GIÁO HỘI HIỆN THẾ
VATICAN. Chiều tối
ngày 9-10-2014, ĐHY Lorenzo Baldisseri, Tổng thư ký Thượng HĐGM, cho biết trong
8 phiên họp khoáng đại những ngày qua, đã có tổng cộng 180 nghị phụ phát biểu,
thêm vào có có 80 vị phát biểu trong các giờ thảo luận tự do.
Sáng ngày 10-10-2014, trước sự hiện diện của ĐTC, trong vòng 90 phút, các nghị
phụ đã nghe các bài phát biểu của các nam nữ dự thính viên chưa lên tiếng trong
những ngày trước đây.
Tiếp đến, sau 30 phút giải lao, các nghị phụ đã nhóm họp trong 1 tiếng rưỡi đồng
hồ để bầu vị điều hợp và tường trình viên trong 10 nhóm nhỏ: 3 nhóm tiếng Ý, 3
nhóm tiếng Anh, 2 nhóm tiếng Pháp và 2 nhóm tiếng Tây Ban Nha.
Ban chiều, Thượng HĐGM đã nhóm phiên khoáng đại thứ 10, từ lúc 4 giờ rưỡi, với
sự hiện diện của ĐTC và các nghị phụ. Các đại biểu của 8 Giáo Hội Kitô anh em đã
lên tiếng trong dịp này.
Đứng đầu là Đức TGM Chính Thống Athenagoras, đại diện tòa Thượng Phụ Chính Thống
Constantinople, tiếp đến là Đức TGM Hilarion, Chủ tịch Hội đồng ngoại vụ thuộc
tòa Thượng Phụ Chính Thống Nga. Các vị còn lại là đại diện Tòa Thượng Phụ Chính
Thống Copte Ai Cập, Chính Thống Siri bên Liban, đại diện Liên hiệp Anh giáo, Tin
Lành Luther, Tin Lành cải cách và Liên hiệp Tin Lành Baptist thế giới.
Cuối tuần này, 11 và 12-10, các nghị phụ được nghỉ, nhưng ban chuyên gia phải
cùng với ĐHY Peter Erdoe, Tổng tường trình viên, đúc kết các bài phát biểu để
soạn thành bản tường trình sau phần thảo luận để trình bày trong phiên khoáng
đại thứ 11 vào sáng thứ hai, 13-10 tới đây, trước khi các nghị phụ nhóm trong 6
cuộc hội thảo nhóm.
Nội dung phiên nhóm thứ 7 và thứ 8 ngày 9-10-2014
Trong phiên khoáng đại thứ 7 sáng thứ 5, 9-10-2014, trước sự hiện diện của ĐTC
và 184 nghị phụ, các nghị phụ dành phần đầu để tiếp tục bàn về những hoàn cảnh
hôn nhân khó khăn, và dành phần hai để bàn đề vấn đề cởi mở đối với sự sống, cụ
thể là việc sinh sản, làm cha làm mẹ có trách nhiệm, vấn đề ngừa thai.
- Mở đầu, ông bà dự thính viên, Arturo và Hermenlinda As Zamberline, đặc trách
”êkip Đức Bà” ở Brazil, đã được mời lên tiếng.
Phong trào Đức Bà này được cha Henri Caffarel thành lập từ năm 1938 và hiện có
mặt tại 70 quốc gia với 137.200 thành viên trên thế giới trong đó có 45.500
người ở Brazil.
Ông bà Zamberline thành hôn từ 41 năm nay, có 3 người con và các cháu. Trong bài
trình bày chứng từ, ông bà xin Giáo Hội trình bày rõ ràng đạo lý của mình để
tránh sự hoang mang nơi các tín hữu vì các linh mục đưa ra những lời khuyên bảo
trái ngược nhau về vấn đề kiểm soát sinh sản. Cần giúp các tín hữu Công Giáo
vâng phục giáo huấn của Giáo Hội về vấn đề ngừa thai.
Ông bà nói: ”Xét vì bầu không khí trầm trọng hiện nay, chúng ta phải nhận rằng
có nhiều đôi vợ chồng Công Giáo, cả những người tìm cách sống hôn nhân một cách
nghiêm túc, cũng cảm thấy không bị buộc sử dụng các phương pháp điều hòa sinh
sản tự nhiên mà thôi. Và họ thường không bị các cha giải tội sửa sai, nếu các
đôi vợ chồng ấy cởi mở đối với sự sống và loại bỏ phá thai.”
Ông bà Zamberline nhận xét rằng nhịp sống ngày nay khiến cho nhiều đôi vợ chồng
khó tìm được thời giờ để học hòi về cách kế hoạch hóa gia đình theo phương pháp
tự nhiên. Các phương pháp này bị ngộ nhận là không chính xác và hiệu nghiệm, chỉ
vì không được giải thích đúng đắn và vì thế người ta áp dụng sai.
ông Bà Zamberline cũng lấy làm tiếc vì trong các bài giảng và các dịch vụ đón
tiếp của Giáo Hội không nhấn mạnh về đạo lý của Thông điệp Humanae vitae, sự
sống con người. Họ nói:
”Kính thưa ĐTC và các nghị phụ, cùng quí vị, nếu các đôi vợ chồng tìm được ánh
sáng và nâng đỡ nơi hàng giáo sĩ, thì đó là một khích lệ rất lớn. Sự kiện những
lời khuyên của các linh mục dành cho các đôi vợ chồng nhiều khi tương phản nhau
càng làm gia tăng sự hoang mang nơi các giáo dân. Chúng con xin các ngài mau lẹ
dạy các linh mục và các tín hữu những đường hướng chính của một nền sư phạm mục
vụ để giúp họ chấp nhận và tôn trọng những nguyên tắc của thông điệp Humanae
vitae. Theo họ cần cấp thiết phổ biến rộng rãi một đường hướng dễ dàng và chắc
chắn đáp ứng những đòi hỏi của thế giới ngày nay, không làm thương tổn nòng cốt
của luân lý Công Giáo
”Tuyệt đối cần hướng dẫn các đôi vợ chồng hướng về sự hoàn hảo nhân bản và Kitô
trong quan hệ tính dục. Quan hệ tính dục là một yếu tố thánh hóa. Tính dục ngày
nay đang cần đượ ccứu thoát khỏi thái độ dâm ô bệnh hoạn thu hẹp con người vào
một chiều kích duy nhất.
- Trong cùng phiên họp sáng ngày 9-10, ĐHY André Vingt-Trois, Chủ tịch thừa ủy
của Thượng HĐGM mạnh mẽ chống lại ”não trạng ngừa thai” khiến cho nhiều tín hữu
Công Giáo nghĩ rằng dùng các phương tiện ngừa thai nhân tạo không phải là tội.
Các đôi vợ chồng Công Giáo thường không tin rằng dùng các phương tiện này là tôi
nên họ không xưng chúng khi đi xưng tội và cứ bình tâm rước lễ như thường. ”Vì
thế, - ĐHY nói - cần khuyến khích một tâm thức cởi mở đối với sự sống, có sự
đánh bại não trạng ngừa thai và sự lan tràn kiểu mẫu nhân loại học cá nhân chủ
nghĩa, đưa tới tình trạng suy sụp dân số ở mức độ trầm trọng tại một số nước,
với những hậu quả về mặt xã hội và nhân bản mà hiện nay người ta không quan tâm
đủ”.
- Trong các bài phát biểu khác, một số nghị phụ tái khẳng định hồng ân sự sống
cũng như đức khiết tịnh là những giá trị căn bản của hôn nhân Kitô, đồng thời
nhấn mạnh phá thai là tội ác nặng nề. Có nghị phụ nói đến thảm trạng của nhiều
gia đình, chẳng hạn ở Á châu, với những vụ giết trẻ em, bạo hành phụ nữ, buôn
người. Vì thế cũng cần đề cao ý niệm công lý trong số các nhân đức cấu thành gia
đình.
- Về vấn đề trách nhiệm của cha mẹ trong việc giáo dục đức tin cho con cái, và
những giáo huấn đức tin, trách nhiệm này đứng hàng đầu và cần được quan tâm đặc
biệt. Ngoài ra, việc mục vụ cho các trẻ em có thể tạo nên môi trường tiếp xúc
với những gia đình ở trong hoàn cảnh khó khăn.
- Một số nghị phụ nhấn mạnh tới ảnh hưởng tiêu cực của việc ngừa thai đối với xã
hội, làm giảm bớt số trẻ em sinh ra. Đứng trước tình trạng đó, các tín hữu Công
Giáo không thể im lặng, trái lại cần mang lại một sứ điệp hy vọng, theo đó các
trẻ em có vai trò quan trọng, mang lại sự sống và niềm vui cho cha mẹ và củng cố
đức tin cũng như việc thực hành đạo.
Sau cùng, các nghị phụ nói đến vai trò thiết yếu của giáo dân trong công tác
tông đồ gia đình, loan báo Tin Mừng cho gia đình. Ví dụ các phong trào giáo dân
có thể tháp tùng các gia đình gặp khó khăn.
Phiên họp thứ 8
Trong phiên khoáng đại thứ 8, từ lúc 4 giờ rưỡi đến 7 giờ chiều ngày thứ năm,
9-10-2014, trước sự hiện diện của ĐTC và 181 nghị phụ, Thượng HĐGM thế giới khóa
đặc biệt đã bàn về đề tài ”Giáo Hội và gia đình đứng trước thách đố giáo dục:
thách đố giáo dục nói chung và nền giáo dục Kitô trong những hoàn cảnh gia đình
khó khăn”, như được nhắc đến trong chương 2 thuộc phần thứ 3 của Tài liệu làm
việc.
Trước tiên, công nghị tái khẳng định ơn gọi sự sống như một yếu nền tảng của gia
đình; và từ đó các nghị phụ kêu gọi các tín hữu hãy đào sâu kiến thức về thông
hiệp Humanae vitae (Sự sống con người) do ĐGH Phaolô 6 ban hành năm 1968, và
cũng hiểu rõ hơn ý nghĩa của việc dùng các phương pháp tự nhiên để điều hòa sinh
sản và không chấp nhận việc ngừa thai bằng các phương pháp nhân tạo. Kết hiệp và
sinh sản là hai điều không tách rời khỏi tác động vợ chồng. Công nghị cũng mạnh
mẽ lên án sự lèo lái các hệ di truyền và việc giữ các phôi thai đông lạnh.
- Ngoài ra, nhiều nghị phụ Phi châu tố giác xu hướng của một số nước và tổ chức
ở thế giới tây phương trình bày một số ý niệm như phá thai và đồng tính luyến ái
như những ”nhân quyền” và đặt điều kiện cho các nước nghèo phải chấp nhận và thi
hành những ý niệm ấy thì mới được nhận viện trợ kinh tế. Về vấn đề này, một số
nghị phụ nêu rõ sự kiện thành ngữ ”các quyền sức khỏe tính dục và sinh sản”
không được định nghĩa rõ ràng trong công pháp quốc tế, nên rốt cuộc chúng hàm
chứa những nguyên tắc mâu thuẫn với nhau, như một đàng người ta lên án sự cưỡng
bách phá hai, nhưng đàng khác lại cổ võ phá thai an toàn, hoặc một đàng bảo vệ
chức phận làm mẹ, nhưng lại thăng tiến sự ngừa thai. Tuy việc cổ võ những thứ
gọi là ”nhân quyền” như thế không có giá trị bó buộc, nhưng nó cũng là một nguy
cơ, vì nó có thể ảnh hưởgn tới việc giải thích các qui luật khác, đặc biệt là
trong cuộc tranh đấu chống lại nạn kỳ thị phụ nữ.
- Rồi công nghị tái khẳng định tầm quan trọng của việc chuẩn bị hôn phối, vì
việc cử hành đám cưới ngày càng bị thu hẹp vào chiều kích xã hội và pháp lý,
thay vì chiều kích tôn giáo và tinh thần. Việc chuẩn bị hôn phối bị những cặp
đính hôn coi là một sự áp đặt, một nghĩa vụ phải chu toàn, và họ tham dự một
cách miễn cưỡng, không xác tín, và do đó các khóa chuẩn bị ấy rất ngắn. Thực ra,
hôn nhân là một ơn gọi cả đời, việc chuẩn bị hôn nhân phải dài và sâu xa, như
trong trường hợp đời sống tu trì. Các nghị phụ cũng nhận thấy nơi những cặp
chuẩn bị kết hôn thiếu ý thức về giá trị bí tích của mối dây hôn phối, đến độ có
thể nói việc cử hành lễ cưới không nhất thiết là cử hành bí tích hôn phối.
- Về vấn đề làm sao để thủ tục cứu xét tuyên bố hôn nhân vô hiệu được nhanh
chóng hơn: các nghị phụ được nhắc nhớ rằng ĐTC Phanxicô đã thành lập một ủy ban
đặc nhiệm ngày 20-9 vừa qua, để nhắm tới một thủ tục đơn sơ và mau lẹ hơn, một
thủ tục duy nhất cho toàn thể Giáo Hội.
Cho đến nay giáo luật đòi phải có 2 phán quyết đồng thuận với nhau, thì mới được
tuyên bố một hôn nhân là vô hiệu. Vì thế sau phán quyết thứ I về một hôn phối là
vô hiệu, thì vị bảo hệ (difensor vincoli) bó buộc phải kháng án lên tòa cấp cao
hơn. Trong phiên họp có nghị phụ nêu giả thuyết: có thể để tùy GM phân định và
phán quyết về việc có cần phải kháng án hay không. Đồng thời các nghị phụ cầu
mong có thêm nhiều thẩm phán giáo dân, đặc biệt là cả các thẩm phán phụ nữ, được
chuẩn bị kỹ lưỡng để làm việc trong các tòa án hôn phối.
- Các nghị phụ cũng nhấn mạnh rằng các linh mục cần được chuẩn bị kỹ lưỡng về
việc mục vụ hôn nhân và gia đình, và có thể sử dụng cả những bài giảng như một
thời điểm ưu tiên và hữu hiệu để loan báo cho các tín hữu Tin Mừng về gia đình.
Cần có sự huấn luyện và thông tin, vì sự thánh thiện tinh thần, óc sáng tạo và
quan hệ trực tiếp của các vị với các gia đình rất được các giáo dân đánh giá
cao.
- Trong số các bài phát biểu, các nghị phụ cũng nói đến tương quan giữa việc di
cư và gia đình, đồng thời tái khẳng định rằng cần phải khẳng định quyền cơ bản
của mội người di dân được sống trong gia đình, và kêu gọi các nhà chính trị quốc
tế bảo về quyền đoàn tụ gia đình. Đối với người di dân, gia đình là yếu tố thiết
yếu để hội nhập vào quốc gia họ định cư.
- Trong giờ thảo luận tự do, từ 6 đến 7 giờ, các nghị phụ trao đổi về 3 đề tài:
Thứ I, đối với những người ly dị tái hôn, cần thiết lập một hành trình thống
hối, và cũng để ý đến những người ly dị nhưng không tái hôn. Họ thường chịu đau
khổ trong âm thầm và ở ngoài lề cuộc sống xã hội.
Thứ II: cần bảo vệ con cái của những cặp ly dị, chống lại những ảnh hưởng tiêu
cực về tâm lý do ly dị gây ra. Trong lãnh vực này, có nghị phụ nhắc nhở rằng một
nền mục vụ thích hợp cho các trẻ em thường có thể làm cho cha mẹ các em xích lại
gần Giáo Hội hơn.
Thứ III: các nghị phụ nhắc đến tầm quan trọng của tương quan giữa gia đình và
việc giáo dục con cái, đặc biệt là quyền của các cha mẹ được chọn lựa dự án giáo
dục thích hợp nhất cho con cái, và để con cái có thể được một nền giáo dục có
chất lượng.
G. Trần Đức Anh OP