căn tính của
loài người có cả hồn thiêng lẫn xác thể ấy phải
là văn hóa của họ, nói cách khác, văn hóa chính
là căn tính của con người, tức là chân dung hay
chân tướng cho thấy rơ con người thực sự là ǵ,
cho thấy con người là một xă hội hay đoàn thể
khác với con vật, đến nỗi, nếu không có văn hóa,
con người chẳng hơn ǵ hay chẳng khác ǵ con vật.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, văn hóa của con
người lại có tính cách đa dạng, khác nhau tùy
theo thời, theo nơi và theo người, đến nỗi, nếu
bỏ văn hóa của ḿnh mà hoàn toàn hội nhập với
văn hóa khác, tôi sẽ bị đoàn thể (dân tộc) của
ḿnh cho là mất gốc.
Nếu Giáo Hội lữ hành trần thế của Chúa Kitô là
Nước Trời đang hiện diện trên trần gian và đang
phát triển cho tới ngày hoàn toàn trị đến trong
vinh quang như ư muốn của Thiên Chúa, th́ căn
tính của Đoàn Thể không thuộc về thế gian này là
ǵ, để có thể hoàn toàn khác với tất cả mọi
vương quốc trần gian thuần túy, nếu không phải
là “duy nhất, thánh thiện, công giáo
và tông truyền. Bốn đặc tính
này liên kết bất khả phân ly với nhau
cho thấy những tính chất chính yếu và sứ vụ của
Giáo Hội” (SGL số 811):
·
“Chỉ có đức tin mới nhận thấy Giáo Hội có
được những đặc tính này là do nguồn gốc thần
linh của Giáo Hội. Thế nhưng, các bộc hiện lịch
sử của những đặc tính này cũng là những dấu hiệu
chứng tỏ cho lư trí con người thấy rơ như vậy
nữa. Công Đồng Chung Vaticanô I ghi nhận: ‘Chính
Giáo Hội, qua việc lan tràn lạ lùng của ḿnh,
qua sự thánh thiện cao cả, cũng như qua hoa trái
vô vàn nẩy sinh trong mọi sự lành thánh, qua
tính cách duy nhất công giáo và vững vàng bất
diệt của ḿnh, là lư do mạnh mẽ và vững vàng cho
uy tín của Giáo Hội, cũng là chứng từ không thể
chối căi cho sứ vụ thần linh của Giáo Hội’ (Dei
Filius
3: DS 3013)”.
(SGL số 812)
KIẾN THỨC ĐỨC TIN
I-
GIÁO HỘI DUY NHẤT
Về đặc tính Duy Nhất của Giáo Hội, Giáo Lư
của Giáo Hội Công Giáo cho biết lư do tại
sao Giáo Hội Duy Nhất, Giáo Hội Duy Nhất ở chỗ
nào, Giáo Hội Duy Nhất đă bị đổ vỡ ra sao, và
Giáo Hội Duy Nhất đang phục hồi thế nào?
Giáo Hội Duy Nhất do nguồn gốc của ḿnh là mầu
nhiệm một Chúa duy nhất, do Đấng Sáng Lập là
Chúa Kitô và do linh hồn của ḿnh là Chúa Thánh
Thần:
·
“Giáo Hội duy nhất là do nguồn gốc
của ḿnh: ‘mẫu gương cao cả nhất và là
nguồn gốc của mầu nhiệm này là mối hiệp nhất của
một Thiên Chúa duy nhất có Ba Ngôi là Cha và Con
trong Thánh Thần’ (Sắc
Lệnh Unitatis Redintegratio, đoạn 2.5).
Giáo Hội duy nhất là do Đấng Sáng Lập của
ḿnh: v́ ‘Lời hóa thành nhục thể,
hoàng tử b́nh an, đă ḥa giải tất cả mọi người
với Thiên Chúa bằng thập giá, ... phục hồi mối
hiệp nhất cho tất cả mọi dân tộc để họ trở thành
một dân tộc duy nhất và một thân thể duy nhất’
(Hiến
Chế Gaudium et Spes, đoạn 78.3).
Giáo Hội duy nhất là do ‘linh hồn’ của
ḿnh ‘đó là Thánh Linh, bằng việc
Ngài ngự nơi những người tin tưởng cũng như bằng
việc Ngài thấm nhập cùng điều khiển toàn thể
Giáo Hội, nguyên lư cho mối hiệp nhất của Giáo
Hội. Duy nhất thuộc về yếu tính của Giáo Hội’
(cùng
sắc lệnh vừa dẫn, đoạn 2.2)”.
(số 813)
Giáo Hội Duy Nhất ở chỗ ḥa hợp tính cách đa
dạng trong đức ái để tuyên xưng cùng một niềm
tin, cử hành cùng một phụng vụ và liên kết cùng
một quyền bính:
·
“Từ ban đầu, Giáo Hội duy nhất
này đă được đánh dấu bằng một tính cách rất
đa dạng làm nên bởi cả những tặng ân khác
nhau của Thiên Chúa cũng như bởi tính cách đa
diện của người lănh nhận những tặng ân này.
Trong mối duy nhất của Dân Chúa có nhiều dân
tộc và văn hóa qui tụ lại với nhau... Sự
phong phú dồi dào như vậy không ngược lại với
mối hiệp nhất của Giáo Hội...”. (số 814)
·
“Những mối hiệp nhất này là ǵ?
Trước hết là đức ái ‘ràng buộc mọi sự lại
với nhau trong sự ḥa hợp trọn vẹn’ (Col
3:14).
Thế nhưng, mối hiệp nhất của Giáo Hội lữ hành
c̣n được bảo đảm bằng những việc hiệp thông hữu
h́nh, như việc tuyên xưng cùng một đức tin
do các Tông Đồ truyền lại; việc cùng cử hành
để tôn thờ Thiên Chúa nhất là cử hành các bí
tích; việc kế thừa tông truyền qua bí tích
Truyền Chức Thánh để bảo tồn mối ḥa hợp
huynh đệ trong gia đ́nh Thiên Chúa’ (Sắc
Lệnh Unitatis Redintegratio, đoạn 2, Hiến
Chế Lumen Gentium, đoạn 14; Giáo Luật, khoản
205)”
(số 815). “... Giáo Hội Công Giáo được
quản trị bởi vị kế thừa Thánh Phêrô cũng
như bởi các vị giám mục hiệp thông với ngài’
(Hiến
Chế Lumen Gentium, đoạn 8.2)”
(số 816).
Giáo Hội Duy Nhất đă bị đổ vỡ v́
những phân rẽ do lỗi lầm của cả đôi bên từ trước
chứ không do những người sau này:
·
“Thật vậy, ‘nơi Giáo Hội duy nhất của Thiên
Chúa này, ngay từ ban đầu đă có một số những
rạn nứt được Thánh Tông Đồ mạnh mẽ khiển
trách như là những ǵ hư hỏng. Vào những thế kỷ
sau đó đă xẩy ra nhiều bất đồng trầm trọng
hơn nữa và các cộng đồng lớn đă phân rẽ khỏi
cuộc hiệp thông trọn vẹn với Giáo Hội Công Giáo
– là những ǵ người của cả hai bên thực sự
đều có lỗi’”. (số 817)
·
“Những cuộc đứt đoạn làm tổn thương đến mối hiệp
nhất của Thân Ḿnh Chúa Kitô
– ở đây chúng ta phải phân biệt với lạc đạo,
chối đạo và ly giáo – đă không xẩy ra ngoài
tội lỗi của con người”
(số 817). “’Tuy nhiên, người ta không thể
qui tội chia rẽ cho những ai hiện nay được sinh
ra trong những cộng đồng này và được lớn lên
trong đức tin vào Chúa Kitô nơi những cộng đồng
ấy’ (Sắc
Lệnh
Unitatis Redintegratio,
3.1)”.
(số 818)
Giáo Hội Duy Nhất đang phục hồi qua ư thức những
giá trị chân thực của nhau cũng như qua những nỗ
lực đại kết thực tế:
·
“’Hơn nữa, nhiều yếu tố về việc thánh hóa
và chân lư’ (Hiến
Chế Lumen Gentium, đoạn 8.2)
được thấy ngoài những giới hạn hữu h́nh của
Giáo Hội Công Giáo, như ‘Lời Chúa
thành văn; sự sống ân sủng, đức tin, cậy, mến
với các tặng ân nội tâm khác của Chúa Thánh Thần
cùng những yếu tố hữu h́nh khác’ (cùng
sắc lệnh vừa dẫn, đoạn 3.2, và xem cả hiến chế
vừa dẫn, đoạn 15).
Thần Linh của Chúa Kitô sử dụng những Giáo
Hội cũng như những cộng đồng giáo hội này như
phương tiện cứu độ, một phương tiện cứu độ có
quyền năng phát xuất từ mức độ tràn đầy ân sủng
và chân lư được Chúa Kitô kư thác cho Giáo Hội
Công Giáo...” (số 819).
·
“... Ước vọng phục hồi hiệp nhất nơi tất cả
mọi Kitô hữu là một tặng ân của Chúa Kitô và là
một lời mời gọi của Chúa Thánh Thần (x
Sắc Lệnh
Unitatis Redintegratio,
1)”.
(số 820)
·
“Để đáp ứng lời mời gọi này một cách xứng hợp
cần phải thực hiện một số điều: liên lỉ canh
tân Giáo Hội trong việc trung thành hơn nữa
với ơn gọi của ḿnh... (x
cùng sắc lệnh, 6);
hoán cải cơi ḷng khi tín hữu
‘nỗ lực sống thánh thiện hơn theo Phúc Âm’ (cùng
sắc lệnh, 7.3);
cầu nguyện chung; hiểu biết
nhau trong t́nh huynh đệ (x
cùng sắc lệnh, 9);
huấn luyện về đại kết cho tín
hữu nhất là cho các vị linh mục (x
cùng sắc lệnh, 10);
đối thoại giữa các nhà thần học và gặp gỡ
giữa Kitô hữu các giáo hội cũng như
các cộng đồng khác nhau (x
cùng sắc lệnh, 4, 9, 11);
hợp tác giữa các Kitô hữu trong các lănh
vực phục vụ nhân loại (x
cùng sắc lệnh, 12)”.
(số 821)
·
“Quan tâm đến việc thực hiện hiệp nhất ‘bao
gồm toàn thể Giáo Hội, giáo dân cũng như giáo sĩ’
(cùng
sắc lệnh, 5)”.
(số 822)
II-
GIÁO HỘI THÁNH THIỆN
Về đặc tính Thánh Thiện của Giáo Hội, Giáo Lư
của Giáo Hội Công Giáo cho biết lư do tại
sao Giáo Hội Thánh Thiện, Giáo Hội Thánh Thiện ở
chỗ nào, Giáo Hội Thánh Thiện vẫn cần thanh tẩy
ra sao?
Giáo Hội Thánh Thiện v́ đă được Chúa Kitô thánh
hóa và ban tặng Thánh Linh:
·
“V́ Chúa Kitô đă yêu thương
Giáo Hội như vị Hôn Thê của ḿnh, hiến ḿnh v́
Giáo Hội để thánh hóa Giáo Hội; Người
đă liên kết Giáo Hội với Người như thân thể của
Người và đă trang bị cho Giáo Hội tặng ân
Thánh Linh cho Thiên Chúa được vinh quang’
(Hiến
Chế Lumen Gentium, 39; x Eph 5:25-26).
Bởi thế Giáo Hội là ‘một Dân thánh của
Thiên Chúa’ (cùng
hiến chế vừa dẫn, 12)
và các phần tử của Giáo Hội được gọi là
‘các thánh’ (Acts
9:13; 1Cor 6:1, 16:1)”.
(số 823)
Giáo Hội Thánh Thiện ở chỗ Giáo
Hội nhắm đến việc thánh hóa phần tử của ḿnh và
có đủ mọi phương tiện để thực hiện việc thánh
hóa này, một mức độ thánh thiện Giáo Hội đă đạt
tới nơi Mẹ Maria:
·
“Được hiệp nhất nên một với
Chúa Kitô, Giáo Hội được Người thánh hóa; nhờ
Người và với Người Giáo Hội trở nên thánh thiện.
‘Tất cả mọi hoạt động của Giáo Hội được qui
hướng về như cùng đích của ḿnh việc thánh hóa
con người trong Chúa Kitô cũng như việc tôn
vinh Thiên Chúa’ (Hiến
Chế Sacrosanctum Concilium, 10).
‘Tất cả mọi phương tiện cứu độ’
(x
Sắc Lệnh
Unitatis Redintegratio,
3..5)
đều được đặt ở nơi Giáo Hội.
‘Chúng ta được nên thánh nhờ ơn Chúa’ (Hiến
Chế Lumen Gentium, 48)
nơi Giáo Hội”. (số 824)
·
“Bằng việc phong thánh cho một số tín hữu...
Giáo Hội công nhận quyền năng của Thần Linh
thánh thiện hoạt động nơi ḿnh và muốn bảo dưỡng
niềm hy vọng của các tín hữu qua việc đề cao các
thánh cho họ như những vị mô phạm và là những
đấng bầu cử...(x
cùng hiến chế vừa dẫn, 40, 48-51)”.
(số 828)
·
“Nơi Rất Thánh Trinh Nữ
Giáo Hội đă tiến đến mức độ thiện hảo
làm cho Giáo Hội hiện hữu không một tí tích và
vết nhăn... nơi Người, Giáo Hội đă ‘toàn hảo’”.
(số 829)
Giáo Hội Thánh Thiện khi c̣n lữ hành trần thế
vẫn cần thanh tẩy v́ các phần thể bất toàn và
tội lỗi của ḿnh cho tới khi đạt tới đức ái là
linh hồn của sự thánh thiện:
·
“’Giáo Hội trên trần gian đă được trang bị
bằng sự thánh thiện thực sự song
chưa hoàn toàn’ (Hiến
Chế Lumen Gentium, 48.3).
Sự thánh thiện trọn lành vẫn cần phải được
đạt thành nơi các phần tử của Giáo Hội...” (số
825).
·
“... Chúa Kitô ‘thánh hảo, tinh tuyền và vô
t́ tích’ không biết ǵ đến tội lỗi song đă đến
để tạ tội cho dân. C̣n Giáo Hội, v́ ôm ấp các
tội nhân trong ḷng ḿnh, nên vừa thánh thiện
lại luôn luôn cần phải thanh tẩy, liên lỉ đi
theo con đường thống hối và canh tân’ (Hiến
Chế Lumen Gentium, 8.3; x cả Sắc Lệnh
Unitatis Redintegratio,
3, 6; Heb 2:17, 7:26; 2Cor 5:21).
Tất cả mọi phần tử của Giáo Hội, gồm cả các
vị thừa tác viên của ḿnh, phải nh́n nhận họ là
các tội nhân (x
1Jn 1:8-10).
Những cỏ dại tội lỗi vẫn mọc chung với lúa
tốt Phúc Âm nơi hết mọi người cho tới tận thế
(x
Mt 13:24-30)...”
(số 827).
·
“Đức ái là linh hồn của sự thánh thiện,
một sự thánh thiện tất cả mọi người được kêu gọi
đạt tới, ở chỗ, đức ái ‘cai quản, h́nh thành và
hoàn hảo hóa tất cả mọi phương tiện thánh hóa’
(cùng
hiến chế vừa dẫn, 42).
‘Nếu Giáo Hội là một thân thể bao gồm các
phần thể khác nhau th́ không thể thiếu được một
phần thể cao quí nhất; Giáo Hội phải có một Trái
Tim, và là một Trái Tim Bừng Nóng Yêu Thương.
Tôi nhận ra là t́nh yêu này là động lực duy
nhất thực sự làm cho các phần thể của Giáo Hội
hoạt động; nếu nó ngừng làm việc th́ các Vị Tông
Đồ sẽ thôi rao giảng phúc âm, các Vị Tử Đạo sẽ
hết đổ máu ḿnh ra...’ (Thánh
Têrêsa Hài Đồng Giêsu,
Truyện Một Tâm Hồn)”
(số 826).
III- GIÁO HỘI CÔNG GIÁO
Về đặc tính Công Giáo của Giáo Hội, Giáo Lư
của Giáo Hội Công Giáo cho biết lư do tại
sao Giáo Hội Công Giáo, Giáo Hội Công Giáo bao
gồm những ai, và Giáo Hội Công Giáo cần thiết
cho ơn cứu độ thế nào?
Giáo Hội Công Giáo là v́ Giáo Hội
có Chúa Kitô với tất cả những ǵ Người muốn và
được Người sai đi truyền giáo khắp thế gian:
·
“Chữ ‘công giáo’ tức là ‘phổ quát’,
theo ư nghĩa là ‘hợp với toàn thể’ hay ‘hợp với
toàn bộ’. Giáo Hội là công giáo có một ư nghĩa
lưỡng diện: Trước hết, Giáo Hội là công giáo
v́ Chúa Kitô hiện diện nơi Giáo Hội. ‘Ở đâu
có Chúa Giêsu Kitô ở đấy có Giáo Hội Công Giáo’
(Thánh
Ignatiô Antiôkia, Ad Smyrn. 8, 2:
Apostolic Fathers, II/2, 311).
Nơi Giáo Hội toàn thể thân
ḿnh của Chúa Kitô hiệp nhất với đầu; tức là,
theo ư Chúa Kitô, Giáo Hội lănh nhận từ Người
‘hết mọi phương tiện cứu độ’ (Sắc
Lệnh Unitatis Redintegratio, 3; Sắc Lệnh
Ad Gentes, 6; Eph 1:22-23),
gồm có việc tuyên xưng đức tin xác thực trọn vẹn,
đời sống bí tích trọn vẹn và thừa tác vụ thánh
theo truyền thống tông đồ. Theo ư nghĩa
căn bản này th́ Giáo Hội là công giáo vào
ngày Lễ Hiện Xuống (x
Sắc Lệnh Ad Gentes, 4)
và sẽ luôn măi như vậy cho đến Ngày Chúa
Quang Lâm”. (số 830)
·
“Thứ hai, Giáo Hội là công giáo v́ Giáo
Hội đă được Chúa Kitô sai đi truyền giáo cho
toàn thể nhân loại (x
Mt 28:19)”
(số 831).
Giáo Hội Công Giáo làm nên bởi
các Giáo Hội địa phương riêng biệt và bao gồm
theo thứ tự mức độ thuộc về hay hướng về, trước
hết là thành phần Công Giáo, sau đó tới thành
phần Kitô hữu nói chung và sau hết là toàn thể
nhân loại được kêu gọi đến với Giáo Hội là
phương tiện cứu độ theo ư muốn của Thiên Chúa:
·
“Cụm từ ‘giáo hội riêng biệt’,
tức là giáo phận (hay eparchy), ám chỉ một cộng
đồng tín hữu Kitô giáo hiệp thông đức tin và bí
tích với vị giám mục được thụ phong theo truyền
thống thừa kế các vị tông đồ (x
Sắc Lệnh Christus Dominus, 11; Giáo Luật
các khoản 368-369).
Những Giáo Hội riêng biệt này
‘được thiết lập theo mẫu thức của Giáo Hội hoàn
vũ; Giáo Hội Công Giáo duy nhất và đặc thù hiện
hữu nơi chính các giáo hội này và được h́nh
thành bởi các giáo hội này’ (Hiến
Chế Lumen Gentium, 23)”.
(số 833)
·
“’Chúng ta hăy hết sức cẩn thận đừng quan
niệm Giáo Hội hoàn vũ như là một tổng hợp giản
lược, hay... tương tự như một liên hiệp
của những giáo hội riêng biệt hoàn toàn khác
nhau. Theo ư của Chúa Kitô th́ Giáo Hội phổ quát
theo ơn gọi và sứ vụ của ḿnh, thế nhưng, khi
bắt rễ vào những lănh vực về văn hóa, xă hội và
nhân bản khác nhau th́ Giáo Hội mặc lấy những
biểu lộ bề ngoài và những dạng thức khác nhau
nơi mỗi một phần đất trên thế giới’ (Đức
Phaolô VI, Tông Huấn Evangelii Nuntiandi,
62)...”.
(số 835)
·
“’Tất cả mọi người được kêu gọi đến chỗ
hiệp nhất công giáo với Dân Chúa...
Thuộc về hay hướng về niềm hiệp nhất công giáo
này bằng những đường lối khác nhau gồm có tín
hữu Công Giáo (xem
SGL số 837),
những người tin vào Chúa Kitô (xem
SGL số 838),
sau hết là tất cả nhân loại (xem
SGL số 839-844)
được ơn Chúa kêu gọi đến với ơn cứu độ’
(Hiến
Chế Lumen Gentium, 13)”.
(số 836)
·
“Để tái hiệp nhất tất cả mọi con cái ḿnh đă
bị phân tán và xa lạc theo tội lỗi, Chúa Cha
muốn kêu gọi toàn thể loài người tập hợp lại với
nhau trong Giáo Hội Con của Ngài. Giáo Hội là
nơi nhân loại cần phải khám phá ra mối duy nhất
và ơn cứu độ của họ. Giáo Hội là ‘một thế
giới được giải ḥa’. Giáo Hội ... được báo trước
nơi chiếc tầu Noe là chiếc tầu duy nhất cứu vớt
cho khỏi bị ngập lụt (Thánh
Âu Quốc Tinh, Serm. 96, 7, 9: PL 38, 588;
Thánh Ambrôsiô, De Virg. 18, 118: PL 16,
297B; x 1Pet 3:20-21)”
(số 845)
Giáo Hội Công Giáo cần thiết đến nỗi
’Ngoài Giáo Hội không có ơn cứu độ’, v́ Chúa
Kitô đă ấn định như vậy và v́ Giáo Hội đă nỗ lực
để làm cho nhân loại nhận biết Người qua việc
truyền giáo và thiết lập các Giáo Hội địa phương,
thế nhưng, ai không biết Người v́ ḷng thành mà
vẫn sống theo lương tâm chân chính th́ vẫn được
cứu độ.
·
“Khẳng định này thường được các vị Giáo Phụ
nhắc đến (x
Cyprian, Ep.73.21: PL 3, 1169; De Unit.: PL 4,
509-536)
đă được đặt lại vấn đề một cách tích cực hơn
là tất cả ơn cứu độ phát xuất từ Chúa Kitô là
Đầu qua Giáo Hội là Thân Thể của Người:... ‘Giáo
Hội đang lữ hành trên trần thế hiện
nay cần thiết cho ơn cứu độ,
ở chỗ, Chúa Kitô duy nhất là trung gian và là
đường lối cứu độ; Người ở với chúng ta nơi thân
thể Người là Giáo Hội. Chính Người đă minh
nhiên khẳng định việc cần thiết của đức tin và
Phép Rửa, do đó, đồng thời Người cũng khẳng định
việc cần thiết của Giáo Hội như cửa mà con người
phải vào qua Bí Tích Rửa Tội. Bởi thế một
khi biết rằng Giáo Hội Công Giáo được Thiên Chúa
qua Chúa Kitô thiết lập là cần thiết mà từ chối
không chịu gia nhập hay ở lại th́ không được cứu
độ’ (Hiến
Chế Lumen Gentium, 14; x Mk 16:16; Jn 3:5)”.
(số 846)
·
“Điều khẳng định này không
áp dụng cho những ai không phải do lỗi tại ḿnh
đă không nhận biết Chúa Kitô và Giáo Hội của
Người: ‘... thế nhưng những ai có ḷng thành
t́m kiếm Thiên Chúa và theo ơn Chúa tác động đă
cố gắng tác hành theo ư muốn của Ngài qua tiếng
lương tâm thúc giục của họ th́ cả họ nữa cũng
được phần rỗi đời đời’ (cùng
hiến chế vừa dẫn, 16; x DS 3866-3872)”
(số 847)
·
“Mặc dầu Thiên Chúa có thể dẫn
những ai không do lỗi tại họ không biết tới Phúc
Âm đến với đức tin mà không có đức tin này không
thể sống đẹp ḷng Ngài, bằng một cách nào đó,
Giáo Hội vẫn có nhiệm vụ bó buộc đồng thời cũng
có quyền lợi linh thánh trong việc truyền bá
phúc âm hóa cho tất cả mọi người’ (Sắc
Lệnh Ad Gentes 7; x Heb 11:6; 1Cor 9:16)”
(số 848)
·
“’Giáo Hội trên thế gian
này tự bản chất của ḿnh là truyền giáo,
v́ theo ư định của Chúa Cha, Giáo Hội được bắt
nguồn từ sứ vụ của Chúa Con và Chúa Thánh Thần’
(Sắc
Lệnh Ad Gentes, 2).
Mục đích tối hậu của việc truyền giáo
không là ǵ khác ngoài việc làm cho con người
được hiệp thông với Chúa Cha và Chúa Con trong
Thần Linh yêu thương (x
Đức Gioan Phaolô II, Thông Điệp Redemptoris
Missio, 23)”
(số 850)
·
“... Thật vậy, Thiên Chúa
‘muốn tất cả mọi người được cứu độ và nhận biết
chân lư’ (1Tim
2:4),
tức là Thiên Chúa muốn mọi người được cứu
độ bằng việc nhận biết chân lư. Ơn cứu độ
được t́m thấy trong sự thật. Những ai tuân
theo tác động của Thần chân lư th́ đang đi trên
con đường cứu độ rồi vậy. Thế nhưng, Giáo
Hội đă được kư thác cho sự thật này vẫn phải ra
đi đáp ứng nỗi khát vọng của họ để mang chân lư
đến cho họ. V́ Giáo Hội tin tưởng nhận biết
dự án cứu độ phổ quát của Thiên Chúa nên Giáo
Hội phải là truyền giáo”. (số 851)
·
“Bằng chính sứ vụ của ḿnh, ‘Giáo
Hội... đi cùng một cuộc hành tŕnh như toàn thể
nhân loại và chia sẻ cùng một số phận trần thế
với thế giới: Giáo Hội phải là men và
thực sự phải là linh hồn của xă hội loài người
để canh tân xă hội loài người trong Chúa Kitô và
biến đổi xă hội loài người thành gia đ́nh của
Thiên Chúa’ (Hiến
Chế Gaudium et Spes, 43.6).
Nỗ lực truyền giáo đ̣i hỏi phải nhẫn nại. Nó
được bắt đầu bằng việc loan báo Phúc Âm
cho các dân và các nhóm chưa tin vào Chúa Kitô
(x
Thông Điệp Redemptoris Missio, 42-47),
được tiếp tục với việc thiết lập các cộng
đồng Kitô hữu là ‘dấu hiệu Thiên Chúa hiện
diện trên thế giới’ (Sắc
Lệnh Ad Gentes, 15.1)
để đi đến việc thành lập các giáo hội địa
phương (x
cùng thông điệp vừa dẫn, 48-49).
Nó phải bao gồm cả tiến tŕnh hội nhập văn
hóa nếu Phúc Âm cần phải mặc lấy văn hóa của
mỗi dân nước (x
cùng thông điệp, 52-54).
‘Đối với những cá nhân, những nhóm người và
những dân tộc th́ Giáo Hội giao chạm và thấm
nhập họ tùy theo các mức độ, nhờ đó đem họ
tới mức độ trọn vẹn là Công Giáo’ (Sắc
Lệnh Ad Gentes, 6.2)”.
(số 854)
IV- GIÁO HỘI TÔNG TRUYỀN
Về đặc tính Tông Truyền của Giáo Hội, Giáo Lư
của Giáo Hội Công Giáo cho biết lư do tại
sao Giáo Hội Tông Truyền, Giáo Hội Tông Truyền
đă diễn tiến như thế nào, và Giáo Hội Tông
Truyền được thể hiện ra sao?
Giáo Hội Tông Truyền v́ Giáo Hội được xây trên
nền tảng các vị tông đồ, v́ Giáo Hội truyền đạt
những ǵ các tông đồ truyền lại và v́ Giáo Hội
hướng dẫn bởi các vị thừa kế tông đồ đoàn:
·
“Giáo Hội tông truyền v́ Giáo Hội được
thành lập trên các vị tông đồ ở ba
khía cạnh: Giáo Hội đă được và vẫn được thiết
lập trên ‘nền tảng Các Tông Đồ’ (Eph
2:20; Rev 21:14),
những vị chứng nhân được chính Chúa Kitô chọn
và sai đi truyền giáo (x
Mt 28:16-20; Acts 1:8; 1Cor 9:1, 15:7-; Gal 1:1
v.v.);
với ơn trợ giúp của Thần Linh ngự nơi ḿnh,
Giáo Hội ǵn giữ và truyền đạt giáo huấn
(x
Acts 2:42)
là ‘kho thiện hảo’, là những lời mưu ích Giáo
Hội đă nghe được từ các vị tông đồ (x
2Tim 1:13-14);
Giáo Hội tiếp tục được giáo huấn, thánh
hóa và hướng dẫn bởi các vị tông đồ cho tới khi
Chúa Kitô trở lại, qua các người thừa
kế của các vị trong vai tṛ mục vụ, đó là giám
mục đoàn, ‘được các linh mục trợ giúp, hiệp
thông với đấng kế vị Thánh Phêrô là mục tử tối
cao của Giáo Hội’ (Sắc
Lệnh Ad Gentes, 5)”.
(số 857)
Giáo Hội Tông Truyền đă được thực hiện qua
truyền thống bổ nhiệm các vị thừa kế các tông
đồ:
·
“Nơi vai tṛ của các vị tông đồ có một phương
diện không thể truyền đạt được, đó là phương
diện được chọn làm những chứng nhân của việc
Chúa Phục Sinh và v́ thế cũng được chọn làm
những tảng đá nền cho Giáo Hội. Thế nhưng vai
tṛ của các vị c̣n có một chiều kích vĩnh viễn
nữa. Chúa Kitô đă hứa luôn ở cùng các vị. Sứ
vụ thần linh Chúa Giêsu ủy thác cho các vị ‘sẽ
tiếp tục cho đến tận thế, v́ Phúc Âm các vị
truyền lại là một nguồn mạch kéo dài suốt cả
cuộc đời của Giáo Hội. Bởi thế,... các tông đồ
mới để ư đến việc bổ nhiệm các người thừa kế’
(Hiến
Chế Lumen Gentium, 20; x Mt 28:20)”.
(số 860)
·
“Như vai tṛ Chúa Kitô đă kư thác cho một ḿnh
Thánh Phêrô là đệ nhất tông đồ cần phải được
truyền lại cho các vị thừa kế của thánh nhân là
một vai tṛ vĩnh viễn thế nào, th́ cũng kéo dài
như vậy đối với vai tṛ của các vị tông đồ đă
lănh nhận trong việc chăn dắt Giáo Hội, một
trách nhiệm cần phải được thi hành liên lỉ bởi
hàng thánh chức giám mục nữa’
(Hiến
Chế Lumen Gentium, 20.2)…...”.
(số 862)
Giáo Hội Tông Truyền được thể hiện hoạt động
tông đồ của các phần tử của Giáo Hội để làm cho
Nước Chúa trị đến:
·
“Toàn thể Giáo Hội là tông đồ,
ở chỗ, qua các vị thừa kế Thánh Phêrô cũng như
thừa kế các vị tông đồ, Giáo Hội vẫn hiệp thông
đức tin và sự sống với nguồn mạch của ḿnh, cũng
như ở chỗ Giáo Hội ‘được sai đi’ khắp thế giới.
Tất cả mọi phần tử của Giáo Hội thông phần
vào sứ vụ truyền giáo này dù qua những đường lối
khác nhau. ‘Ơn gọi của người Kitô hữu tự bản
chất của ḿnh cũng là một ơn gọi tông đồ nữa’.
Thật vậy, chúng ta gọi ‘mọi hoạt động của
Nhiệm Thể Chúa Kitô’ nhắm đến ‘việc làm cho
Vương Quốc của Chúa Kitô làn rộng khắp cùng bờ
cơi trái đất’ (Sắc
Lệnh Apostolicam Actuositatem, 2)
là việc tông đồ”. (số 863)
·
“Trên hết Giáo Hội duy nhất, thánh thiện,
công giáo và tông truyền là ở định mệnh sâu xa
và tối hậu của ḿnh, v́ chính ở nơi Giáo Hội mà
‘Nước trời’, mà ‘Triều đại Thiên Chúa’ đă hiện
diện và sẽ được nên trọn vào tận cùng thời gian.
Vương quốc này đă đến nơi bản thân của Chúa Kitô
và đang mầu nhiệm phát triển nơi ḷng của những
ai được liên kết với Người, cho đến khi vương
quốc ấy hoàn toàn được tỏ hiện trong ngày cánh
chung. Bấy giờ tất cả những ai Người đă cứu
chuộc và làm cho nên ‘thánh hảo và vô trách cứ
trước nhan Ngài trong yêu thương’ (Eph
1:4)
sẽ qui tụ lại với nhau như một Dân Chúa duy
nhất, là ‘Hôn Thê của Con Chiên’ (Rev
21:9),
là ‘thành thánh Gialiêm từ trời nơi
Thiên Chúa mà xuống trong vinh quang của Thiên
Chúa’ (Rev
21:10-11).
V́ ‘tường của thành có 12 nền móng và trên 12
nền móng này là tên của 12 vị tông đồ của Con
Chiên’ (Rev
21:14)”.
(số 865)
TÓM LẠI:
Giáo Hội có bốn đặc tính là duy nhất, thánh
thiện, công giáo và tông truyền. Trước hết, Giáo
Hội Duy Nhất do nguồn gốc của ḿnh là mầu nhiệm
một Chúa duy nhất, do Đấng Sáng Lập là Chúa Kitô
và do linh hồn của ḿnh là Chúa Thánh Thần
(SGL số 813); Giáo Hội Duy Nhất ở chỗ ḥa hợp
tính cách đa dạng trong đức ái để tuyên xưng
cùng một niềm tin, cử hành cùng một phụng vụ và
liên kết cùng một quyền bính (814-816);
tuy nhiên Giáo Hội Duy Nhất đă bị đổ vỡ v́ những
phân rẽ do lỗi lầm của cả đôi bên từ trước chứ
không do những người sau này (817-818);
bởi thế Giáo Hội Duy Nhất đang phục hồi qua ư
thức những giá trị chân thực của nhau cũng như
qua những nỗ lực đại kết thực tế (819-822).
Thứ hai, Giáo Hội Thánh Thiện v́ đă được Chúa
Kitô thánh hóa và ban tặng Thánh Linh (823);
Giáo Hội Thánh Thiện ở chỗ Giáo Hội nhắm đến
việc thánh hóa phần tử của ḿnh và có đủ mọi
phương tiện để thực hiện việc thánh hóa này
(824), một mức độ thánh thiện Giáo Hội đă đạt
tới nơi Mẹ Maria (829); Giáo Hội Thánh
Thiện khi c̣n lữ hành trần thế vẫn cần thanh tẩy
v́ các phần thể bất toàn và tội lỗi của ḿnh
(825, 827) cho tới khi đạt tới đức ái là linh
hồn của sự thánh thiện (826). Thứ ba,
Giáo Hội Công Giáo là v́ Giáo Hội có Chúa Kitô
với tất cả những ǵ Người muốn và được Người sai
đi truyền giáo khắp thế gian
(830-831); Giáo Hội Công Giáo làm nên bởi các
Giáo Hội địa phương riêng biệt và bao gồm theo
thứ tự mức độ thuộc về hay hướng về, trước hết
là thành phần Công Giáo, sau đó tới thành phần
Kitô hữu nói chung và sau hết là toàn thể nhân
loại được kêu gọi đến với Giáo Hội là phương
tiện cứu độ theo ư muốn của Thiên Chúa (833,
835-836, 845).
Giáo Hội Công Giáo cần thiết đến nỗi
’Ngoài Giáo Hội không có ơn cứu độ’, v́ Chúa
Kitô đă ấn định như vậy và v́ Giáo Hội đă nỗ lực
để làm cho nhân loại nhận biết Người qua việc
truyền giáo và thiết lập các Giáo Hội địa phương,
thế nhưng, ai không biết Người v́ ḷng thành mà
vẫn sống theo lương tâm chân chính th́ vẫn được
cứu độ
(846-848, 850-851, 854). Thứ bốn, Giáo
Hội Tông Truyền v́ Giáo Hội được xây trên nền
tảng các vị tông đồ, v́ Giáo Hội truyền đạt
những ǵ các tông đồ truyền lại và v́ Giáo Hội
hướng dẫn bởi các vị thừa kế tông đồ đoàn
(857);
Giáo Hội Tông Truyền đă được thực hiện qua
truyền thống bổ nhiệm các vị thừa kế các tông đồ
(860, 862); Giáo Hội Tông Truyền được thể
hiện hoạt động tông đồ của các phần tử của Giáo
Hội để làm cho Nước Chúa trị đến (863, 865).
THÂM TÍN SỐNG ĐẠO
heo lịch sử Giáo Hội đă có tất cả 21 Công Đồng
Chung, và công đồng chung thứ 21 là Công Đồng
Chung Vaticanô II (11/10/1962-8/12/1965),
một công đồng hoàn toàn theo chiều hướng mới,
chiều hướng Giáo Hội, với hai (trong 16 văn kiện
chính thức) tiêu biểu nói lên tinh thần và chủ
yếu của công đồng này là Hiến Chế Tín Lư về
Giáo Hội là Ánh Sáng Muôn Dân Lumen Gentium và
Hiến Chế Gaudium et Spes về Giáo Hội trong Thế
Giới Tân Tiến Ngày Nay. T́nh h́nh hiện nay
cho thấy, hơn bao giờ hết, Giáo Hội đang bị tấn
công bốn đặc tính duy nhất, thánh thiện, công
giáo và tông truyền làm nên căn tính của ḿnh.
Về đặc tính Duy Nhất,
trong khi phong trào đại kết đang lên giữa Kitô
hữu với nhau th́ trong chính Giáo Hội Công Giáo
đang có những mầm mống và triệu chứng tách rời
v́ tinh thần văn hóa duy nhân bản và dân chủ ở
các nước tân tiến Âu Mỹ. Về đặc tính Thánh
Thiện, đời sống tu tŕ đă sa sút
rất nhiều, đến nỗi nhiều viện tu đă bị bỏ trống
ở các nước tân tiến, cộng với t́nh trạng linh
mục phá giới hay đàn bà đ̣i làm linh mục, và
t́nh trạng giáo dân tham dự Lễ Chúa Nhật rất yếu
kém. Về đặc tính Công Giáo, trong
khi Giáo Hội vẫn tiếp tục không ngừng hoạt động
tông đồ, xă hội và truyền giáo khắp nơi nói
chung, th́ đa số tín hữu v́ dửng dưng với việc
đạo nên cũng đă trở nên lănh đạm luôn với việc
tông đồ truyền giáo, thậm chí c̣n cho đạo nào
cũng là đạo, và các giáo sư thần học của các đại
học chính thức mang tên Công Giáo cũng dạy những
điều phản nghịch hẳn tín lư Công Giáo nữa.
Về đặc tính Tông Truyền, Huấn
Quyền của Giáo Hội nói chung và giáo huấn của
Giáo Hoàng nói riêng, (chẳng hạn như Thông
Điệp Sự Sống Con Người của Đức Phaolô VI và
Thông Điệp Phúc Âm Sự Sống của Đức Gioan Phaolô
II), đă bị rất nhiều nhà thần học con cái
Giáo Hội tại Âu Mỹ chê là chậm tiến, trong khi
đó, đối với một số thủ cựu Giáo Hội lại tỏ ra
cấp tiến, như vần đề hội nhập văn hóa và đối
thoại liên tôn, nhất là về vấn đề canh tân phụng
vụ từ Công Đồng Vaticanô II v.v.
Là con ngoan của Giáo Hội, Kitô hũu chúng ta
chẳng những không thể coi thường hiện trạng tinh
thần “phản Kitô” đang muốn tàn phá Giáo Hội của
Chúa, bằng việc tinh thần này đang vận dụng mọi
nỗ lực để làm cho Giáo Hội bị bật gốc hay mất
gốc của ḿnh là căn tính duy nhất, thánh
thiện, công giáo và tông truyền, chúng ta
c̣n phải tuyệt đối trung thành với Giáo Hội và
cương quyết bênh vực Giáo Hội cho dù có phải đổ
máu.
Đaminh Maria
Cao Tấn Tĩnh, BVL