Hôm Thứ Tư 11/12/2013, VIS (Vatican Information Service) của Tòa Thánh, trong số những tin tức trong ngày, có một hàng tựa rằng "Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã được Nguyệt San Thời Điểm chọn là Nhân Vật Trong Năm". Trong phần tin tức đặc biệt này, độc giả thấy có lời nhận định của Cha Federico Lombardi, S.J, Giám Đốc Văn Phòng Báo Chí của Tòa Thánh về biến cố này như sau:

"Sự kiện này không có gì là ngạc nhiên, nếu xét tới cái âm vang và tầm mức chú trọng rất sâu rộng về việc bầu chọn Đức Giáo Hoàng Phanxicô cũng như về thời điểm mở đầu của giáo triều ngài. Nó là một dấu hiệu tích cực mà một trong những công nhận thế giá nhất thuộc lãnh vực truyền thông quốc tế hiến cho một con người loan báo những thứ giá trị về tinh thần, tôn giáo và luân lý trên thế giới, và là một người nói một cách có hiệu lực cho hòa bình và công lý hơn nữa.

"Đối với Đức Giáo Hoàng, về phần mình, ngài không tìm kiếm danh tiếng và thành đạt, vì ngài chỉ biết phục vụ việc loan báo Phúc Âm và tình yêu của Thiên Chúa cho tất cả mọi người. Nếu sự kiện này gây thu hút những con người nam nữ và khiến họ được hy vọng thì Đức Giáo Hoàng lấy làm hài lòng. Nếu việc tuyển chọn 'Nhân Vật Trong Năm' này có nghĩa là nhiều người đã hiểu được sứ điệp ấy, ít là một cách ngấm ngầm, thì chắc chắn là ngài cảm thấy vui mừng".

Thật vậy, Nguyệt San Thời Điểm - Time Magazine, một nguyệt san quốc tế ở Hoa Kỳ, theo thông lệ hằng năm của mình từ năm 1927, trong số các nhân vật được chú ý, như Edward Snowden (29 tuổi, cựu nhân viên tình báo Hoa Kỳ đã tiết lộ bí mật tình báo của nước này và đang bị Mỹ truy nã), Edith Windsor (84 tuổi, nhận vật năng nổ hoạt động cho quyền đồng tính), Bashar Assad (tổng thống Syria đang bị lên án gây ra tội ác chiến tranh trong cuộc nội chiến) và Ted Cruz (thượng nghị sĩ tiểu bang Texas từ năm 2003), đã chọn Đức Thánh Cha Phanxicô là Nhân Vật Năm 2013.

Để biết được lý do tại sao Time Magazine đã chọn Đức Giáo Hoàng Phanxicô là Nhân Vật Năm 2013, xin mời theo dõi một số bài viết ở trong tờ Time Magazine số Tháng 12/2013, những bài viết tiêu biểu trực tiếp về Nhân vật Năm 2013 cũng được phổ biến ngày 11/12/2013 trên mạng điện toán toàn cầu của nguyệt san lâu đời và nổi tiếng khắp thế giới này.

1- Bài "Pope Francis, The Choice - Giáo Hoàng Phanxicô, Một Chọn Lựa" của Nancy Gibbs;

2- Bài "Pope Francis, The People's Pope - Giáo Hoàng Phanxicô, Vị Giáo Hoàng của Quần Chúng" của Howard Chua-Eoan and Elizabeth Dias;

3- Bài "Behind the Person of the Year Cover - Đằng Sau Tấm Hình Bìa Nhân Vật Trong Năm" của D.W. Pine and Skye Gurney.

"Pope Francis, The Choice

- Giáo Hoàng Phanxicô, Một Chọn Lựa"

Nancy Gibbs

Một cậu con trai rất hiền lành và nhu mì có lần được thưởng một cái phù hiệu "Khiêm Nhượng Nhất - Most Humble". Ngày hôm sau, cái huy hiệu này đã bị lấy lại, chỉ vì cậu đã đeo nó. Bài học này đã kết thúc ở đó.

Làm thế nào mà ngài thực hành được lòng khiêm nhượng từ trên một ngai tòa oai vệ nhất trên thế gian này chứ? Hiếm thấy có một diễn viên mới nào trên khấu trường thế giới mà lại có thể thu hút chú ý rất nhiều một cách quá mau chóng như vậy - dù trẻ hay già, trung thực hay giả bộ - như Giáo Hoàng Phanxicô. Trong chín tháng hành sự của mình, ngài đã đặt mình vào ngay tâm điểm của những vấn đề bàn luận chính yếu ở thời điểm của chúng ta: về giầu với nghèo, về công bình và công lý, về sự liêm chính, về tính chất tân tiến, về vấn đề toàn cầu hóa, về vai trò của nữ giới, và bản chất của hôn nhân, về những hấp dẫn của quyền lực.

Ở vào lúc mà những cái giới hạn trong vai trò lãnh đạo đang bị thử thách ở rất nhiều nơi thì xuất hiện một con người không có quân đội hay vũ khí, không có vương quốc ngoài một mảnh đất bằng nắm tay ở giữa Rôma nhưng lại có một lịch sử vô cùng phong phú và nặng ký ở đằng sau con người ấy, để tung ra một cuộc thử thách. Thế giới này đang trở thành nhỏ hơn; tiếng nói của cá nhân đã trở nên vang dội hơn; kỹ thuật đang biến thành một cơn lốc hấp dẫn, cũng thế, tòa giảng của ngài đã trở nên hữu hình cho đến tận cùng trái đất. Khi ngài hôn lên mặt của một con người biến diện, hay rửa chân cho một nữ nhân Hồi giáo, thì những hình ảnh ấy đã vang dội vượt ra ngoài cả Giáo Hội Công Giáo nữa.

Thành phần hoài nghi sẽ vạch ra cho thấy những trở ngại Giáo Hoàng Phanxicô phải đối đầu để hoàn thành nhiều điều ngoài việc làm cho thành phần tín hữu theo mùa cảm thấy dễ thở hơn về giọng điệu dịu dàng hơn xuất phát từ Roma đồng thời cảm thấy thoải mái tỏ ra coi thường những thứ khó nuốt. Giáo Hội Công Giáo là một trong những cơ cấu tổ chức cổ kính nhất, lớn nhất và giầu nhất trên trái đất này, với lực lượng 1.2 tỉ tín đồ, và vấn đề thay đổi không phải là chuyện đùng một cái xẩy ra. Tổ chức này đã đắc lực khởi hứng và hướng dẫn, giúp đỡ, chữa lành và kêu gọi tín hữu lắng nghe các vị thiên thần lành thánh của mình. Thế nhưng nó đã trở nên suy yếu khắp thế giới gây ra bởi gương mù gương xấu, bởi băng hoại, bởi tình trạng thiếu linh mục và bởi một thách đố gây ra bởi những đối thủ tin lành và phong trào Thánh Linh, nhất là ở khắp các miền truyền giáo phì nhiêu thuộc nam bán cầu. Nơi một số khu vực, các giáo huấn chính yếu về vấn đề ly dị và ngừa thai bị coi thường một cách rộng rãi và tính chất chính thống bị chế nhạo như là những gì cổ hủ. Thành phần quan liêu Vatican và vị thể giáo sĩ bị cáo buộc là có những chuyện đấu đá nhau, chuyện mua chuộc, tống tiền và bị ám ảnh bởi, như Giáo Hoàng Phanxicô nói, "những thứ luật phép thiển cận", hơn là những tiềm năng bao rộng của ân sủng. Đừng có mà chỉ giảng dạy; hãy lắng nghe, ngài nói thế. Đừng trách mắng; mà hãy chữa lành.

Ấy thế mà chưa đầy một năm, ngài đã thực hiện được một số điều đáng kể, ở chỗ, ngài đã không đổi thay ngôn từ nhưng ngài đã thay đổi nhạc điệu. Cái âm giọng và vấn đề về khí chất ở trong một giáo hội được xây dựng trên bản chất của các biểu hiệu - bánh và rượu, mình và máu - bởi thế mới sai lầm khi loại trừ đi bất cứ những chọn lựa tiêu biểu nào của vị Giáo Hoàng như là những cử chỉ vô hiệu hóa luật lệ. Ngài đã ban hành tông huấn đầu tiên của ngài, một cuộc tấn công "việc sùng bái tiền bạc", ngay vào lúc những người Mỹ dự tính xem ngày được dành ra để tạ ơn có nên đi mua sắm hay chăng. Đây là một con người có một cảm quan về thời điểm. Ngài không sống ở trong tông dinh giáo hoàng là nơi được bao quanh bởi thành phần nịnh thần, mà ở một nơi tập thể thanh đạm được vây quanh bởi các vị linh mục. Ngài cầu nguyện liên lỉ, ngay cả lúc đang chờ gặp nha sĩ. Ngài đã cho về hưu chiếc giáo hoàng xa Mercedes và sử dụng chiếc xe Ford Focus trầy trụa. Ngài không đi đôi giầy đỏ, không đeo thánh giá mạ vàng, mà chỉ đeo một thánh giá bằng kim loại. Khi ngài từ bỏ vẻ tráng lệ và đặc ân, khi ngài tiết lộ cho biết về vấn đề tài chính của Vatican lần đầu tiên, khi ngài khiển trách một vị Tổng Giám Mục Đức quốc hoang phí, khi ngài liên lạc với những người xa lạ đang sầu khổ, khi ngài rửa tội cho em bé của một người đàn bà ly dị với người chồng muốn bà phá thai, là ngài đang làm những gì còn hơn cả việc làm mẫu mực xót thương và liêm chính nữa. Ngài đang ôm vào mình cái rắc rối phức tạp, và nhìn nhận cái nguy cơ về một giáo hội bị ám ảnh bởi các thứ quyền lợi và cái chính đáng của mình, những gì có thể gây tổn thương hơn là chữa lành. Được hỏi tại sao ngài dường như thờ ơ với cuộc chiến về văn hóa thì ngài đề cập đến chiến trường. Giáo hội, như ngài nói, là một bệnh viện tại chỗ. Phận vụ trước hết của chúng ta đó là việc chăm sóc cho thành phần bị thương tích. Quí vị đâu có hỏi người bị chảy máu về độ mỡ của họ ra sao.

Việc tập trung vào lòng cảm thương, cùng với niềm vui lan tỏa trong quần chúng là những gì không phải bao giờ cũng gắn liền với các vị thủ lãnh của giáo hội, đã làm cho Giáo Hoàng Phanxicô trở thành như một minh tinh nhạc rock. Hơn 3 triệu người đã tuốn đến để thấy ngài tại Vịnh Copacabana ở Rio de Janeiro vào mùa hè vừa qua, dân chúng đến Quảng Trường Thánh Phêrô đông không thể nào tượng tượng nổi, và các thứ đồ kỷ vật bán chạy. Francesco là tên được đặt cho các bé nam mới sinh thịnh hành nhất ở Ý. Nhiều giáo hội tường trình cho biết về một thứ "hiệu năng Phanxicô" nơi những người Công giáo sa ngã quay về với Thánh Lễ và tòa giải tội, cho dù những giai thoại không thể thay thế cho các chứng cớ thực sự, và các cuộc thăm dò của Công Giáo Hoa Kỳ tường trình, ít là cho tới nay hơi có thay đổi một chút trong việc sống đạo. Thế nhưng sức thu hút của Giáo Hoàng Phanxicô thậm chí còn vượt ra ngoài đàn chiên của ngài nữa là những gì đã cống hiến cho ngài một cơ hội mà vị tiền nhiệm Biển Đức XVI của ngài chẳng bao giờ có được, trong việc phóng lớn hơn nữa sứ điệp của giáo hội cùng với quyền lực của giáo hội để có thể sinh nhiều lợi ích.

Việc say mê bám sát của truyền thông thế tục đã làm cho Giáo Hoàng Phanxicô trở nên mối nghi ngờ cho thành phần truyền thống vì họ lo sợ rằng ngài chiếm được lòng người bằng cái giá phái trả là một đức tin trở nên suy yếu. Ngài đã khéo léo lợi dụng sức thu hút của truyền thông đại chúng để lôi kéo chú ý tới hết mọi sự, từ việc ngài cầu nguyện cho hòa bình ở Syria đến việc ngài tấn công thẳng mặt vào thứ nền kinh tế thiên giầu hại nghèo, một cuộc tấn công khiến Jesse Jackson so sánh ngài với Martin Luther King Jr. và Rush Limbaugh ngẫm nghĩ ngài có thể là một tên Marxist. Khi bạn trở thành nổi tiếng trên truyền thông thì hết mọi lời bạn nói đều bị đem ra mổ xẻ, kể cả những gì bạn không nói. Tại sao ngài đã không nói đến vấn đề bê bối liên quan đến linh mục lạm dụng tình dục chứ? Xin hãy hỏi thành phần biện hộ cho các nạn nhân. (Mới tháng này đây, ngài đã thành lập một ủy ban để giải quyết vấn đề linh mục lạm dụng tình dục trẻ em). Tại sao ngài không nói hơn nữa về tính chất linh thánh của sự sống chứ? Xin hãy hỏi thành phần bảo thủ, những người nhận thấy rằng trong tông huấn của ngài vấn đề phá thai chỉ được đề cập có một lần trong khi tình thương được đề cập đến 32 lần. Giáo Hoàng Phanxicô vừa khẳng định các giáo huấn tông truyền về vấn đề tình dục vừa cảnh báo rằng giáo hội đã bị vấn đề này chi phối. Ngài tấn công những vị linh mục không rửa tội cho trẻ em sinh ngoại hôn, vì họ "chủ trương duy giáo quyền tân thời mang tính chất khiêm khắc và giả hình". Ngài tuyên bố rằng Thiên Chúa "đã cứu chuộc tất cả mọi người chúng ta... chứ không phải chỉ có những người Công giáo. Hết mọi người, ngay cả những người vô thần". Ngài đã chụp hình chung với những hoạt động viên bảo vệ môi sinh đang cầm một chiếc áo thun chống tiến trình biến đá thành dầu trong lòng đất vốn gây tác hại môi sinh, và kêu gọi các chính trị gia cùng các vị lãnh tụ mậu dịch hãy trở thành "những bảo vệ viên thiên nhiên".

Không có gì nào trong những điều ấy biến thành trở thành cấp tiến - ngài cũng nói rằng vai trò linh mục chỉ giành riêng cho nam giới không phải là đề tài tranh cãi nữa, cả vấn đề phá thai cũng vậy, hay vấn đề ý nghĩa hôn nhân cũng thế. Tuy nhiên, ngài chú trọng đến người nghèo, và sự kiện con số 50% người nghèo nhất trên thế giới này lèo lái gần 1% cái giầu của thế giới là những gì làm bất ổn những ai biện hộ cho tư bản chủ nghĩa như là một chương trình chống nghèo thành đạt nhất trong lịch sử. Bạn có thể cho rằng ngài là một Teddy Roosevelt bảo vệ chủ nghĩa tư bản cho khỏi cái quá trớn của nó, hay ngài chỉ nói những gì đã được các vị Giáo Hoàng trước ngài nói tới, đó là Chúa Giêsu kêu gọi chúng ta chăm sóc cho thành phần anh chị em hèn mọn nhất nơi chúng ta - ngài chỉ nói như thế một cách quần chúng có thể lắng nghe một cách khác nhau. Và phải chăng đó là vấn đề cần đến một vị Giáo Hoàng đầu tiên xuất thân từ Tân Thế Giới này. Một thế kỷ trước đây, 2/3 Công giáo sống ở Âu Châu; giờ đây ít hơn 1/4, và làm thế nào mà từ những xứ sở mà đồng tính là một tội ác và việc giáo dục nữ giới nắm vai trò lãnh đạo là một thứ lạc giáo, ngài có thể nắm được quyền năng để biến đổi các thứ văn hóa, trong đó, Công giáo là một quyền năng đang gia tăng, thậm chí có tiềm năng giải phóng nữa.

Thật là phấn khởi vào thời điểm này được nghe một vị lãnh đạo nói lên những gì làm nhức nhối bất cứ một ai. Giờ đây, cả thành phần cấp tiến lẫn bảo thủ đều phải đối diện với một chọn lựa khi họ lắng nghe một tiếng nói mới của lương tâm: Đằng nào hơn đây, vị lãnh đạo có sức cuốn hút này đang nói những gì họ nghĩ rằng cần phải được nói, hay ngài cũng đồng thời đang nói những gì họ thà đừng nghe thì hơn?

Con tim là một bắp thịt mạnh mẽ; ngài đang đề ra một dự án thực hiện gắt gao. Và trong một thời gian rất ngắn, thành phần thính giả rộng lớn, toàn cầu, đại kết đã chứng tỏ cho thấy họ cảm thấy khao khát đi theo ngài. Vì mang chức vụ giáo hoàng ra khỏi tông dinh mà xuống đường, vì thúc đẩy giáo hội lớn nhất thế giới phải đương đầu với những nhu cầu sâu xa nhất của nó, và vì biết cân bằng giữa lý đoán với tình thương, mà Giáo Hoàng Phanxicô là Nhân Vật Năm 2013 của Time Magazine vậy.

Giáo Hoàng Phanxicô, Vị Giáo Hoàng của Quần Chúng

Bài của Howard Chua-Eoan and Elizabeth Dias

Ngài lấy danh xưng của một vị thánh khiêm nhường rồi sau đó đã kêu gọi thực hiện một giáo hội chữa lành. Vị giáo hoàng ngoài Âu Châu trong thời khoảng 1200 năm này ở trong một tư thế sẵn sàng để biến đổi một nơi chốn mà muốn đổi thay phải mất cả thế kỷ.

Ở ven thủ đô Buenos Aires có một con đường nhỏ tí xíu chẳng đáng là đường được gọi là Pasaje C, một phần đóng góp của đám bùn khô dẫn vào một khu nhà ổ chuột để từ đó đi tới một con lộ chính, đó là Mariano Acosta đầy những rác rưởi. Có một ngôi thánh đường Đức Trinh Nữ Vô Nhiễm ở cuối pasaje - nghĩa là vượt qua theo tiếng Tây Ban Nha - nơi mà, có một lần, vị linh mục địa phương và một số cư dân run sợ đã đến ẩn nấp mãi tận trên cung thánh, vào lúc có những tay băng đảng trang giành thuốc phiện bắn giết nhau. Bên ngoài nhà thờ này là những ngóc ngách dân chúng sống ở trong giáo xứ, từ Pasajes A tới K, nơi đầy những bùn lầy còn hằn lên các lằn bánh xe cùng với các tảng bê tông nứt nẻ. Các mảnh gạch vỡ, từ khu xây cất vụng về cho vùng gia cư được chiếm dụng bất hợp pháp, dính chặt với nhau dọc theo các lề đường. Chữ asesino - sát thủ - được viết nghệch ngoạc bằng sơn xịt ở trên bức tường đen ngòm của một căn nhà bị thiêu cháy, một chữ đã được báo hiệu ngay trước những ngày thanh toán bắn giết nhau. Những đám chó chui rúc nằm ở bên dưới những chiếc xe bị phá hoại. Trẻ con lang thang giữa giao thông, vì không gì có thể kiểm soát tốc độ trên những con đường nứt nẻ gập ghềng này. Thế mà, thậm chí con đường Pasaje C cũng có thể dẫn đến tận Rôma.

Là Hồng Y Tổng Giám Mục Buenos Aires, một thủ đô có khoảng 13.5 triệu linh hồn, Đức Jorge Mario Bergoglio đã haọch định trong chương trình hằng năm của mình một cuộc viếng thăm mục vụ ở khu vực dơ dáy bẩn thỉu và buồn thương này. Ngài đi bộ đến trạm xe điện ngầm gần Nhà Thờ Chính Tòa ở Thủ Đô nhất, ngôi vương cung thánh đường có những cột trụ và vòm tháp rất thích hợp với trung tâm quyền lực ở Á Căn đình. Hành trình một mình, ngài chuyển sang chiếc xe điện xấu xí bởi các hình vẽ để đến Mariano Acosta, nơi không còn xe điện ngầm nữa. Ngài đã thực hiện cuộc hành trình bằng chân, tiến bước một cách nặng nề dọc theo Pasaje C với đôi giầy chỉnh hình mầu đen đồ sộ. Vào những lần khác, ngài thực hiện những cuộc hành trình đến các vùng lân cận ở khắp thành phố - có quá nhiều người thiếu thốn rất nhiều thứ, nhưng không một ai quá nghèo hay quá bẩn thỉu đối với việc thăm viếng của ông hoàng giáo hội lưu động này. Reza por mi, ngài đã xin hầu như hết mọi người ngài gặp. Xin cầu cho tôi.

Vào ngày 13/3, lúc mà Đức Bergoglio thừa kế ngai tòa Thánh Phêrô - vị giữ chìa khóa nước trời - thì ngài cũng đã có cùng một lời xin như vậy với thế giới. Xin cầu cho tôi với. Bức thư xin hồi hưu của ngài, một đòi hỏi đối với tất cả mọi vị giám mục từ 75 tuổi trở lên, vẫn còn trong hồ sơ của văn phòng Vatican, chờ để được chấp thuận. Bạn bè của ngài ở Á Căn Đình đã thấy rằng ngài trở nên chậm lại, như một thứ lực cạn kiệt. Thế mà chỉ trong giây lát ngài đã trở thành một con người mới, xưng mình là Phanxicô theo tên của vị thánh khiêm hạ ở Assisi. Là Giáo Hoàng, ngài đột nhiên nắm chủ quyền Quốc Đô Vatican và lãnh đạo một tổ chức rất bao rộng - khoảng đủ tín đồ so với nhân dân Trung Hoa - thật là vững chắc về tổ chức, thật là rối bời bởi tính cách quan liêu, thật là to lớn nơi hoạt động bác ái, thật là nặng nề bởi các vụ bê bối gương mù gương xấu, thật là đối lập nơi thành phần học hỏi các giáo huấn của nó, thật là mầu nhiệm đối với những ai không học hỏi, đến độ cái khoảng cách giữa ngài và các tình trạng nghèo khổ bất hạnh hằng ngày của giới nghèo trên thế giới dường như cuối cùng vẫn không thể khỏa lấp. Cho đến khi Vị Giáo Hoàng thứ 266 với đôi giầy khó coi bước tới trả tiền cho phòng ngủ trọ của mình.

Vai trò giáo hoàng này có tính cách huyền nhiệm và kỳ diệu, ở chỗ, nó biến một bô lão thất tuần thành một siêu sao trong khi nó hầu như chẳng tỏ cho thấy gì về chính bản thân con người này. Nó làm bùng lên niềm hy vọng ở khắp nơi trên thế giới - những niềm hy vọng có thể sẽ không bao giờ có thể được hoàn trọn, vì chúng là những gì bất khả hóa giải. Thành phần truyền thống cựu trào mong muốn thứ Lễ Latinh cổ xưa và thành phần nữ giới trẻ trung nhiệt thành lại muốn mình có thể làm linh mục, cả hai thành phần đều có những niềm hy vọng. Một đức ông tham vọng ở Giáo Triều Rôma và một phó tế đang truyền bá phúc âm hóa ở một ngôi làng Phi Luật Tân xa xăm, cả hai đều có những niềm hy vọng. Không một vị Giáo Hoàng nào có thể tức khắc làm cho tất cả mọi người trong họ cảm thấy hạnh phúc được hết.

Thế nhưng, cái làm cho vị Giáo Hoàng này trở nên rất quan trọng đó là cái tốc độ ngài đã gây ấn tượng nơi hàng triệu người đã mất hết niềm hy vọng đối với giáo hội. Dân chúng mệt mỏi chán chường với việc phân tích bất tận về đạo lý về tính dục, cuộc đấu đá đổ tội cho nhau về giới hạn về quyền lực trong khi đó luôn luôn xẩy ra chuyện (như Milton nói) "Con Chiên đói nhìn lên mà chúng không được cho ăn". Chỉ trong thời gian mấy tháng, Giáo Hoàng Phanxicô đã nâng cấp sứ vụ chữa lành của giáo hội - giáo hội là tôi tớ và là nguồn ủi an của con người đau thương trong một thế giới thường thô lỗ, bên trên công việc làm cảnh sát canh chừng về tín lý là những gì rất quan trọng đối với các vị tiền nhiệm mới đây của ngài. Đức Gioan Phaolô II và Biển Đức XVI đều là các vị giáo sư thần học. Đức Phanxicô nguyên là một người gác cổng coi nhà, một nhân viên canh gác hộp đêm, một nhân viên về hóa học và là một thày giáo dạy văn chương. (Biệt chú của người dịch, thật ra ĐTC Phanxicô cũng là giáo sư thần học như nhị vị giáo hoàng tiền nhiệm, chỉ khác nhau là ngài không có bằng tiến sĩ thần học ở chính giáo đô Rôma mà là ở Đức quốc)

Và ở đằng sau cái bề mặt lu mờ của mình, ngài là một thợ máy rất tài tình. Ngài đã khéo sử dụng những dụng cụ của thế kỷ 21 để điều hành cái văn phòng thời thế kỷ thứ nhất của mình. Ngài được chụp hình đang rửa chân của những tù nhân nữ giới, ngài ở trong tấm hình tự chụp với đám trẻ viếng thăm Vatican, ngài ôm lấy một người dị diện. Ngài được trích lời ngài nói với những người phụ nữ tìm cách phá thai vì nghèo và bị hiếp: "Ai có thể không động lòng trước những trường hợp đau thương như thế chứ?" Về thành phần đồng tính: "Nếu một người đồng tính có thiện chí tìm kiếm Thiên Chúa thì tôi không phải là người phán xét họ". Với thành phần ly dị và tái hôn, thành phần mà theo luật không được Rước Lễ, ngài nói rằng nghi thức chủ yếu này "không phải là phần thưởng cho thành phần trọn lành mà là một phương dược mãnh liệt và là dưỡng thực cho kẻ yếu".

Bằng những gợi ý đầy nhận thức và khéo léo này liên quan đến những trường hợp thi hành thừa tác vụ của Chúa Giêsu như được các Phúc Âm trình thuật, vị tân Giáo Hoàng này có thể đã tìm thấy được lối thoát ra khỏi các trận chiến văn hóa thế kỷ 20, những trận chiến đã lưu lại cho giáo hội những gì là suy tàn tại nhiều nơi ở Tây Âu cũng như ở nơi việc bênh chữa từ Dublin đến Los Angeles. Thế nhưng cái nghịch lý của vài trò giáo hoàng là ở chỗ mỗi cuộc thành công của người mới đều bị đè nặng bởi những thành công lạ lùng của các vị Giáo Hoàng trong quá khứ. Gánh nặng lịch sử này, về tín lý và tín điều quyện lấy nhau một cách phức tạp từ thế kỷ này sang thế kỷ khác, từ thiên tài này sang thiên tài kia, đều là nguồn mạch và là giới hạn cho quyền lực giáo hoàng. Nó được tỏa chiếu ra từ mọi bức tượng, mọi hầm mộ và mọi bản giấy da viết tay ở Rôma - cũng như ở các ngôi thánh đường, các thư viện, các bệnh viện, các đại học đường và các bảo tàng viện trên khắp thế giới. Một vị Giáo Hoàng vạch định đường lối thực hiện của mình chỉ khi nào ngài có thể hòa hợp với những đường lối đã được chọn.

Thế nên Giáo Hoàng Phanxicô báo hiệu một cuộc đổi thay lớn khi cống hiến những câu trả lời tương tự cho các vấn nạn nhức nhối. Về vấn đề linh mục nữa giới: "Chúng ta cần khổ công hơn nữa để khai triển một nền thần học về nữ giới". Tức là: không. Không với phá thai, vì sự sống của một con người được bắt đầu từ lúc thụ thai. Không với hôn nhân đồng tính, vì mối liên hệ nam nữ là những gì được Thiên Chúa thiết định. "Ngài đã nói rằng: "Giáo huấn của giáo hội... đã rõ ràng, và tôi là một người con của giáo hội, thế nhưng - (đến đây ngài thêm lời nguyện cầu của ngài cho chính bản thân ngài) - không cần phải lúc nào cũng nói về những vấn đề này".

Nếu lời cầu nguyện ấy được nhận lời thì một cách nào đó, bằng tấm gương sống động của mình, Giáo Hoàng Phanxicô có thể đưa giáo hội đến một mối liên hệ mới với thành phần chỉ trích và bất mãn của giáo hội - trong khi đồng ý rằng có bất đồng về các vấn đề chia cách họ nhưng lại hợp tác với sứ vụ khẩn trương trong việc lan tỏa tình thương - ngài có thể tung ra được những gì tốt lành khôn lường. "Tranh luận ít hoàn thành nhiều" có thể là một câu tâm niệm chữa lành cho thời đại của chúng ta. Chúng ta đầy những vấn đề cần phải giải quyết. Giáo Hoàng Phanxicô lên tiếng bằng cách nêu gương: Đừng cải vặt với nhau và săn tay áo lên. Đừng biến kẻ trọn lành thành kẻ thù của sự thiện - một điều quan trọng mà thế giới cần phải lắng nghe, nhất là từ một con người nắm giữ vai trò được coi như vô ngộ.

Một Vai Trò Giáo Hoàng đổi thay

Vai trò giáo hoàng này được mở đầu bằng một tên gọi. Đức Jorge Bergoglio là vị Giáo Hoàng đầu tiên đã chọn danh hiệu của mình là Phanxicô Assisi, vị thánh quan thày của người nghèo thuộc thế kỷ 13. Việc chọn lựa này, xẩy ra sau 14 danh hiệu giáo hoàng Clementê, 16 danh hiệu giáo hoàng Biển Đức và 21 danh hiệu giáo hoàng Gioan (biệt chú của người dịch này thì đúng ra có tất cả là 23 danh hiệu giáo hoàng Gioan, chứ không phải 21, vì vị cuối cùng là ĐTC Gioan XXIII sắp được phong thánh vào ngày 27/4/2014 tới đây; ngoài ra, còn 12 danh hiệu giáo hoàng Piô nữa không thấy nhị vị tác giả kể đến), là những gì hiển nhiên và sâu xa có tính cách riêng tư cá biệt. Chàng Phanxicô thế kỷ 13 đã quay về với thừa tác vụ khi mà, theo truyền thuyết, chàng nghe thấy một tiếng gọi ngài phát ra từ cây thập tự giá là hãy sửa chữa nhà Chúa. Chàng đã từ bỏ gia đình thương gia phong lưu giầu có của mình để sống với người nghèo. Chàng là một con người kiến tạo hòa bình, vị lãnh đạo Công giáo đầu tiên hành trình đến Ai Cập để cố gắng chấm dứt các cuộc Thập Tự Chiến. Tình thương là tâm điểm cuộc sống của chàng.

Nhiều chương trình hoạt động của Giáo Hoàng Phanxicô cứ theo cái danh xưng ấy. Trong khi Giáo Hội Công Giáo được Giáo Hoàng Biển Đức XVI mường tượng thấy như là một trong những toa thuốc thiêng liêng được chặt chẽ đo lường trước, thì Giáo Hoàng Phanxicô đã nói với Cha Antonio Spadaro, vị chủ bút của nguyệt san Dòng Tên Civiltà Cattolica, trong một cuộc phỏng vấn được phổ biến vào cuối Tháng 9, rằng ngài lại thấy "giáo hội như là một bệnh viên lưu động sau trận chiến". Nhãn quan của ngài là một thứ nhãn quan về một giáo hội mục vụ chứ không phải là một giáo hội tín lý, và nhãn quan này sẽ xoay năng lực của Tòa Thánh từ việc đòi hỏi được tôn kính cách xa mà hướng tới thừa tác vị cho người nghèo và gắn bó với người nghèo, cho và với thành phần tan nát tâm can và thành phần lẻ loi cô độc. Ngài đã khai triển ý tưởng này trong bức tông huấn bao gồm 288 đoạn được gọi là "Niềm Vui của Phúc Âm" - "Evangelii Gaudium" hay "The Joy of the Gospel". Ngài viết: "Tôi thích một Giáo Hội bị bầm dập, đớn đau và lấm lem vì đã xuống đường, hơn là một Giáo Hội thiếu lành mạnh bởi bị gò ép và bám chặt lấy cái an toàn của mình". Ngài đã làm sáng tỏ rằng ngài muốn chỉ nói mà thôi - ngài muốn thấy có một cuộc biến đổi thực sự.

(Biệt chú của người dịch: đến đây, ngay ở đoạn trên đây, cũng như ở đoạn thứ 6 trong bài viết này, chúng ta thấy nhị vị tác giả mang ra so sánh giữa vị giáo hoàng đương nhiệm với vị giáo hoàng tiền nhiệm của ngài, về nhãn quan của các vị đối với giáo hội liên quan đến tín lý nơi ĐTC Biển Đức XVI và mục vụ nơi ĐTC Phanxicô. Nhận định này đúng, nhưng có thể gây hiểu lầm là vị này hơn vị kia. Thật ra, mỗi vị giáo hoàng, với bản chất và tài năng tự nhiên thiên phú của mình, được Thiên Chúa tuyển chọn và sai đến làm vườn nho cho Ngài vào thời điểm của mỗi vị, người trước kẻ sau. Những gì ĐTC Biển Đức XVI làm trong giáo triều của ngài, thậm chí trong cả giáo triều của ĐTC Gioan Phaolô II, vẫn là những gì cần thiết và khẩn trương, bất khả thiếu cho chung Giáo Hội thời của ngài cũng như sau này. Phải công nhận là ĐTC Biển Đức XVI là một thần học gia về chân lý đức tin, nên cả cuộc đời của ngài gắn bó với chân lý đức tin, qua vai trò giảng dậy thần học cũng như qua hơn 50 tác phẩm của ngài, và chính vì thế ngài đã được Chúa chọn để giữ vai trò Tổng Trưởng Thánh Bộ Tín Lý Đức Tin lâu nhất trong Giáo Hội, đã hoàn thành cuốn sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo năm 1992, và đã mở Năm Đức Tin 2012-2013 v.v. Và chỉ sau khi Giáo Hội đã nắm vững được hay củng cố thật chắc trọn vẹn tín lý đức tin của mình, trong một thời điểm đầy lẫn lộn và mất hết ý thức tội lỗi theo chủ nghĩa tương đối, nhờ công cuộc của ĐHY Joseph Ratzinger cũng như nhờ giáo triều của ĐTC Biển Đức XVI, Giáo Hội mới có thể vững vàng và tự tin để dấn thân vào đời trong thời của giáo triều ĐTC Phanxicô. Những gì ĐTC Phanxicô bày tỏ và huấn dụ như thể ngài nhấn mạnh đến khía cạnh mục vụ hơn khía cạnh tín lý và cơ cấu của Giáo Hội thì không phải là ngài coi thường tín lý và cơ cấu của Giáo Hội, cho bằng ngài chỉ có ý làm sao cho cơ cấu và tín lý của Giáo Hội được trung thực và sống động phản ảnh đúng với ơn gọi và sứ vụ là "Ánh Sáng Muôn Dân - Lumen Gentium" của Giáo Hội, đúng như nhan đề của Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội được Công Đồng Chung Vaticanô II ban bố ngày 21/11/1964, một thứ "Ánh Sáng Muôn Dân" thực sự có thể mang "Vui Mừng và Hy Vọng - Gaudium et Spes" đến cho một thế giới càng văn minh con người càng bạo loạn và ngấp ngoái quay cuồng trong cơn bão lốc văn hóa chết chóc, đúng như nhan đề và ý nghĩa của Hiến Chế Mục Vụ về Giáo Hội được Công Đồng Chung Vaticanô II ban bố ngày 7/12/1965. Như thế, nếu thời của ĐTC Gioan Phaolô II và Biển Đức XVI là thời Giáo Hội "Ánh Sáng Muôn Dân" qua các văn kiện cấp thiết hiện đại của các vị và cuộc tông du mục vụ của các ngài theo chiều hướng Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội của Công Đồng Chung Vaticanô II thì thời của ĐTC Phanxicô là thời Giáo Hội "Vui Mừng và Hy Vọng" của thế giới và cho thế giới vậy, cũng theo chiều hướng Hiến Chế Mục Vụ của Công Đồng Vaticanô II vậy! Tuyệt vời thay công cuộc của Đấng ở cùng Giáo Hội cho đến tận thế trong việc tiếp tục chăn dắt Giáo Hội Dân Người qua giòng lịch sử của nhân loại cho tới khi Người lại đến trong vinh quang).

Ngài đã chặn đứng cái thói lệ ban tước vị đức ông khả kính cho các vị linh mục như là một cách để cắt tỉa đi tính cách danh vọng theo cấp bậc và thay vào đó tập trung vào việc mục vụ. Ngài đã nói trong một cuộc họp với thành phần ngoại giao của ngài rằng ngài muốn họ nhận diện các vị ứng viên làm giám mục ở quê hương xứ sở của họ những ai "hiền lành, nhẫn nại và nhân hậu, sống động bởi tinh thần nghèo khó, bởi niềm tự do của Chúa cũng như bởi một đời sống bình dị và khổ hạnh". Đối với Giáo Hoàng Phanxicô thì nghèo không phải chỉ liên quan đến đức bác ái, nó còn liên quan đến công lý nữa. Giáo Hội theo chiều kích bao rộng không được phản ảnh Rôma mà phải phản ảnh người nghèo.

Đó là những gì cho thấy lý do tại sao ngài đã trao Vatican Almoner thầm lặng, một cơ quan đã hiện hữu khoảng 800 năm và thường được dành cho một vị ngoại giao Công giáo cao niên, cho một vị Tổng Giám Mục năng nổ 50 tuổi người Balan là Konrad Krajewski và căn dặn vị này hãy làm cho cơ quan ấy trở thành như một cái vòm tiền diện mới của Tòa Thánh. Giáo Hoàng Phanxicô đã nói với Đức Tổng Giám Mục Krajewski rằng: "Huynh có thể bán đi cái bàn giấy của huynh. Huynh không cần nó. Huynh cần ra ngoài Vatican. Đừng chờ cho quần chúng kéo đến rung chuông. Huynh cần ra đường tìm kiếm người nghèo". Vị Tổng Giám Mục này đã phát chẩn những số lượng nho nhỏ cho thành phần thiếu thốn, bao gồm cả một món quà tặng mới đây là 1.600 thẻ điện thoại cho những người di dân sống sót từ một con tầu bị lật úp để họ có thể gọi cho gia đình của họ ở Eritrea. Giáo Hoàng Phanxicô thường trao cho Đức Tổng Giám Mục Krejewski cả đống thư từ kèm theo lời ngài dặn dò là hãy giúp những ai viết cho ngài xin được trợ giúp. Một cách vốn thận trọng cần thiết, Tòa Thánh Vatican gần đây lên tiếng phủ nhận sự việc xẩy ra sau khi Đức Tổng Giám Mục Krajewski tiết lộ là chính Giáo Hoàng Phanxicô đôi khi lẩn ra khỏi Vatican ăn mặc như một vị linh mục bình thường để làm phúc.

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch từ http://poy.time.com/2013/12/11/person-of-the-year-pope-francis-the-peoples-pope/?iid=poy-main-lead

Đằng Sau Tấm Hình Bìa Nhân Vật Trong Năm

Đức Thánh Cha Phanxicô - "Nhân Vật Năm 2013"

3- Bài "Behind the Person of the Year Cover - Đằng Sau Tấm Hình Bìa Nhân Vật Trong Năm" của D.W. Pine and Skye Gurney.

"Pope Francis, The Choice

- Giáo Hoàng Phanxicô, Một Chọn Lựa"

Nancy Gibbs

Bài của Howard Chua-Eoan and Elizabeth Dias