Thực Tại Thiên Chúa Duy Nhất Nhưng Ba Ngôi

 

"Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần. Amen"

Chúa Nhật Đại Lễ Chúa Ba Ngôi, ĐTC Phanxicô đă đến dâng lễ tại giáo xứ Sts Elizabeth and Zechariah ở Prima Porta thuộc Giáo Phận Rôma.

Trong bài giảng của ḿnh về tinh thần phục vụ của Mẹ Maria được tỏ ra qua việc mau mắn thăm viếng người chị họ của Mẹ, ngài cũng nhấn mạnh đến Ba Ngôi Thiên Chúa bằng cách vấn đáp với giới trẻ hiện diện trong Thánh Lễ. Những tư tưởng chính yếu của ngài về Ba Ngôi Thiên Chúa có thể tóm gọn như sau:

"Cha, Con và Thánh Thần!... Các Ngài là ba trong duy nhất, 3 ngôi trong duy nhất. Và Ngôi Cha làm ǵ? Ngôi Cha là nguồn gốc: Cha là Đấng tạo thành mọi sự, Đấng tạo dựng nên chúng ta. Ngôi Con làm ǵ?... Người yêu thương chúng ta phải không? C̣n ǵ nữa? Người mang đến Lời Chúa! Chúa Giêsu đến để dạy chúng ta Lời Chúa. C̣n ǵ nữa? Chúa Giêsu đă làm ǵ trên trái đất này? Người đă cứu độ chúng ta! Chúa Giêsu đă đến cống hiến sự sống của Người cho chúng ta. Chúa Cha tạo dựng nên thế giới; Chúa Giêsu cứu độ chúng ta. C̣n Thánh Linh, Ngài làm ǵ nào? Ngài yêu thương chúng ta!... Chúa Cha ban cho chúng ta sự sống; Chúa Giêsu ban cho chúng ta ơn cứu độ.... C̣n Thánh Linh? Thánh Linh ban cho chúng ta những ǵ nào? Ngài yêu thương chúng ta! Ngài ban cho chúng ta t́nh yêu".

Trong giờ Nguyện Kinh Truyền Tin buổi trưa với tín hữu ở Quảng Trường Thánh Phêrô, ĐTC Phanxicô c̣n nói tiếp về Ba Ngôi Thiên Chúa như sau:

"Hằng năm, ánh sáng Phục Sinh đổi mới trong chúng ta niềm vui và sự kỳ diệu của đức tin. Chúng ta nh́n nhận rằng Thiên Chúa không phải là một cái ǵ đó mơ hồ (something vague). Thiên Chúa của chúng ta không phải là một thứ khói nào đó (some smoke). Ngài cụ thể; không phải là một thứ trừu tượng mà có một danh xưng: 'Thiên Chúa là t́nh yêu'. Không phải là một thứ t́nh yêu cảm giác hay cảm xúc, mà là t́nh yêu của Chúa Cha, Đấng là nguồn gốc của tất cả sự sống; t́nh yêu của Chúa Con, Đấng chết trên thập tự giá và sống lại; t́nh yêu của Thần Linh, Đấng canh tân nhân loại và thế giới. Ư thức Thiên Chúa là t́nh yêu giúp chúng ta rất tốt, v́ nó dạy chúng ta yêu thương, hiến ḿnh cho người khác như Chúa Giêsu đă hiến ḿnh cho chúng ta và bước đi với chúng ta... Ba Ngôi Rất Thánh không phải là một sản phẩn của lư luận con người. Đó là một dung nhan được chính Thiên Chúa tỏ ra, không phải từ một ngai ṭa trên cao, nhưng bước đi với nhân loại. Chính Chúa Giêsu đă tỏ Cha ra cho chúng ta và là Đấng đă hứa ban cho chúng ta Thánh Linh... là Vị dạy cho cúng ta mọi sự chúng ta không biết, Vị dẫn dắt chúng ta từ bên trong, Vị ban cho chúng ta những ư nghĩ tốt lành và cảm hứng tốt lành".

Như tất cả chúng ta đều ư thức theo đức tin về Mầu Nhiệm Một Chúa Ba Ngôi: Một Thiên Chúa duy nhất nhưng có Ba Ngôi, mỗi Ngôi đều là Thiên Chúa, nhưng chỉ có một Thiên Chúa duy nhất. Đây là một mầu nhiệm chính yếu, nồng cốt và thiết yếu nhất của Kitô giáo chúng ta, đúng như Giáo Lư của Giáo Hội Công Giáo công nhận ở khoản 234 như sau:

“Mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi là mầu nhiệm chính yếu của đức tin Kitô giáo cũng như của đời sống Kitô giáo. Đó là nguồn mạch của tất cả các mầu nhiệm đức tin khác, là ánh sáng để soi sáng các mầu nhiệm ấy. Đó là giáo huấn nồng cốt nhất và thiết yếu nhất trong ‘phẩm trật các chân lư của đức tin’ (Hướng Dẫn Giáo Lư Tổng Quan, 43). Toàn thể lịch sử cứu độ cũng là lịch sử về đường lối và các phương tiện được Vị Thiên Chúa chân thật duy nhất là Cha, Con và Thánh Thần sử dụng để tỏ ḿnh ra cho con người ‘và ḥa giải cùng hiệp nhất với Ngài những ai từ bỏ tội lỗi’ (Hướng Dẫn Giáo Lư Tổng Quan, 47)”.

Mầu nhiệm này cũng đă được Thánh Giáo Phụ Anathasius dẫn giải như sau:

“Một Thiên Chúa là Đấng ở trên (above) tất cả mọi sự, qua (through) tất cả mọi sự và trong (in) tất cả mọi sự (Epheso 4:6). Thiên Chúa ở trên tất cả mọi sự như Cha, v́ Ngài là nguyên lư và là nguồn mạch; Ngài ở qua tất cả mọi sự nơi Ngôi Lời; và Ngài ở trong tất cả mọi sự nơi Thánh Linh. Khi viết cho tín hữu Corintô về các vấn đề thiêng liêng, Thánh Phaolô đă qui tất cả mọi thực tại về cho một Thiên Chúa là Cha mà nói rằng: 'Vậy có nhiều tặng ân khác nhau nhưng cùng một Thần Linh; có nhiều tác vụ nhưng cùng một Chúa; và có nhiều hoạt động nhưng cùng một Thiên Chúa là Đấng thực hiện mọi sự trong mọi người' (1Cor. 12:4-6)... Đâu có ánh sáng th́ ở đó cũng có hào quang; và ở đâu có hào quang th́ ở đó cũng có năng lực của nó và ân sủng rạng ngời của nó. Đó cũng là giáo huấn của Thánh Phaolô trong bức thư thứ hai của ngài gửi tín hữu Côrintô: 'Nguyện xin ân sủng của Chúa Giêsu Kitô và t́nh yêu của Thiên Chúa và ơn thông hiệp của Thánh Thần ở cùng tất cả anh chị em' (2Cor.13:13)" (Ep. 1 as Serapionem 28-30: PG 26, 594-595,599).

Dù Giáo Lư Giáo Hội Công Giáo đă minh định rằng: "Ba Ngôi là một mầu nhiệm đức tin theo nghĩa chặt, một trong 'những mầu nhiệm được kín mật trong Thiên Chúa, không thể nào biết được trừ phi Thiên Chúa tỏ ra' (Dei Filius, 4: DS 3015)", trí khôn con người vẫn cố gắng t́m cách t́m hiểu một phần nào đó ư nghĩa vô cùng sâu nhiệm của thực tại thần linh liên quan đến sự sống thần linh của con người này.  

Thật vậy, nếu "Thiên Chúa là ánh sáng" (1Gioan 1:5) th́ Mầu Nhiệm Một Chúa Ba Ngôi hay Ba Ngôi Thiên Chúa có thể hiểu được một phần nào như thế này: Chúa Cha là chính Ánh Sáng, Chúa Con cũng là Ánh Sáng mà là Ánh Sáng chiếu soi (tức là tất cả mạc khải thần linh của Thiên Chúa), và Thánh Linh cũng là Ánh Sáng mà là Ánh Sáng nung nấu (như trong trường hợp 2 môn đệ đi Emmau cảm thấy "ḷng ḿnh nóng lên" khi nghe lời của Chúa Kitô phục sinh - Luca 24:32). Cũng căn cứ vào câu định nghĩa "Thiên Chúa là Ánh Sáng" này, Mầu Nhiệm Ba Ngôi có thể hiểu như sau: 

Ngôi Cha là Ánh Sáng Thần Linh - v́ "Thiên Chúa là Thần Linh" (Gioan 4:24);  

Ngôi Con là "Ánh Sáng Chân Thực" (Gioan 1:5) - v́ Ngôi Con là "ánh sáng bởi ánh sáng" (Kinh Tin Kính), "là phản ảnh vinh quang của Cha" (Do Thái 1:3), "ai thấy Thày là thấy Cha" (Gioan 14:9);  

Ngôi Ba là "Ánh Sáng Sự Sống" (Gioan 8:12) - v́ Ngài "là Đấng ban sự sống" (Kinh Tin Kính), là "quyền năng của Đấng Tối Cao" (Luca 1:35), "quyền năng từ trên cao" (Luca 24:49).  

Về phương diện ngoại tại hay đối ngoại, Ba Ngôi Thiên Chúa đă âm thầm tỏ ḿnh ra đầu tiên nơi Mầu Nhiệm Tạo Dựng cũng như nơi Mầu Nhiệm Nhập Thể, như chúng ta thấy được qua mạc khải Thánh Kinh. 

Ba Ngôi Thiên Chúa nơi Mầu Nhiệm Tạo Dựng, như được Sách Khởi Nguyên thuật lại: Chúa Cha là "Thiên Chúa đă dựng nên trời đất" (1:1), Thánh Linh qua h́nh ảnh "một cơn gió mạnh thổi trên các nguồn nước"  (1:2), và Ngôi Lời được thể hiện qua những lời Thiên Chúa trong 6 ngày tạo dựng.  

Ba Ngôi Thiên Chúa nơi Mầu Nhiệm Nhập Thể, như được Phúc Âm Thánh Luca thuật lại trong Biến Cố Truyền Tin liên quan đến bản thân của Mẹ Maria, thứ tự như sau: Chúa Cha - "Thiên Chúa ở cùng người" (1:28); Chúa Con - "Người sẽ thụ thai và hạ sinh một con trai và đặt tên cho con trẻ là Giêsu" (1:30); Thánh Linh: "Thánh Linh sẽ xuống trên người..." (1:35). Cả Ba Ngôi - "Quyền năng của Đấng Tối Cao sẽ bao phủ người; bởi thế con trẻ thánh được sinh ra sẽ được gọi là Con Thiên Chúa" (1:35). 

Trong kinh nguyện, ngoài Kinh Sáng Danh và Lời Nguyện Làm Dấu Thánh Giá, Kitô hữu chúng ta c̣n thấy Mầu Nhiệm Ba Ngôi ngấm ngầm cả ở nơi Kinh Lạy Cha hay nơi Lời Nguyện kết thúc Chuỗi Thương Xót.  

Mầu Nhiệm Ba Ngôi nơi Kinh Lạy Cha: "Chúng con nguyện Danh Cha cả sáng" là ước nguyện đầu tiên liên quan trực tiếp đến Ngôi Cha, Đấng đă tỏ danh của ḿnh ra cho Moisen trong bụi gai bốc cháy mà không bị thiêu rụi (Xem Ex 3:13-14); "Nước Cha trị đến" là ước nguyện thứ hai liên quan tới Chúa Con là Đấng "đă hóa thành nhục thể" (Gioan 1:14) để thiết lập Vương Quốc của Thiên Chúa trên trần gian bằng cuộc Vượt Qua của ḿnh; "Ư Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời" là ước nguyện thứ ba liên quan đến Thánh Linh "v́ Thần Linh chuyển cầu cho các thánh như chính Thiên Chúa muốn" (Rm 8:27).  

Mầu Nhiệm Ba Ngôi nơi Lời Nguyện kết thúc Chuỗi Thương Xót: "Lạy Thiên Chúa thánh - holy God" - ám chỉ Chúa Cha; "Đấng Quyền Năng thánh - holy Minghty One" - ám chỉ Thánh Linh; "Đấng Bất Tử thánh - holy Immortal One" - ám chỉ Chúa Kitô Phục Sinh.

Trong bài giảng Lễ Chúa Ba Ngôi 26/5/2013, ở phần kết, ĐTC Phanxicô đă khuyên rằng: "Chúng ta hăy nghĩ về Thiên Chúa như thế và xin Đức Mẹ là Mẹ của chúng ta, vị bao giờ cũng mau chóng giúp đỡ chúng ta, dạy chúng ta hiểu biết thế nào là Thiên Chúa: Thế nào là Chúa Cha, Chúa Con và Thánh Linh".

Có thể nói, Mầu Nhiệm Ba Ngôi cũng đă được mạc khải ngay nơi bản thân của Mẹ Maria và phản ảnh hết sức tỏ tường nơi Mẹ Maria. Ở chỗ: Nếu chỉ có một Thiên Chúa duy nhất lại có Ba Ngôi là Cha và Con và Thánh Thần th́ cũng thế, chỉ có một Mẹ Maria lại đóng ba vai tṛ vừa là Con của Chúa Cha, vừa là Mẹ của Chúa Con và vừa là Bạn của Thánh Linh.

"Sáng danh Đức Chúa Cha, và Đức Chúa Con và Đức Chúa Thánh Thần, như đă có trước vô cùng, và bây giờ và hằng có, và đời đời chẳng cùng. Amen"

 

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL