“Trong ‘cơi người ta’, cái ǵ cũng chỉ là tương đối”

 

“Phù vân quả là phù vân, tất cả chỉ là phù vân” (Gv 1,2)

Lại một Mùa Chay nữa đang về. Nghi thức khai mạc Mùa Chay mang ấn tượng đặc biệt qua việc xức tro trên đầu các tín hữu. Những thực hành đạo đức của Mùa Chay như sám hối, cầu nguyện, bác ái, chay tịnh đều nhằm nhắc chúng ta nghĩ về thân phận mỏng gịn của kiếp người.

Một năm vừa qua đi được đánh dấu bằng biết bao sự kiện vui buồn. Có những niềm vui của chiến thắng, thành công. Có những nỗi buồn của tan vỡ, thất bại. Mỗi người tự do lượng giá những ǵ đă xảy ra. Với cái nh́n đức tin, các tín hữu có thể đón nhận những sứ điệp Chúa nhắn gửi cho nhân loại. Nh́n lại năm đă qua, người viết mời quư Độc giả cùng suy tư về hai chữ “mong manh”, phần nào gồm tóm “sự đời” đă và đang diễn ra.

1- Sự mong manh của quyền lực

Năm 2011 chứng kiến sự sụp đổ của một loạt các nhà độc tài trên thế giới:

– Khởi đi từ sự kiện một anh bán rau trên hè phố tự thiêu v́ bị cảnh sát chèn ép, một cuộc cách mạng mang tên “Cách mạng Hoa Nhài” đă ra đời tại Tunisia. Người thanh niên tự thiêu ngày 17-10-2010 có tên là Mohamed Bouazizi. Mục đích của anh nhằm phản kháng việc cảnh sát cấm anh bán hàng trên đường phố. Công chúng tức giận và bạo lực gia tăng sau cái chết của Bouazizi. Tổng thống Zine El Abidine Ben Ali của Tunisia, một nhà độc tài, đă phải từ chức ngày 14 tháng 1 năm 2011, sau 23 năm nắm quyền.

– Ngày 11-2-2011, ông Hosni Mubarak từ chức sau 30 năm ở cương vị tổng thống Ai Cập. Hàng triệu người dân đă đổ ra đường phố và hô vang khẩu hiệu “Ai Cập tự do”. Bầu không khí lễ hội hiện diện tại hầu như mọi con đường, khu phố khắp nước. Biến cố này đưa lịch sử đất nước sang một trang mới. Từ New York (Mỹ) cho đến London (Anh), nhiều người Ai Cập cũng chào đón một kỷ nguyên “hậu Mubarak”.

– Ngày 1-5-2011, tin thủ lănh Al-Qaeda Bin Laden bị sát hại đă được loan đi. Sinh thời, nhân vật “trùm khủng bố” này đă trở thành nỗi ám ảnh của nước Mỹ, kể từ khi ṭa Tháp đôi tại New York bị đánh sập vào ngày 11-9-2001. Tin này được Nhà Trắng xác nhận vào lúc 7 giờ ngày 1-5. V́ những lư do chính trị, ông Bin Laden đă được thủy táng. Nghi thức thủy táng được thuật lại như sau: “Xác ông được trùm vải trắng và đặt trong một cái túi chứa vật nặng để cho ch́m hẳn xuống đáy biển. Miệng túi được cột rất chặt. Cái túi được cho trượt xuống biển bằng một tấm ván. Lúc đó là 6 giờ (giờ quốc tế) tức khoảng 12 giờ sau khi Bin Laden chết. Toàn bộ diễn biến lễ thủy táng kéo dài khoảng 50 phút” (trích từ trang WEB “Tin tức 24 giờ”, ngày 5-5-2011).

– Sau 42 năm trên vị trí lănh đạo quốc gia Lybia, đại tá Gadhafi đă bị giết ngay tại quê hương của ḿnh là thành phố Sirte. Khi nghe tin này, hàng loạt xe hơi trên đường phố tại Tripoli đă đồng loạt kéo c̣i kèm theo tiếng súng bắn chỉ thiên để ăn mừng. Gadhafi bị lật đổ hồi tháng 8-2011, trong làn sóng nổi dậy lan khắp thế giới Ảrập. Toà án h́nh sự quốc tế (ICC) cũng đă phát lệnh bắt Gadhafi v́ các cáo buộc tội ác chống lại loài người.

Một vài trường hợp điển h́nh trên đây cho thấy quyền lực trần thế thật là mong manh. Có những người ở vị trí lănh đạo một quốc gia trong suốt gần nửa thế kỷ. Nếu họ là những bậc minh quân, th́ quốc gia ấy được hưởng biết bao điều tốt lành. Nếu họ là những người độc tài, quốc gia ấy phải gánh chịu những hậu quả vô cùng thảm hại. Khi ở địa vị “thế thiên hành đạo” mà họ không biết đặt ích lợi của người dân làm đầu th́ ngai vàng của họ sẽ bị lung lay và sụp đổ. Với danh nghĩa “công bộc của dân” mà không biết lo lắng cho dân được hạnh phúc th́ chiếc ghế của họ cũng không thể tồn tại lâu dài. Có người nói: “Quyền lực giống như cát trong ḷng bàn tay. Càng xiết chặt, cát càng chảy tuột, nếu nhẹ nhàng, cát vẫn c̣n đó”. Trước ṭa Philatô, Đức Giêsu đă tuyên bố: “Ngài không có quyền ǵ đối với tôi, nếu Trời chẳng ban cho ngài…” (Ga 19,11). Mọi quyền năng từ Trời mà đến, nhưng một khi không thuận ư Trời, th́ quyền năng ấy sẽ bị lụn bại. Mọi chức vụ đều nhằm làm đẹp ư dân, nhưng một khi không c̣n mang lại cho dân hạnh phúc, th́ chức vụ ấy sẽ thành vô nghĩa.

2- Sự mong manh của những tiến bộ kỹ thuật

– Người dân Hoa Kỳ, nhất là những ai cư ngụ ở thành phố New York, đă có một thời tự hào về Trung tâm Thương mại Thế giới (World Trade Center), nổi bật với Ṭa tháp đôi gồm 110 tầng, được kiến trúc sư người Mỹ gốc Nhật Minoru Yamasaki thiết kế. Khởi công từ 1966 và khánh thành vào 4-3-1973, nó vượt qua chiều cao của ṭa Empire State lịch sử, trở thành ṭa nhà cao nhất thế giới. Ấy vậy mà biểu tượng của niềm tự hào này đă bị tiêu hủy ra mây khói trong ṿng vài phút, trong trận khủng bố do hai chiếc phi cơ Boeing đâm vào, ngày 11-9-2001. Ṭa tháp đôi sụp đổ đă mang theo sinh mạng của khoảng 4.000 người. Du khách đến với New York hôm nay chỉ c̣n nh́n thấy một khu đất hoang tàn, với những phế tích c̣n lại của Tháp đôi và những ḍng chữ tưởng niệm các nạn nhân vô tội do trận khủng bố dă man này.

– Nước Anh và nước Pháp đă từng đi đầu trong công nghệ sản xuất máy bay với chiếc Concorde, là máy bay chở khách siêu âm thương mại thành công nhất. Bay thử lần đầu năm 1969, Concorde bắt đầu được đưa vào phục vụ năm 1976 và có thời gian hoạt động dài 27 năm. Chiếc máy bay này được mang danh là “Chú chim trắng trên bầu trời”, và đă lập được nhiều kỷ lục, gồm thời gian bay 2 giờ, 52 phút và 59 giây giữa New York và London, ngày 7-2-1996. Mặc dù được đánh giá ở mức kỹ thuật hoàn hảo tuyệt đối, ngày 25-7-2000, máy bay Concorde đă gặp phải một tai nạn tại Gonesse, Pháp. Vụ tai nạn đă làm thiệt mạng 100 hành khách và 9 thành viên phi hành đoàn trên khoang cùng 4 người dưới mặt đất. Đây là vụ tai nạn nghiêm trọng đầu tiên và duy nhất của loại máy bay này. Sau vụ khủng bố tại New York ngày 11-9-2001, Concorde đă được cho ngừng hoạt động ngày 24 tháng 10 năm 2003, chuyến bay “về hưu” diễn ra ngày 26 tháng 11 năm ấy. Niềm tự hào của những ai đă tạo ra “chú chim trắng trên bầu trời” dần đi vào dĩ văng.

– Những ngày đầu năm 2012 này, thế giới kinh hoàng khi nghe tin chiếc tàu du lịch hiện đại và khổng lồ của Italia gặp nạn. Chiếc tàu này mang tên giống như chiếc máy bay Concorde. Tên đầy đủ của nó là Costa Concordia. Con tàu trị giá 750.000 Mỹ Kim đă gặp nạn ngày 14-1-2012 ở khu vực đảo Giglio, miền Tuscany, Italia. Tàu Concordia có trọng lượng 114.500 tấn, đang chở 4.200 hành khách, đă va vào đá ngầm. Biến cố này được giới báo chí gọi là “Tàu Titanic Italia”. Một điều trùng hợp kỳ lạ là sự kiện này xảy ra sau đúng 100 năm, kể từ khi con tàu Titanic gặp nạn. Chiếc tàu Titanic chuyên chở 2.201 hành khách đă bị đắm ngày 15-4-1912 làm thiệt mạng hơn 1.500 người.

Những trường hợp điển h́nh được nêu trên đây cho thấy dù mạnh mẽ đến đâu, th́ khoa học kỹ thuật cũng không bao giờ được coi là hoàn hảo. Dù tối tân hiện đại đến mức nào, th́ con người cũng không thể coi những sáng chế tinh vi là tối thượng. Khi đă đạt tới đỉnh cao của công nghệ, người ta bị cám dỗ khước từ Thiên Chúa, thậm chí c̣n có người báng bổ tự cho ḿnh có thể thay thế Thiên Chúa. Họ tự cho ḿnh có thể làm được mọi sự. Theo họ, Thiên Chúa đă trở thành một nhân vật của huyền thoại, hoặc giả nếu Ngài có hiện hữu th́ Ngài cũng không phải là Đấng Toàn năng. Thấy rơ được nguy cơ này, Đức Thánh Cha Bênêđictô đă viết trong Tự sắc về Năm Đức Tin như sau: “So với quá khứ, đức tin ngày nay đang phải chịu một loạt những vấn nạn đến từ năo trạng thay đổi, đặc biệt là ngày nay năo trạng này thu hẹp lănh vực những điều chắc chắn hợp lư vào lănh vực những chinh phục của khoa học và kỹ thuật”. Tuy vậy, vị Cha chung của Giáo Hội khẳng định với chúng ta: “Giáo Hội không bao giờ sợ chứng minh rằng giữa đức tin và khoa học chân chính không hề có xung đột, v́ cả hai đều hướng về sự thật, tuy bằng những con đường khác nhau” (Tự sắc Porta Fidei, số 12).

3- Sự mong manh của kiếp người

Ngẫm về sự mỏng manh của kiếp người, tác giả Thánh vịnh đă thốt lên:

“Kiếp phù sinh tháng ngày vắn vỏi,

tươi thắm như cỏ nội hoa đồng,

 một cơn gió thoảng là xong,

chốn xưa ḿnh ở cũng không biết ḿnh” (Tv 103, 15-16)

Những phát minh khám phá trong lănh vực y khoa, dù rất hiện đại, cũng không thể kéo dài cuộc sống của con người trên cơi dương gian. Kiếp người vẫn mỏng gịn, sớm nở chiều tàn, như đóa phù dung.

– Mong manh giữa sự sống và sự chết. Mỗi năm, cả nước có đến trên chục ngàn người chết v́ tai nạn giao thông, hàng ngàn người chết do tai nạn lao động. T́nh trạng ngộ độc thực phẩm ngày càng nghiêm trọng đă và đang cướp đi sinh mạng của biết bao người. Có nhiều người c̣n trẻ đă phải vĩnh viễn ra đi. Biết bao sáng kiến, biết bao quy định, nhưng số người chết vẫn không giảm. Đă nhiều người lên tiếng, nhưng xem ra t́nh trạng này chưa được cải thiện. Người dân đành phải sống theo kiểu “ai có thân người ấy lo”. Những điều trên đây cho thấy kiếp người thật mong manh, nay c̣n, mai mất. Mỗi khi ra đường là lo lắng, chỉ khi về tới nhà mới chắc là ḿnh được an toàn.

– Mong manh giữa cái thiện và cái ác. Chỉ một chút nóng giận cũng cướp đi một mạng sống. Chỉ một lư do đơn giản cũng làm mất một cuộc đời. Có những người suốt đời chân chất, ăn ở hiền lành, vậy mà một giây phút không làm chủ được bản thân đă trở thành kẻ giết người. Xă hội hôm nay cho thấy ranh giới giữa thiện và ác thật mong manh. Hậu quả là vợ đốt chồng, con giết cha. Xă hội khá nhiều những người con “nghịch tử”. Sự bất hiếu có nguyên nhân muốn đặt lợi lộc vật chất làm ưu tiên hàng đầu. Xă hội đưa ra nhiều phong trào, nhưng chỉ giống như “ném gạch giữa ao bèo”. Giáo Hội phát động nhiều chiến dịch, nhưng chỉ như “muối bỏ biển”. Liều thuốc có hiệu quả chắc chắn phải là sự cải hóa nội tâm. “Tâm b́nh, thế giới b́nh”, chỉ một khi con người có lương tâm ngay thẳng, chân thành hướng thiện, lúc đó họ mới có thể góp phần xây dựng một cuộc sống an b́nh.

– Mong manh giữa khôn và dại. Gần đây, thành phần những người phải ra trước vành móng ngựa càng ngày càng đa dạng. Họ là quan chức cao cấp, là người mẫu, là diễn viên điện ảnh, là chủ khách sạn, là người cha người mẹ, là trẻ vị thành niên. Ai cũng hối hận nhưng đă quá muộn màng. Trước khi bị bắt, ai cũng nghĩ ḿnh khôn. Sau khi vào tù, mới ngỡ ra ḿnh dại. Những người đang khôn, bỗng trở thành dại trong chốc lát, v́ tham vọng, ghen tương và v́ lóa mắt trước những cám dỗ vật chất. “Vàng là vật chất tỏa sáng, nhưng không phải bất cứ thứ ǵ tỏa sáng đều là vàng”. Nhiều người ngẫm ra điều ấy th́ thấy ḿnh đă quá dại dột. Làm sao biết ḿnh khôn thực sự? Tác giả Thánh vịnh trả lời: “Kính sợ Chúa là đầu mối khôn ngoan” (Tv 111, 10). Thực thế, khôn ngoan theo kiểu người đời sẽ làm con người hư mất. Khôn ngoan trong ơn nghĩa Chúa sẽ đem lại cho con người vinh quang. Vị Tông đồ dân ngoại cũng đă đúc rút kinh nghiệm quư báu đó cho chính ḿnh: “Chúng tôi không sống theo lẽ khôn ngoan người đời, nhưng theo ân sủng của Thiên Chúa” (2 Cr 1, 12).

Th́ ra trong “cơi người ta”, cái ǵ cũng chỉ là tương đối. Quyền lực, danh vọng và của cải chỉ có ư nghĩa khi nó nhằm phục vụ ích chung. Quyền lực được lâu bền nhờ tinh thần phục vụ, thân thế được lưu danh nhờ biết sống v́ tha nhân. Đức Giêsu đă nói về quyền lực: “Anh em biết: thủ lănh các dân th́ dùng uy quyền mà thống trị dân, những người làm lớn th́ dùng lấy quyền mà cai quản dân. Giữa anh em th́ không được như vậy: Ai muốn làm lớn giữa anh em, th́ phải làm người phục vụ anh em. Và ai muốn làm đầu anh em th́ phải làm đầy tớ anh em”. Đức Giêsu đă áp dụng triết lư sống này nơi bản thân Người: “Con Người đến không phải được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ và hiến dâng mạng sống làm giá chuộc muôn người” (Mt 20,25-28). Khái niệm “lănh đạo là người phục vụ” của Tin Mừng đă ảnh hưởng sâu sắc tới nền văn hóa của các nước có truyền thống Kitô giáo.

Khi nhận ra sự mong manh của cuộc đời, chúng ta không bi quan chán nản trước những bất toàn. Khi thấy rơ giới hạn của con người trần thế, chúng ta vươn tới Đấng toàn năng cao cả. Vâng, Thiên Chúa là Đấng trung thành. Ngài luôn hướng dẫn cuộc đời chúng ta và trả công cho chúng ta theo như chúng ta đối xử với anh chị em ḿnh.

+ Gm Giuse Vũ Văn Thiên

Giáo phận Hải Pḥng

Nguồn: WHD