"Chúa Giêsu Kitô tuy giầu có nhưng đã trở nên nghèo khó..."

(Đức Thánh Cha Phanxicô: Sứ Điệp Mùa Chay 2014)

Anh Chị Em thân mến,

Mùa Chay gần đến tôi muốn cống hiến một vài tư tưởng hữu ích về đường lối hoán cải của chúng ta với tư cách cá nhân cũng như cộng đồng. Những minh thức này được soi động bởi lời của Thánh Phaolô: "Vì anh em nhận biết ân sủng của Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta, ở chỗ mặc dù Người là Đấng giầu có, nhưng vì anh em đã trở nền nghèo khó, để nhờ sự nghèo khó của Người anh em được trở nên giầu có". Vị Tông Đồ này viết cho các Kitô hữu Côrintô để phấn khích họ tỏ ra quảng đại trợ giúp tín hữu ở Giêrusalem đang thiếu thốn. Những lời này của Thánh Phaolô có nghĩa gì với Kitô hữu chúng ta ngày nay? Lời mời gọi khó nghèo, một đời sống khó nghèo theo phúc âm có nghĩa gì đối với chúng ta hôm nay đây?

Ân Sủng của Chúa Kitô

Trước hết, nó cho chúng ta thấy được cách thức Thiên Chúa tác hành. Ngài không tỏ mình ra trong dáng vẻ quyền năng và giầu sang trần thế mà trái lại trong hèn yếu và nghèo nàn: "mặc dù Ngài là Đấng giầu có, nhưng vì anh em đã trở nên nghèo nàn..." Chúa Kitô, Con Thiên Chúa hằng hữu, là một với Cha trong quyền năng và vinh quang, đã muốn trở nên nghèo hèn; Người đã đến giữa chúng ta và đến gần với từng người chúng ta; Người đã không màng đến vinh quang của Người và đã hư không hóa bản thân mình để Người có thể giống như chúng ta trong hết mọi sự (cf Phil 2:7; Heb 4:15). Việc Thiên Chúa hóa thân làm người là một mầu nhiệm cao cả! Thế nhưng, lý do cho tất cả những sự ấy là tình yêu của Người, một thứ tình yêu là ân sủng, quảng đại, một ước muốn gần gũi, một tình yêu không ngần ngại hy hiến bản thân mình cho người mình yêu. Đức ái, tình yêu, là việc chia sẻ hết mọi sự với những ai chúng ta yêu thương. Tình yêu làm nên giống nhau, nó tạo nên sự bình đẳng, nó phá đổ các bức tường và loại trừ khoảng cách. Thiên Chúa đã làm như thế với chúng ta. Thật vậy, Chúa Giêsu "đã làm việc với bàn tay nhân loại, đã suy nghĩ bằng trí khôn con người, đã tác hành bằng ý muốn của con người và đã yêu thương bằng con tim của con người. Được hạ sinh bởi Trinh Nữ Maria, Người thực sự đã trở nên một người trong chúng ta, như chúng ta mọi đàng ngoại trừ tội lỗi" (Gaudium et Spes, 22).

Khi biến mình trở thành nghèo hèn, Chúa Giêsu đã không tìm kiếm chính cái khó nghèo, mà là, như Thánh Phaolô nói, "để nhờ sự khó nghèo của Người mà anh em được trở nên giầu có". Đây không phải chỉ là vấn đề chơi chữ hay ghép câu. Trái lại, nó tóm gọn cái lý lẽ của Thiên Chúa, thứ lý lẽ của tình yêu, thứ lý lẽ của nhập thể và thập giá. Thiên Chúa đã không để cho ơn cứu độ của chúng ta từ trời rơi xuống, như ai đó làm phúc bố thí theo chiều hướng vị tha và đạo hạnh. Tình yêu của Chúa Kitô khác hẳn! Khi Chúa Giêsu bước xuống nước ở Sông Dược Đăng (Jordan) để được Thánh Gioan Tẩy Giả làm phép rửa cho thì Người làm như thế không phải vì Người cần thống hối hay hoán cải; Người đã làm như vậy để ở giữa dân chúng là thành phần cần thứ tha, để ở giữa chúng ta là thành phần tội nhân, và để ôm vào mình gánh nặng tội lỗi của chúng ta. Nhờ đó Người đã muốn an ủi chúng ta, cứu độ chúng ta, giải thoát chúng ta khỏi tình trạng bần cùng thảm thương của chúng ta. Thật là cảm động khi Thánh Phaolô nói rằng chúng ta đã được giải thoát không phải bởi sự giầu sang của Chúa Kitô mà là nhờ sự nghèo hèn của Người. Tuy nhiên, Thánh Phaolô vẫn nhận thức rõ về "những kho tàng khôn dò của Chúa Kitô" (Eph 3:8) mà Người là "thừa kế tất cả mọi sự" (Heb 1:2).

Vậy thì cái nghèo hèn này là gì để nhờ đó Chúa Kitô đã giải thoát chúng ta và làm cho chúng ta nên phong phú? Chính là cách thức Người yêu thương chúng ta, cách thức Người trở thành tha nhân của chúng ta, như Người Samaritanô Nhân Lành là tha nhân của người ngấp ngoái chết bên vệ đường (cf Lk 10:25ff). Cái cống hiến cho chúng ta tự do đích thực, ơn cứu độ đích thực và hạnh phúc đích thực đó là lòng cảm thương, nỗi dịu dàng và tình đoàn kết của tình yêu Người. Sự nghèo hèn của Chúa Kitô làm cho chúng ta nên phong phú giầu sang là ở chỗ Người mặc lấy xác thịt và mang lấy các nỗi yếu hèn của chúng ta cùng tội lỗi của chúng ta như là một bày tỏ thể hiện lòng thương xót vô biên của Thiên Chúa đối với chúng ta. Sự nghèo hèn của Chúa Kitô là kho tàng vĩ đại nhất trong tất cả mọi kho tàng: Sự giầu có của Chúa Giêsu là sự giầu có của lòng Người tin tưởng vô biên vào Thiên Chúa là Cha, là việc Người liên lỉ tin tưởng, là ước vọng của Người luôn luôn chỉ làm theo ý Cha và tôn vinh Cha. Chúa Giêsu là sự giầu có giống như một đứa con cảm thấy được yêu thương và tỏ lòng yêu thương cha mẹ của mình, không nghi ngại tình yêu và sự dịu dàng của các vị một tí nào. Sự giầu sang phong phú của Chúa Giêsu ở chỗ Người là Con; mối liên hệ đặc thù của Người với Cha là đặc quyền tối hậu của Đấng Thiên Sai nghèo hèn này. Khi Chúa Giêsu xin chúng ta hãy mang lấy "ách êm ái" của Người là Người muốn chúng ta trở nên phong phú bởi "cái nghèo hèn giầu sang" của Người cũng như bởi "cái giầu có nghèo hèn" của Người, muốn chúng ta chia sẻ Thần Linh con cái và huynh đệ của Người, muốn chúng ta trở nên những người con trai con gái trong Người Con, những người anh chị em trong người anh đầu lòng (cf Rm 8:29).

Có câu nói là chỉ có một hối hận thực sự là ở chỗ không làm thánh (L. Bloy); chúng ta cũng có thể nói rằng chỉ có một thứ nghèo nàn thực sự đó là không sống như là con cái của Thiên Chúa và là anh chị em của Chúa Kitô.

Chứng từ của chúng ta

Chúng ta có thể nghĩ rằng "cách thức" nghèo hèn này là cách thức của Chúa Giêsu, còn chúng ta là thành phần theo Người có thể cứu độ thế giới bằng một thứ nguồn lợi nhân loại đích đáng. Không phải thế đâu. Ở mọi lúc và mọi nơi, Thiên Chúa tiếp tục cứu độ nhân loại và thế giới bằng sự nghèo hèn của Chúa Kitô, Đấng biến mình thành nghèo hèn nơi các bí tích, nơi lời của Người cũng như nơi Giáo Hội của Người, một thứ dân của người nghèo. Sự giầu sang phú quí của Thiên Chúa không truyền đạt qua cái giầu có của chúng ta, mà một cách bất biến và duy nhất qua cái nghèo hèn theo cá nhân cũng như cộng đồng của chúng ta là những gì được tác động bởi Thần Linh của Chúa Kitô.

Trong việc noi gương bắt chước vị Sư Phụ của mình, Kitô hữu chúng ta được kêu gọi để đương đầu với tình trạng nghèo khổ của anh chị em chúng ta, để đụng chạm đến nó, để biến nó thành của mình và để thực hiện những bước cụ thể trong việc làm giảm bớt nó xuống. Cái thiếu thốn cơ cực (destitution) không giống như tình trạng nghèo khổ (poverty): cái thiếu thốn cơ cực là tình trạng nghèo khổ thiếu niềm tin, thiếu nâng đỡ, thiếu hy vọng. Có 3 thứ thiếu thốn cơ cực: thể lý, luân lý và thiêng liêng. Cái thiếu thốn cơ cực về thể lý là cái bình thường được gọi là nghèo khổ, và ảnh hưởng tới những ai sống trong các điều kiện ngược lại với phẩm giá của con người, đó là những người thiếu thốn các quyền lợi và nhu cầu căn bản như lương thực, nước uống, vệ sinh, việc làm và cơ hội phát triển và tăng trưởng về văn hóa. Để đáp ứng với thứ thiếu thốn cơ cực về thể lý này, Giáo Hội cống hiến việc trợ giúp của mình, việc phục vụ của mình - her diakonia, để thỏa đáng các nhu cầu ấy cũng như để băng bó các vết thương đang làm biến diện dung nhan nhân loại này. Nơi thành phần nghèo khổ và bị loại trừ chúng ta thấy dung nhan của Chúa Kitô; chúng ta yêu mến và phục vụ Chúa Kitô bằng việc yêu mến và giúp đáp người nghèo. Các nỗ lực của chúng ta cũng được hướng đến chỗ chấm dứt những thứ vi phạm đến phẩm giá của con người, chấm dứt tình trạng kỳ thị và lạm dụng trên thế giới này, vì đó là nguyên nhân rất thường gây ra tình trạng thiếu thốn cơ cực vậy. Một khi mà quyền lực, xa xỉ và tiền bạc trở thành các thứ ngẫu tượng thì chúng chiếm thế thượng phong trên cả nhu cầu cần phải phân phối công bằng sự giầu sang thịnh vượng. Bởi thế lương tâm của chúng ta cần phải được hoán cải trở về với công lý, bình đẳng, giản dị và chia sẻ.

Cũng không kém quan tâm là tình trạng thiếu thốn cơ cực về luân lý, một tình trạng làm tôi cho tính mê nết xấu và tội lỗi. Đớn đau biết bao trong gia đình gây ra bởi một phần tử của mình - thường là giới trẻ - bị rơi vào tình trạng nghiện rượu, ma túy, bài bạc hay những gì khiêu dâm! Biết bao nhiêu người không còn thấy được ý nghĩa trong cuộc sống hay những viễn tượng tương lai, biết bao nhiêu người đã mất niềm hy vọng! Và biết bao nhiêu người đang chìm đắm vào tình trạng thiếu thốn cơ cực về luân lý này bởi những điều kiện bất công về xã hội, bởi thất nghiệp, những thứ cướp đi cái phẩm giá của họ là người mưu sinh chính yếu của gia đình, cũng như bởi thiếu phương tiện bình đẳng về giáo dục và vấn đề chăm sóc sức khỏe. Trong những trường hợp này, tình trạng thiếu thốn cơ cực về luân lý có thể được coi như là một thứ tự tử treo lơ lửng. Loại thiếu thốn cơ cực này, một tình trạng cũng gây ra cảnh tàn rụi về tài chính, là những gì bao giờ cũng liên hệ với tình trạng thiếu thốn cơ cực về thiêng liêng mà chúng ta trải qua khi chúng ta quay lưng trở mặt với Thiên Chúa và loại trừ tình yêu của Ngài. Nếu chúng ta nghĩ rằng chúng ta không cần Thiên Chúa là Đấng vươn đến với chúng ta nơi Chúa Kitô, vì chúng ta tin rằng chúng ta có thể tự làm lấy một mình, là chúng ta đang đâm đầu xuống hố. Chỉ có một mình Thiên Chúa mới có thể thực sự cứu chúng ta và giải thoát chúng ta mà thôi.   

Phúc Âm là một thứ giải độc cho tình trạng thiếu thốn cơ cực thiêng liêng này, ở chỗ, bất cứ đi đâu, chúng ta đều được kêu gọi như là các Kitô hữu trong việc loan truyền tin mừng giải phóng đó là ơn tha thứ cho các tội lỗi vấp phạm là những gì khả dĩ, đó là Thiên Chúa cao cả hơn tình trạng tội lỗi của chúng ta, đó là Người tự nguyện yêu thương chúng ta luôn luôn mãi mãi và chúng ta được dựng nên để được hiệp thông và sự sống trường sinh. Chúa muốn chúng ta hãy trở thành những người loan tin vui cho sứ điệp tình thương và hy vọng này! Thật là xúc động khi cảm nghiệm thấy niềm vui trong việc truyền bá tin mừng này, trong việc chia sẻ kho tàng được ủy thác cho chúng ta, trong việc an ủi những tấm lòng tan nát đau thương và trong việc cống hiến niềm hy vọng cho những người anh chị em của chúng ta đang trải qua tăm tối. Nghĩa là đi theo và bắt chước Chúa Giêsu, Đấng đã tìm kiếm thành phần nghèo hèn và tội nhân như một vị mục tử yêu thương tìm kiếm con chiên lạc của mình. Hiệp nhất với Chúa Giêsu, chúng ta có thể can đảm mở ra những đường lối mới của việc truyền bá phúc âm hóa cũng như của việc thăng hóa con người.

Anh chị em thân mến, chớ gì Mùa Chay này thấy được toàn thể Giáo Hội sẵn sàng làm chứng trước tất cả những ai sống trong tình trạng thiếu thốn cơ cực về thể lý, luân lý và thiêng liêng sứ điệp Phúc Âm về tình yêu nhân hậu của Thiên Chúa là Cha của chúng ta, Đấng sẵn sàng ôm lấy hết mọi người trong Chúa Kitô. Chúng ta có thể làm điều này ở chỗ chúng ta noi gương bắt chước Chúa Kitô là Đấng đã trở nên nghèo hèn để làm cho chúng ta nên giầu có bằng sự nghèo hèn của Người. Mùa Chay là một thời gian thích hợp cho việc từ bỏ bản thân mình; chúng ta cần tự vấn là chúng ta có thể từ bỏ những gì để giúp đỡ và làm cho người khác trở nên giầu có nhờ cái nghèo của chúng ta. Chúng ta đừng quên rằng cái nghèo thực sự là những gì gây đớn đau: không có chuyện bỏ mình thực mà lại thiếu chiều kích thống hối này. Tôi không tin vào một thứ đức bác ái không phải trả giá gì và không gây đau đớn chi.  

Xin Thánh Linh, Đấng mà nhờ Ngài chúng ta "như thể nghèo hèn nhưng lại tạo nên giầu có; như chẳng có gì mà lại có hết mọi sự" (2Cor 6:10), bảo trì chúng ta nơi các quyết định của chúng ta và gia tăng mối quan tâm cùng trách nhiệm của chúng ta đối với tình trạng thiếu thốn cơ cực của con người, nhờ đó chúng ta có thể trở nên xót thương và tác hành tình thương. Trong việc bày tỏ niềm hy vọng này, tôi cũng nguyện xin để một một phần tử tín hữu và hết mọi cộng đồng Giáo Hội sẽ thực hiện một cuộc hành trình Mùa Chay sinh hoa kết trái. Tôi xin tất cả anh chị em hãy cầu nguyện cho tôi. Xin Chúa chúc lành cho anh chị em và xin Đức Mẹ gìn giữ anh chị em an toàn.

Tại Vatican ngày 26/12/2013

Lễ Thánh Stephano, Phó Tế Tử Đạo Tiên Khởi

Giáo Hoàng Phanxicô

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL,

http://www.vatican.va/holy_father/francesco/messages/lent/documents/papa-francesco_20131226_messaggio-quaresima2014_en.html

(những chỗ in nghiêng đúng trong nguyên bản, nhưng những chỗ mầu xanh là do người dịch tự ý nhấn mạnh)