Thánh Phaolô

Nếu đem so sánh cuộc sống của những người tù cải tạo trong các trại tù ở Việt Nam sau năm 1975 khi được thả về gia đình với cuộc sống đời thường của một kiếp người khi lìa cõi đời, tôi nhìn thấy rất rõ cái tạm bợ, cái phù du, cái mong manh của một đời người.
Nhớ lại thời gian đi tù cải tạo, tôi như đang xem một cuốn phim chiếu chậm và đoạn kết của cuốn phim là ngày tôi được tự do trở về đoàn tụ với gia đình.
Đi tù cải tạo ở Việt Nam là đi tù và lao động khổ sai. Trại tù không giống như nhà tù ở Mỹ hay các nước khác trên thế giới. Ở Mỹ người tù chỉ mất tự do thôi, nhưng các quyền làm người căn bản khác vẫn được tôn trọng. Người tù được nuôi ăn ở trong một môi trường thích hợp, phòng ốc sạch sẽ vệ sinh, được học hành, được cập nhật thông tin qua báo chí, internet, được chăm sóc y tế, được thăm viếng...
Ở nước Việt Nam Xã Hội chủ Nghĩa trong thời gian tôi bị đi tù cải tạo, người tù như chúng tôi, ngoài việc mất tự do, bị xỉ nhục, bị hành hạ, chúng tôi không được nuôi ăn tử tế, chúng tôi bị đói dài dài. Những con gì nhúc nhích như con gián, con thạch sùng, con chuột, con rắn, ngay cả những con sâu nằm trong gỗ đều trở thành những món ăn của người tù. Người tù phải lao động, lao động khổ sai vì lao động không làm ra của cải vật chất cho xã hội tương xứng với sức bỏ ra, không được hưởng thành quả do sức lao động của mình, mà bị lợi dụng bởi những cai tù cũng như chính sách bóc lột đối với tù nhân theo quan niệm "nước sông công tù". Chúng tôi được gia đình nuôi ăn với chính sách mà nhà nước rêu rao là nhân đạo qua việc cho phép thăm nuôi. Thăm nuôi trước là người tù được thăm viếng sau là được tiếp tế đồ ăn cho khỏi chết đói.
Tôi nhớ lại những năm ấy, gia đình tôi đã trở nên nghèo xác sơ qua mấy lần đổi tiền. Bố mẹ già của tôi, vợ tôi và các con nhỏ của chúng tôi đều rất đói, đói liên tục. Những củ sắn hà, những miếng khoai sùng chỉ làm cho ỏng bụng chứ không giúp no lòng. Thế mà vì thương tôi, mẹ tôi và nhất là vợ tôi đã cứ đến hẹn lại đến thăm nuôi tôi. Vượt đường xá xa xôi, lo chạy tiền đi xe, rồi lại tiền mua đồ ăn cho tôi nữa. Dĩ nhiên những chi phí này lại làm cho bố mẹ, vợ con tôi phải thắt lưng buộc bụng hơn nữa. Cái nghèo triền miên ở nhà san sẻ cho cái đói hàng ngày trong tù. Bây giờ mọi sự đã đi vào dĩ vãng... cái còn nhớ mãi là tình yêu của gia đình đã dành cho tôi.
Chính trong hoàn cảnh như vậy, cuộc sống của người tù đã trở nên rất giống đời thường trong một xã hội thu nhỏ.
Có người tù chấp nhận đói ăn, cho nên trại cho ăn gì thì ăn đó. Khi được thăm nuôi thì có thêm một chút bổ dưỡng càng tốt, nhưng nếu không có thì vẫn bấm bụng chịu đói được. Những người này dành thời giờ ít ỏi có được để suy tư, để nhớ về gia đình, để tư tưởng của mình vượt qua khỏi hàng rào kẽm gai, vượt qua sự kiểm soát ngặt nghèo của bộ đội canh gác, vượt qua các buổi kiểm điểm để ước mơ một cuộc sống có ý nghĩa hơn khi có cơ hội trở về.
Có người cần phải "cải thiện" thêm, nghĩa là lo kiếm thêm rau dại, măng rừng, bắt thêm con cóc, con nhái để thêm vào bữa ăn. Dĩ nhiên là những người này rất vất vả, có khi còn bị nhốt, bị đánh vì đã vi phạm kỷ luật của trại. Họ dành thời giờ cho việc kiếm ăn, tích góp những lon nhôm để làm nồi nấu, túi ny-lon để mồi lửa, cành cây khô để làm củi đun. Họ ăn no bụng với những thứ lổn ngổn ấy, có khi lại gây ra đau bụng, tiêu chảy. Ngày nào họ cũng bận rộn với những thứ linh tinh và đêm về mệt nhoài lăn ra ngủ để quên hết nỗi nhớ nhà .
Vì cái bụng, có người đang tâm bán đứng anh em, là ăng-ten, để mong được thêm chút ân huệ như thêm được miếng cháy vét nồi hay được thăm nuôi lâu giờ...
Có người bon chen để được làm chức "Trưởng" như trưởng nhà, trưởng phòng, trưởng bếp, trưởng ban này ban nọ, để sai bảo người khác,để tỏ ra uy quyền. Cái danh hão ấy lại càng tởm lợm hơn khi đến giờ đi tắm, cán bộ trại dẫn từng toán tù đến một dòng suối, mọi người trần truồng như nhộng nhảy xuống, vội vàng "tranh thủ" tắm, rồi khi nghe tiếng còi lại vội vàng leo lên bờ. Đã đến nước này mà vẫn còn có những kẻ muốn làm khác, muốn nổi hơn trong cảnh đám tù đang "trở về nguyên thủy loài người".
Có người nhận ra tù đã là khổ quá rồi, nên không muốn bị khổ thêm cũng như không muốn gây khổ cho ai nữa. Họ vượt lên cái thiếu thốn về ăn mặc, vượt lên cái tầm thường hàng ngày để sống đúng địa vị của con người bằng chia sẻ, giúp đỡ yêu thương anh em tù khác. Họ trở thành những người cổ vũ và làm chứng cho tình yêu, không qua lời nói, không qua diễn thuyết mà bằng chính việc làm của mình, bằng hy sinh của chính mình. Họ là những người có tâm hồn thánh thiện, họ là ánh sáng, là niềm hy vọng và cũng là chân lý sáng ngời làm chùn bước những mưu đồ đen tối. Họ can đảm nâng đỡ những người chỉ vì không chịu nổi đói khát, cô đơn đã trở nên thù hận với chính mình, rồi gieo thù gieo oán cho những anh em cùng cảnh ngộ.
Một điều chắc chắn người tù nào cũng nhận ra là ngay khi được tự do, được bước ra khỏi không gian tù tội thì họ sẽ bỏ lại hết, bỏ lại tất cả bon chen, kèn cựa, chức tước... những thứ tích lũy, những thứ "cải thiện" đều không còn ý nghĩa gì. Họ quên hết mọi sự, quên đói, quên gian truân, quên cả hận thù. Những người tù khi được thả đã ra về với chỉ một bộ quần áo trên mình và mảnh giấy tạm tha.

Hành trang về nhà của người tù được gói ghém trong tim sẽ là ánh mắt cảm thông, chia sẻ của những người cùng cảnh ngộ, là nụ cười an ủi, nâng đỡ những giây phút yếu lòng muốn đầu hàng buông xuôi, là tình bạn chân thành nảy sinh trong chốn tù đày.. Hành trang đó là mầm sống đem cấy vào gia đình ngày vui đoàn tụ, là hoa an bình nở rộ trong những ngày hạnh phúc.

Nghĩ lại cảnh sống trong trại tù cải tạo và cuộc đời thường mà tôi đang sống hiện nay, tôi nhận ra những điểm mong manh tương đồng và tôi cần phải chọn lối sống cho xứng đáng là con của Chúa, là người Kitô hữu đích thực.
Nếu tôi chọn lối sống quá nhiều lo toan, vật vã tối ngày vì đồng tiền, vì xe cộ, vì nhà cửa thì tôi cũng giống như anh tù bận rộn với lon ống, củi lửa, bếp núc cho cái bụng khi ở trong tù. Khi đến giờ Chúa gọi tôi về, mọi thứ vật chất tôi miệt mài tìm kiếm sẽ chẳng là gì đối với tôi và tôi cũng đành lòng bỏ lại tất cả mà ra đi.
Nếu tôi chọn lối sống đua chen vì danh vọng, quyền thế mà lại bất chấp luân thường đạo lý, làm hại người khác thì tôi cũng đã chọn lối sống của anh tù với bả danh hão. Tôi không biết mình sống trên cõi đời này để làm gì. Khi Chúa gọi tôi về thì tôi cũng ra đi với một cái xác chờ thối rữa trong nấm mộ ngoài nghĩa trang hiu quạnh mà thôi. Nếu mộ tôi có được xây thật đẹp, lát vàng, đá quý thì cũng chỉ là cái cớ cho thân nhân của tôi đi vào con đường vênh vang và kết cục cũng lạnh lùng như tôi dưới lòng đất này.
Nếu tôi chọn lối sống có những suy tư về cuộc đời, có giây phút tâm sự với Chúa là Đấng tạo dựng lên tôi và cảm nhận được tình yêu của Ngài đối với tôi, thì tôi sẽ lợi dụng những giờ phút trên cõi đời này để thiết lập sự tương giao tốt đẹp với Chúa, để nghe tiếng Chúa và thực thi lời Ngài dạy là mến Chúa yêu người. Tôi sống với cái tròng trành của cuộc đời nhưng cuộc đời tôi có ý nghĩa hơn. Tôi dành nhiều thì giờ và công sức chuẩn bị cho ngày đòan tụ với Cha tôi, với anh chị em tôi ở trên Thiên Đàng. Tôi đánh đổi những cái giả tạo đời này để lấy hạnh phúc thật và trường cửu đời sau.

Có một điều rất khác biệt giữa xã hội chốn lao tù cải tạo và đời thường là đi cải tạo sẽ có ngày hoặc về với gia đình hoặc chết rũ trong tù. Nhưng với xã hội đời thường thì chắc chắn là ai cũng phải chết, phải từ bỏ thế gian này mà ra đi dù có yêu thế gian này đến mấy. Đi về đâu? Đi về nhà Cha yêu dấu để được hưởng hạnh phúc bên Cha mãi mãi hay là đi vào chốn trầm luân hỏa ngục đời đời là do sự chọn lựa lối sống của mình. Chúa quyền phép có thể làm được mọi sự, nhưng Ngài cho tôi cái quyền chọn lựa, theo Chúa hay không.

Trong Mùa Chay Thánh này, Giáo Hội mời gọi tôi nhận biết tôi là tro bụi, rồi tôi trở sẽ về bụi tro, cuộc đời tôi đang sống là mong manh tạm bợ. Chính chúa là Đường, là Sự Thât. Ngài là mẫu mực cho cuộc sống của tôi. Chớ gì tôi được bắt chước Thánh Phaolo để sống như lời này: "Tôi sống nhưng không phải là tôi sống mà chính Chúa sống trong tôi" (Gl 2,20). Tôi đang sống nhưng luôn canh cánh bên lòng, mong chờ ngày về đoàn tụ với Cha tôi ở trên trời. Sự canh thức của tôi ví như người tù cải tạo mong ngày về đoàn tụ với gia đình, như người lính gác mong chờ hừng đông.