6- Tháng Giêng tới đây đánh dấu kỷ niệm 50 năm chuyến viếng thăm lịch sử của Đức Phaolô VI đến Thánh Địa. Ngài có đi hay chăng?

"Giáng Sinh bao giờ cũng làm cho chúng ta nghĩ đến Bêlem, và Bêlem là chính nơi ở Thánh Địa Chúa Giêsu đã sống. Vào đêm Giáng Sinh, trước hết, tôi cùng với anh chị em Kitô hữu sống ở đó nghĩ đến những ai đang đang khốn khó, đến nhiều người phải bỏ nơi ấy mà đi bởi những vấn đề khác nhau. Thế nhưng, Bêlem vẫn là Bêlem. Thiên Chúa đã đến vào một thời điểm đặc biệt ở một mảng đất đặc biệt; đó là nơi cho thấy nỗi dịu dàng và ân sủng của Thiên Chúa. Chúng ta không thể nghĩ đến Giáng sinh m àlại không ngh4 đến Thánh Địa. Năm mươi năm trước đây, Đức Phaolô VI đã can đảm lên đường đến đó và nhờ đó đã tạo nên một kỷ nguyên cho các cuộc tông du của giáo hoàng. Tôi cũng muốn đến đó, để gặp gỡ người anh em Bartholomew của tôi là Thượng Phụ Constantinople mà cùng tưởng niệm dịp mừng kỷ niệm 50 năm này với ngài, lập lại cử chỉ ôm lấy nhau đã diễn ra giữa Giáo Hoàng Montini và Thượng Phụ Athenagoras ở Giêrusalem năm 1964. Chúng tôi đang sửa soạn cho chuyện này".

7- Ngài đã có những dịp gặp gỡ trẻ em bị bệnh trầm trọng. Ngài cảm thấy thế nào về cái khổ đau vô tội này?

"Một người từng là cố vấn đời sống đối với tôi là Dostoevskij, câu hỏi minh nhiên và mặc nhiên của ông là 'Tại sao trẻ em lại chịu khổ đau?' đã luôn luẩn quẩn trong tâm can của tôi. Không có một giải thích nào hết. Hình ảnh hiện lên là, ở vào một lúc nào đó trong đời của mình, một đứa bé 'thức giấc', không hiểu biết gì mấy và cảm thấy lo âu sợ hãi, em bắt đầu hỏi bố hay mẹ các vấn nạn. Đó là tuổi 'chất vấn'. Thế nhưng, khi một đứa nhỏ đặt vấn đề thì em không đợi nghe trọn câu trả lời, em liền bắt đầu dồn dập hỏi bạn nhiều câu hỏi 'tại sao' nữa. Những gì các em thực sự tìm kiếm đó là một cái nhìn trấn an ở trên khuôn mặt của bố mẹ các em hơn là một lời giải đáp. Khi tôi bắt chợt gặp một em bé đau khổ thì lời cầu nguyện duy nhất hiện lên trong tôi đó là lời nguyện 'tại sao'. Chúa ơi, tại sao vậy? Ngài chẳng giải thích gì cho tôi hết. Thế nhưng tôi có thể cảm thấy rằng Ngài đang nhìn tôi. Bởi thế tôi có thể nói rằng: Chúa biết tại sao mà, con không biết và Chúa không nói cho con biết, thế nhưng Chúa đang nhìn con và con tin vào Chúa, lạy Chúa, con tin vào ánh mắt của Chúa".

8- Nói đến tình trạng khổ đau của trẻ em chúng ta không thể bỏ qua thảm trạng của những ai đang chịu đói khổ.

"Với tất cả thực phẩm dư thừa và vứt đi chúng ta có thể nuôi được rất nhiều người. Nếu chúng ta có thể ngừng lại việc hoang phí và bắt đầu tái chế thực phẩm thì anh chị em đói khổ trên thế giới sẽ được giảm đi rất nhiều. Tôi giật mình khi thấy một bản thống kê cho biết là có 10 ngàn trẻ em chết đói mỗi ngày trên thế giới. Có rất nhiều trẻ em khóc lóc vì đói khổ. Vào một buổi Triều Kiến Chung hôm ấy có một người mẹ trẻ ở đằng sau một trong những hàng rào đang ẵm một em bé mới có mấy tháng. Em bé này bấy giờ đang khóc thét lên khi tôi băng ngang qua chỗ đó. Người mẹ đang nựng dỗ em. Tôi đã nói với người mẹ rằng: bà ơi, tôi nghĩ rằng cháu đói đấy. Chị ta trả lời 'Vâng, có lẽ đã đến giờ rồi...'. Tôi nói 'vậy thì cho cháu ăn chút gì đi!'  Chị ta xấu hổ và không muốn cho con bú nơi công cộng trong khi vị Giáo Hoàng băng ngang qua. Tôi cũng muốn nói như thế với nhân loại, đó là xin hãy cho dân chúng ăn một chút gì đi! Người phụ nữ ấy có sữa để cho con mình bú; chúng ta có đủ lương thực trên thế giới này để nuôi hết mọi người. Nếu chúng ta hoạt động với các tổ chức nhân đạo và có thể cùng đồng lòng với nhau không hoang phí thực phẩm nữa, thay vào đó, gửi thực phẩm đến cho những ai đang cần đến chúng, thì chúng ta có thể thực hiện được rất nhiều trong việc giải quyết vấn đề đói khổ trên thế giới này. Tôi muốn lập lại cùng nhân loại những gì tôi đã nói với người mẹ ấy rằng: xin hãy cung cấp lương thực cho những người đói khổ! Chớ gì niềm hy vọng và nỗi dịu dàng của Chúa Giáng Sinh đánh tan đi cái dửng dưng lạnh lùng của chúng ta".

9- Có một số đoạn trong tông huấn 'Niềm vui Phúc Âm' đã khiến cho thành phần cực bảo thủ ở Hoa Kỳ lên tiếng phê bình chỉ trích. Là Giáo Hoàng, ngài cảm thấy thế nào khi bị gọi là một tên 'Marxist'?

"Ý hệ Marxist là những gì sai lầm. Thế nhưng, tôi đã gặp được nhiều nhân vật Marxist trong đời của tôi lại là người tốt, bởi thế tôi chẳng cảm thấy bị xúc phạm gì hết.

10- Trong Tông Huấn này phần gây ấn tượng nhất là ở chỗ nó nói đến một thứ kinh tế 'sát hại'...

"Không có gì trong Tông Huấn này mà không có trong Giáo Huấn về xã hội của Giáo Hội. Tôi không nói theo quan điểm kỹ thuật, điều tôi cố gắng trình bày đó là cống hiến một bức tranh về những gì đang xẩy ra. Câu trích dẫn đặc biệt duy nhất tôi sử dụng đó là câu liên quan đến 'các thứ lý thuyết nhỏ giọt - trickle-down theories cho rằng vấn đề tăng trưởng về kinh tế, được kích thích bởi một thứ tự do mậu dịch, sẽ chắc chắn thành đạt trong việc mang lại công lý và gồm tóm xã hội trên thế giới này. Cái hứa hẹn này là ở chỗ khi cái lý đầy thì tràn ra, cho lợi ích của người nghèo. Thế nhưng những gì xẩy ra lại là khi cái ly đầy rồi thì ma quái thay nó lại càng to lớn hơn đến độ chẳng có gì tràn ra cho người nghèo hết. Đó là điều tham khảo duy nhất liên quan đến một thứ lý thuyết đặc biệt. Tôi xin lập lại, tôi không nói theo quan điểm kỹ thuật mà là theo giáo huấn về xã hội của Giáo Hội. Điều này không có nghĩa là thành một tay Marxist".

11- Ngài đã loan báo về một "cuộc bàn luận về vai trò giáo hoàng". Đó có phải là một đường lối đặc biệt xuất phát từ những cuộc gặp gỡ của ngài với các vị Thượng Phụ Chính Thống hay chăng?

"Đức Gioan Phaolô II đã nói thậm chí còn hiển nhiên hơn về cách thức thi hành thứ thượng quyền này là những gì hướng tới một tình hình mới. Không phải chỉ theo quan điểm về các mối liên hệ đại kết mà còn liên hệ về các mối liên hệ với Tòa Thánh cũng như với các Giáo Hội địa phương nữa. Qua thời gian chín tháng đầu tiên này, tôi đã tiếp đón nhiều anh em Chính Thống, như Đức Bartholomew, Hilarion, thần học gia Zizioulas, Copt Tawadros. Vị sau là một nhà thần bí, ngài tiến vào nguyện đường, cởi giầy ra mà đi cầu nguyện. Tôi đã cảm thấy mình là anh em của các vị. Các vị cũng có vấn đề thừa kế tông đồ; tôi đã tiếp các vị như là chư huynh giám mục. Cái nhức nhối là ở chỗ chúng ta chưa thể cùng nhau cử hành Thánh Thể, thế nhưng đang có tình thân hữu. Tôi tin rằng con đường trước mặt như thế này: tình thân hữu, hoạt động chung và nguyện cầu cho hiệp nhất. Chúng tôi chúc phúc cho nhau; người anh em này chúc phúc cho người anh em kia, người anh em này được gọi là Phêrô thì người kia là Anrê, Marcô, Tôma..." 

12- Phải chăng mối hiệp nhất Kitô giáo là mối ưu tiên của ngài?

"Đúng thế, đại kết quả là mối ưu tiên của tôi. Ngày nay có một thứ đại kết máu huyết. Ở một số xứ sở Kitô hữu bị sát hại vì đeo thánh giá hay có một cuốn Thánh Kinh, và trước khi bị giết Kitô hữu được hỏi mình là Anh Giáo, Lutheran, Công Giáo hay Chính Thống. Máu của họ được hòa trộn với nhau. Chúng ta đều là Kitô hữu đối với thành phần sát hại. Chúng ta liên kết với nhau bằng máu, cho dù chúng ta chưa nắm được những bước tiến cần thiết về mối hiệp nhất giữa chúng ta với nhau và có thể là thời điểm chưa đến chăng. Hiệp nhất là một tặng ân chúng ta cần xin. Tôi biết có một linh mục coi xứ ở Hamburg phụ trách vụ phong chân phước cho một linh mục Công giáo bị Nazis lấy thủ cấp vì dạy giáo lý cho trẻ em. Sau vị linh mục này, trong danh sách của những người bị kết án, là một vị mục sư Lutheran cũng bị sát hại bởi cùng một lý do. Máu của họ được hòa trộn với nhau. Vị linh mục coi xứ này đã nói với tôi rằng ngài đã đến gặp giám mục mà nói rằng: 'Con sẽ tiếp tục lo cho án phong này, nhưng cho cả hai án phong chứ không phải chỉ duy án phong cho linh mục Công giáo'. Đó là ý nghĩa của đại kết máu huyết. Nó vẫn còn cho tới ngày nay; bạn chỉ cần đọc báo chí thì rõ. Những người sát hại Kitô hữu không hỏi thẻ căn cước của bạn để xem bạn được rửa tội theo Giáo Hội nào. Chúng ta cần ngẫm nghĩ đến những sự kiện ấy".

13- Trong Tông Huấn ngài đã yêu cầu thực hiện những chọn lựa mục vụ khôn khéo và vững mạnh về các phép bí tích. Ngài đã có ý ám chỉ về điều gì vậy?

"Khi tôi nói về khôn ngoan tôi không nghĩ về nó như là một thái độ làm liệt bại mà là thứ nhân đức của một nhà lãnh đạo. Khôn ngoan là nhân đức của việc quản trị. Vấn đề vững mạnh cũng thế. Người ta cần phải cai trị một cách vững mạnh và khôn ngoan. Tôi nói về phép rửa và hiệp lễ như là lương thực thiêng liêng giúp con người bước tới; bí tích được coi như là một phương dược chứ không phải là một phần thưởng. Có một số người nghĩ ngay đến các bí tích cho thành phần ly dị tái hôn, thế nhưng tôi không ám chỉ đến bất cứ một trường hợp đặc biệt nào; tôi chỉ muốn nói đến nguyên tắc mà thôi. Chúng ta cần phải cố gắng dễ dàng hóa đức tin của con người, hơn là kiểm soát đức tin của họ. Năm vừa rồi, ở Á Căn Đình, tôi đã lên án thái độ của một số linh mục không rửa tội cho các trẻ em sinh bởi những người mẹ ngoiạ hôn. Đó là một thứ tâm thức bệnh hoạn".