Ba Mươi Tháng Tư Vài Câu Chuyện Về Ba Tây (Brazil) Việt Nam
Nguyễn Quang Duy
 
Tháng 8 năm 1964, sự kiện Vịnh Bắc Bộ đă được báo chí Ba Tây đưa tin và tạo dư luận ủng hộ việc Hoa Kỳ trực tiếp tham chiến tại Việt Nam. Chính phủ Ba Tây đă gởi đến miền Nam Việt Nam cà phê và thuốc Tây và cứu xét việc gởi quân tham chiến. Mặc dù giúp đỡ của Ba Tây rất nhỏ bé, khi Việt Nam Cộng Ḥa xây dựng tượng đài Chiến sĩ Tự do chúng ta đă không quên ghi tên Ba Tây như một quốc gia đồng minh. Tượng đài này nằm giữa hồ Tháp Rùa thuộc Công trường Chiến sĩ Tự do, đến năm 1972 th́ đổi tên thành Công trường Quốc tế.
 
Tài liệu về Ba Tây đă được phổ biến trong quyển “Chiến tranh Việt Nam và giai đoạn tham chiến của Hoa Kỳ” được xuất bản tại Rio de Janeiro năm 2004. Tác giả Orivaldo Lême Biagi là Thạc sĩ môn lịch sử Ba Tây, Giảng viên Đại Học UNICAMP, Bang Sao Paulo. Tài liệu đă được một thuyền nhân tại Ba Tây, ông Nguyễn Hữu Thọ lược dịch và chuyển đến người viết hiệu đính. Nhân 30 tháng 4 năm nay người viết xin chuyển đến bạn đọc để biết thêm một góc cạnh của chiến tranh Việt Nam.

 
Khi miền lọt vào tay cộng sản, đáp lời kêu gọi của Liên Hiệp Quốc, từ tháng 3 năm 1979, Ba Tây đă đón nhận hằng trăm thuyền nhân tị nạn cộng sản. Những người Việt đầu tiên đến Ba Tây gặp rất nhiều khó khăn, phải dùng tiếng Anh hay tiếng Pháp để đối thọai với người bản xứ v́ không ai biết tiếng Bồ Đào Nha, lại cũng không có người Ba Tây biết tiếng Việt. Khi ấy Ba Tây lại rất nghèo, không có hệ thống an sinh xă hội, người tị nạn phải nhờ đến sự trợ giúp của Hội Hồng Thập Tự và các tổ chức từ thiện khác.
Nhưng nhờ cần cù học hỏi và làm ăn, ngày nay đa số đều có được một cuộc sống ổn định và xem ra khá thành công. Tại Thành Phố Sao Paulo nhiều người trở thành chủ hăng hay mở các cửa tiệm bán buôn. Cộng đồng người Việt tại Ba Tây có chừng 200 người, luôn gắn bó với nhau, lại quư mến và luôn mời chào những đồng hương từ phương xa ghé thăm đất nước cưu mang họ. Ngày nay nhờ phương tiện truyền thông Internet người Việt sống tại Ba Tây dễ dàng gắn bó với người Việt khắp nơi trên thế giới.
Chuyện mới nhất là chuyện Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Nguyễn Phú Trọng đă bị Tổng Thống Ba Tây Vana Dilma Rousseff từ chối tiếp. Theo lịch tŕnh ông Trọng sẽ thăm hai nước Châu Mỹ La Tinh được đảng Cộng sản xếp là thiên tả, Cuba và Ba Tây. Trước ngày ông Trọng rời Việt Nam, các cơ quan tuyên truyền luôn rả rích: “Chuyến thăm cũng là dịp để (đảng Cộng sản) Việt Nam bày tỏ sự ủng hộ, đoàn kết của Việt Nam đối với các lực lượng cánh tả, tiến bộ ở hai nước, cùng trao đổi quan điểm về con đường đi lên Chủ nghĩa xă hội, góp phần xây dựng thành công sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước.”
Họ cũng không ngừng ca ngợi Tổng thống Ba Tây, bà Vana Dilma Rousseff. Cha bà là đảng viên đảng Cộng sản, khi c̣n rất trẻ bà đă tham gia các tổ chức du kích cánh tả chiến đấu chống lại chế độ độc tài. Trong những năm 1970-72, bà bị bắt bỏ tù, bị tra tấn dă man.
Các ơ quan tuyên truyền cộng sản cố t́nh không nhắc đến việc bà đă dứt khoát từ bỏ đấu tranh vũ trang và luôn cổ vũ cho dân chủ. Khi tham chính bà được tiếng cứng rắn và trong sạch. Bà đă thẳng tay truy tố những quan chức tham nhũng và làm sạch bộ máy của Ba Tây.
Bà và vị Tổng Thống tiền nhiệm đă đưa đất nước Ba Tây trở thành một nền kinh tế lớn thứ 6 trên thế giới. Đảng Lao Động của bà theo khuynh hướng xă hội, thế nên thành quả kinh tế thay v́ lọt vào tay đám tư bản đỏ như tại Việt Nam đă được phân chia cho những người nghèo khổ tại Ba Tây. Nhờ thế khỏang cách giàu nghèo tại đây càng ngày càng được thu hẹp.
Quả đúng với biệt danh người Ba Tây đặt cho bà “người đàn bà dữ tợn nhất Ba Tây”. Bà đă mời (?) mà phút cuối lại từ chối tiếp ông Nguyễn Phú Trọng, không cho ông Trọng một cơ hội: “... bày tỏ sự ủng hộ, đoàn kết của đảng Cộng sản Việt Nam đối với các lực lượng cánh tả, tiến bộ ở hai nước, cùng trao đổi quan điểm về con đường đi lên Chủ nghĩa xă hội, ...”
Trong khi đó tại Úc, người phụ nữ đài cát nhất Úc, Tổng Toàn quyền Quentin Bryce AC v́ mời Nguyễn Phú Trọng cũng đă gây không ít khó khăn cho đảng Lao Động tại đây. Số là tháng 5 năm 2011, khi bà sang thăm Việt Nam, bà đă mời Nguyễn Phú Trọng sang Úc thăm bà, ông Trọng khi ấy chưa biết thân phận nên cũng đă nhận lời. Lời mời gây ít nhiều tranh căi trong nội bộ đảng Lao Động Úc. Có người đặt câu hỏi về tư cách đại diện của Nguyễn Phú trọng. Phe Cộng Ḥa lắc léo hơn cho rằng nước Úc không cần Ṭan Quyền chỉ gây khó khăn cho chính phủ tốn hao ngân quỹ nước Úc. Cánh thân Cộng th́ cho việc mời là đúng v́ trên nguyên tắc Nguyễn Phú Trọng là người cầm quyền cao nhất tại Việt Nam, nhưng không đúng lúc v́ đảng Lao Động cần tập trung cho việc bầu cử có thể diễn ra bất cứ lúc nào. Thế là việc mời được hơan lại.
C̣n các đảng khác và Cộng đồng người Việt tự do th́ chỉ đợi Nguyễn Phú Trọng sang để chất vấn về nhân quyền, về dân oan, về tham nhũng, về việc bán nước của đảng Cộng sản Việt Nam. Mấy ngày nay trước toà đại sứ cộng sản Việt Nam tại Canberra, thủ đô Úc, anh Trương Quốc Việt đă mang trên ngực tấm bảng “Hăy trả nhà nhỏ cho gia đ́nh tôi và Nhà Lớn cho dân tộc tôi!” tọa kháng phản đối những hành động bạo ngược cướp đất, phá nhà, đàn áp dân lành của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam.
Trong nước th́ h́nh ảnh từ Văn Giang Hưng Yên hằng ngàn người dân tay cầm liềm, xẻng, cuốc, gậy gộc, sẵn sàng đối đầu với công an bộ đội cộng sản cho thấy người dân đă xem giới cầm quyền cộng sản như kẻ thù. Lửa đă bốc. Súng đă nổ. Tức nước th́ vỡ bờ. Một bờ vỡ th́ c̣n cơ mang cứu vớt. Nhiều bờ liên tục vỡ th́ Nguyễn Phú Trọng và nhóm cầm quyền thay v́ thăm Úc chỉ c̣n nước bỏ xứ sang Tầu. Mà biết đâu đảng Cộng sản Tầu lại xụp đổ trước đảng Cộng sản Việt Nam.
Nói đến chuyện xưa, chuyện nay mà không có một đôi lời lạm bàn về chuyện tương lai, th́ quả là thiếu xót. Người Việt luôn trọng ân, trong nghĩa, xưa chúng ta xem Ba Tây là một nước đồng minh th́ mai sau nếu một tượng đài ghi ân các quốc gia giúp người tị nạn cộng sản được xây dựng tại Việt Nam, chắc chắn Nhân Dân Ba Tây cũng sẽ được tri ân. Cũng thế Tổng thống Ba Tây, bà Vana Dilma Rousseff sẽ là một khách quư để chúng ta có thể học hỏi từ bà làm sao để xă hội Việt Nam có được dân chủ và công bằng.
Nguyễn Quang Duy
Melbourne, Úc Đại Lợi
26/4/2012
 
Tài Liệu Về Việc Ba Tây (Brazil) Viện Trợ Và Được Hoa Kỳ Đề Nghị Gởi Quân Giúp Việt Nam Cộng Ḥa.
ORIVALDO LÊME BIAGI
 
Chiến tranh Việt Nam là một trong những sự kiện quan trọng nhất của thập niên 60 và 70 thế kỷ thứ 20, Hoa Kỳ đưa quân đến khu vực nhằm chống lại sự bành trướng của chủ nghĩa cộng sản, chống lại các nhóm du kích cộng sản địa phương. Cuộc chiến tác động đến thế giới và ảnh hưởng đến Ba Tây, một đất nước cách xa khu vực Đông Nam Á.
Khởi đầu của chiến tranh Việt Nam
Giữa 2 ngày 02 và 04 tháng 8 1964, tin tức loan tải một tàu khu trục Hoa Kỳ đă bị tàu tuần tra Bắc Việt tấn công trong vùng biển quốc tế thuộc Vịnh Bắc Bộ bờ biển phía bắc Việt Nam. Do thiếu thông tin nên c̣n nhiều điểm đáng ngờ, cuộc tấn công lại là điều Tổng thống Hoa Kỳ Lyndon Johnson mong đợi từ lâu. Sang ngày 5 tháng 8, viện lư do Hoa Kỳ cần giúp đỡ một quốc gia đang bị đe dọa bởi chủ nghĩa cộng sản, Ông thực thi quyền hạn can thiệp vào Việt Nam, ông ra lệnh bắt đầu ném bom miền Bắc Việt Nam để tiến đến “Mỹ hóa" chiến tranh Việt Nam.
Phản ứng của Ba Tây về biến cố Vịnh Bắc Bộ đă hoàn toàn thuận lợi cho hành động quân sự của Hoa Kỳ, đặc biệt là về phía báo chí. Tờ Folha de Sao Paulo, ngày 04 Tháng Tám 1964 khởi đầu dè dặt đưa tin, mặc dù những tin tức chưa được xác nhận. Vào ngày 5 tháng 8, không c̣n nghi ngờ ǵ nữa: tàu Hoa Kỳ đă bị tấn công bởi tàu cao tốc Bắc Việt. Như đă đựơc tờ báo nêu lên: chiến tranh là do phía Bắc Việt gây ra, Hoa Kỳ sẽ ném bom miền Bắc Việt Nam và Hoa Kỳ tuyên bố các biện pháp sẽ được thực hiện tại miền Nam Việt Nam nhằm ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản.
V́ Trung Cộng đang lănh đạo Bắc Việt để mở rộng sự bành trướng của chủ nghĩa cộng sản xuống phía Nam, Trung Cộng bị lên án là thủ phạm chính gây ra mọi sự việc. Đây chính là lời giải thích của Ban Biên Tập Nhật báo Sao Paulo ngày 07 tháng 08, cùng với các bài viết cho rằng quân đội Trung Cộng đă sẵn sàng tham chiến, nếu Hoa Kỳ tấn công miền Bắc Việt Nam, nhưng thực tế đă không xảy ra. Các biên tập nhấn mạnh phản ứng của Hoa Kỳ là không thể tránh khỏi và cần xem xét hai lựa chọn:
1 - Sự trung lập của khu vực để lại bị rơi vào sự thống trị của Trung Cộng; hay
2 - Một hành động tấn công quy mô nhằm vô hiệu hóa những họat động của cộng sản, có thể được sử dụng ngay cả bom nguyên tử.
Trung Quốc (và thậm chí cả Liên Xô) đă kích động Bắc Việt đi đến chiến tranh. Những loại tin tức đổ lỗi cho thế giới cộng sản là khá điển h́nh trong thời điểm này. Sau cuộc đảo chính vào tháng 3 năm 1964 giới quân đội nắm quyền, tuy có nhiều quan ngại cho rằng giới quân nhân không muốn rời bỏ quá sớm quyền lực chính trị, báo giới Ba Tây lại ủng hộ giới quân đội trong việc lật đổ Tổng Thống Joăo Goulart. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu của cuộc đảo chính và kết thúc của kỷ nguyên hành chánh của chính quyền Joao Goulart, các tuyên truyền chống cộng đă được nhanh chóng lan rộng. Việc chống chủ nghĩa cộng sản vẫn c̣n rất cao vào thời điểm này. Sự loan tin về biến cố Vịnh Bắc Bộ cũng không thể thoát ra khỏi lề lối suy nghĩ nó trên.
Chính Quyền quân sự và chiến tranh Việt Nam
Vào ngày 6 (tháng 8 năm 1964), được đăng trên Trang tin tức hàng đầu của thời báo Sao Paulo: Chính quyền Quân Sự Ba Tây bày tỏ cảm t́nh và ủng hộ Hoa Kỳ chống lại sự xâm lăng của Bắc Việt. V́ nó là một can thiệp để hỗ trợ một đất nước đang bị tấn công bởi chủ nghĩa cộng sản. Đây cũng lập luận để giới quân nhân tuyên bố biện minh cho lư do hội đồng quân sự lên nắm quyền vào tháng 3 năm 1964 - vị trí của chính phủ Ba Tây hỗ trợ Hoa Kỳ là khá hợp lư.
Từ khi có những tin tức đầu tiên về biến cố ở Đông Nam Á, Chính quyền Quân sự Ba Tây đă chứng tỏ là rất chú ư đến t́nh h́nh Việt Nam. Họ muốn có kết quả nhanh chóng, tốt hơn với kết quả thuận lợi cho phía Hoa Kỳ. Rủi ro vẫn có thể xẩy tới, lấy ví dụ các nhóm đối lập với chính quyền quân sự vẫn có thể gây một số phản ứng trong ṿng Ba Tây vào thời điểm đó, nhưng với áp lực của các đồng minh, Hoa Kỳ muốn có sự hiện diện của quân đội Ba Tây trong cuộc xung đột Việt Nam.
Qua công văn riêng của Tổng Thống Johnson, thông qua Đại sứ Lincoln Gordon tại Ba Tây, Tổng thống Castelo Branco đă được thông báo hầu hết các hoạt động đang được thực hiện tại Việt Nam. Trong một bức thư từ Tổng Thống Johnson gởi đến Tổng Thống Castelo (ngày 25-07-1965), Tổng thống Hoa Kỳ nêu rơ ràng ư định của ḿnh: “Tôi đă được thông báo rằng chính phủ Ba Tây đă gửi cà phê và các lọai thuốc tây đến Việt Nam thông qua Hội Hồng Thập Tự Ba Tây, và tôi chắc chắn rằng các mặt hàng này rất cần thiết cho quốc gia Việt Nam, trong hoàn cảnh hiện tại, tuy nhiên, trợ giúp cần thiết phải bổ sung thêm, và tôi rất quan tâm để biết quan điểm của bạn xem loại hỗ trợ bổ sung của chính phủ Ba Tây có thể cung cấp cho Việt Nam.”
Chính phủ Mỹ đă đặt điều kiện cho Ba Tây vay trị giá 150 triệu Mỹ kim để đổi lại sự hiện diện của quân đội Ba Tây tại Việt Nam. Chủ trương này được Bộ trưởng Bộ Ngọai Giao Ba Tây Ông Magalhaes Juraci tiết lộ. B́nh luận về yêu cầu của Hoa Kỳ, ông Juraci cho biết: “Yêu cầu của Chính phủ Hoa kỳ về Việt Nam được phản ảnh đầy đủ qua Đại sứ Hoa Kỳ tại Ba Tây ông Gordon. Trong cuộc họp cuối cùng của ông với tôi trước lễ Giáng sinh, ông Gordon cho biết theo yêu cầu của Tổng thống Johnson Ba Tây cần hợp tác trong nỗ lực quân sự của Hoa Kỳ. (...) Ông đề nghị chúng tôi tham chiến, bằng cách gởi lục quân, tàu thủy họăc máy bay, các bác sĩ và y tá”.
Theo lư luận chính trị của trường Đại học Vơ bị Ba Tây, Tổng Thống Castello lại không bao giờ có ư tưởng gửi quân đến Việt Nam. Theo lư luận này, khu vực chiến lược mà Ba Tây cần bảo vệ và can thiệp trong trường hợp khẩn cấp là khu vực Nam Đại Tây Dương, ổn định hoạt động tại nước láng giềng Paraguay và Bolivia, Venezuela, Uruguaya luôn cả đối thủ là Argentina. Bảo vệ các duyên hải của lề Đại Tây Dương, bờ biển châu Phi giúp chống lại các phiến quân chống, các cuộc đấu tranh được lănh đạo bởi các nhân vật theo cách mạng xă hội chủ nghĩa. Và phía Bắc, ngăn cản sự ảnh hưởng của Cách mạng Cuba. Việc này có thể giải thích sự hiện diện của quân đội Ba Tây tại Cộng ḥa Dominica vào năm 1965. Như Hoa Kỳ đă làm ở Đông Nam Á trong thời gian này, v́ thế khi Ba Tây đă hoàn thành vai tṛ của ḿnh trong lục địa Mỹ Châu sự hiện diện của Ba Tây tại Nam Việt Nam là không cần thiết.
Chính phủ Tổng Thống Castello Branco hỗ trợ cho miền Nam Việt Nam cà phê và gửi trợ giúp y tế thông qua Hội Hồng Thập tự Ba Tây. Mặc dù sự giúp đỡ của Ba Tây rất nhỏ chỉ cà phê và thuốc tây, khi người Việt xây dựng tượng đài tri ân các quốc gia đă trợ giúp miền Nam trong cuộc chiến chống lại sự bành trướng của chủ nghĩa cộng sản, họ đă không quên ghi tên Ba Tây như một quốc gia đồng minh.
Sau đó Trong một bức thư thay mặt cho Tổng thống Nixon (1969-74), Ngoại trưởng Henry Kissinger đă đệ lên cho Tổng thống Ba Tây Medici ngày 16-07-1973, yêu cầu Ba Tây thay thế Canada trong ủy ban bốn quốc gia đang kiểm sát về việc thi hành Hiệp định Ba Lê 1973. V́ lẽ Ba Tây là một quốc gia có hệ tư tưởng độc lập (không phụ thuộc vào cường quốc nào) và có kinh nghiệm đối ngoại. Chính phủ Tổng Thống Medici (Tướng lănh) đă từ chối lời yêu cầu viện lư do Việt Nam là một vấn đề quá gai góc cho Chính quyền Ba Tây.
Tác giả ORIVALDO LÊME BIAGI, Thạc sĩ môn lịch sử của Ba Tây, Giảng viên Đại Học UNICAMP, Bang Sao Paulo. Phần này trích trong sách “Chiến tranh Việt Nam và giai đoạn tham chiến của Hoa Kỳ”,xuất bản tại Rio de Janeiro 2004, bằng tiếng Bồ Đào Nha dịch bởi một thuyền nhân Ba Tây Nguyễn Hữu Thọ, hiệu đính Nguyễn Quang Duy.